Go na content

Go na table of contents

Gado meki unu kon santa

Gado meki unu kon santa

„Gado wasi unu kon krin, a meki unu kon santa.”1 KOR. 6:11.

1. Sortu sani ben e pasa na a ten di Nehemia drai go baka na Yerusalem? (Luku a prenki na a bigin fu na artikel.)

DI NEHEMIA kon na Yerusalem wan pisi ten baka a yari 443 Fosi Krestes, a yere taki wan tu sani ben e pasa di no ben moi srefisrefi. Wan ogri-ati man fu wan tra kondre ben e tan na ini wan fu den kamra fu a tempel. Den Leifisma ben tapu nanga a wroko fu den èn na presi taki den owru man ben e teki fesi na ini a tru anbegi, den ben e du bisnis na tapu Sabat-dei. Furu Israelsma ben e trow nanga sma di no de Dyu. Ala den sani disi ben e gi Nehemia broko-ede.Neh. 13:6.

2. Fa Israel tron wan santa pipel?

2 Israel ben de wan pipel di ben gi densrefi abra na Gado. Na ini a yari 1513 Fosi Krestes, den Israelsma ben de klariklari fu du a wani fu Yehovah. Den ben taki: „Wi o du ala san Yehovah taki” (Eks. 24:3). Dati meki Gado meki den kon santa, sobun a meki den tron a spesrutu pipel fu en. Dati ben de wan bigi grani! Fotenti yari baka dati, Moses memre den: „Yehovah un Gado e si unu leki wan santa pipel. Na unu Yehovah un Gado teki fu tron en pipel. Fu ala tra pipel na grontapu, na unu a teki leki wan spesrutu gudu.”Deut. 7:6.

3. Fa den Dyu ben e si na anbegi fu Gado di Nehemia go na Yerusalem a di fu tu leisi?

3 Ma syatu baka di den Israelsma tron a pipel fu Gado, den no ben si en leki wan bigi grani moro fu de wan santa pipel. A tru taki ala ten wan tu Dyu ben e dini Gado nanga den heri ati. Ma furu fu den Dyu ben e du nomo leki den santa èn den ben e du leki den e dini Gado fayafaya. Den no ben e broko den ede tumusi nanga a wani fu Gado. Pikinmoro wan hondro yari na fesi, wan tu Dyu ben komoto na ini katibo na Babilon fu seti a tru anbegi baka. Ma di Nehemia go na Yerusalem a di fu tu leisi, a pipel no ben e dini Gado so fayafaya moro.

4. Sortu sani wi o luku di kan yepi wi fu tan wan santa pipel?

4 Neleki den Israelsma fu owruten, na so Gado meki Yehovah Kotoigi tron en santa pipel na ini a ten disi.  Den salfu Kresten nanga den sma fu a „bigi ipi” de santa èn den e dini Yehovah wawan (Openb. 7:9, 14, 15; 1 Kor. 6:11). Nowan fu wi ben sa wani du wan sani di kan meki taki Gado no e si wi leki santa sma moro. Na dati pasa te fu kaba nanga den Israelsma. Fa wi kan sorgu taki disi no pasa nanga wi? Fa wi kan tan santa sma di Yehovah kan gebroiki fu du a wani fu en? Na ini a studie-artikel disi wi o luku fo sani di e kon na krin na ini Nehemia kapitel 13: (1) Luku bun nanga takru mati. (2) Horibaka gi den seti fu Gado. (3) Poti na anbegi fu Gado na a fosi presi na ini yu libi. (4) Tan tyari yusrefi leki wan trutru Kresten. Meki wi poti prakseri now na ibriwan fu den sani disi.

LUKU BUN NANGA TAKRU MATI

Fa Nehemia sori taki a ben wani gi yesi na Yehovah ala ten? (Luku paragraaf 5, 6)

5, 6. Suma ben de Eliasib nanga Tobia? Fu san ede Eliasib ben e bumui nanga Tobia?

5 Leisi Nehemia 13:4-9. Furu sani de di kan meki wi du sani di no fiti èn dati meki a no makriki fu tan santa. Meki wi luku a tori fu Eliasib nanga Tobia. Eliasib ben de granpriester. Soleki fa a sori, Tobia ben de wan Amonsma di ben e libi na ini Yudea èn di ben de wan lantiman fu Persia. Di Nehemia ben wani bow a skotu fu Yerusalem baka, Tobia nanga den mati fu en ben e gens en (Neh. 2:10). Amonsma no ben mag kon na ini a tempel-dyari (Deut. 23:3). Sobun, fu san ede a granpriester gi wan man leki Tobia wan nyanyan-kamra na ini a tempel?

6 Tobia ben tron wan bun mati fu Eliasib. Tobia nanga en manpikin Yohanan ben trow nanga Dyu uma èn furu fu den Dyu ben lobi Tobia (Neh. 6:17-19). Wan granpikin fu Eliasib ben trow nanga na umapikin fu Sanbalat. Sanbalat ben de a granman fu Samaria èn wan fu den moro bun mati fu Tobia (Neh. 13:28). Kande na den sani disi meki taki Granpriester Eliasib gi pasi taki Tobia ben abi krakti na en tapu, aladi Tobia ben de wan gensman èn a no ben e anbegi Yehovah. Ma ala den sani di Tobia ben abi na ini a nyanyan-kamra Nehemia trowe go na dorosei. Na so Nehemia sori taki a ben e horibaka fayafaya gi den seti fu Yehovah.

7. Fa owruman nanga tra Kresten kan sorgu taki Yehovah tan si den leki santa sma?

7 Fu di wi leki Kresten gi wisrefi abra na Gado, meki Yehovah na a moro prenspari sma gi wi. Efu wi no e gi yesi na den wèt fu en, dan a no o si wi leki en santa pipel moro. Wi no musu meki wi famiri de moro prenspari leki na anbegi fu wi. Kresten owruman e du sani soleki fa Yehovah wani. Den no musu du sani soleki fa densrefi e denki noso e firi (1 Tim. 5:21). Den owruman e luku bun taki den no du wan sani di kan meki taki Gado no feni den bun moro.1 Tim. 2:8.

8. San ala futuboi fu Yehovah musu hori na prakseri te a abi fu du nanga mati?

8 Wi no musu frigiti taki „takru kompe e pori bun gwenti” (1 Kor. 15:33). A kan taki son famiri fu wi e meki taki wi go du sani di no bun. Di Nehemia ben e bow den skotu fu Yerusalem baka, dan Eliasib ben e horibaka gi en nanga en heri ati. Sobun, a ben de wan bun eksempre gi a pipel (Neh. 3:1). Ma bakaten Yehovah no ben e si en leki wan santa sma moro fu di a gi pasi taki Tobia nanga tra sma meki a du sani di no bun. Bun mati e gi wi deki-ati fu du den sani di Kresten musu du. Den e gi wi deki-ati fu leisi Bijbel, fu go na den Kresten konmakandra èn fu go na ini a preikiwroko. Wi breiti te wi abi famiri di e gi wi deki-ati fu du san bun èn wi lobi den trutru.

HORIBAKA GI DEN SETI FU GADO

9. Fu san ede son seti na ini a tempel no ben e waka bun èn suma Nehemia ben gi a fowtu?

9 Leisi Nehemia 13:10-13. Na a ten di Nehemia drai go baka na Yerusalem, a sori leki a pipel no ben e tyari a di fu tin pisi fu den sani fu den moro fu horibaka gi a wroko na ini a tempel. Fu di den Leifisma no ben e kisi yepi moro, meki den libi den wroko  èn den go wroko na ini den gron fu den. Den ondro-granman ben abi a frantwortu fu teki den sani na a pipel èn fu tyari dati go na a tempel. Ma soleki fa a sori, dan den no ben e teki den sani na a pipel, noso den no ben e tyari den sani dati go na a tempel (Neh. 12:44). Dati meki Nehemia seti sani, so taki den Leifisma ben kan kisi den sani disi baka. A poti man di a ben kan frutrow fu luku den maksin èn fu sorgu taki den Leifisma kisi san den ben musu kisi.

10, 11. Sortu grani a pipel fu Gado abi?

10 Wi kan leri wan sani fu a tori disi? Iya. A tori disi e memre wi taki wi abi a grani fu dini Yehovah nanga den sani di wi abi (Odo 3:9). Te wi e gi moni fu horibaka gi a wroko fu en, dan yu kan taki dati na gi wi e gi Yehovah san de fu en kaba (1 Kron. 29:14-16). Awinsi wi no abi furu, toku wi no musu denki taki wi no man horibaka gi a wroko. A no abi trobi o furu wi e gi, ma solanga wi e du dati nanga wi heri ati, Yehovah e warderi dati.2 Kor. 8:12.

11 Furu yari langa wan bigi osofamiri ben meki wan owru trowpaar di ben de spesrutu pionier, kon nyan nanga den wán dei na ini a wiki. Na ini a famiri disi yu ben abi aiti pikin, ma a mama ben e taki ala ten: „Wi de nanga tin sma kaba. A no abi trobi efu ete tu sma kon nyan.” Kande a no gersi wan kefalek sani fu gi sma nyanyan wán dei na ini a wiki, ma toku a pionier trowpaar ben de nanga tangi taki na osofamiri sori switifasi gi den. A pionier trowpaar disi ben de wan blesi gi na osofamiri. A deki-ati di den gi den èn den ondrofenitori fu den yepi den pikin fu go na fesi na ini na anbegi. Bakaten den alamala go na ini a furuten diniwroko.

12. Sortu bun eksempre den man di abi frantwortu na ini a gemeente e gi?

12 Wan tra sani di wi kan leri fu Nehemia, na disi: Owruman nanga dinari ini a diniwroko musu de bun eksempre na ini na anbegi. Na so den kan yepi den brada nanga sisa na ini a gemeente. Na apostel Paulus ben de wan bun eksempre gi a gemeente. A ben e horibaka gi a tru anbegi èn a ben e gi den gemeente bun rai. Fu eksempre, a ben sori wan gemeente fa den kan gi moni fu horibaka gi na anbegi.1 Kor. 16:1-3; 2 Kor. 9:5-7.

POTI NA ANBEGI FU GADO NA A FOSI PRESI NA INI YU LIBI

13. San son Dyu ben e du na tapu Sabat-dei?

13 Leisi Nehemia 13:15-21. Efu wi e bigin poti tumusi furu prakseri na gudu, dan te fu kaba wi no o poti na anbegi fu wi na a fosi presi na ini wi libi moro. Eksodes 31:13 e sori taki a Sabat di den Israelsma ben musu  hori ibri wiki, ben musu memre den taki den na wan santa pipel. Na tapu a Sabat-dei den osofamiri ben musu poti prakseri na a anbegi fu den, den ben musu begi, èn den ben musu teki ten fu prakseri fu Gado Wèt. Ma son sma na ini a ten fu Nehemia bigin si a Sabat-dei leki iniwan tra dei. Den ben e du bisnis soleki fa den ben gwenti du na tapu tra dei. Na anbegi no ben de so prenspari moro gi den. Di Nehemia si san den sma ben e du, a meki den tapu den portu fu a foto na a mofoneti fu a di fu siksi dei. Boiti dati, a yagi den bisnisman di ben komoto fu tra kondre, fosi Sabat-dei bigin.

14, 15. (a) San kan pasa efu wi e gi pasi taki a wroko fu wi tron a moro prenspari sani na ini wi libi? (b) Fa wi kan rostu leki Gado?

14 San wi kan leri fu na eksempre fu Nehemia? Wi musu luku bun taki a wroko noso a bisnis fu wi no de a moro prenspari sani na ini wi libi. Disi kan de wan trutru tesi gi wi, spesrutu efu wi lobi a wroko fu wi. Memre taki Yesus ben warskow wi taki wi no kan dini tu masra leki srafu. (Leisi Mateyus 6:24.) Nehemia ben kan meki furu moni di a ben de na ini Yerusalem. Ma fa a ben gebroiki en ten di a ben de drape? (Neh. 5:14-18) A no ben e suku fu du bisnis nanga den sma fu Tirus noso sma fu tra kondre. Na presi fu dati, a ben gebroiki en ten fu yepi den kondreman fu en èn fu du sani di ben meki Yehovah nen santa. Na ini a ten disi, Kresten owruman nanga dinari ini a diniwroko e gebroiki den ten tu fu yepi a gemeente. Dati meki den brada nanga sisa fu den lobi den. Disi e meki taki a pipel fu Gado abi lobi, den abi freide, èn den no e frede.Esek. 34:25, 28.

15 Kresten no abi fu hori Sabat, ma toku Paulus taki dati „a pipel fu Gado o feni rostu ete, neleki fa sma ben e rostu na tapu a Sabat-dei”. A taki tu: „A sma di e rostu leki Gado, e rostu sosrefi fu en eigi wroko, neleki fa Gado e rostu fu en eigi wroko” (Hebr. 4:9, 10). Leki Kresten wi kan rostu leki Gado te wi e gi yesi na en èn te wi e wroko makandra nanga en fu meki a wani fu en kon tru. A de so taki yu nanga yu osofamiri e poti na Osofamiri Anbegi, den konmakandra, nanga a preikiwroko na a fosi presi na ini un libi? Kande wi basi noso den sma di e du bisnis nanga wi e si na anbegi fu wi leki wan lawlaw sani. Efu disi de so, dan wi o abi fu taigi den krin taki na anbegi fu wi na a moro prenspari sani na ini wi libi. Fu man poti a tru anbegi na a fosi presi, Nehemia ben ’tapu den portu fu Yerusalem èn a ben yagi den Tirus-sma gowe’. Kande wi abi fu du wan srefi sortu sani tu fu man poti wi anbegi na a fosi presi èn fu man poti ala prakseri na a diniwroko fu wi. Fu di Gado meki wi tron wan santa pipel, meki a bun fu aksi wisrefi a sani disi: ’A fasi fa mi e libi e sori taki mi e poti na anbegi fu Yehovah na a fosi presi?’Mat. 6:33.

TAN TYARI YUSREFI LEKI WAN TRUTRU KRESTEN

16. Sortu sani na ini a ten fu Nehemia ben kan meki taki den Israelsma no ben o de a santa pipel fu Gado moro?

16 Leisi Nehemia 13:23-27. Na ini a ten fu Nehemia, den man fu Israel ben e trow nanga uma fu tra kondre. A fosi leisi di Nehemia go na Yerusalem a meki den owru man meki wan kruderi èn a meki den skrifi na tapu papira taki den man fu Israel no o trow nanga trakondre sma (Neh. 9:38; 10:30). Ma baka wan tu yari a si taki toku den Dyu disi ben trow nanga uma fu tra kondre èn den no ben e tyari densrefi leki a santa pipel fu Gado moro. Den pikin fu den trakondre uma disi no ben e leisi noso taki Hebrewtongo srefi. Sobun, te den pikin disi ben kon moro bigi, yu denki taki den ben o kari densrefi Israelsma? Noso den ben o si densrefi leki Asdodsma, Amonsma, noso Moabsma? Efu den no ben sabi Hebrewtongo, dan fa den ben o man frustan Gado Wèt? Fa den ben o leri sabi Yehovah? Yu denki taki den  ben o bosroiti fu dini Yehovah na presi fu den falsi gado di den mama fu den ben e anbegi? Den Israelsma ben musu tyari kenki kon wantewante èn Nehemia sorgu taki disi pasa.Neh. 13:28.

Yepi yu pikin fu tron bun mati fu Yehovah (Luku paragraaf 17, 18)

17. Fa papa nanga mama kan yepi den pikin fu tron mati fu Yehovah?

17 Na ini a ten disi wi musu yepi den pikin fu wi fu tyari densrefi leki trutru Kresten ala ten. Papa nanga mama, aksi unsrefi: ’O bun den pikin fu mi sabi a „soifri tongo” noso den leri fu Bijbel? (Sef. 3:9) Den sani di mi pikin e taki e sori taki a yeye fu Gado abi krakti na en tapu noso a yeye fu grontapu?’ No lasi-ati te yu si taki den pikin fu yu musu tyari wan tu kenki kon ete. A e teki ten fu leri wan tongo, spesrutu te wan lo sani de na wi lontu di kan puru wi prakseri. Yu pikin e kisi furu tesi fu du sani di no bun. Fu dati ede, abi pasensi èn gebroiki na Osofamiri Anbegi nanga tra okasi fu yepi yu pikin fu tron wan bun mati fu Yehovah (Deut. 6:6-9). Sori den krin fu san ede a bun fu no de leki den sma fu a grontapu fu Satan (Yoh. 17:15-17). Du muiti fu doro den ati.

18. Fu san ede Kresten papa nanga mama na den moro bun sma di kan yepi den pikin fu gi densrefi abra na Yehovah?

18 Bakaten ibri pikin o teki en eigi bosroiti efu a wani dini Gado. Ma papa nanga mama kan du furu fu yepi den nanga a tori disi. A fasi fa den e tyari densrefi kan de wan bun eksempre gi den pikin. Den musu sori den pikin krin tu san den no musu du èn den musu sori den pikin den bakapisi fu den bosroiti di den e teki. Papa nanga mama, unu na den moro bun sma di kan yepi un pikin fu gi densrefi abra na Yehovah. Den abi a yepi fu unu fanowdu fu kan tyari densrefi leki trutru Kresten èn fu kan du dati ala ten. A no de fu taki dati wi alamala musu luku bun taki wi no lasi den agersi „krosi” fu wi. Sobun, wi musu tan meki muiti fu abi den fasi fu Krestes èn wi musu tan gi yesi na den leri fu en.Openb. 3:4, 5; 16:15.

YEHOVAH E ’MEMRE DEN BUN SANI DI WI DU’

19, 20. Fa wi kan sorgu taki Yehovah e memre „den bun sani” di wi du?

19 Wan fu den sma di ben e libi na ini a ten fu Nehemia, ben de a profeiti Maleaki. A ben taki dati „Yehovah gi a komando fu skrifi wan buku fu memre den wan di abi lespeki gi en èn di e hori en nen na prakseri” (Mal. 3:16, 17). Noiti Gado o frigiti den wan di abi bigi lespeki gi en èn di lobi en nen.Hebr. 6:10.

20 Nehemia ben begi: „Ke mi Gado, memre mi. Memre den bun sani di mi du” (Neh. 13:31). Neleki Nehemia, wi nen kan skrifi tu na ini a buku fu Gado. A no o frigiti wi te wi e wai pasi gi takru mati, te wi e horibaka gi den seti fu en, te wi e poti na anbegi fu en na a fosi presi na ini wi libi, èn te wi e tyari wisrefi leki trutru Kresten ala ten. Meki wi ’tan ondrosuku efu wi de na bribi’ (2 Kor. 13:5). Efu wi tan tyari wisrefi leki a santa pipel fu Yehovah, dan a o memre „den bun sani” di wi du.