Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Faaamuraa i te rahiraa maoti tau taata noa

Faaamuraa i te rahiraa maoti tau taata noa

“Vavahi ihora [Iesu] i te mau pane, tuu atura i te mau pǐpǐ ra; e na ratou i opere na te mau taata atoa.”—MAT. 14:19.

1-3. Mea nafea Iesu i te faaamuraa i te hoê nahoa rahi i pihaiiho ia Betesaida? (A hiˈo i te hohoˈa matamua.)

 A FERURI na i teie tupuraa. (A hiˈo i te Mataio 14:14-21.) Tei te matahiti 32 tatou hou noa ˈˈe te oroa Pasa. Tei te hoê vahi moemoe Iesu e ta ˈna mau pǐpǐ i pihaiiho ia Betesaida, te hoê oire iti i te pae apatoerau o te miti no Galilea. Taa ê atu i te vahine e te tamarii, fatata e 5 000 tane to ǒ ia ratou ra.

2 I to ˈna iteraa i te nahoa, aroha aˈera Iesu ia ratou. Faaora ˈtura oia i tei maˈihia e haapii ihora ia ratou i te mau mea e rave rahi no nia i te Basileia o te Atua. I te mea e te po noa ˈtura, parau aˈera te mau pǐpǐ ia Iesu ia tuu i tera mau taata ia haere ratou e hoo i te maa i te mau oire iti na pihaiiho. Parau aˈera Iesu i ta ˈna mau pǐpǐ: “Na outou e hopoi atu i te maa na ratou.” Ua maere paha ta ˈna mau pǐpǐ i ta ˈna mau parau, e pae noa hoi faraoa ta ratou e e piti iˈa iti.

3 No to ˈna aroha, ua rave Iesu i te hoê semeio. O tera noa semeio tei papaihia e na papai Evanelia e maha atoa. (Mar. 6:35-44; Luka 9:10-17; Ioa. 6:1-13) Na nia i te aniraa a Iesu ua parau ta ˈna mau pǐpǐ i te nahoa ia parahi i nia i te aihere e ia haaputu ei pǔpǔ e 50 e 100 taata. I muri aˈe i te haamaitairaa i te Atua, ua vavahi ihora oia i te pane e ua opere i te iˈa. Aita Iesu i horoa tia ˈtu i te maa, ua ‘tuu atu râ i te mau pǐpǐ ra e na ratou i opere na te mau taata atoa.’ Te mea faahiahia, ua toe â te maa! A feruri na: ua faatamaa Iesu e tausani taata maoti tau taata noa, ta ˈna mau pǐpǐ. *

4. (a) Mea faufaa aˈe no Iesu ia opere i teihea huru maa, e no te aha? (b) Eaha ta tatou e hiˈopoa mai i roto i teie tumu parau e i to muri iho?

4 Te mea faufaa aˈe no Iesu, o te horoaraa ïa i te maa pae varua i ta ˈna mau pǐpǐ. Ua ite hoi o ˈna e maoti te pue parau mau i roto i te Parau a te Atua e noaa ˈi te ora mure ore. (Ioa. 6:26, 27; 17:3) No to ˈna aroha i faatamaa ˈi oia i te nahoa maoti te pane e te iˈa e i haapii atoa ˈi i ta ˈna mau pǐpǐ e rave rahi hora i te maoro. (Mar. 6:34) Ua ite râ Iesu e fatata o ˈna i te hoˈi i nia i te raˈi. (Mat. 16:21; Ioa. 14:12) E nafea Iesu, tei te raˈi hoi, e horoa ˈi i te maa i ta ˈna mau pǐpǐ i nia i te fenua? Mai ta ˈna i rave na, maoti tau taata noa. O vai ma ïa? E hiˈo anaˈe mea nafea Iesu i te faaohiparaa tau taata noa no te faaamu i ta ˈna mau pǐpǐ faatavaihia matamua e rave rahi. I to muri iho tumu parau, e hiˈopoa mai tatou i teie uiraa faufaa roa no tatou taitahi: E nafea ia ite o vai tera mau taata ta te Mesia e faaohipa nei no te horoa mai i te maa pae varua?

E tausani tei faaamuhia maoti tau taata noa (A hiˈo i te paratarafa 4)

TE MAITI RA IESU I TE PǓPǓ ITI

5, 6. (a) Eaha te faaotiraa faufaa a Iesu ia faatamaa-maitai-hia ta ˈna mau pǐpǐ i te pae varua a pohe ai oia? (b) Mea nafea Iesu i te faaineineraa i ta ˈna mau aposetolo no te rave i te hoê ohipa faufaa a pohe ai oia?

5 E rave te hoê upoo utuafare haapao maitai i te mau faanahoraa ia maitai to ˈna utuafare ia pohe noa ˈtu oia. Ua na reira atoa Iesu o te riro mai ei Upoo o te amuiraa Kerisetiano ia maitai noa ta ˈna mau pǐpǐ i te pae varua a pohe ai oia. (Eph. 1:22) Ei hiˈoraa, fatata e piti matahiti hou a pohe ai, ua rave Iesu i te hoê faaotiraa faufaa. Ua maiti oia i te mau taata matamua o te pǔpǔ iti ta ˈna e faaohipa no te faaamu i te taata e rave rahi. A hiˈo na i tei tupu.

6 I muri aˈe i te pureraa i te po taatoa, ua haaputuputu Iesu i ta ˈna mau pǐpǐ e ua maiti 12 aposetolo. (Luka 6:12-16) I na piti matahiti i muri iho, mea piri roa Iesu i ta ˈna mau aposetolo. Ua haapii o ˈna ia ratou ma ta ˈna mau parau e to ˈna hiˈoraa. Ua ite Iesu e mea rahi â te haapii atu. No reira ratou i pii-noa-hia ˈi “pǐpǐ.” (Mat. 11:1; 20:17) Ua horoa ˈtu o ˈna i te mau aˈoraa faufaa e ua faaineine maitai ia ratou i roto i te taviniraa. (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luka 8:1; 9:52-55) Ua faaineine Iesu ia ratou no te rave i te hoê ohipa faufaa a pohe ai e a hoˈi ai oia i nia i te raˈi.

7. Mea nafea Iesu i te faaiteraa eaha te hopoia matamua a te mau aposetolo?

7 Eaha ta te mau aposetolo e rave? A piri mai ai te Penetekose 33, mea papu e e tavini te mau aposetolo ei feia toroa aore ra tiaau. (Ohi. 1:20) Eaha ïa ta ratou hopoia matamua? Ua faaite rii Iesu, tei faatiahia mai, i te reira a paraparau ai i te aposetolo Petero. (A taio i te Ioane 21:1, 2, 15-17.) I mua i te tahi mau aposetolo, ua na ô Iesu ia Petero: “A faaamu i tau mau mamoe.” Ua faaite ïa Iesu e to roto ta ˈna mau aposetolo i te pǔpǔ iti ta ˈna e faaohipa no te horoa i te maa pae varua i te taata e rave rahi. Mea putapû mau ia ite i to Iesu huru aau no ta ˈna mau mamoe! *

FAAAMURAA I TE RAHIRAA MAI TE PENETEKOSE ATU

8. I te Penetekose, mea nafea te mau Kerisetiano apî i te faaiteraa e ua ite maitai ratou o vai te arai ta te Mesia e faaohipa ra?

8 Mai te Penetekose 33, ua faaohipa te Mesia tei faatiahia mai i ta ˈna mau aposetolo ei arai no te faaamu i te toea o ta ˈna mau pǐpǐ faatavaihia. (A taio i te Ohipa 2:41, 42.) Ua ite maitai te mau ati Iuda e peroseluto tei riro ei Kerisetiano faatavaihia i tera mahana o vai tera arai. “Mau papu maite atura ratou i ta te mau aposetolo i haapii ra.” Ia au i te hoê aivanaa, te auraa o te ihoparau Heleni hurihia ei “mau papu maite atura ratou,” o te faaiteraa ïa i “te haapao maitai e te aueue ore no te tahi ohipa.” E poia iti rahi to teie mau Kerisetiano apî no te maa pae varua e ua ite iho â ratou ihea e rave ai i te reira. Ua tiaturi ratou i te mau aposetolo no te faataa mai i te mau parau e haaraa a Iesu e i te auraa o te mau irava no nia ia ˈna. *Ohi. 2:22-36.

9. Mea nafea te mau aposetolo i te faaiteraa e aita roa ˈtu i moe ia ratou ta ratou hopoia matamua?

9 Aita roa ˈtu i moe i te mau aposetolo ta ratou hopoia matamua e faaamu i ta Iesu mau mamoe. A hiˈo na mea nafea ratou i te faaafaroraa i te hoê fifi e amahamaha ˈi te amuiraa apî. O te maa te fifi, te maa pae tino. A operehia ˈi te maa, ua haapao-noa-hia te mau vahine ivi reo Hebera, eiaha râ te mau vahine ivi reo Heleni. Ua aha te mau aposetolo? Ua faatoroa “te ahuru ma piti” e hitu taeae aravihi no te haapao i te opereraa maa. A faatamaa semeio ai Iesu i te hoê nahoa, ua opere te rahiraa o te mau aposetolo i te maa. Ua ite râ ratou i teie nei e mea faufaa aˈe no ratou ia haapao i te maa pae varua no ‘te haapii i te parau.’—Ohi. 6:1-6.

10. Mea nafea te Mesia i te faaohiparaa i te mau aposetolo e te mau matahiapo i Ierusalema?

10 I 49, ua turu te tahi atu mau matahiapo aravihi i te mau aposetolo o te ora noa ra. (A taio i te Ohipa 15:1, 2.) Ua tavini te mau aposetolo e te mau matahiapo i Ierusalema ei tino aratai. Ei Upoo o te amuiraa, ua faaohipa te Mesia i teie pǔpǔ iti taeae aravihi no te faaafaro i te mau fifi i te pae o te haapiiraa. Oia atoa no te tiaau e te aratai i te pororaa e te haapiiraa i te parau apî maitai o te Basileia.—Ohi. 15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18.

11, 12. (a) Eaha te faaite ra e ua haamaitai Iehova i ta ta ˈna Tamaiti i faanaho no te faaamu i te mau amuiraa Kerisetiano matamua? (b) Mea nafea te ite-maitai-raahia te arai ta te Mesia i faaohipa no te horoa i te maa pae varua?

11 Ua haamaitai anei Iehova i ta ta ˈna Tamaiti i faanaho no te faaamu i te mau amuiraa Kerisetiano matamua? E! Teie hoi te faatiaraa a te buka Ohipa: “Te haere atura ratou [te aposetolo Paulo e to ˈna mau hoa mitionare] na roto i te mau oire ra, ua tuu atura ratou i tei faaauhia e te mau aposetolo e te mau peresibutero [aore ra matahiapo] i Ierusalema ra, ei haapaoraa na ratou. Itoito atura te mau ekalesia i te faaroo, tupu atura i te rahiraa, aita e mahana tuua.” (Ohi. 16:4, 5) No te mea ua turu noa teie mau amuiraa i te tino aratai i Ierusalema, ua rahi roa mai ratou. E haapapuraa teie e te haamaitai ra Iehova i tera arai, e ere anei? E haamanaˈo noa anaˈe e e fanaˈo tatou i te maitai pae varua maoti noa te haamaitairaa rahi a Iehova.—Mas. 10:22; Kor. 1, 3:6, 7.

12 Mai ta tatou i hiˈopoa mai, ua pee noa Iesu i ta ˈna i rave a faaamu ai i ta ˈna mau pǐpǐ: Ua faaamu oia i te rahiraa maoti tau taata noa. Ua ite-maitai-hia te arai ta ˈna i faaohipa no te horoa i te maa pae varua. E nehenehe hoi te mau aposetolo, te mau melo matamua o te tino aratai, e horoa i te haapapuraa ite-mata-hia o te turu o Iehova e Iesu. Te na ô ra te Ohipa 5:12: “E rave rahi te tapao e te semeio i ravea e te rima o te mau aposetolo ra i ropu i te taata atoa.” * Aita ïa te feia tei riro mai ei Kerisetiano i ui, ‘O vai mau na te feia ta te Mesia e faaohipa ra no te faaamu i ta ˈna mau mamoe?’ Ua taui râ te reira a pohe ai te mau aposetolo.

I te senekele matamua, ua ite-maitai-hia o vai ta Iesu e faaohipa ra no te faaamu i te amuiraa (A hiˈo i te paratarafa 12)

MEA RAHI TE ZIZANIA E MEA ITI TE SITONA

13, 14. (a) Eaha ta Iesu i faaara no nia i te hoê fifi, e afea te reira i te tupuraa? (b) Nohea mai te fifi? (A hiˈo i te nota.)

13 Ua tohu Iesu e e fifihia te amuiraa Kerisetiano. A haamanaˈo na, i roto i ta ˈna faahohoˈaraa o te sitona e te zizania, ua faaara Iesu e e ueuehia te zizania (te mau faahua Kerisetiano) i roto i te aua i ueuehia na te sitona (te mau Kerisetiano faatavaihia). Ua parau Iesu e e tupu apipiti teie na pǔpǔ e tae roa i te auhune o te tae mai i te anotau hopea. (Mat. 13:24-30, 36-43) Aita i haamaoro, tupu atura te mau parau a Iesu. *

14 Ua fa rii mai te ohipa apotata i te senekele matamua. Ua “tapea” râ te mau aposetolo taiva ore a Iesu i te parareraa o te mau haapiiraa hape. (Tes. 2, 2:3, 6, 7) I te poheraa râ te aposetolo hopea, ua parare te ohipa apotata e hanere matahiti i te maoro. I tera tau tupuraa, ua rahi roa mai te zizania e mea iti te sitona. Aita e pǔpǔ faanaho-maitai-hia no te opere i te maa pae varua. E taui te reira. Afea râ?

TAU AUHUNE—NA VAI E FAAAMU?

15, 16. Eaha te mau faahopearaa o te haapiiraa ravehia e te Feia haapii Bibilia no nia i te mau Papai? Eaha te uiraa e hiti mai?

15 A fatata ˈi te hopea o te tau tupuraa, mea rahi tei anaanatae mau i te parau mau Bibilia. A haamanaˈo na e i te mau matahiti 1870, ua putuputu te hoê pǔpǔ iti taata aau haavare ore o tei imi i te parau mau e ua faanaho i te mau piha haapiiraa Bibilia. Ua faataa ê ratou ia ratou i te mau zizania, te mau faahua Kerisetiano i roto i te mau ekalesia e pǔpǔ iti faaroo a te Amuiraa faaroo Kerisetiano. Ma te aau haehaa e aore aˈe manaˈo oti noa, ua pure teie Feia haapii Bibilia e ua rave maite i te mau maimiraa no nia i te mau Papai.—Mat. 11:25.

16 E faahopearaa maitai roa to te haapiiraa ravehia e te Feia haapii Bibilia no nia i te mau Papai. Ua faaite teie mau tane e vahine taiva ore i te mau haapiiraa hape e ua haaparare i te parau mau pae varua ma te pia e te opere i te mau papai Bibilia i te mau vahi atoa. Mea rahi te taata tei hinaaro e ite i te parau mau pae varua tei putapû e tei tiaturi. Hiti mai nei te hoê uiraa anaanatae mau: O te Feia haapii Bibilia anei o te mau matahiti hou 1914 te arai ta Iesu i maiti no te faaamu i ta ˈna mau mamoe? E ere. Tei te tau tupuraa noâ ratou e te faanaho-noa-hia ra te hoê arai no te horoa i te maa pae varua. Aitâ i tae atura i te taime no te faataa ê i te zizania (te mau faahua Kerisetiano) i te sitona (te mau Kerisetiano mau).

17. Eaha te mau ohipa faufaa tei haamata i te tupu i 1914?

17 I to na mua ˈtu tumu parau, ua haapii mai tatou e ua haamata te tau auhune i 1914. Mai tera matahiti, ua tupu e rave rahi ohipa faufaa. Ua Arii mai Iesu e ua haamata te mau mahana hopea. (Apo. 11:15) Mai 1914 e tae atu i te omuaraa o te matahiti 1919, ua rave Iesu e to ˈna Metua i te hoê hiˈopoaraa faufaa mau o te hiero pae varua e ua tamâ atoa ˈtu. * (Mal. 3:1-4) Mai 1919, ua tae i te taime no te haaputu i te sitona. Ua tae atoa anei i te taime no te Mesia no te maiti i te hoê arai faanaho-maitai-hia no te horoa i te maa pae varua? E!

18. Ia au i ta ˈna i tohu, eaha ta Iesu e rave? Eaha te uiraa faufaa i hiti mai a haamata ˈi te mau mahana hopea?

18 I roto i ta ˈna parau tohu no nia i te anotau hopea, ua parau Iesu e e maiti o ˈna i te hoê arai no te horoa ‘i te maa pae varua i te hora mau.’ (Mat. 24:45-47) O teihea arai ta ˈna e faaohipa? Mai ta ˈna i rave i te senekele matamua, e faaamu â Iesu i te taata e rave rahi maoti tau taata noa. A haamata ˈi râ te mau mahana hopea, ua hiti mai te hoê uiraa faufaa, O vai tera pǔpǔ taata? E pahonohia teie uiraa e te tahi atu i to muri nei tumu parau.

 

^ Paratarafa 3: I te tahi atu taime, ua faatamaa semeio Iesu e 4 000 tane, taa ê atu i te vahine e te tamarii. I ǒ atoa, ua horoa o ˈna i te maa “i te mau pǐpǐ ra, e na ratou i opere i te taata atoa.”—Mat. 15:32-38.

^ Paratarafa 7: A ora ˈi Petero, e tiaturiraa no te ora i nia i te raˈi to te taatoaraa o te mau “mamoe” te faaamuhia.

^ Paratarafa 8: Ua “mau papu maite [te mau Kerisetiano apî] i ta te mau aposetolo i haapii ra.” Te auraa ïa e ua haapii tamau atu te mau aposetolo. Ua papai-roa-hia te tahi o ta ratou mau haapiiraa i roto i te mau buka faaurua o tei riro ei tuhaa o te mau Papai Heleni Kerisetiano.

^ Paratarafa 12: E au ra e i te rahiraa o te taime i fanaˈo ai te taata i te ô semeio a te varua, mea na roto ïa i te mau aposetolo aore ra tei reira anaˈe hoê o ratou.—Ohi. 8:14-18; 10:44, 45.

^ Paratarafa 13: Te faaite ra te mau parau a Paulo i roto i te Ohipa 20:29, 30 e e fifihia te amuiraa no te feia no rapaeau mai e no roto mai. A tahi, “e ô mai” te mau faahua Kerisetiano (“zizania”) i rotopu i te mau Kerisetiano mau. Te piti, e riro mai vetahi “i roto” i te mau Kerisetiano mau ei apotata o te faahiti i te mau “parau piˈo.”

^ Paratarafa 17: A hiˈo i roto i teie vea te tumu parau “Tei ia outou na vau, i te mau mahana atoa,” i te api 11, paratarafa 6.