1. Anto ray problemad Jerusalem ya asabian nen Nehemias? (Nengnengen so litratod sayan pahina.)

MAKAPABIGLA so nagagawad Jerusalem. Walay dayo ya inikdan na kuarto ed templo. Tinaynan na saray Levita so kimey da. Imbes ya idaulo na saray Judion lider so panagdayew, mannenegosyo rad agew na Sabaton. Dakel ya Israelita so mangaasawa na aliwan Judio. Pigara labat iraya ed saray problemad Jerusalem ya asabian nen Nehemias kayari manga 443 B.C.E.—Neh. 13:6.

2. Panon a nagmaliw ya masanto so bansan Israel?

² Say Israel et bansan dedikado ed Dios. Nen 1513 B.C.E., mabulos ya akipaknaan iray Israelita ya gawaen da so linawa nen Jehova. Imbaga ra: “Amin na saray salita a sinalita nen Jehova gawaen mi.” (Exo. 24:3) Kanian pinasanto ira na Dios, odino pinili to ra bilang espisyal a kayarian to. Agaylan pribilehyo! Kayari apataplon taon, pinanonotan nen Moises so bansan Israel: “Sika so katooan a masantos ed kinen Jehova a Dios mo. Si Jehova a Dios mo pinili to ka a katooan a kien to ka a bukor, a palabian nen say amin a katooan dia ed tapew na dalin.”—Deu. 7:6.

3. Antoy espiritual a kipapasen na saray Judio diad samay komaduan inyakar nen Nehemias ed Jerusalem?

³ Balet makapaermen ta agnansiansian masanto so bansan Israel. Tua, wala ray indibidual ya nanmatoor ed Dios, balet mas importantid dakel ya Judio so pansanto-santoan ed arap na totoo nen say panggawad linawa na Dios. Diad samay komaduan inyakar nen Nehemias ed Jerusalem, manga sanlasus taon lay linmabas sanen sinmabi ditan iray matoor ya Judion nanlapud Babilonia pian ipawil so dugan panagdayew. Balet natan et kinmapuy la lamet so seseg da ed espiritual iran bengatla.

4. Anto ray pantongtongan tayon paraan pian mansiansia tayon masanto?

 ⁴ Singa saray Israelita, Saray Tasi nen Jehova natan bilang grupo et pinasanto met na Dios. Saray alanaan a Kristiano tan say “baleg ya ulop” et masanto—nibiig parad sagradon panaglingkor. (Apo. 7:9, 14, 15; 1 Cor. 6:11) Labay tayoy mansiansian masanto ed arap na Dios, aliwan singa saray Israelita nensaman. Antoy gawaen tayo sirin pian mansiansia tayon masanto tan lawas makapanlingkor ed si Jehova? Diad sayan artikulo, pantongtongan tayoy apatiran paraan ya naaralan tayod Nehemias kapitulo 13: (1) Paliisan so mauges iran kaulop; (2) suportaan iray teokratikon uksoyan; (3) iyuna so espiritual iran bengatla; tan (4) pansiansiaen so pakabidbiran mo bilang Kristiano. Sansakeyen tayo irayan aralen.

5, 6. Siopa si Eliasib tan Tobias, tan akin et nagmaliw ya kaaro nen Eliasib si Tobias?

⁵ Basaen so Nehemias 13:4-9. Dakel so mauges ya impluensya natan, kanian mairap so mansiansian masanto. Laen tayo pan alimbawa si Eliasib tan Tobias. Si Eliasib et atagey a saserdote, tan si Tobias et Ammonita tan nayarin opisyal ya abebay posisyon to ed administrasyon na Persia ed Judea. Si Tobias tan saray kaiba to et kontra ed pangipapaalagey di Nehemias ed padir na Jerusalem. (Neh. 2:10) Sebel ya onloob ed sular na templo iray Ammonita. (Deu. 23:3) Kanian akin et inikdan nen Eliasib si Tobias na silir a pananganan diad templo?

⁶ Si Tobias et malet a kaaro nen Eliasib. Si Tobias tan say anak ton si Johanan et angasawa na saray Judion bibii, tan baleg so respeto na dakel ya Judio ed si Tobias. (Neh. 6:17-19) Sakey ed saray apo nen Eliasib so angasawad anak nen Sanbalat ya gobernador na Samaria, ya malet a kaaro nen Tobias. (Neh. 13:28) Anganko et saya so rason no akin ya nampaimpluensya si Eliasib anggano kontra tan agmananisiay Tobias. Balet impanengneng nen Nehemias so katooran tod si Jehova diad impangibantak tod amin ya muebles nen Tobias diad paway na pananganan.

7. Panon ya napaliisan na saray elder tan arum ni so panggaway antokaman ya maneral ed masanton kipapasen da?

⁷ Lapud dedikado itayod Dios, si Jehova so manunan panmatooran tayo. No agtayo unoren iray matunong ya estandarte to, agtayo mansiansian masanto ed arapan to. Agtayo abuloyan ya lapud pankakanayon tan pankakaaro et nibaliwala tayo la ray prinsipyo na Biblia. Saray elder et nepeg a paigiyad panagnonot nen Jehova, aliwan diad dilin opinyon tan liknaan da. (1 Tim. 5:21) Nepeg a manalwar iray elder ya ag-ira makapanggaway antokaman ya maneral ed relasyon dad Dios.—1 Tim. 2:8.

8. Antoy nepeg ya tandaan na amin ya dedikadon lingkor nen Jehova no nipaakar ed kaulop?

⁸ Tandaan tayon “say piulop ed mauges et maneral ed maong iran ugali.” (1 Cor. 15:33) Ompan wala ray kakanayon tayon makapuy so impluensya ra. Nen unaan et maabig so alimbawa nen Eliasib ta sinuportaan toy Nehemias ed pangipaalagey ed padir na Jerusalem. (Neh. 3:1) Balet ag-abayag, wala ray ginawa ton aliwan masanto ed arapan nen Jehova lapud mauges ya impluensya nen Tobias tan arum ni. No say sakey et maong ya kaulop, pasesegen to itayon gawaen iray espiritual a bengatla, singa say panagbasay Biblia, iyatendid aral, tan panagpulong. Inad-aro tan papablien tayo ray kapamilya ya ontutulong ed sikatayon manggaway duga.

9. Akin et ag-asuportaan iray uksoyan ed templo, tan siopay tinetel nen Nehemias ed sayan agawa?

⁹ Basaen so Nehemias 13:10-13. Kapawil nen Nehemias ed Jerusalem, naamtaan ton anggapo lay oonlan kontribusyon ed templo. Kanian tinaynan laingen na saray Levita so kimey da tan linma la rad kaumaan da. Tinetel nen Nehemias iray manuuley ed sayan agawa. Mapatnag ya agda gagawaey obligasyon da. Nayarin agda kokolektaen so kakaplo odino agda itan iiter ed templo. (Neh. 12:44) Kanian nanggaway paraan si Nehemias pian nakolekta iray kakaplo. Sikatoy anuro na napanmatalkan ya lalakin mangasikaso ed pananginan na abasto tan pangibunog ed saratan.

10, 11. Antoy pribilehyo na saray lingkor na Dios pian nasuportaay dugan panagdayew?

¹⁰ Wala tay naaralan tayod saya? On, ta ipapanonot na saya so pribilehyo tayon igalang si Jehova panamegley na kaykayarian tayo. (Uli. 3:9) Sano mangiiter tayoy kontribusyon, diad tua et ipapawil tayo labat ed si Jehova so gawa to. (1 Awa. 29:14-16) Anggan iisipen tayon melag labat so niiter tayo, say importante et mabulos tayon mangiter.—2 Cor. 8:12.

¹¹ Walay sanasawan waloray anak da ya diad dakel a taon et sinimban mangiimbita ed matatken lan sanasawan espisyal payunir pian mangan ed abung da. Oniay lanang ya ibabaga na ina, “Piga met labat tay duaran platon iyarum ed lamisaan ey?” Nayarin simpli labat itan, balet agaylay pisasalamat na sarayan payunir ed pamaparawes da! Bendisyon met irayan payunir ed sayan pamilya. Lapud panamaseseg da tan iistoryaen dan eksperiensya, atulongan iray ananak ya onaligwas ed espiritual. Ag-abayag et nampayunir iran amin.

12. Antoy maabig ya alimbawan ipapanengneng na saray aturon lalaki ed kongregasyon?

¹² Nia ni sakey ya naaralan tayo: Singa si Nehemias, saray aturon lalaki natan so nepeg ya manunaan ed panuportad teokratikon uksoyan. Makaaral so arum ya agagi ed alimbawa ra. Maabig no aligen na saray elder si apostol Pablo. Sinuportaan toy dugan panagdayew tan angiter na makatulong iran instruksion. Singa bilang, wala ray inter ton praktikal a suhestion nipaakar ed pankontribusyon.—1 Cor. 16:1-3; 2 Cor. 9:5-7.

13. Panon ya impanengneng na saray Judio ya agda rerespetoen so Sabaton?

¹³ Basaen so Nehemias 13:15-21. No iyuuna tayoy materyal, onkapuy so  espiritualidad tayo. Unong ed Exodo 31:13, ipapanonot na sinimban Sabaton ed saray Israelita ya masanto iran totoo. Say agew na Sabaton et para labat ed panagdayew na pamilya, pampikasi, tan pandalepdep ed Ganggan na Dios. Balet parad arum ya kapanaonan nen Nehemias, nagmaliw ya ordinaryon agew labat so Sabaton—agew na pantrabaho. Agda la nalilimeng so panagdayew ed si Jehova. Lapud sayan nagagawa, impaikapot nen Nehemias so puerta na syudad kasirunget na komanem ya agew, tan pinapaway to ray dayon negosyante antis ya onggapo so Sabaton.

14, 15. (a) Antoy nagawad sikatayo no agtayo limitaan so panaon parad materyal? (b) Panon itayon makaloob ed painawa na Dios?

¹⁴ Antoy naaralan tayod alimbawa nen Nehemias? Say sakey et nepeg tayon limitaan so panaon parad materyal. Ta no andi, agtayo la makapanpokus—naapag ni ingen so puso tayo—lalo la no balibali trabaho tayo. Tandaan so pasakbay nen Jesus nipaakar ed pampaaripen ed duaran katawan. (Basaen so Mateo 6:24.) Wala pa met so pakasarag nen Nehemias, balet panon ton inusar so panaon tod Jerusalem? (Neh. 5:14-18) Imbes ya minegosyo ed saray taga Tiro tan arum nin negosyante, inibaan ton nankimey iray agagi to tan kinmiwas pian napasanto so ngaran nen Jehova. Ontan met natan, saray elder tan ministeryal ya lingkor et manpopokus ed panggawa na parad pankaabigan na kongregasyon, tan lapud satan et inad-aro ira na saray agagi. Bilang resulta, walay aro, deen, tan kaligenan ed saray totoo na Dios.—Eze. 34:25, 28.

¹⁵ Anggano agla kaukolan ed saray Kristiano so sinimban Sabaton, imbaga nen Pablo ya “wala nin siansia so panagpainawa ed sabaton parad saray totoo na Dios.” Inyarum to: “Say toon akaloob la ed pampainawaan na Dios et nampainawa met la ed saray kimey ton dili, no panon a say Dios et nampainawa met ed saray kimey to.” (Heb. 4:9, 10) Bilang Kristiano, makaloob tayod painawa na Dios no matulok tayon mitulongan ed pakasumpal na gagala to. Kasin iyuuna yo tan say pamilya yo so pipiaral, panagpulong, tan panagdayew na pamilya? Nepeg tayon ipalinew ed amo odino kasosyo tayo ya importante iratan ed sikatayo, lalo la no agda rerespetoen iray prayuridad tayo. Aliling to et ‘ikapot tayo so puerta na syudad tan papawayen iray taga Tiro’ pian makapanpokus tayod sagrado iran bengatla. Lapud apasanto tayo la, itepet tayod sarili tayo, ‘Kasin nanengneng ed kabibilay ko ya manunad siak so panaglingkor ed si Jehova?’—Mat. 6:33.

16. Nen panaon nen Nehemias, akin et ngalngali la naandi so mismon pakabidbiran na Israel bilang masanton bansa?

¹⁶ Basaen so Nehemias 13:23-27. Nen panaon nen Nehemias, saray Israelitan lalaki et mangaasaway dayon bibii. Diad samay inmunan inyakar nen Nehemias ed Jerusalem, impatatakan tod saray mamatatken so sakey ya insulat a paknaan ya ditan et insamba ran agmangasaway pagano iray Israelitan lalaki. (Neh. 9:38; 10:30) Balet kalabas na saray taon, naamtaan ton angasawa ira na dayon bibii tan ngalngali la naandi so mismon pakabidbiran da bilang masanton totoo na Dios! Saray ananak na sarayan dayon bibii et agmakabasa o makasalitay Hebreo. No ombaleg ira, bidbiren da kasin Israelita ira? Odino isipen dan Asdodita ira, Ammonita, o Moabita? Panon dan natalosan so Ganggan na Dios no agda amtay Hebreon lenguahe? Panon dan nakabat si Jehova tan sikato so dayewen da imbes ya saray palson dirios na kainaan da? Tampol ya kinmiwas si Nehemias.—Neh. 13:28.

17. Panon ya natulongan na saray atateng iray ananak da ya nawalaan na maapit ya relasyon ed si Jehova?

¹⁷ Kaukolan tayoy onkiwas natan pian tulongan iray anak tayo ya niwalad sikara so pakabidbiran na sakey a Kristiano. Atateng, tepetan yoy sarili yo, ‘Talaga kasin kabisado na anak ko so “puron lenguahe” na katuaan? (Sof. 3:9, NW) Antoy napatnagan ed ibabaga na anak ko—say espiritu na Dios o say espiritu na mundo?’ Agkayo nadidismayan tampol no wala ray nanengneng yon kakapuyan da. Kaukolan so panaon pian aralen so sakey a lenguahe lalo la no dakel so makaabala. Apaliberan iray ananak yo na mauges ya impluensya ya nayarin sengegan na pikompromiso da. Kanian, anosan yo ran bangatan diad Panagdayew na Pamilya yo tan ed arum nin pankanawnawa pian onapit irad si Jehova. (Deu. 6:6-9) Ipurek yod sikara so pankaabigan no duma irad mundo nen Satanas. (Juan 17:15-17) Tan gawa yoy anggaay nayarian yon nasabi so puso ra.

18. Akin et maabig no saray mismon Kristianon atateng so ontulong ed ananak da pian idedika ray sarili dad si Jehova?

¹⁸ Tua, say anak so mismon mandesisyon no kasin manlingkor ed Dios. Balet, baleg so nagawaan na atateng. Singa bilang, ipanengneng yoy maabig ya alimbawa, ipalinew ed sikara no anto ray agda nepeg ya gawaen, tan ipamoria yod sikara so pansumpalan da no makapuy iray desisyon da. Atateng, maabig no sikayon mismo so ontulong ed ananak yo pian idedika ray sarili dad si Jehova. Kaukolan day tulong yo pian niwalad sikara so pakabidbiran na sakey a Kristiano tan napansiansia da itan. Amin tayo et nepeg a manalwar pian agnaekal so “ilalatop a kawes” tayo—saray kualidad tan estandarte a pakabidbiran ya papatumbok itayo na Kristo.—Apo. 3:4, 5; 16:15.

19, 20. Antoy gawaen tayo pian ag-itayon balot lingwanan nen Jehova?

¹⁹ Sakey ed saray kapanaonan nen Nehemias et si propetan Malaquias ya angibagan “sakey a libro a pakanodnonotan so sinulatan . . . nipaakar ed saray tinmakot ed Jehova, tan saray nannonot ed ngaran to.” (Mal. 3:16, 17) Agbalot lingwanan na Dios iramay ontatakot ed sikato tan mangaarod ngaran to.—Heb. 6:10.

²⁰ Impikasi nen Nehemias: “Nonoten mo ak, O Dios ko.” (Neh. 13:31) Singa si Nehemias, say ngaran tayo et nisulat ed libron pakanodnonotan na Dios no itultuloy tayon paliisan iray mauges a kaulop, suportaan iray teokratikon uksoyan, iyuna iray espiritual a bengatla, tan pansiansiaen so pakabidbiran tayo bilang Kristiano. ‘Itultuloy tayon suboken so sarili tayo no kasin wala tayod pananisia.’ (2 Cor. 13:5) No pansiansiaen tayoy masanton relasyon tayod si Jehova, agto itayon balot lingwanan.