Ir al contenido

Ir al índice

“Llimphuchasqaña kankichej”

“Llimphuchasqaña kankichej”

“Llimphuchasqaña kankichej, juchamanta tʼaqasqaña.” (1 COR. 6:11.)

1. ¿Imatataj Nehemías tariparqa Jerusalenman kutispa? (Patapi dibujota qhawariy.)

JERUSALENMANTA runasqa imaschus chay llajtapi kasqanmanta mayta parlasharqanku. Imaraykuchus waj llajtamanta may rejsisqa runaman, templopi uj jatun cuartota qorqanku. Levitastaj ruwanasninkuta saqepusharqanku. Kurajkunapis Diosta yupaychayta ñaupajman churanankumantaqa samarikuna pʼunchaypi qhatusharqanku. Ashkha israelitastaj waj llajtayoj warmiswan casarakusharqanku. Nehemiasqa Jerusalenman kutispa, chaykunata ruwashasqankuta tariparqa, chaytaj karqa Jesús niraj jamushajtin 443 watamanta qhepaman (Neh. 13:6).

2. ¿Imaynatataj israelitas Diospaj tʼaqasqa aylluman tukorqanku?

2 Israelitasqa Diospaj tʼaqasqa ayllu karqanku. Paykunaqa Jesús niraj jamushajtin 1513 watapi, Diospa nisqanta ruwayta munasqankurayku uj similla kayta nerqanku: “Noqaykoqa Tata Diospa tukuy kamachisqasninta ruwasqayku”, nispa (Éxo. 24:3). Chayrayku, Diosqa paykunata tʼaqarqa ayllun kanankupaj. Chaytaj, ¡sumaj karqa! Tawa chunka watasninmantaj, Moisesqa israelitasman kayta yuyaricherqa: “Qankunaqa Señorniykichej Tata Diospaj tʼaqasqa ayllu kankichej. Paymin ajllakusorqachej kay jallpʼa patapi tukuy ayllus ukhumanta, paypaj may sumaj ajllasqa ayllun kanaykichejpaj”, nispa (Deu. 7:6).

3. ¿Imaynapitaj judíos tarikorqanku Nehemías Jerusalenman ujtawan kutishajtin?

3 Chaywanpis, israelitasqa nisqankuta pʼakerqanku. Imajtinchus yaqha tukuyninku rikuchikunallankupaj Diospa munayninta ruwajkunaman tukusharqanku. Nehemías chay llajtaman ujtawan kutishajtenqa wakin judíos Babiloniamanta kutipusqankumanta 100 watas jinaña karqa. Paykunaqa chay llajtata ujtawan oqharispa Diosta yupaychaj kutiporqanku. Chaywanpis Nehemías kutishajtenqa nillataj Diosta yupaychayta ñaupajmanchu churasharqanku.

4. ¿Imastataj kay yachaqanapi ukhuncharisun Diospaj tʼaqasqa llajta kanallapajpuni?

 4 Jehovaj testigosninpis, israelitas jinallataj Diospaj tʼaqasqa llajta kanchej. Arí, ajllasqa cristianos, “may chhika” runasmanta kajkunapis, Jehovallata yupaychanapaj tʼaqasqa kanchej (Apo. 7:9, 14, 15; 1 Cor. 6:11). Nitaj israelitas jinaqa Diospa ñaupaqenpi chʼichichasqa kayta munasunmanchu. ¿Imataj Jehovapaj tʼaqasqallapuni kanapaj yanapawasunman? Tawa imasta ukhuncharina, chaykunataj Nehemías 13 capitulopi tarikun: 1) sajra runaswan mana masichakuymanta, 2) Diosta yupaychay ñauparinanpaj yanapaymanta, 3) Diosta yupaychayta ñaupajman churaymanta, 4) cristiano jinallapuni kausakuymanta.

SAJRA RUNASWAN MANA MASICHAKUNACHU

¿Imaynatá Nehemías Jehovaman cheqa sonqo kasqanta rikucherqa? (5, 6 parrafosta qhawariy)

5, 6. ¿Pikunataj Eliasib, Tobías ima karqanku, imaraykutaj Eliasib Tobiaswan masichakunman karqa?

5 Nehemías 13:4-9 leey. Noqanchejqa sajra runas chaupipi kausasqanchejrayku mana Diospaj tʼaqasqa kayta atillasunmanchu. Chayrayku Eliasibmanta, Tobiasmantawan parlarina. Eliasibqa kuraj kaj sacerdote karqa, Tobiastaj amonita karqa, ichapis Persiamanta reypaj llankʼaj. Nehemías Jerusalenpa perqasninta watejmanta oqhariyta munajtin Tobías, paywan kajkuna ima sinchʼita phiñakorqanku (Neh. 2:10). Astawanpis amonitasqa mana Diospa templonman yaykunankuchu karqa (Deu. 23:3). Chantá, ¿imaraykutaj kuraj kaj sacerdote Eliasib Tobiasman templopi ujnin jallchʼana cuartota qorqa?

6 Kinsa imasrayku: 1) Eliasibqa Tobiaswan masichasqa karqa. 2) Tobías chantá wawan Johanán, judía warmiswan casarakorqanku, ashkha judiostaj Tobiasta mayta jatunchaj kanku (Neh. 6:17-19). 3) Eliasibpa ujnin allchhenqa Sanbalatpa tolqan karqa, pichus Samariapi kamachej, Tobiastataj yanapaj (Neh. 13:28). Ajina masichasqa kasqankuraykuchá kuraj kaj sacerdote Eliasibqa Tobiasta kasorqa mana israelitachu kajtinpis, Diospa llajtanmantaj churanakojtinpis. Nehemiastajrí, Tobiaspa tukuy imasninta jallchʼana cuartomanta wijchʼumuspa, Jehovaman cheqa sonqo kasqanta rikucherqa.

7. ¿Imatataj ancianos, wajkunapis Jehovaj ñaupaqenpi llimphupaj qhawasqa kanankupaj ruwankuman?

7 Jehovapaj tʼaqasqa llajta kasqanchejrayku, paymanpuni cheqa sonqo kananchej tiyan. Dios llimphupaj qhawanawanchejpajtaj kamachiykunasninta juntʼananchej tiyan. Chayrayku, mana allinchu kanman familianchejman kutisqa kasqanchejrayku Bibliaj yuyaychaykunasninta pʼakeyqa. Ancianospis Jehovaj yuyayninman jinapuni imatapis ruwananku tiyan, manataj yuyasqankuman jinallachu, nitaj pimanpis kutikunankuchu tiyan (1 Tim. 5:21). Paykunaqa Diospa ñaupaqenpi llimphupaj qhawasqa kanallankupajpuni, kallpachakunanku tiyan (1 Tim. 2:8).

8. ¿Imatataj mana qonqanachu pikunawanchus masichakushasqanchejmanta?

8 Kayta ama qonqanachu: “Sajra runaswan pureyqa kʼacha ususta chinkachin” (1 Cor. 15:33). Familianchejmanta wakinkunapis, sajra imasta ruwanapaj tanqawasunman. Eliasibpis Jerusalenpa perqanta oqhariypi Nehemiasta yanaparqa (Neh. 3:1). Qhepamantaj Jehovaj ñaupaqenpi sajra imasta ruwarqa Tobiaswan, waj runaswan ima masichakusqanrayku. Sumaj amigosqa cristiano ruwanasninchejta juntʼanapaj yanapawanchej: Bibliata leenapaj, tantakuykunaman rinapaj, willayman llojsinapaj ima. Familianchejmanta kajkuna chaykunata ruwanapaj yanapawanchej chayqa, paykunata astawan munakunchej, agradecekunchejtaj.

DIOSTA YUPAYCHAY ÑAUPARINANPAJ YANAPANA

9. ¿Imaraykutaj templopaj qonanku karqa chay imasta mana qosharqankuchu, pikunatataj Nehemías chaymanta kʼamerqa?

9 Nehemías 13:10-13 leey. Nehemías Jerusalenman  kutishajtenqa templopaj qonanku karqa chay imasta niña qosharqankuchu. Chay jawa, levitasqa niña templopi ruwayninkuta juntʼasharqankuchu, jallpʼasninkumantaj llankʼaj ripusharqanku. Nehemiasqa chayta rikuspa, kuraj kamachejkunata kʼamerqa. ¿Imaraykú? Ichapis paykunaqa runasmanta sapa chunkamanta ujnin tʼaqasqata mana mañasharqankuchu chayri runas qosqankuta japʼikapusharqanku (Neh. 12:44). Chayrayku Nehemiasqa runasta kamacherqa sapa chunkamanta ujnin tʼaqasqata qonankupaj. Chantataj allin sonqoyoj runasta churarqa jallchʼana cuartosta qhawanankupaj, runas qosqankuta rakʼiranankupajtaj.

10, 11. ¿Imaynatataj Diosta yupaychay ñauparinanpaj yanapakuyta atisunman?

10 ¿Imatataj chaymanta yachakunchej? Tukuy kapuyninchejwan Tata Diosta jatunchayta atisqanchejta (Pro. 3:9). Diosta yupaychay ñauparinanpaj kapuyninchejmanta qospaqa Paymanta japʼerqanchej chayllamantataj qoshanchej (1 Cró. 29:14-16). Ichapis qosqanchej ancha pisi kasqanta yuyasunman. Chaywanpis tukuy sonqo qospaqa Jehovata kusichinchej (2 Cor. 8:12).

11 Uj familiaqa ashkha watasta, machuyasqa qhariwarmi precursores especialesta, semanapi uj kutita wasinkuman mikhoj wajyarikoj kanku. Chay familia chunka ukhuña kajtinkupis, mamaqa kayta nej: “Chunkapajñaqa waykʼuni, ¿imapunitaj kanman iskaypajwanri?”, nispa. Semanapi uj kutillata chayta ruway mana anchachu kajtinpis, chay precursoresqa chaymanta mayta agradecekorqanku. Paykunataj chay familiata kallpachaspa, imaynachus willaypi risqanmanta cuentarispa ima wawasninkuta ñauparinankupaj yanaparqanku. Aswan qhepamantaj wawasninku Diospaj astawan llankʼayta qallarerqanku.

12. ¿Imatataj qotuchakuyta ñaupajman apajkunamanta yachakunchej?

12 Qotuchakuyta ñaupajman apajkunapis, Nehemías jinallataj Diosta yupaychay ñauparinallanpajpuni yanapananku tiyan. Qotuchakuymanta hermanostaj paykunamanta ashkhata yachakunku. Ancianosqa apóstol Pablo jina ruwankuman. Payqa Diosta yupaychay ñauparinanpaj sumajta yanaparqa, chantapis yuyaycharqa imaynatachus qolqeta tantanankuta (1 Cor. 16:1-3; 2 Cor. 9:5-7).

DIOSTA YUPAYCHAYTA ÑAUPAJMAN CHURANA

13. ¿Imaynatataj wakin judíos samarikuna pʼunchayta qhawasharqanku?

13 Nehemías 13:15-21 leey. Kapuyniyoj kayllamanta astawan llakikusunman chayqa pisimanta pisi Diosmanta karunchakusunman. Éxodo 31:12, 13 nisqanman jina,  samarikuna pʼunchayqa israelitasta Diospaj tʼaqasqa llajta kasqankuta yuyarichej. Chay pʼunchaypeqa familiapi Diosta yupaychayta, Diosmanta mañakuyta, Diospa Leyninpi tʼukuriyta ima aterqanku. Nehemiaspa tiemponmanta wakintajrí samarikuna pʼunchaypi waj pʼunchaykunapi jinallataj qhatusharqanku. Jinamanta, Diosta yupaychayta pisipaj qhawasharqanku. Nehemiastaj chayta rikuspa, waj llajtayoj ranqherusta wijchʼorqa, samarikuna pʼunchay qallarikunanpaj chʼisiyaykushajtintaj Jerusalén llajtaj punkusnin wisqʼakunanta kamacherqa.

14, 15. 1) ¿Imataj kanman qolqe japʼiyllaman qokojtinchej? 2) ¿Imaynatataj Diospa samarichinanman yaykusunman?

14 ¿Imatataj Nehemiasmanta yachakusunman? Mana qolqe japʼiyllaman qokunata. Chayman qokusunman chayqa allin kaj imasta ruwayta qonqapusunman, astawanraj sumaj llankʼayniyoj kanchej chayqa. Jesuspa nisqanta yuyarikuna, pay nerqa: “Mana pipis atinchu iskay patronesta ujllapi sirviyta”, nispa (Mateo 6:24, leey). Nehemiasqa qolqeyoj karqa, chaywanpis Jerusalenpi kashaspa mana astawan qolqechakuytachu maskʼarqa (Neh. 5:14-18). Payqa Tiro llajtayoj runaswan chayri wajkunawan qhatuspa qolqechakunanmantaqa hermanosninta yanaparqa, Jehovaj sutin jatunchasqa kananpajtaj tukuy imata ruwarqa. Kunanpis ancianos, siervos ministeriales ima qotuchakuyta yanapanankupaj kallpachakunku, chayraykutaj hermanosqa paykunata munakunku. Jinamanta, qotuchakuypi munanakuy tiyan, allinpi, ni imamanta manchachikuspataj kanku (Eze. 34:25, 28).

15 Kay tiempopi niña samarikuna pʼunchayta waqaychananchej kajtinpis, Pablo nerqa: “Diospa ayllumpaj uj samarikuy kanrajpuni. Pichus Diospa samarichinanman yaykojqa paypa ruwasqasninmanta samarikun, imaynatachus Diospis ruwasqasninmanta samarikorqa, ajinata”, nispa (Heb. 4:9, 10). Diosta kasukuspa, munayninman jinataj imatapis ruwaspaqa Paypa samarichinanman yaykuyta atisunman. Chayrayku tapurikuna: “¿Ñaupajmanchu familiaypi Diosta yupaychayta churashayku tantakuykunaman rispa, runasmanpis willaspa?”, nispa. Patronninchej chayri noqanchejwan llankʼajkunapis, Diosta yupaychayta pisipaj qhawajtinku, paykunaman sutʼita ninanchej tiyan Jehovapaj llankʼayta ñaupajman churasqanchejta. Chaytaj Nehemías ruwasqanman rijchʼakunman, payqa Jerusalén llajtaj punkusninta wisqʼacherqa Tiromanta kajkuna mana qhatunankupaj, Diosta yupaychaytaj mana pisipaj qhawasqa kananpaj. Diospaj tʼaqasqa kasqanchejrayku, kayta tapurikuna: “¿Rikuchishanichu Jehovata yupaychayta ñaupajman churasqayta?”, nispa (Mat. 6:33).

CRISTIANO JINALLAPUNI KAUSAKUNA

16. ¿Imaynatataj Nehemiaspa tiemponpi israelitas Diospaj tʼaqasqa llajta kasqankuta pisipaj qhawasharqanku?

16 Nehemías 13:23-27 leey. Nehemiaspa tiemponpeqa israelita qharis, waj llajtayoj warmiswan casarasharqanku. Nehemías Jerusalenta waturej rishajtenqa kurajkunawan qhelqasqa tratota ruwarqa mana waj llajtayojkunawan casarakunankupaj (Neh. 9:38; 10:30). Chaywanpis watasninmanqa chay judío qharista waj llajtayoj warmiswan casarasqasta, niña Diospaj tʼaqasqa jinachu kausashasqankuta ima tariparqa. Wawasninkutaj mana hebreota parlayta, nitaj leeytapis yacharqankuchu. Wiñarqospataj nichá israelitas jinachu yuyaj kanku, manaqa Asdodmanta, Amonmanta chayri Moabmanta runas jinachá. Chantapis mana hebreo qalluta yachasqankurayku, nichá Diospa Leyninta entiendejchu kanku. Chay jawa, mana Jehovata rejsiyta atinkumanchu karqa, nitaj payta sirviyta ajllaytapis, astawanqa mamasninkoj llulla diosesninkutachá yupaychaj kanku. Chayrayku Nehemiasqa usqhayllata chayta allincharqa (Neh. 13:28).

Wawasniykichejta yanapaychej Jehovawan masichakunankupaj (17, 18 parrafosta qhawariy)

17. ¿Imaynatataj tatas wawasninkuta yanapankuman Jehovawan masichakunankupaj?

 17 Kay tiempopipis, wawasninchejta cristiano jina kausakunankupaj yanapananchej tiyan. Tatas kaykunata tapurikuychej: “¿Sumajtachu wawasniy llimphu parlayta parlashanku, nisunman sumajtachu Bibliaj yachachiyninta entiendenku, chaymantatajchu astawan parlanku? (Sof. 3:9.) ¿Diospa yuyayninwan chayri kay pachaj yuyayninwan apachikushasqankutachu parlasqankupi rikuchinku?”, nispa. Wawasniyki imapipis pantashasqankuta reparanki chayqa ama anchata llakikuychu. Imajtinchus, uj parlaytaqa mana usqhayllatachu yachakunchej, astawanraj pantachinawanchejpaj jina imaspis kajtenqa. Wawaspis juchapi urmanankupaj jina, ashkha imaspi rikukunku. Qankunatajrí Familiapi Diosta Yupaychanapaj tantakuypi chayri waj kutispi yanapariychej, Jehovawan astawan masichakunankupaj (Deu. 6:6-9). Paykunaqa imaraykuchus Diosta yupaychay sumaj kasqanta reparananku tiyan (Juan 17:15-17). Chantapis sonqosninkuman chayanaykichejpaj kallpachakuychej.

18. ¿Imaraykutaj tatas wawasninkuta Jehovaman qokunankupaj yanapayta atinku?

18 Sapa wawa Jehovata sirviytachus manachus ajllanan kajtinpis, tatasqa mayta yanapankuman: kausayninkuwan yachachispa, imatachus mana ruwanankuta sutʼita nispa, ajllasqanku imamanchus apasqantapis sutʼinchaspa. Tatasqa wawasninkuta Jehovaman qokunankupaj, ni pi jina yanapayta atinku. Wawas cristiano jina kausakuyta yachakunanku kajtinpis, tukuy cristianos “pʼachankuta” mana chʼichichanankupaj kallpachakunanku tiyan, nisunman cristiano jina kʼacha kaykunata rikuchinankupaj, allin kausayniyojtaj kanankupaj (Apo. 3:4, 5; 16:15).

DIOS YUYARIKUWASUN

19, 20. ¿Imatá ruwasunman Jehová yuyarikunawanchejpaj?

19 Profeta Malaquiasqa, pichus Nehemiaspa tiemponpi kausakorqa, kayta nerqa: “Uj libro qhelqakorqa, payta manchachikojkuna, paypa sutinta jatunchajkunataj chay libroman jina yuyarisqa kanankupaj”, nispa (Mal. 3:16, 17). Arí, Diosqa ni jaykʼaj qonqaponqachu payta manchachikojkunamanta, jinallataj sutinta munakojkunamantapis (Heb. 6:10).

20 Nehemías Diosmanta kay jinata mañakorqa: “Diosníy, khuyakuywan yuyarikuway ari”, nispa (Neh. 13:31). Sutinchejpis Nehemiaspata jinallataj, Diospa libronpi qhelqasqa kanqa yuyarikunawanchejpaj. Chaypajtaj sajra runaswan mana masichakunachu, Diosta yupaychay ñauparinanpaj yanapana, Diosta yupaychayta ñaupajman churana, cristiano jinallapunitaj kausakuna. Chantapis Biblia nin: “Qankuna kikiykichej qhawarikuychej, yachanaykichejpaj creeypi sinchʼitachus sayashankichej, chayri manachus, chayta”, nispa (2 Cor. 13:5). Jehovaj ñaupaqenpi llimphullapuni kasun chayqa pay yuyarikuwasun, bendeciwasuntaj.