A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Mi Tlêmtê Hmanga Mi Tam Tak Châwmna

Mi Tlêmtê Hmanga Mi Tam Tak Châwmna

“[Isua’n] a phel a, chhangpêrte chu zirtîrte hnênah a pe a, tin, zirtîrte chuan mipuite hnênah an pe a.”—MT. 14:19.

1-3. Isua’n Bethsaida khaw kianga mipui tam tak a hrai dân sawi rawh. (A thupui bula milem chu en rawh.)

THILTHLENG chu han mitthla teh. (Matthaia 14:14-21 chhiar rawh.) Chu chu C.E. 32 Kalhlên Kût hma lawk a ni a. Hmeichhia leh naupang tiam lovin, patling hlîr pawh 5,000 lai chu Isua leh a zirtîrte hnênah Galili Tuipui kam hmâr lama thingtlâng khua, Bethsaida khaw kiang thlalêrah chuan an awm a ni.

2 Mipuite a han hmuhin Isua chuan a khawngaih ta hle a, an zînga dam lote chu tidamin, Pathian Ram chanchin tam tak a zirtîr ta a. Khua a lo tlai chuan, zirtîrte chuan Isua hnênah mipuite chu a chhehvêl khuaa an ei tûr an lei theihna tûra ṭintîr tûrin an hrilh a ni. Isua erawh chuan a zirtîrte hnênah: “Nangmahnin ei tûr pe rawh u,” tiin a hrilh zâwk a. Pêk tûr an neih chhun chu chhangpêr panga leh sangha pahnih chauh a nih avângin Isua thusawi chu mak an ti hle ngei ang.

3 A khawngaihna avângin Isua chuan thil mak a ti ta a—chu chu Chanchin Ṭha ziaktu palite’n an ziah vek awmchhun a ni. (Mk. 6:35-44; Lk. 9:10-17; Joh. 6:1-13) Isua chuan a zirtîrte hnênah chuan mipuite chu hlobet chunga 50 leh 100 zêla ṭhu khâwm tûrin a hrilhtîr a ni. Ṭawngṭaia mal a sâwm zawhah chhang leh sanghate chu a phel ta a. Isua chuan mipuite hnênah mahnia pe lovin, “chhangpêrte chu zirtîrte hnênah a pe a, tin, zirtîrte chuan mipuite hnênah an pe a.” Mak tak maiin, an vaia ei sên loh a awm a nih chu! Isua chuan mi tlêm tê—a zirtîrte hmangin mi sâng tam tak a hrai tih han ngaihtuah teh. *

4. (a) Isua’n eng ang chaw pêk nge a ngaih pawimawh zâwk a, engvângin nge? (b) He zir tûr thuziak leh a dawta thuziakah eng nge kan sawiho vang?

4 Isua chuan a hnungzuitute hnêna thlarau lam chaw pêk chu a ngai pawimawh zâwk a. Thlarau lam chaw, Pathian Thua chuang thutak hriatna chuan chatuan nunna a thlen tih a hria a ni. (Joh. 6:26, 27; 17:3) Chhang leh sangha hmanga mipuite hrai tûra chêttîrtu khawngaihna bawkin a chêttîr avângin Isua chuan a hnungzuitute zirtîr nân dârkâr tam tak a hmang a ni. (Mk. 6:34) Mahse, leiah hian hun a nei tam dâwn lo tih leh vânah a kîr leh dâwn tih a hria a. (Mt. 16:21; Joh. 14:12) Engtin nge vâna awm Isua chuan leia awm a hnungzuitute chu hnianghnâr taka thlarau lama a châwm ang? A tih dân ngai bawk—mi tlêmtê hmanga mi tam takte châwmna—kha a zui leh dâwn a ni. Mahse, mi tlêmtê chu tute nge ni ang? Isua’n kum zabi khatnaa a hnungzuitu hriak thih tam takte châwm tûra mi tlêmtê a hman dân chu i lo ngaihtuah ang u. Tichuan, a dawta thuziakah chuan kan vai tâna zawhna pawimawh tak: Tûn laiah Krista’n min châwm nâna a hman mi tlêmtê chu engtin nge kan hriat theih ang? tih hi kan sawiho dâwn a ni.

Mi tlêmte hmangin mi tam tak châwm an ni (Paragraph 4-na en rawh)

ISUA’N MI TLEMTE A THLANG

5, 6. (a) A thih hnuah amah zuitute chu thlarau lama ṭha taka châwm an nih ngei theih nân Isua chuan eng thu tlûkna pawimawh tak nge a siam? (b) Engtin nge Isua chuan a thih hnua chanvo pawimawh tak la thei tûrin a zirtîrte chu a buatsaih?

5 Mawhphurhna la zo tak chhûngkaw lû chuan a thih huna a chhûngkua ṭha taka enkawl an nih theih nân ruahmanna a siam ṭhîn a. Chutiang bawkin, Kristian kohhran Lû ber la ni tûr, Isua chuan a thih hnuah a hnungzuitute chu thlarau lama ṭha taka châwm an nih theih nân ruahmanna a siam a ni. (Eph. 1:22) Entîr nân, a thih hma kum hnih vêlah Isua chuan thu tlûkna pawimawh tak a siam a. Mi tam takte châwm nâna a la hman tûr mi tlêmtê zînga mi tûrte chu a thlang ṭan a ni. Eng thil nge thleng han ngaihtuah teh.

6 Zan khuaa a ṭawngṭai hnuah Isu chuan a zirtîrte chu a ko khâwm a, an zîng aṭang chuan tirhkoh 12 a thlang chhuak a ni. (Lk. 6:12-16) A hnu kum hnih chhûng chuan chûng tirhkoh 12-te chu a hnaih lehzual bîk a, ṭawngkam leh thiltihin a zirtîr a ni. Thil zir tûr tam tak an nei tih a hria a; anni chu “zirtîrte” tia koh chhunzawm zêl an ni. (Mt. 11:1; 20:17) Anni chu mi mal takin zilhna hlu tak a pe a, rawngbâwlnaah a zirtîr nasa hle bawk a ni. (Mt. 10:1-42; 20:20-23; Lk. 8:1; 9:52-55) A thih a, vâna a kîr leh hnua chanvo pawimawh tak nei thei tûrin anni chu a buatsaih a ni tih a chiang hle.

7. Engtin nge Isua’n a zirtîrte ngaih pawimawh ber tûr chungchâng a tihlan?

7 Tirhkohte chanvo tûr chu eng nge ni? Pentikost 33 C.E. a lo hnaih chuan tirhkohte chuan “hotu nihna” an chelh dâwn tih a lo lang chiang ta a. (Tirh. 1:20) Mahse, an thil ngaih pawimawh ber tûr chu eng nge ni? Chu chu a thawhleh hnua tirhkoh Petera nêna an inbiakna aṭangin a lang a ni. (Johana 21:1, 2, 15-17 chhiar rawh.) Tirhkoh ṭhenkhat dangte awm laiin Isua chuan Petera hnênah: “Ka berâmte châwm rawh,” tiin a hrilh a. Chutianga sawiin Isua chuan a tirhkohte chu mi tam takte thlarau lam chawa châwmtu tûr mi tlêmtê zîngah an tel dâwn tih a târ lang a ni. A “berâmte” a hmangaihzia a va lang tak êm! *

PENTIKOST NI AṬANGA MI TAM TAKTE CHAWMNA

8. Pentikost-a ring tharte chuan Krista mi hmante an hre chiang hle tih engtin nge an târ lan?

8 C.E. 33, Pentikost aṭanga inṭanin tho leh Krista chuan hriak thih a zirtîr zawng zawngte châwm nân a tirhkohte chu a hmang a. (Tirhkohte 2:41, 42 chhiar rawh.) Chûng a mi hmante chu chumi nia thlarauva hriak thih Kristian lo ni ta Judate leh saphunte chuan an hre chiang hle. Anni chuan hreh hauh lovin, ‘tirhkohte zirtîrin . . . ṭhahnemngai takin an awm ta reng’ a ni. Mi thiam pakhat sawi dânin, Grik ṭawnga lehlin ‘ṭhahnem ngaiin an awm ta reng’ tih chu “thiltih engemaw atâna dingnghet leh rinawm tlat” tihna a ni thei a. Ring tharte chu thlarau lamah an rilṭâm hle a, thlarau lam chaw hmuhna tûr chu an hria a ni. Tihnghîn rual loh rinawmna neiin, Isua thusawi leh thiltihte leh a chungchâng Bible-in a sawite awmzia hrilhfiah tûrin tirhkohte chu an ngaichâng ṭhîn a ni. *Tirh. 2:22-36.

9. Engtin nge tirhkohte chuan Isua berâmte châwm tûra an mawhphurhna chu rilruah an vawng reng tih an lantîr?

9 Tirhkohte chuan Isua berâmte châwm tûra an mawhphurhna chu an rilruah an vawng reng a. Entîr nân, kohhran din thara lo chhuak mi rilru tina thei leh inṭhen hranna awmtîr thei buaina an chinfel dân hi lo chhinchhiah teh. Inkalh tak maiin, chu buaina chu chaw—tisa lam chaw chungchângah a ni a. Nî tina chaw semnaah Grik ṭawng hmang hmeithaite chu ngaihthah an ni a, Hebrai ṭawng hmang hmeithaite erawh ngaihthah an ni ve lo. Tirhkohte chuan engtin nge chu buaina rilru tina hma thei tak chu an chinfel? “Sâwm leh pahnihte” chuan chaw sem chungchânga “thil rêltu” atân unau tling tak pasarite chu an ruat a ni. Tirhkohte—Isua’n mak tak maia mipuite a hrai laia ei tûr semtute zînga tel deuh vekte—chuan thlarau lam châwmna ngaihsak a pawimawh zâwk tih an hria a. Chuvângin, “thu rawngbâwlin” an awm tlat zâwk a ni.—Tirh. 6:1-6.

10. Engtin nge Krista chuan Jerusalema tirhkohte leh upate chu a hman?

10 C.E. 49-ah chuan tirhkoh a la damte chu upa dang tling takte chuan an rawn belhchhah a. (Tirhkohte 15:1, 2 chhiar rawh.) “Jerusalem khuaa tirhkohte leh upate” chuan governing body angin rawng an bâwl a ni. Kohhran Lû a nih angin, Krista chuan thurin chungchânga buaina chingfel tûr leh Lalram chanchin ṭha hrilhna enkawl a, kaihruai tûrin chûng upa tling tak mi tlêmtê chu a hmang a ni.—Tirh. 15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18.

11, 12. (a) Jehova chuan a Fapain kum zabi khatnaa kohhrante châwm nâna a hman ruahmanna chu mal a sâwm tih engin nge târ lang? (b) Engtin nge Krista’n thlarau lam châwmna atâna a mi hmante chu chiang taka hriat theih a nih?

11 Jehova chuan a Fapain kum zabi khatnaa kohhrante châwm nâna a hman, chu ruahmanna chu mal a sâwm em? Tehrêng mai! Engtin nge kan chian theih? Tirhkohte bu chuan heti hian min hrilh a ni: “Tin, khaw tinah [tirhkoh Paula leh a zinpuite] an kal pahin Jerusalem khuaa tirhkoh leh upa awmte thu rêl kha zawm atân unaute hnênah an pe zêl a. Chutichuan kohhran pâwlte chu rinnaah chuan an nghet ta a, ni tin an pung ta deuh deuh va,” tiin. (Tirh. 16:4, 5) Chûng kohhrante chuan Jerusalem khuaa governing body chu rinawm taka an thawhpui avângin nasa takin an ṭhang chho tih chhinchhiah ang che. Chu chuan Jehova’n kohhrante châwm nâna a Fapa ruahmanna siam mal a sâwmzia a târ lang a ni lâwm ni? Thlarau lama hnianghnârna chu Jehova malsâwmna nasa tak avâng chauhva hmuh theih a ni tih i hre reng ang u.—Thuf. 10:22; 1 Kor. 3:6, 7.

12 Isua’n amah zuitute châwm nâna tih dân kawng khat a hmang tih kan lo hmu ta: Mi tlêmtê hmangin mi tam tak a chhâwm tih chu. Thlarau lam châwmna atâna a mi hmante chu chiang taka hriat theih an lo ni ta a ni. Tihah chuan, atîr bera governing body member tirhkohte chuan Pathian ṭanpuina an dawnzia finfiahna hmuh theih chu an pe thei si a. “Mi zîngah Pathianin tirhkohte kutin chhinchhiahna leh thilmak tam tak a ti ṭhîn,” tiin Tirhkohte 5:12 chuan a sawi. * Chuvângin, Kristian lo ni tate tân chuan, ‘Krista’n a beramte châwm nâna a mi hmante chu tute nge ni ang?’ tih ngaihtuah buai chhan tûr a awm lo. Mahse, kum zabi khatna tâwp lamah chuan dinhmun chu a inthlâkthleng ta a ni.

Kum zabi khatnaah khân, Isua’n kohhran châwm nâna a mi hmante chu a lang chiang hle (Paragraph 12-na en rawh)

BUH LEM A TAM LAI LEH BUH TAK A TLEM LAI

13, 14. (a) Isua’n beihna chungchângah eng vaukhânna nge a pêk a, a thusawi chu engtikah nge a lo thlen ṭan? (b) Eng hmun hnih aṭangin nge beihna chu a lo awm ang? (Endnote en rawh.)

13 Isua chuan Kristian kohhranin beihna a tawk dâwn tih a sawi lâwk a. Buh lem leh buh tak tehkhin thu a sawiah Isua chuan lova buh tak phun thar (hriak thih Kristiante) chu buh lem (Kristian derte’n) nasa taka an dîp tûr thu a sawi lâwk tih hre reng ang che. Chûng pâwl hnihte chu ‘khawvêl tâwpa’ lo thleng tûr buh seng hun thlengin tihbuai lohvin ṭhan zatîr a ni dâwn a ni. (Mt. 13:24-30, 36-43) Isua thusawi chu rei rial lovin a lo thleng ta. *

14 Kum zabi khatnaah chuan kalpênna a rawn awm ṭan a; mahse, Isua tirhkoh rinawmte chuan an “khap” a, zirtîrna dik lo tihbawlhhlawhna leh thununna chu an lo dang a ni. (2 Thes. 2:3, 6, 7) Mahse, tirhkohte an thih zawh vek hnu chuan, buh lem leh buh tak ṭhan chhoh hun kum zabi tam tak chhûngin kalpênna chuan zung a kaih a, a duah chho ta hluah a ni. Chu bâkah, chu mi hun chhûng chuan buh lem chu a lo tam ta hle a, buh tak erawh chu a tlêm hle. Chutih lai chuan, thlarau lam chaw sem nân ruahmanna mumal tak a awm lo bawk a. Chu chu a tâwpah chuan a inthlâk thleng dâwn a ni. Mahse, zawhna awm ta chu, Engtikah nge? tih hi a ni.

BUH SENG HUN—TUIN NGE CHAWMNA HNA THAWK ANG?

15, 16. Bible Zirlaite’n taima taka Bible an zirna chuan eng rah nge a chhuah a, eng zawhna nge lo chhuak?

15 Buh lem leh buh tak ṭhan chhoh hun a tâwp dâwn lamah chuan Bible thutak ngaihsakna nasa tak a lo awm a. Kum 1870 chho bâwr vêlah chuan tih tak zeta thutak zawngtu mi tlêmtê chu buh lem—Kristianna rama kohhran leh Kristian derte—tel lova inhmu khâwmin, Bible zirhona chu an nei a ni. Rilru inngaitlâwm tak leh inhawng tak chungin chûng Bible Zirlai tia insawite chuan Bible chu fîmkhur tak leh ṭawngṭaina nên an zir a ni.—Mt. 11:25.

16 Bible Zirlaite’n taima taka Bible an zirna chuan rah ṭha tak a chhuah a. Chûng mi rinawmte chuan thurin dik lote hai langin, thlarau lam thutak an thehdarh a, Bible ṭanchhan thu leh hlate chhu chhuakin zau takin an sem darh a ni. An hna chuan thlarau lam thutaka rilṭâm leh tuihâl mi tam takte thinlung a hnehin, an rilru a hmin a. Chuvângin, zawhna ngaihvenawm tak lo awm ta chu: Chu mi hun aṭanga kum 1914 thlenga Krista’n a berâmte châwm tûra a mi hmante chu Bible Zirlaite kha an ni em? tih hi a ni. Ni lo ve. Anni chu buh lem leh buh tak ṭhan chhoh hun laiah an la awm a, thlarau lam chaw pêk nâna a hman tûrte chu a la insiam chho mêk a. Buh lem ang Kristian derte chu buh tak ang Kristian dikte lak aṭanga lâk hran hun a la thleng lo a ni.

17. Kum 1914 khân eng thil pawimawh takte nge thleng ṭan?

17 Thuziak hmasa lama kan hriat tawh angin, buh seng hun chu kum 1914 khân a inṭan a. Chu mi kum chuan thil pawimawh tam tak a thleng ṭan a ni. Isua chu Lala ṭhuttîr a ni a, ni hnuhnûng chu a inṭan a. (Thup. 11:15) Kum 1914 aṭanga 1919 ṭan tîr lam thleng khân, Isua chuan thlarau lam biak in endikna leh thenfai hna thawh ngai tak chu a Pa a thawhpui a. * (Mal. 3:1-4) Tichuan, kum 1919 aṭang khân buh tak lâkkhâwmna ṭan chu a lo hun ta a ni. Krista’n thlarau lam chaw pe chhuak tûra a hman tûrte a ruat hun chu a lo thleng tawh em? Aw, thleng tawh e!

18. Isua’n eng nge a ruat lâwk dâwn tih a sawi a, ni hnuhnûnga kan luh ṭan chuan eng zawhna pawimawh tak nge lo chhuak?

18 Tâwpna hun tûr chungchâng a hrilh lâwknaah Isua chuan “a hun apianga an chaw” chan tûr semsaktu a ruat dâwn tih a sawi lâwk a. (Mt. 24:45-47) Chu mi atân chuan tute nge a hman ang? Kum zabi khatnaa a tih ang bawk khân Isua chuan mi tlêmtê hmangin mi tam tak a châwm leh dâwn a ni. Mahse, ni hnuhnûnga kan luh ṭan chuan zawhna pawimawh tak lo chhuak chu, Chûng mi tlêmtê chu tute nge ni ang? tih hi a ni. Chu zawhna leh Isua hrilh lâwkna chungchânga zawhna dangte chu a dawta thuziakah sawiho a ni ang. (w13-E 07/15)

 

^ par. 3 Paragraph 3: A hnu ṭum danga Isua’n hmeichhia leh naupangte tiam lohva mipa hlîr 4,000 lai mak tak maiin a hrai pawh khân, ei tûr chu “zirtîrte hnênah a pe a, tin, zirtîrte chuan mipuite hnênah an pe” a ni.—Mt. 15:32-38.

^ par. 7 Paragraph 7: Petera dam chhûng khân, châwma awm tûr ‘berâm’ zawng zawngte chuan vân lam beiseina an nei a ni.

^ par. 8 Paragraph 8: Ringtu ni tharte ‘tirhkohte zirtîra . . . ṭhahnemngai taka an awm rengna’ chuan tirhkohte’n hunbi neiin an zirtîr ziah tih a târ lang. Tirhkoh ṭhenkhatte zirtîrna chu Pathian thâwk khum lehkhabuah chhinchhiah a ni a, chu chu tûna Kristian Grik Pathian Lehkhabu zîngah a tel ta a ni.

^ par. 12 Paragraph 12: Tirhkohte bâkah mi dangte pawhin thlarau thilpêk mak tak an dawng chung pawhin, a tam berah chuan chu thilpêk chu tirhkohte pêk emaw, mithmuh emawa pêk a ni tlângpui ṭhîn.—Tirh. 8:14-18; 10:44, 45.

^ par. 13 Paragraph 13: Tirhkoh Paula thusawi Tirhkohte 20:29, 30-a kan hmuh hian kohhranin hmun hnih aṭanga beihna a tâwk dâwn tih a târ lang a. Pakhatnaah chuan Kristian derte (“buh lemte”) chu Kristian dikte zîngah an “lo lût” dâwn a. Pahnihnaah, Kristian dikte “zîngah” ṭhenkhatte chu kal pêngin, “thu hran” an sawi dâwn bawk a ni.

^ par. 17 Paragraph 17: Tûn ṭuma chhuak, ‘Ngai Teh U, Kei Kumkhuain In Hnênah Ka Awm Zêl Ang,’ tih thuziak, phêk 17, paragraph 6-na chu en rawh.