Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Kumwail Kasarawihongehr Koht

Kumwail Kasarawihongehr Koht

“Kumwail mwakelekelsangehr dihp, oh kasarawihongehr Koht.”​—1 KOR. 6:11.

1. Dahme Nehmaia kilangada ni eh pwurala Serusalem? (Menlau kilang tepin kilel.)

 MEHN Serusalem kan inenen pwuriamweikihla dahme wiawi. Dahme kahrehda? Mie ohl emen me re ese kin uhwong Siohwa me mweimweida en mi nan ehu pere ko nan tehnpaso. Mehn Lipai ko solahr kin wia arail pwukoa. Kaunen mehn Suhs kan sohla mwohneki mahs Siohwa oh kin netinetki arail kepwe kan ni rahnen Sapad. Pil mie mehn Israel tohto me pwoudikihda mehn wehi teikan. Ih ekeite kahpwal me Nehmaia kilangada ni eh pwurala Serusalem.​—Neh. 13:6.

2. Dahme kahrehda Israel wia wehi sarawi ehu?

2 Mpen sounpar kid mwoweo, mehn Israel ko kin perenki peikiong Siohwa. Re nda: “Se pahn kapwaiada mehkoaros me KAUN-O ketin mahsanih.” (Eks. 24:3) Koht ketin pilirailda ren wiahla sapwellime aramas oh kupwurki ren wia aramas sarawi kei oh ren tohrohr sang wehi teikan. Met wia pai kaselel ehu ong irail! Sounpar pahisek mwuri, Moses katamankihong irail: “Kumwail wia aramas sarawi kei ong Siohwa amwail Koht. Iei kumwail me Siohwa amwail Koht ketin pilada en wiahla sapwellime aramas akan, sapwellime aramas tohrohr, sang nanpwungen aramas koaros nin sampah.”​—Deud. 7:6, NW.

3. Dahme wiawihong kaudok mehlel ahnsou me Nehmaia wia keriaun eh seiloakla Serusalem?

3 E kansensuwed me wehin Israel sohte wia dahme re inoukihda. Ahnsou koaros kin mie ekei me papah Koht, ahpw pali laud en mehn Suhs kan sohla men peikiong Siohwa oh kin mwomwehdahte me re sarawi. Nehmaia wia keriaun eh seiloakla Serusalem mpen sounpar epwiki mwurin luhwen me lelepek kan pwurasang Papilon pwehn onehda sapahl kahnimwo. Re men onehda sapahl kahnimwo pwe ren kak pwurehng kaudokiong Siohwa. Ahpw ahnsou me Nehmaia wia keriaun eh seiloako, mehn Suhs ko solahr mwohneki kaudok mehlel nan arail mour.

4. Ia duwen atail kak wiewiahte aramas sarawi oh pwung kei mwohn silangin Siohwa?

4 Duwehte mehn Israel ko, Sounkadehdehn Siohwa kan wia aramas ekei me Koht ketin kasarawihala. Kristian keidi kan oh pil pokon kalaimwuno koaros aramas sarawi kei oh kin papah Siohwa kelehpw. (Kaud. 7:9,14, 15; 1 Kor. 6:11) Mehn Israel kan katihasang arail nanpwungmwahu rehn Siohwa pwehki re solahr sarawi. Kitail sohte men soahng wet en wiawi ong kitail. Eri ia duwen atail kak wiewiahte aramas sarawi oh pwung kei mwohn silangin Siohwa? Nehmaia irelaud 13 kin padahkihong kitail ahl pahieu me pahn sewese kitail en wia met. Iet akan: (1) Dehr werek suwed; (2) utungada sapwellimen Siohwa doadoahk; (3) mwohneki mahs atail papah Siohwa, oh (4) pere omw pwais en wia Kristian. Kitail pahn koasoiapene ehuehu ahl pwukat.

DEHR WEREK SUWED

5, 6. Ihs Eliasip oh Dopaia? Kahrepe dah kan me ele kahrehiong Eliasip en kompoakepahnki Dopaia?

5 Wadek Nehmaia 13:4-9. Mie soahng suwed kan me kapilkitailpene me kak kahrehda kitail en sohla sarawi de saminla. Paipel padahkihong kitail duwen Samworo Lapalap Eliasip oh pil ohl emen me adaneki Dopaia, mehn Ammon men me ele kin doadoahk ong nanmwarki en Persia. Dopaia oh kompoakepah kan kin song en kauhdi Nehmaia en dehr onehda sapahl dihd en Serusalem. (Neh. 2:10) Sapwellimen Koht Kosonnedo sohte mweidohng mehn Ammon kan en pedolong nan tehnpaso. (Deud. 23:3) Eri ia kahrepen Eliasip kihong Dopaia wasahn mwenge ehu nan tehnpaso?

6 Mie kahrepe siluh: Keieu, Dopaia wiahla kompoakepah keren men ong Eliasip. Keriau, Dopaia oh nah pwutak Sehohanan pwoudikihda lihen Suhs, oh mehn Suhs tohto kin koasoia soahng mwahu kan duwen Dopaia. (Neh. 6:17-19) Kesiluh, Dopaia iei kompoakepah keren men ong Sanpalad, kepina en Sameria, me naineki serepein me pwoudiki emen pwutak me pahpa kahlapki Eliasip. (Neh. 13:28) Kahrepe pwukat ele kawehwehda Eliasip eh mweidohng Dopaia en ndahng ih dahme en wia mendahki Dopaia kaidehn mehn Israel men oh kin uhwong doadoahk en sapwellimen Koht aramas ako. Ahpw Nehmaia kasalehda eh loalopwoat ong Siohwa sang ni eh kesehweisang en Dopaia eh dipwisoun nan ihmw ko koaros likin wasahn mwengeo.

7. Ia duwen sapwellimen Koht aramas akan koaros, pil iangahki elder kan, ar kin tehk mwahu ren wiahte aramas sarawi kei?

7 Kitail sapwellimen Koht aramas inoudahr, eri kitail en mwohneki mahs atail loalopwoat ong ih. Ahpw ekei pak, ele kitail kin lelohng songosong en soikala kaweid kan en Paipel pwehki kitail men loalopwoat ong atail peneinei. Ahpw ma kitail sohte doadoahngki kaweid kan en Paipel nan atail mour, Siohwa pahn ketin tepida kilangwohng kitail nin duwen aramas kei me sohte sarawi. Kristian elder kan kin wiahda pilipil kan me poahsoankihda sapwellimen Siohwa madamadau, kaidehn pein arail de pepehm en meteikan. (1 Tim. 5:21) Re kin kanahieng ren dehr wia mehkot me pahn kakete kahrehda ren sohla sarawi mwohn silangin Koht.​—1 Tim. 2:8.

8. Dahme kitail anahne tamataman duwen irail kan me kitail werekiong?

8 Dehr manokehla me “werekiong aramas suwed kan e kin kauwehla tiahk mwahu.” (1 Kor. 15:33) Ekei kisehtail kan pil kin wia werek suwed, de kin kahrehiong kitail en wia me suwed. Ehu pak, Samworo Lapalap Eliasip wia mehn kahlemeng mwahu oh kin iang Nehmaia doadoahk pwehn onehda sapahl dihd kan en Serusalem. (Neh. 3:1) Ahpw Dopaia oh meteikan kin wia werek suwed ong Eliasip. Re kin kahrehiong en wia soahng sapwung kan me kahrehda en sohla wia aramas sarawi men. Kitail anahne patehng irail kan me kin kangoange kitail en wia me mwahu, duwehte wadek Paipel, towehda mihting kan, oh kohla kalohk. Kitail kin uhdahn kalahnganki ni atail peneinei kan ar kin kangoange kitail en wia me pwung.

UTUNGADA SAPWELLIMEN SIOHWA DOADOAHK

9. Dahme wiwiawi nan tehnpaso? Dahme Nehmaia wia pwehn kapwungala irairo?

9 Wadek Nehmaia 13:10-13. Mehn Lipai ko sohte wiewia arail doadoahk nan tehnpaso. Dahme kahrehda? En aramas ako arail meirong en mwohni ong tehnpaso inenen tikitik, eri mehn Lipai ko anahne kohla doadoahk nan arail mwaht ko pwehn apwalih arail peneinei. Oh kaun ako me pwukoahki rikpene eisek kis ehu en aramas ako arail dipwisou kan ele sohte kin wia doadoahk wet de re kin ale ahpw sohte wahla ni tehnpaso. (Neh. 12:44) Nehmaia kin tehk mwahu me meirong pwukat alahldi, oh e idihada ohl lelepek kei ren kihong mehn Lipai ko meirong pwukat.

10, 11. Ia duwen atail kak utungada kaudok mehlel?

10 Dahme kitail kak sukuhlki sang met? E wia pwais kaselel ehu en doadoahngki atail dipwisou kesempwal kan pwehn utungada sapwellimen Siohwa doadoahk. (Lep. Pad. 3:9) Ni atail wia meirong duwehte met, kitail kin kapwurehiong Siohwa dahme uhdahn sapwellime. (1 Kron. 29:14-16) Ele kitail kin medewe me e sohte itar dahme kitail en meirongki, eri atail meirong sohte itar en kawauwih Siohwa. Ahpw pwehki kitail kin men kihwei, Siohwa kin ketin kupwurperenki atail kisakis.​—2 Kor. 8:12.

11 Erein sounpar tohto, ehu peneinei me naineki seri welimen kin luke pwopwoud mah ehu me wia pioneer tohrohr pwe ira en iang irail mwenge pak ehu nan wihk koaros. Nohno en peneineio koasoia me pwehki e kin wiahda mwenge ong aramas ehk, e sohte apwal en kapatahiong aramas riemen. Met ele mwomwen wia mehkot tikitik, ahpw pwopwoudo uhdahn kalahnganki! Pioneer ko pil sewese peneineio ni ara kin koasoiaiong irail soahng mwahu kan me wiawihong ira oh ira pil kangoange seri ko en kekeirda nan padahk mehlel. Mwuhr, seri ko koaros tepida doadoahngki pali laud en arail ahnsou ong papah Siohwa.

12. Mehn kahlemeng mwahu dah elder kan oh sounsawas kan kihda?

12 Koasoipen Nehmaia pil padahkihong kitail me elder kan oh sounsawas kan anahne wia mehn kahlemeng mwahu nan arail kin kaudokiong Siohwa. Met kin sewese meteikan nan mwomwohdiso. Wahnpoaron Pohl kin wia mehn kahlemeng mwahu ong mwomwohdiso. E kin utungada kaudok mehlel oh kasalehda ahl akan me emenemen Kristian kak koasoanehdi pwehn kihda arail sawas kan.​—1 Kor. 16:1-3; 2 Kor. 9:5-7.

MWOHNEKI MAHS ATAIL PAPAH SIOHWA

13. Dahme ekei mehn Suhs kan kin wia ni rahnen Sapad?

13 Wadek Nehmaia 13:15-21. Ma kitail kin doadoahngki ahnsou laud en medemedewe duwen kepwe kan oh duwen atail en doadoahk pwehn alehda mepwukat, kitail kak sohla ahneki nanpwungmwahu rehn Siohwa. Eksodus 31:13 kawehwehda me mehn Israel kan anahne wiahki rahnen Sapad ong ahnsoun medemedewe arail nanpwungmwahu rehn Siohwa nin duwen sapwellime aramas pilipil oh sarawi kei. Mehn Suhs kan ale kaweid ren doadoahngki rahnen Sapad en iang arail peneinei kaudok, kapakap oh doudouloale sapwellimen Koht Kosonned kan. Ahpw ekei mehn Israel kan ni mwehin Nehmaia kin doadoahngki rahno pwehn netinet, duwehte ar kin wia rahn teikan nan wihk kan. Eri Nehmaia kausasang sounnetinet en wehi teikan nan kahnimwo oh ritingedi wenihmw en kahnimwo mwohn rahnen Sapad tepida.

14, 15. (a) Dahme kakete wiawi ma kitail kin doadoahngki ahnsou laud en wiahda mwohni? (b) Ia duwen atail kak pedolong oh kommoaldi rehn Koht?

14 Dahme kitail kak sukuhlki sang met? Ehu iei me kitail en dehr mweidohng mehkot en kerempwakitailla oh doadoahngki ahnsou laud en wiahda mwohni. Atail doadoahk kak kerempwakitailla, ahpw mehlel ma kitail kin perenki. Ahpw tamataman me Sises mahsanih kitail sohte kak liduwih soumas riemen. (Wadek Madiu 6:24.) Nehmaia kakete wiahda mwohni tohto oh kak doadoahngki eh ahnsou pwehn wia pesines rehn mehn Dair kan oh soun pesines teikan. Ahpw dahme e wia? (Neh. 5:14-18) E doadoahk laud pwehn sewese rie ko oh pil kawauwihala mwaren Siohwa. Ni ahlohte, Kristian elder kan oh sounsawas kan kin kihong arail ahnsou oh kehl pwehn sewese mwomwohdiso. Tohnmwomwohdiso kin uhdahn poakohng irail pwehki arail wia met. Met imwikihla sapwellimen Koht aramas akan ar kin limpoakpene, ahneki popohl nanpwungarail, oh sohte perki mehkot.​—Esek. 34:25, 28.

15 Kristian kan sohte anahne wia rahnen Sapad nan wihk koaros. Ahpw Pohl nda me “rahnen kommoal ehu pahn pil mie rehn sapwellimen Koht aramas akan.” E kapatahiong: “Mehmen me pahn pedolong oh kommoaldi rehn Koht, pahn kommoalasang pein eh doadoahk.” (Ipru 4:9, 10) Nin duwen Kristian kan, kitail kak wia “rahnen kommoal ehu,” de pedolong oh “kommoaldi rehn Koht,” sang ni atail kin peikiong Siohwa oh doadoahk pwehn utungada dahme e ketin kupwurki. Ia duwe, kowe oh omw peneinei kin mwohneki mahs Siohwa nan amwail mour sang ni amwail kin wia kaudok en peneinei, towehda mihting kan, oh kohla kalohk? Atail kaunen doadoahk kan de iengetail tohndoadoahk kan ele sohte leme me mepwukat kesempwal. Eri, kitail anahne mehlel oh kasalehiong irail ni sansal me sapwellimen Siohwa doadoahk iei me keieu kesempwal ong kitail. Met duwehte dahme Nehmaia wia ni eh kausasang mehn Dair ko oh ritingedi wenihmw en kahnimwo. E kin mwohneki mahs Siohwa. Pwehki kitail sapwellimen Koht aramas tohrohr oh sarawi kei, kitail anahne idek rehtail, ‘I kin kasalehda nan ei mour me I kin mwohneki mahs Siohwa?’​—Mad. 6:33.

PERE OMW PWAIS EN WIA KRISTIAN

16. Ia duwen mehn Israel ko ni mwehin Nehmaia ar mihla nan keper en katihasang arail wia sapwellimen Koht aramas tohrohr oh sarawi kei?

16 Wadek Nehmaia 13:23-27. Ni mwehin Nehmaia, ohl en Israel kan pwoudikihda lihen wehi teikan. Tepin en Nehmaia mi Serusalem, ohl mah ko koaros sainihala kisinlikou en inou me re sohte pahn pwoudikihda lihen wehi teikan. (Neh. 9:38; 10:30) Ahpw keriaun eh lella Serusalem, e diarada me ohlen Suhs ako pwoudikihda lihen wehi teikan oh kereniong katihasang arail wia sapwellimen Koht aramas tohrohr oh sarawi kei. Nein lihen wehi teikan neirail seri ko sohte kak wadek de lokaiahki lokaiahn Ipru. Ia duwe, ni seri pwukat ar pahn laudla, re pahn medewe me irail mehn Israel kei? De re pahn medewe me irail mehn wehi teikan, duwehte mehn Asdod, Ammon, oh Mohap kei? Ma re sohte kak wehwehki lokaiahn Ipru, met wehwehki re sohte kak wehwehki sapwellimen Koht Kosonnedo. E pahn apwal ong irail en esehla Siohwa pwe irail en pilada ren papah ih a kaidehn papah koht likamw kan me arail nohno ko kin kaudokiong. Nehmaia mwadangete mwekid pwehn perehla mehn Israel ko.​—Neh. 13:28.

17. Ia duwen pahpa nohno kan ar kak sewese neirail seri kan ren ahneki pein arail nanpwungmwahu rehn Siohwa?

17 Rahnwet, kitail anahne wia mehkot pwehn sewese neitail seri kan ren tamataman me irail Kristian kei. Pahpa nohno kan, pein idek rehmwail, ‘Ia uwen laud en nei seri kan ar kin lokaiahki “lokaia min,” de, ia uwen laud arail wehwehki padahk mehlel en Paipel oh ia uwen laud arail kin koasoakoasoia? (Sep. 3:9NW) Ahn nei seri kan koasoi kin kasalehda me sapwellimen Koht manaman kin kaweid irail? De madamadau en sampah kin kaweid irail?’ Dehr mwadang mworusala ma noumw seri ko anahne kamwahwihala ekei wasa kan. Ke anahne ahnsou laud pwehn esehla lokaiahki lokaia ehu, ahpw mehlel ma mehn kerempwa tohto mie. Sampah wet kin kasonge noumwail seri kan ren sapeikiong Koht. Eri ken kanengamah oh doadoahngki omw kaudok en peneinei oh ahnsou mwahu teikan pwehn sewese noumw seri kan ren ahneki nanpwungmwahu keren rehn Siohwa. (Deud. 6:6-9) Katamankihong irail dahme kahrehda e mwahu kitail en weksang ahn Sehdan sampah. (Sohn 17:15-17) Wia uwen omw kak koaros en sair mohngiongirail.

18. Dahme kahrehda pahpa nohno Kristian kan iei me keieu konehng sewese neirail seri kan en kekeirda pwe ren pilada en inoukihong Siohwa arail mour?

18 Noumw seri kan anahne pein pilada ma re pahn papah Koht de soh. Ahpw nin duwen pahpa nohno kan, ke kak sewese irail ni ahl tohto. Ke anahne wia mehn kahlemeng mwahu, kawehwe ni sansal soangen wiewia dah me sohte konehng, oh sewese ren wehwehki ia imwilahn arail wiahda pilipil suwed kan. Pahpa nohno kan, noumw seri kan anahne iuk ken sewese irail ren kakairada arail wia Kristian kei. Kumwail me keieu konehng en sewese irail en kekeirda pwe ren pilada en inoukihong Siohwa arail mour. Kitail koaros anahne perehla atail pwais en wia Kristian kei. Met wehwehki me kitail en mourki sapwellimen Koht koasoandi kan oh wia soangen aramas me e ketin kupwurki.​—Kaud. 3:4, 5; 16:15.

SIOHWA PAHN KETIN TAMATAMAN ATAIL LELEPEK

19, 20. Dahme kitail kak wia pwe Siohwa en ketin tamataman kitail oh ketin kapaiada atail kin lelepek ong ih?

19 Soukohp Malakai kawehwehda me Siohwa ketin tamataman “irail kan me lemmwiki oh wauneki” ih oh me E ketin kilelehdi adarail kan “nan pwuhk ehu.” (Mal. 3:16, 17) Koht sohte kin ketin meliehla irail me kin lemmwiki oh poakohng mwareo.—Ipru 6:10.

20 Nehmaia kapakapki: “Maing Koht, komwi ketin kupwukupwure soahng pwukat koaros, oh ketin kupwure ie.” (Neh. 13:31) E men Siohwa en ketin taman ia duwen eh kin papah Ih. Koht pahn pil ketin tamataman kitail nan sapwellime pwuhko ma kitail sohte kin werek suwed, ma kitail utungada sapwellime doadoahk, mwohneki ih mahs nan atail mour, oh pere atail pwais en wia Kristian kei. Kitail anahne ‘kalelapak oh wia keseupen pein kitail ma kitail weweidki pwoson.’ (2 Kor. 13:5) Ma kitail wia uwen atail kak en iangete kisehn sapwellimen Siohwa aramas tohrohr oh sarawi kan, e pahn ketin tamataman kitail oh ketin kapaiada atail kin lelepek ong ih.