1. ¿Mbaʼéichapa Nehemías ojuhu Jerusalén ou jeýrõ guare áño 443-pe? (Ehecha pe taʼanga oĩva iñepyrũme.)

OHASA rire áño 443 Jesús ou mboyve, Nehemías oho jey Jerusalénpe. Og̃uahẽvo upépe ohecha heta mbaʼe noĩporãietéva. Por ehémplo, peteĩ kuimbaʼe tetã ambueguápe oñemeʼẽ peteĩ lugár pe témplope. Levitakuéra nokumplivéima hembiapokuéra. Umi ansiáno katu oiko ojapo negósio sabadokue, oipytyvõ rangue umi héntepe omombaʼeguasu hag̃ua Ñandejárape. Ha hetaiterei isrraelíta omenda umi ndahaʼéivare hudía. Upévare umi hénte oñemongeta joa umi mbaʼe oikóvare (Neh. 13:6).

2. ¿Mbaʼéichapa Israélgui oiko peteĩ tetã imarangatúva Ñandejárape g̃uarã?

² Israel haʼe vaʼekue peteĩ tetã Ñandejára mbaʼéva. Áño 1513-pe Jesús ou mboyve, umi isrraelíta oñekompromete ipyʼaite guive okumplitaha Jehová rembipota. Haʼekuéra heʼi: “Rojapóta opa mbaʼe heʼíva Ñandejára” (Éx. 24:3). Upémarõ Jehová omomarangatu, térã oiporavo chupekuéra ipuevlorã. ¡Ajépa tuichaite mbaʼe upéva! Ohasa rire 40 áño, Moisés omomanduʼa jey chupekuéra: “Peẽ ningo tetã oñemboykéva ñande Ruete, Ñandejárape g̃uarã; ñande Ruete, Ñandejára pendeporavo kuri peiko hag̃ua ichupe g̃uarã peteĩ tetã hekopotĩvaramo, ambue tetãnguéra apytépe oikóva guive ko yvy apére” (Deut. 7:6, ÑÑB).

3. ¿Mbaʼe situasiónpepa oĩ rakaʼe umi hudío Nehemías ohórõ guare segunda ves Jerusalénpe?

³ Ñepyrurã Israel ikyreʼỹeterei kuri ojapo hag̃ua Ñandejára rembipota, péro ñambyasýramo jepe sapyʼaitépe ikangy jey hikuái. Oĩ vaʼekue hudío oservi porãva Jehovápe, péro opavave lénto ojechaukasénte ha oiko guaʼu oñemosánto. Nehemías ohórõ guare segunda ves Jerusalénpe, ojapóma kuri 100 áño rupi umi hudío iñeʼẽrendúva osẽ hague Babilóniagui ikatu hag̃uáicha oho jey hetãme ha omombaʼeguasu Jehovápe. Péro Nehemías oho ojuhu umi hudío ijerovia kangyha.

4. ¿Mbaʼe mbaʼépa ñanepytyvõta akóinte ñanderekomarangatu hag̃ua?

 ⁴ Ñandejára omomarangatu avei umi testígo de Jehová koʼag̃aguápe, ojapo haguéicha umi Israelguáre. Entéro kristiáno unhídope ha avei umi oĩva pe ‘aty guasúpe’, oñemboyke térã oñemomarangatu oservi hag̃ua Ñandejárape (Rev. 7:9, 14, 15, NM; 1 Cor. 6:11). Ndajaipotaiete ningo mbaʼeve ñanemongyʼa ha japyta vai Jehová resa renondépe, oiko haguéicha umi isrraelítare. ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã ani hag̃ua oiko ñanderehe upéva? ¿Mbaʼépa ñanepytyvõta akóinte ñanderekomarangatu ha ñandedeprovécho hag̃ua Ñandejára servísiope? Ko artíkulope jahecháta cuatro mbaʼe ñanepytyvõtava ha oñehesaʼỹijóva Nehemías kapítulo 13-pe: 1) ndovaléi ñanejúnta vai; 2) ñaipytyvõ Ñandejára organisasiónpe; 3) ñamotenonde Jehová servísio; ha 4) jaiko kristiáno teéicha. Jahechamína peteĩteĩ koʼã mbaʼe.

5, 6. ¿Mávapa rakaʼe Eliasib ha Tobías, ha mbaʼérepa jaʼekuaa haʼekuéra ojeheʼa meme hague ojuehe?

⁵ Elee Nehemías 13:4-9. Koʼág̃arupi oĩ hetaiterei ñanemboligáva jajapo hag̃ua ivaíva, upévare heta vése hasy ñanderekomarangatu hag̃ua. Jahechamína peteĩ ehémplo. Eliasib haʼe vaʼekue peteĩ saserdóte guasu. Tobías katu peteĩ ammoníta, ha amalisia peteĩ ofisiál irrangoʼíva orrepresentáva Persia goviérnope Judéape. Tobías ha iñirũnguéra oñemoĩ mbarete vaʼekue Nehemías rehe ha ndoipotái oñemopuʼã Jerusalén murálla (Neh. 2:10). Avei umi ammoníta ndovaléi oike pe témplo korapýpe (Deut. 23:3). Upéicharõ, ¿mbaʼére piko Eliasib omeʼẽ peteĩ lugár pe témplo komedórpe peteĩ kuimbaʼe ammonítape?

⁶ Tobías ojeheʼa meme Eliasib rehe. Tobías ha itaʼýra Jehohanán omenda vaʼekue hudía rehe, ha heta hudío imanduʼa porã hese (Neh. 6:17-19). Peteĩ Eliasib niéto katu omenda Sanbalat rajýre. Upéva ningo Samaria governadór ha Tobías amigoite avei (Neh. 13:28). Koʼã mbaʼe ohechauka mbaʼéicha rupípa pe saserdóte guasu Eliasib oheja ipuʼaka hese umi tapicha ndojeroviáiva ha oñemoĩva Ñandejárare . Péro Nehemías ndohejái Tobías oñembohory Jehováre ha omombopa ikosakuéra pe témplo komedórgui.

7. ¿Mbaʼéichapa umi ansiáno ha ambue ermanokuéra oñeñangareko ani hag̃ua mbaʼeve omongyʼa chupekuéra Jehová renondépe?

⁷ Ñande ñaime Jehová puévlope, upévare ñaneñeʼẽrendu vaʼerã chupe opa mbaʼe ári. Tekotevẽ akóinte jajapo heʼíva umi léi haʼe omoĩva, peichaʼỹrõ haʼe nañanemomarangatumoʼãi. Aníkena ñamboyke Ñandejárape ñañemoĩ porãségui ñane hénte ndive. Umi ansiáno katu oheja vaʼerã Jehová oisãmbyhy chupekuéra, oiko rangue ojapo heta mbaʼe ontendeháicha, térã oheja rangue umi mbaʼe oñandúva ombotavy chupekuéra (1 Tim. 5:21). Oñeñangareko hikuái ani hag̃ua ojapo mbaʼeve ikatúva omongyʼa chupekuéra (1 Tim. 2:8).

8. ¿Mbaʼérehepa ñanemanduʼa vaʼerã opavave jaservíva Jehovápe jaiporavo jave ñane amigorã?

⁸ Ñanemanduʼa vaʼerã ‘umi júnta vai ohundiha umi mbaʼe porã jajepokuaáva jajapo’ (1 Cor. 15:33, NM). Ikatu oĩ ñane hénte ñandegueraha vaíva. Eliasib ningo omoĩ vaʼekue ehémplo neporãva oipytyvõrõ guare Nehemíaspe oñemopuʼã jey hag̃ua Jerusalén murálla (Neh. 3:1). Péro ohasávo pe tiémpo, Tobías ha ambue hapicha omboliga Eliasíbpe ojapo hag̃ua umi mbaʼe vai omongyʼáva chupe Jehová renondépe. Jaiporavóramo ñane amigorã umi ohayhúva Ñandejárape, katuete ñanepytyvõta jaservi porã hag̃ua chupe, por ehémplo ñanemokyreʼỹta jalee hag̃ua la Biblia, jaha hag̃ua rreunionhápe ha ñasẽ meme hag̃ua japredika. Ha avei jahayhu ha jaguerohoryeterei umi ñane hénte ñanemokyreʼỹvape jajapo hag̃ua umi mbaʼe oĩ porãva.

9. ¿Mbaʼérepa ndojejapoporãvéi umi tembiapo pe témplope, ha mávapepa okulpa Nehemías?

⁹ Elee Nehemías 13:10-13. Amalisia Nehemías og̃uahẽrõ guare Jerusalénpe noñemeʼẽguasuvéima kontrivusión pe témplope. Upémarõ umi levíta ohejapa rei hembiapokuéra ha oho ombaʼapo ikokuépe. Nehemías okulpa umi mburuvichápe ko situasión rehe. Amalisia haʼekuéra nokumpliporãi avei hembiapo, nombyatyvéi pe diésmo pe puévlogui, térã nontregavéi pe témplope ojeʼe haguéicha chupekuéra ojapo vaʼerãha (Neh. 12:44). Upémarõ Nehemías oiporavo heta kuimbaʼe ijeroviapýva ombyaty hag̃ua pe diésmo ha oñangareko hag̃ua opa mbaʼe oñemeʼẽvare, ikatu hag̃uáicha upe rire ojerreparti porã.

10, 11. ¿Mbaʼe mbaʼépa ikatu jajapo ñaipytyvõ hag̃ua Jehová organisasiónpe?

¹⁰ ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende ko rrelátogui? Umi mbaʼe oiko vaʼekue ñanemomanduʼa ikatuha ñameʼẽ Jehovápe ñane mbaʼerepy ñamombaʼe hag̃ua chupe (Prov. 3:9). Añetehápe, umi mbaʼe ñakontrivuíva iñorganisasiónpe g̃uarã, Jehová mbaʼénte voi (1 Cró. 29:14-16). Ikatu ningo ñapensa ndajarekoiha heta mbaʼe ñameʼẽ hag̃ua, péro opavavénte ñakontrivuikuaa jajaposéma guive (2 Cor. 8:12).

¹¹ Heta áñore peteĩ família oinvita hógape okaru hag̃ua una vés por semána peteĩ matrimónio ijedávape oservíva de prekursór espesiál. Umi ogajára 8 ifamília, upéicharõ jepe pe sy heʼími: “Ñamboykuevétante ñane rembiʼu”. Ikatu ñapensa sonseraitereiha upe família ojapóva, péro umi prekursór omombaʼeterei imbaʼeporã haguére hikuái. Upéicha avei, koʼã prekursór tuicha oipytyvõ chupekuéra. Umi mbaʼe heʼíva ha hembiasakuéra omokyreʼỹ umi ermáno familiakuérape oñakãrapuʼã hag̃ua Jehová servísiope. Upe rire opavave oñepyrũ oservi de tiémpo kompléto.

12. ¿Mbaʼe ehémplopa omoĩ umi ermáno omotenondéva kongregasión?

¹² Ñaaprende avei ambue mbaʼe: Umi ermáno omotenondéva kongregasión iñeʼẽrendu Jehová organisasiónpe, Nehemías ojapo haguéicha. Ha iñehémplo rupive oipytyvõ ambue ermanokuérape. Upéicha ansianokuéra ohaʼanga avei apóstol Páblope. Haʼe oipytyvõ umi kongregasiónpe ha omeʼẽ konsého umi ermánope oikuaa hag̃ua mbaʼéichapa okontrivui vaʼerã (1 Cor. 16:1-3; 2 Cor. 9:5-7).

13. ¿Mbaʼéichapa heta hudío ohechauka vaʼekue nomombaʼeiha pe sábado?

¹³ Elee Nehemías 13:15-21. Jaikóramo  jajepyʼapyeterei umi mbaʼerepýre, mbeguekatúpe ikatu ñañemomombyry Jehovágui. Éxodo 31:13 ohechauka pe día sábado omomanduʼa hague umi isrraelítape Jehová omomarangatumaha chupekuéra, térã ojeporavomaha Ñandejára puevlorã. Upe díape umi Israelgua omombaʼeguasu vaʼerã Jehovápe ifamiliakuéra ndive, oñemboʼe ha ojepyʼamongeta vaʼerã hikuái Ñandejára Léi rehe. Péro heta oikóva Nehemías tiémpope nomombaʼéi vaʼekue pe sábado; chupekuéra g̃uarã ótro diaichaiténte avei. Añetehápe, ombotapykuéma hikuái ohóvo Ñandejára servísio. Nehemías ohechakuaa upéva ha oñepyrũ mboyve pe sábado, pe día sexto pytũmbotávo, ombotyka pe siuda rokẽ ha omosẽ umi extranhéro ombaʼevendévape.

14, 15. a) ¿Mbaʼépa ikatu oiko jaiporuetereírõ ñane tiémpo ñagana hag̃ua pláta? b) ¿Mbaʼéichapa ikatu jaike pe lugár Ñandejára oprepara vaʼekuépe opytuʼu hag̃uáme?

¹⁴ ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende Nehemías ehémplogui? Ndovaleiha jaiporueterei ñane tiémpo ñagana hag̃ua pláta. Péicha jajapóramo ikatu ñandepyʼamokõi, ha upéva koʼýte ipeligróso ñandegustáramo ñande traváho. Ani ñanderesarái Jesús heʼi hague ndaikatuiha jaservi mokõi patrónpe (elee Mateo 6:24). Nehemíaspe ndofaltái vaʼekue mbaʼeve, ha ikatu voi oñemborríko kuri, péro ¿mbaʼéichapa oiporu itiémpo oĩrõ guare Jerusalénpe? (Neh. 5:14-18.) Oiko rangue ojapo negósio umi Tirogua ndive térã ótro komersiántendi, oñemeʼẽmbaite oipytyvõ hag̃ua iñermanokuérape ha ojapo heta mbaʼe oñemomarangatu hag̃ua Jehová réra. Upéicha avei, koʼág̃arupi umi ansiáno ha siérvo ministeriál oñehaʼãmbaite ojapo heta mbaʼe oipytyvõva kongregasiónpe, ha umi ermáno ohayhu chupekuéra upe haguére. Upéicha Ñandejára puévlope ojevyʼa, oĩ mborayhu ha pyʼaguapy (Ezeq. 34:25, 28).

¹⁵ Ndojejeruréiramo jepe kristianokuérape omboyke hag̃ua pe sábado ikatu hag̃uáicha omombaʼeguasu Jehovápe, apóstol Pablo heʼi vaʼekue: “Oĩ gueteri peteĩ sábado opytuʼu hag̃ua Ñandejára puévlo”. Upe rire heʼi: “Pe kuimbaʼe oikéva pe lugár Ñandejára oprepara vaʼekuépe opytuʼu hag̃ua, haʼe avei opytuʼu hembiapógui, Ñandejára opytuʼuháicha umi hembiapógui” (Heb. 4:9, 10, NM). Jajapóramo Jehová rembipota ikatúta jaike pe lugár haʼe oprepara vaʼekue opytuʼu hag̃uáme. Upévare ñamotenonde vaʼerã umi mbaʼe iñimportantevéva, por ehémplo jastudia ñande rogayguándi, ani jafalta rreunionhápe ha japredika meme. Oiméramo ñane patrón térã ñane kompañéro de traváho ndorrespetái ñande jagueroviáva, tekotevẽ jahechauka chupekuéra mbaʼépa ñandéve iñimportanteve. Jaʼe porãsérõ g̃uarã “ñamboty vaʼerã pe siuda rokẽ ha ñamosẽ umi tíriope” ikatu hag̃uáicha ñamotenonde Ñandejárape. Haʼe ningo ñandeporavóma jaservi hag̃ua chupe, upévare iporã ñañeporandu: “¿Ahechaukápa umi mbaʼe ajapóvare chepotĩha aservi hag̃ua Jehovápe?” (Mat. 6:33).

16. ¿Mbaʼe situasiónpepa oĩ vaʼekue umi hudío Nehemías tiémpope?

¹⁶ Elee Nehemías 13:23-27. Nehemías tiémpope umi kuimbaʼe isrraelíta omenda umi kuña tetã ambueguáre. Haʼe ovisita ypýrõ guare Jerusalén, ofirmaka opavave ansiánope peteĩ dokuménto heʼíva ni peteĩ hudío nomendái vaʼerãha umi extranhérare (Neh. 9:38; 10:30). Péro ohasa rire peteĩ tiémpo, koʼã hudío nokumplíri pe opromete vaʼekue ha mbeguekatúpe oheja ohóvo Jehovápe. Omenda hikuái umi extranhérare ha hiʼarive ifamiliakuéra ndoleekuaái ni noñeʼẽkuaái evréo. Koʼã mitã okakuaávo ohóvo, ¿heʼítapa ijehe haʼeha isrraelíta, térãpa asdodíta, ammoníta ỹrõ moavíta? ¿Ontendétapa hikuái Ñandejára Léi noñeʼẽkuaáirõ evréo? ¿Oikuaátapa hikuái Jehovápe ikatu hag̃uáicha oservi chupe? ¿Térãpa oservíta  umi Ñandejára guaʼu isykuéra omombaʼeguasúvape? Jahechaháicha, tekotevẽ vaʼekue pyaʼe oñesolusiona upe provléma, ha Nehemías okorrehi upe situasión (Neh. 13:28).

17. ¿Mbaʼéichapa tuvakuéra ikatu oipytyvõ ifamíliape oñemoag̃ui hag̃ua Jehováre?

¹⁷ Koʼág̃arupi tekotevẽ ñaipytyvõ ñane familiakuérape ikatu hag̃uáicha ojekuaa hesekuéra oserviha Jehovápe. Tuvakuéra, peñeporandumína: “¿Oiporúpa che familiakuéra pe ‘ñeʼẽ potĩ’ la Biblia omboʼéva? (Sof. 3:9, NM.) ¿Ohechaukápa oñemongeta jave oisãmbyhyha chupekuéra Ñandejára espíritu, térãpa ohayhuveha ko múndo?”. Aníkena penekangýtei pehechakuaáramo oikotevẽha okambiaʼimi hikuái. Mbeguekatúpente voi ningo oiporúta ohóvo hikuái pe ñeʼẽ potĩ, koʼýte oĩramo heta mbaʼe ikatúva ohesarea chupekuéra. Pene família ombohovái heta mbaʼe ikatúva omokangy ijerovia. Upévare penepasiénsiakena hesekuéra ha peaprovecha pende estúdio de família ha ambue oportunida ikatúva oipytyvõ chupekuéra oñemoag̃uive hag̃ua Jehováre (Deut. 6:6-9). Pehechauka mbaʼeichaitépa oho porãta chupekuéra ndojeheʼáiramo ko múndore (Juan 17:15-17). Ha peñehaʼãmbaitékena pepoko ikorasõre.

18. ¿Mbaʼérepa jaʼekuaa tuvakuéra ikatuha oipytyvõ porãve ifamíliape oñemeʼẽ hag̃ua Jehovápe?

¹⁸ Amo ipahápe, ne família odesidi vaʼerã oservítapa Jehovápe, térãpa nahániri. Upéicharõ jepe, peẽ tuvakuéra ikatu hína peipytyvõ chupekuéra heta hendáicha. Pemoĩ vaʼerã ehémplo porã, peje vaʼerã mbaʼépa ndovaléi ojapo, ha pehechauka chupekuéra odesidi vaíramo osẽ vaitaha avei heta mbaʼépe. Peẽmante ikatúta peipytyvõ porãve pene famíliape oñemeʼẽ hag̃ua Jehovápe. Haʼekuéra oikotevẽ penderehe akóinte oiko hag̃ua kristiánoicha. Añetehápe, enterovéva tekotevẽ ñañatende porã ojekuaa hag̃ua ñanderehe ñande ‘ao joʼaha’, térã ñane rembiapokuéra ohechaukáva ñamoirũha Crístope (Rev. 3:4, 5; 16:15, NM).

19, 20. ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã ikatu hag̃uáicha Jehová ‘imanduʼa’ ñanderehe?

¹⁹ Nehemías tiémpope oiko avei proféta Malaquías. Haʼe heʼi: “Ojehai peteĩ kuatia oĩháme umi omombaʼéva Ñandejárape ha ojapóva haʼe heʼíva” (Mal. 3:16, 17). Jehová arakaʼeve ndahesaraimoʼãi umi okyhyjévagui chugui ha ohayhúva héra (Heb. 6:10).

²⁰ Nehemías oñemboʼe kóicha: “Che Jára, nemanduʼáke koʼã mbaʼe ajapo vaʼekuére” (Neh. 13:31). Nehemías réraicha, ñande réra oĩta avei Ñandejára lívrope ñamboykéramo umi júnta vai, ñaipytyvõ Ñandejára organisasiónpe, ñamotenonde umi mbaʼe iñimportantevéva ha jaikóramo kristiáno teéicha. ‘Jasegíkena jajesareko ñandejehe jahecha hag̃ua ñañakãrama hatãpa ñande jeroviáre.’ (2 Cor. 13:5, NM.) Jajapóramo ikatúva guive ani hag̃ua ñañemomombyry Jehovágui, haʼe katuete ‘imanduʼáta’ ñanderehe.