Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Harumagüdawaadün

Harumagüdawaadün

“Chibawaali hifigoun, harumagüdawaadün.” (1 KO. 6:11)

1. Ka sügǘ úmabei ladunragua Neemíasi dan le lagiribudunbei Herusaléun? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu.)

HAYANUHAÑA herusalénna luagu le asuseredubei lidan uburugu. Anihein aban terencha subudiwati, ibihati aban ubaraü espechaliti tidan ténpulu. Hígiruñein lewitagu hawadigimari. Wéiyaaña ha lídanbaña uburugu, lubaragiñe hamuga híchuguni hénpulu lidan hawadigimaridun luagu áhuduraguni inarüniti, adügarügü hagía bísinisi weyu samudi, o luéyuri emeraaguni. Hamarieiduña giñe saragu ísüraelina hama würiña terencha. Ítara liña katei Herusalén dan le lagiribudunbei Neemíasi ñeinhin fiú dan lárigiñe irumu 443 lubaragiñe wadaani (Neem. 13:6).

2. Ida liña meha liabin Ísüraeli lun ábanbei lan néchaani sánduti?

2 Aban meha néchaani deregewaali lun Bungiu Ísüraeli. Lidan irumu 1513 lubaragiñe wadaani, füramasehaaña meha ísüraelina lau sun hagundan hadügübei lan lugundan Heowá. Ariñagaaña meha: “Wadügübei sun le lariñagubei Wabureme!” (Afu. 24:3). Kei resultóu, harumagüda laaña meha, lidan amu dimurei, anúadira laaña meha lun lumutuniña hamá. Ma lueirin chansi! Bián-wein irumu lárigiñe, aba laritaguagüdüni Moisesi katei le houn: “Huguya, gürigia ha lanúadirun Wabureme le Hubungiute; anúadira laadün Bungiu hádangiñe híbiri gürigia ubouagu lun lánibadün lan” (2 Lur. 7:6).

3. Ida liña meha hamadagua huríu luma Bungiu dan le labisidahanbalin Neemíasi Herusalén luagu libiaman wéiyaasu?

3 Híruti madurati lan ubebeni le harufudubei ísüraelina saragu dan. Íbini añahein lan meha fiú eseriwidutiña lau úaraguni lun Bungiu, hibe-agei nidiheritimatiña meha lun harihíniwa kei gürigia sándutiña ani deregeguatiña houngua sügǘ lau hadügüni lugundan Heowá. Dan le lídinbei Neemíasi abisidahei uburugu luagu libiaman wéiyaasu, sügühali meha kéiburi san irumu lúmagiñe hagiribudun fiú huríu úaraguatiña Babilóniagiñe lunya hagumeseruni áhuduraguni inarüniti. Ani ábanya wéiyaasu, gumuguamémeeli meha ubebeni le larufudubei néchaani luagu eseriwiduni lun Bungiu.

4. Ka gádürü puntu lunbei wakutihani le lunbei líderaguniwa akipura arumani?

4 Ítara kei ísüraelina, arumadahóuaaña lumutuniña Bungiu uguñe weyu. Anúadira laaña Heowá dandu kristiánugu anuadirúaaña kei “saragu gürigia” lun aban eseriwiduni le sagüráuti (Aruf. 7:9, 14, 15; 1 Ko. 6:11). Úati ni aban wádangiñe abusenruti lun marihin laali lan Heowá kei aban gürigia sánduti, kei lasuseredun houn ísüraelina lagumuhóun oura. Kaba wadüga lun masuseredun lan ligiaméme woun? Kaba íderaguawa lun wakipuragun woungua harumañu ani sigí wagíame eseriwida lun Heowá? Lidan arütíkulu le wakutihaba gádürü puntu tídangiñe liliburun Neemíasi kapítulu 13. 1) wadisedun hawéi hagübüri umadagu, 2) wawadigimaridun tidan lóundarun Bungiu, 3) wíchuguni weseriwidun lun Bungiu lidan furumiñeti lúgaaru luma 4) lun meferidirun wamani katei burí le asubudiragüdübaliwa keisi kristiánugu. Akutiha waméi gádürü puntu le aban aban.

DISE WAMÁ HAWÉI HAGÜBÜRI UMADAGU

Ida liña larufuduni Neemíasi úaragua lan lun Bungiu? (Ariha huméi párafu 5 luma 6)

5, 6. Ka meha san Eliasíbübei luma Towíasi, ani háfuga, ka meha uagu gamadagua habéi?

5 (Aliiha huméi Neemíasi 13:4-9.) Hénrenguti hakipuragun gürigia houngua harumañu haganagua saragu gürigia wuribati hóuserun. Samina wamá luagun likesin Eliasíbü luma Towíasi. Eliasíbü meha fádiribei le íñutimabei. Amonna meha Towíasi, háfuga aban óunagülei lábugiñe lagumadihan urúei Pérüsa Hudá. Mabusenrunti meha Towíasi hama lánigu lun lábunaguninya Neemíasi lubarieirun Herusalén (Neem. 2:10). Ani máhawati meha giñe hebelurun amonna tidoun ténpulu (2 Lur. 23:3). Kati uagu líchiga fádiri le íñutimabei aban éigagülei ténpulurugu lun aban wügüri kei Towíasi?

6 Gamadaguati meha Towíasi luma Eliasíbü. Maríeiti meha Towíasi tuma aban würi huríu ítara kei Hoanán le lisaani, ani buiti meha hayanuhan saragu huríu luagu (Neem. 6:17-19). Ani maríeihali meha giñe aban libari Eliasíbü tuma lisaani Sanbalátü, le agumadihabei Samaria, aban hádangiñe lánigu Towíasi le úmabei buídutima lan lanaagun lungua (Neem. 13:28). Ligíati, adügati iduheguaü ligía lun lafurangudun ka lan uagu lígiraguagüda fádiri Eliasíbü lungua lun aban ágani le máhuduragunbei lun Heowá. Ánheinti Neemíasi, arufudati úaraguni lun Heowá lau lasagaruni sun lumegegun Towíasi tídangiñe ténpulu.

7. Ida luba gayara lan herederun wéiyaaña lidan afiñeni hama ha híbiri kristiánugu harumañu ligibugiñe Heowá?

7 Keisi lubúeingu Bungiu ha deregeguaaña houngua lun, mosu úaragua wamá lun sügǘ lau lun furumiñeguarügü. Lun haruma wamá ligibugiñe Heowá, súdiniti lun wagunfuliruni lilurudun le richabei. Ligíati, maweiyasun wamá íchigei iduheguaü furumiñe lubaragiñe lilurudun Bungiu. Ani lunti hadügüni wéiyaaña lidan afiñeni sun katei según lisaminan Heowá, mama según hasaminan o le hasandirubei (1 Tim. 5:21). Lunti hachoururagun houngua lun madügün hamá ni kata le gayarati ladügün lun heferidiruni hamadagua luma Bungiu (1 Tim. 2:8).

8. Sun wagía ha deregeguañabaña houngua lun Heowá, ka lunbei mabulieidun wamani hawagu umadagu?

8 Mabulieida waméi “féridigüda hamuti [lan] hagübüri umadagu lubuidun igaburi” (1 Ko. 15:33). Fiú hádangiñe waduheñu gayarati mama hamá paaná buítiña woun lidan wabagari. Ruti meha Eliasíbü aban buiti hénpulu houn huríu lau líderaguni Neemíasi lidan lábunawagunya lubarieirun Herusalén (Neem. 3:1). Gama lumoun, murusun murusun aba lígiraguagüdün lungua lun Towíasi hama amu gürigia, ani aba ladügün katei le awiyedubalin ligibugiñe Heowá. Íderagua hamutiwa umadagu buítiña lun wadügün wadagimanu le buiti, kéiburi taliihóun Bíbülia, woudin adamuridagua luma wáfuridun apurichihei uganu buiti. Ma inarüni sandí wamá aban ínsiñeni le espechaliti hawagu waduheñu ha ínchahabadiwa lun wadügüni lugundan Bungiu?

ÍDERAGUA WAMÓUN LÓUNDARUN BUNGIU

9. Ka asuseredubei lun wadagimanu ténpulurugu, ani ka uagun líchigei Neemíasi duru?

9 (Aliiha huméi Neemíasi 13:10-13.) Genegeti dan le lan lagiribudunbei Neemíasi Herusaléun, míchugunwaali meha budagia tidan ténpulu. Kei le mibihin hamaali lan meha lewitagu ídemuei ligía, aba hagumeserun ígirei hawadigimari ténpulurugu lun houdin ábunagua hacharirugu. Ru lumuti Neemíasi duru hawagun gumadimatiña ha lídanbaña uburugu, háfuga ladüga mamuriahan hamani diisi lídangiñe kada san le meha lunbei líchuguni kada gürigia o ladüga míchugun hamani kei tifanran ténpulu kei meha lariñawagún houn lun hadügüni (Neem. 12:44). Ligía aba lubéi ladügün Neemíasi aransehani lun labudahóun lidiisin fánreinti: aba líridun wügüriña ha gayarati lafiñerúniwa hawagu lun harihin tau burí budigu to tídanboun ténpulu luma lau lafanreinhóun katei.

10, 11. Ida liña gayara lan wídehan lun lawanserun áhuduraguni inarüniti?

10 Ka larufudahabei abahüdaguni le woun? Arufudahati woun gayarati lan wíchugun inebesei lun Bungiu lau warisin (Ari. 3:9). Dan le wíchugun budagia lun lawanserun luadigimari Bungiu, wíchigarügüñein le yuubei lun Bungiu lun (1 Kro. 29:14-16). Háfuga genegeti woun siñati lan wíchugun saragu, gama lumoun, anhein busén wabéi, sun wagía gayarati wíchuguni le wayaraati (2 Ko. 8:12).

11 Anihein aban familia wídüñanu hasaanigu, luagu saragu irumu adügatiña aransehani lun hamisurahan aban feru maríeitiña derebuguhaña ha eseriwidubaña kei prekursorugu espechalitiña. Súnwandanha tariñagun úguchuru: “Ñein lubéi heiga 10, hóutiña giñe 12!”. Íbini mama lan aban óunwenbu katei aban éigini luagu dimaasu, wéiriti meha heteingiruni prekursorugu hagía. Ani aban meha giñe abinirúni prekursorugu hagía houn familia ha. Lau hererun luma burí sügǘ buíduburiti le habahüdahabei ínchaha hamutiña hasaanigu íbirigu hagía lun hawanserun lidan heseriwidun lun Heowá, ani lagumuhóun, súngubei hagía seriwitiña lidan dan dayarüti.

12. Ka buiti hénpulu híchugubei íbirigu ha iridúbaña lidan damuriguaü?

12 Anihán ámuya leksióun: ítara kei meha Neemíasi, uguñe weyu íbirigu ha iridúbaña lidan damuriguaü hagía furumiñetiñabaña ídeha lun lagunfulirúniwa lau aransehani le tídanbei óundaruni ani ha híbiri sagatiña buiti lídangiñe hani hénpulu. Ítara liña háyeihani wéiyaaña lidan afiñeni apostolu Pábulu, le ídehabei lidan lawanserun áhuduraguni inarüniti ani ruti giñe adundehani huuti luagu ida luba lan meha híchugun íbirigu budagia (1 Ko. 16:1-3; 2 Ko. 9:5-7).

RU WAMÉI WESERIWIDUN LUN BUNGIU LIDAN FURUMIÑETI LÚGAARU

13. Ida liña meha magunfulirun hamá fiú huríu lau lefeduhóun luéyuri emeraaguni?

13 (Aliiha huméi Neemíasi 13:15-21.) Ánhawa adiherida saragu luagu umegeguni, gayarabei adilireina lan wamadagua luma Heowá murusun murusun. Según waliihan lidan Áfuriduni 31:13, efeduhóuati meha luéyuri emeraaguni aban wéiyaasu luagu dimaasu lun haritaguni ísüraelina anúadira laaña lan Bungiu, ligíati, mosu meha hígiruni lisedün weyu ligía lun háhuduragun lun keisi familia, lun hafurieidun luma lun hasaminarun hulili luagun Lúrudu. Gama lumoun, houn fiú gürigia ha awinwandubaña lidan lidaani Neemíasi, ítara liña meha weyu ligía kei furumiñeguarügü weyu. Hígiruñein meha eseriwiduni lun Bungiu lidan libiaman lúgaaru. Dan le larihini Neemíasi le asuseredubei, aba líchugun gumadi lun ladourúniwa lubenari uburugu aban guñoun lubaragiñe samudi ani aba labugaguniña terencha ha alugurahabaña ñein.

14, 15. a) Ka gayarabei lasuseredun woun ánhawa míchugun lébeha wáluahan wagañeirun seinsu? b) Ida luba gayara lan webelurun lidoun lemeraagun Bungiu?

14 Ka wafurendeirubei lídangiñe lani Neemíasi hénpulu? Laganagua amu katei, lunti lan gébeha lan wáluahan wagañeirun seinsu. Anhein madügün wamá, ménrengunbei wadireirun luéi le súdinitimabei o íbini lun fánreinguñu tan wanigi, ánheintima hínsiñe lubéi wawadigimari woun. Haritagua waméi le lariñagubei Hesusu luagu weseriwidun houn bián iyubudirigu (aliiha huméi Matéu 6:24). Gaseinsunti meha Neemíasi, gama lumoun, ka un layusurei lidaani dan le Herusalén lubéi? (Neem. 5:14-18.) Lubaragiñe ladügün daradu le lánina bísinisi hama lílana uburugu Tiru o hama amu laburiña bísinisi, aba layusuruni lidaani lun líderaguniña líbirigu luma lun ladügün wadagimanu le adügüti liri Heowá sándume. Ítarameme uguñe weyu, dandu wéiyaaña lidan afiñeni kei ídehatiña lidan damuriguaü ténitiña lun wadagimanu le anügübei buiti lun damuriguaü, ani hínsiñetiña houn híbirigu luagu katei le. Kei resultóu, sandiwati ínsiñeni, darangilaü luma ichouruni le hádanbei lumutuniña Bungiu (Ese. 34:25, 28).

15 Íbini mamuriahóun lan wama lun wareiduni luéyuri emeraaguni, ariñagati apostolu Pábulu: “Aniheingua aban emeraaguni le gumuti houn lánigu Bungiu”. Ábaya lariñagun: “Lugundun le ebeluruti emeraagua luma Bungiu, emeraaguti luéi luadigimari ítara kei lemeraagun meha Bungiu luéi luadigimari” (Ebü. 4:9, 10). Wagía kristiánugu, gayarati webelurun lidoun emeraaguni luma Bungiu lau gaganbadi wamá lun ani ídeha wagía lun lagunfulirun lisuuni. Híchuguñein san áhuduraguni lidan familia, adamuridaguni luma apurichihani lidan furumiñeti lúgaaru, dandu huguya kei hufamilian? Háfuga mosu derebugu wamá luma wayubudiri o hama ha úmabaña wawadigimarida, dántima le mineben lan katei le súdinitimabei woun lidan weseriwidun lun Bungiu houn. Lidan amu dimurei, háfuga mosu “wadouruni lubenari uburugu ani bugá wamañame lílana uburugu Tiru” lun gayara lan wetenirun lun katei le sagüráubei furumiñe. Kei le harumagüda láadiwa lubéi Bungiu, lunti wálügüdagun woungua: “Arufudati san ligaburi nawinwandun luagu anúadira láadina lan Heowá lun neseriwidun lun?” (Mat. 6:33).

MEFERIDIRA WAMÉI SUN KATEI LE ASUBUDIRAGÜDÜBALIWA KEISI KRISTIÁNUGU

16. Ida liña híchuguni ísüraelina lidan peliguru katei burí le asubudiragüdübaliña keisi lumutuniña Bungiu ha arumadaha láañabaña?

16 (Aliiha huméi Neemíasi 13:23-27.) Lidan meha lidaani Neemíasi, hamarieidaguña meha ísüraelina hama terencha. Lidan furumiñeti lani bisida Herusalén, adügati meha lun haseinirun sun wéiyaaña aban dugumedu to ídanboun füramase hamá luagu ni lan hagía ni ha híbiri huríu mamarieidunbaña lan hama würiña ha lídangiñetiña amu burí relihión (Neem. 9:38; 10:30). Gama lumoun, fiú irumu lárigiñe aba larihin luagu hamarieidaguña lan ísüraelina hama würiña terencha ani féridimeme hamaali lan katei burí le asubudiragüdübaliña keisi lumutuniña Bungiu ha arumadaha láañabaña. Maliiraditiña meha hasaanigu würiña hagía ebüréu ani mariñagadi hagía lun. Dan le haweinamudunbei, arufudaguatiña funa san houngua kei ísüraelina? O sandiguatiña houngua keisi asüdóduna, amonna o moábüna? Ida luba meha gunfuranda hamani lilurudun Bungiu anhein ibidiñe lubéi ebüréu houn? Ida luba meha hasubudiruni Heowá ani desidírü hagía heseriwidun lun lubaragiñe heseriwidun houn búngiugu mama inarünitiña ha únbaña heseriwida háguchu? Mosu meha ladügǘn somu katei lau lóufudagun, ani adüga lumuti Neemíasi (Neem. 13:28).

Íderagua humaña hisaanigu adüga aban umadaguaü buiti luma Heowá (Ariha huméi párafu 17 luma 18)

17. Ida liña gayara lan híderaguniña agübürigu hasaanigu lun hadügün aban umadaguaü buiti luma Heowá?

17 Uguñe weyu, mosu wadügüni sun wayaraati lun gefentiña luagu Heowá hamá wasaanigu, lun hasandiragun houngua keisi kristiánugu inarünitiña. Agübürigu, álügüdagua humá hungua: “Ayanuha hamuti san nisaanigu ‘iñeñein le harumabei’ buidu? Arufudati san ligaburi hayanuhan luagu anihein lan lani Bungiu sífiri hama, o lani ubóu sífiri harufudubei?” (Sof. 3:9TNM). Meferidira huméi higuraasun ánhadün ariha megei hamá hisaanigu hasansirun lidan somu katei. Mégeiwati dan lun lafurendeirúniwa aban iñeñein, dántima le gibe lan katei geyegu wau le gayarati ladügün lun wadireirun. Ínchaha lumutiña ubóu le hisaanigu lidoun óuchawaguni. Ligíati, gaguraasun humá ani yusu huméi Guñoun lánina Áhuduraguni lidan Familia luma amu burí chansi lun híderaguniña hisaanigu adüga aban umadaguaü buiti luma Heowá (2 Lur. 6:6-9). Afuranguagüda huméi buiti le lanügübei amu wamá hawéi gürigia ha lánigubaña ubóu le lani Satanási (Huan 17:15-17). Ani áfaagua humá lun hachülürün tidoun hanigi.

18. Ka uagu agübürigu lubéi buídutimabaña lun haranseruniña hasaanigu lun hederegeragun houngua lun Heowá?

18 Lagumuhóun, kada isaani lunti desidírü lan anhein busén lubéi leseriwidun lun Bungiu o meseriwidun lan. Gama lumoun, gayarati híderaguniña hagübürigu lidan saragu manera. Hagía lun híchugun aban buiti hénpulu houn, hariñaguni houn furangu ka lan gayarabei hadügüni luma kaba lan lani le desidírü habéi resultóu. Agübürigu, úati amu gayarati laranseruniña lubá hederegeragun houngua lun Heowá. Megei hamuti hisaanigu hídehan lun hadügün umadaguaü luma Heowá ani lun meferidirun hamani. Le linarün katei, súngubei wagía mosu agagudúañu wamá lun meferidirun wamanu ’wadaüragun’, lidan amu dimurei, igaburi burí luma usa le uágubei wasubudirúa keisi lánigu Kristu (Aruf. 3:4, 5; 16:15).

LARITAGUBA HEOWÁ WAWAGUN LUN BUITI

19, 20. Ka lunbei wadügüni lun laritagun Bungiu wawagu lun buiti?

19 Aban profeta gíriti Malakíasi, le awinwandubei lidan lidaani Neemíasi, ariñagati: “Aba tabürühóun aban [garüdia] [...] to ídanboun laritawagúa hawagu ha íchubaña inebesei lun Aburemei ani berese hagía lau” (Mal. 3:16, 17). Ítara liña, mabulieidun lubaña Bungiu ha inebehabubaña lun ani hínsiñe ligía liri houn (Ebü. 6:10).

20 Aba layumuragun Neemíasi: “Nubungiute, haritaguabá nuagun lun fuleseihabubá nun!” (Neem. 13:31). Ñeinbei wiri lóubagiñe liri Neemíasi tidan liliburun Bungiu ánhawa asigira adiseda hawéi hagübüri umadagu, ñüdün wagía luéigiñe tóubadina lóundarun Bungiu, anhein wíchiga weseriwidun lun lidan furumiñeti lúgaaru ani meferidirun wameime katei burí le asubudiragüdübaliwa keisi kristiánugu. Ariñagati meha apostolu Pábulu: “Aríagua humá hungua anhein derebuguñu hiña lubéi lidan hafiñen” (2 Ko. 13:5). Ánhawa áfaagua lun werederun hadan lumutuniña Heowá ha harumagüda láañabaña, laritaguba wawagun lun buiti.