1. Ano nga nakakapabaraka nga mga panhitabo an nahibaroan ni Nehemia pagbalik niya ha Jerusalem? (Kitaa an retrato ha tinikangan hini nga artikulo.)

DIRI makatoo an mga taga-Jerusalem. Usa nga langyawanon nga maraot an bantog an gintagan hin lugar ha usa nga kwarto ha templo. An mga Lebihanon diri nagtutuman han ira toka. Imbes nga manguna ha pagsingba, an mga lider han mga Judio nagninegosyo ha adlaw han Sabbath. Damu nga Israelita an nag-aasawa hin mga diri Judio. Pipira la ini han nakakapabaraka nga mga panhitabo nga nahibaroan ni Nehemia pagbalik niya ha Jerusalem pipira ka panahon katapos han 443 B.C.E.—Neh. 13:6.

2. Paonan-o an Israel nagin baraan nga nasud?

² An Israel usa nga nasud nga dedikado ha Dios. Han 1513 B.C.E., disidido gud an mga Israelita nga sundon an kaburut-on ni Jehova. Hira nagsiring: “Amon pagbubuhaton an ngatanan nga pulong nga iginyakan ni Jehova.” (Eks. 24:3) Salit ginpakabaraan hira han Dios, o iginlain sugad nga iya pinili nga katawohan. Daku gud adto nga pribilehiyo! Paglabay hin 40 ka tuig, ginpahinumdoman hira ni Moises: “Ikaw amo an bungto nga baraan kan Jehova nga imo Dios: hi Jehova nga imo Dios nagpili ha imo nga mahimo nga katawohan nga iya pagtatag-iyahon labaw han ngatanan nga mga katawohan nga aada ha bawbaw han tuna.”—Deut. 7:6.

3. Ano an kahimtang ha espirituwal han mga Judio han ikaduha nga pagbalik ni Nehemia ha Jerusalem?

³ Makasurubo nga waray la mag-iha an kadasig han Israel ha ira pagin baraan nga nasud. Bisan kon pirme may mga indibiduwal nga nag-aalagad ha Dios, an mga Judio ha kabug-osan agsob nga mas interesado ha pagpakita nga kunohay baraan, o debotado hira, kay han pagbuhat han kaburut-on han Dios. Han ikaduha nga pagbalik ni Nehemia ha Jerusalem, mga 100 ka tuig na an linabay tikang nga an matinumanon nga nanhibilin binalik tikang ha Babilonya basi ipahiuli an tinuod nga pagsingba. Nagtitikaluya na liwat an kadasig han nasud ha espirituwal nga mga butang.

4. Ano nga mga butang an aton hihisgotan nga makakabulig ha aton nga magpabilin nga baraan nga katawohan?

⁴ Pariho han mga Israelita, ha kabug-osan an mga Saksi ni  Jehova yana ginpakabaraan na han Dios. An dinihogan nga mga Kristiano ngan an mga kaapi han “daku nga grupo” pariho baraan, iginlain para ha sagrado nga pag-alagad. (Pah. 7:9, 14, 15; 1 Cor. 6:11) Waray ha aton naruruyag nga mawara an aton pagin baraan ha paniplatan han Dios pariho han nahitabo ha mga Israelita ha urhi. Ano an makakabulig ha aton nga malikyan ini ngan makapabilin nga baraan ngan magagamit ha pag-alagad kan Jehova? Hini nga artikulo, aton hihisgotan an upat nga butang nga ginpabug-atan ha kapitulo 13 han Nehemia: (1) Likayi an maraot nga mga kaupod; (2) suportahi an teokratiko nga mga kahikayan; (3) unaha an espirituwal nga mga butang; ngan (4) tipigi an imo pangirilal-an sugad nga Kristiano. Aton usisahon an tagsa hini.

5, 6. Hin-o hira Eliasib ngan Tobia, ngan ano an posible nga hinungdan nga hi Eliasib nakigsangkay kan Tobia?

⁵ Basaha an Nehemia 13:4-9. Damu an magraot nga impluwensya ha aton palibot, salit diri masayon para ha aton nga magpabilin nga baraan. Tagda hira Eliasib ngan Tobia. Hi Eliasib an hitaas nga saserdote, ngan hi Tobia usa nga Amonitanhon ngan posible nga nagtatrabaho para ha hadi han Persia. Hi Tobia ngan an iya kasangkayan kinontra ha mga pangalimbasog ni Nehemia nga tukuron utro an mga pader han Jerusalem. (Neh. 2:10) An mga Amonitanhon gindid-an nga sumulod ha bungsaran han templo. (Deut. 23:3) Salit kay ano nga hi Tobia gintagan han hitaas nga saserdote hin lugar ha usa nga karaonan ha templo?

⁶ Hi Tobia nagin duok nga sangkay ni Eliasib. Hi Tobia ngan an iya anak nga lalaki nga hi Jehohanan nakaasawa hin Judio nga kababayin-an, ngan damu nga Judio an nagyayakan hin mag-opay nga butang mahitungod kan Tobia. (Neh. 6:17-19) An usa han mga apo ni Eliasib nakaasawa han anak nga babaye ni Sanbalat nga gobernador han Samaria, nga usa han pinakaduok nga mga sangkay ni Tobia. (Neh. 13:28) Ini nga pagkamagsangkay bangin amo an hinungdan nga nagpaimpluwensya an hitaas nga saserdote nga hi Eliasib ha usa nga diri-tumuroo ngan parakontra. Kondi iginpakita ni Nehemia an iya pagkamaunungon kan Jehova pinaagi ha paglabog han ngatanan nga gamit ni Tobia ha gawas han karaonan.

7. Paonan-o an mga tigurang ngan an iba naglilikay nga mahugawan an ira pagin baraan ha paniplatan ni Jehova?

⁷ Sugad nga katawohan nga dedikado ha Dios, labaw ha ngatanan kinahanglan magin maunungon kita pirme kan Jehova. Makakapabilin la kita nga baraan ha iya paniplatan kon susundon naton an iya matadong nga mga suruklan. Diri naton sadang tugotan nga an relasyon ha pamilya magin mas importante ha aton kay han mga prinsipyo ha Biblia. An Kristiano nga mga tigurang ginigiyahan han panhunahuna ni Jehova, diri han ira kalugaringon nga mga opinyon o pagbati. (1 Tim. 5:21) An mga tigurang naglilikay gud nga makabuhat hin bisan ano nga bangin makadaot han ira relasyon ha Dios.—1 Tim. 2:8.

8. Ano an sadang hinumdoman han ngatanan nga dedikado nga surugoon ni Jehova may kalabotan ha ira mga kaupod?

⁸ Maopay nga aton hinumdoman nga “an maraot nga mga kaupod nakakadaot han maopay nga pamatasan.” (1 Cor. 15:33) An iba han aton mga paryente bangin diri maopay nga impluwensya ha aton. Hi Eliasib nagpakita hin maopay nga ehemplo ha katawohan pinaagi ha bug-os nga pagsuporta kan Nehemia ha pagtukod utro han mga pader han Jerusalem. (Neh. 3:1) Kondi inabot an panahon nga an maraot nga impluwensya ni Tobia ngan han iba pa posible nga nakaaghat kan Eliasib nga magbuhat hin mga butang nga nagin hinungdan nga magin mahugaw hiya ha atubangan ni Jehova. An maopay nga mga kaupod nag-aaghat ha aton nga himoon an mapulsanon nga Kristiano nga mga buruhaton sugad han pagbasa han Biblia, pagtambong ha mga katirok, ngan pakigbahin ha ministeryo. Ginhihigugma gud naton ngan ginpapabilhan an mga kapamilya nga nag-iimpluwensya ha aton nga buhaton an husto.

9. Kay ano nga diri na nasusunod an mga kahikayan ha templo, ngan hin-o an ginbasol hini ni Nehemia?

⁹ Basaha an Nehemia 13:10-13. Han binalik hi Nehemia ha Jerusalem, gutiay na gud la an iginhahatag  nga kontribusyon ha templo. Salit ginbayaan han mga Lebihanon an ira mga toka ngan nagtrabaho ha ira mga uma. An kabulig nga mga magmarando an ginbasol hini ni Nehemia. Matin-aw nga diri nira gintutuman an ira mga responsabilidad. Diri nira ginkukolekta an mga ikapulo han katawohan o diri nira ito ginhahatag ha templo sugad han iginsugo ha ira. (Neh. 12:44) Salit naghimo hin mga paagi hi Nehemia nga makolekta an mga ikapulo. Nagpili hiya hin matataporan nga kalalakin-an nga manginginano ha mga suplay ha templo ngan ha panhatag ha tidaraon.

10, 11. Ano an pribilehiyo han katawohan han Dios ha pagsuporta ha tinuod nga pagsingba?

¹⁰ May leksyon ba ini para ha aton? Oo, kay iginpapahinumdom hini ha aton nga may pribilehiyo kita nga pasidunggan hi Jehova pinaagi han aton birilhon nga mga butang. (Prob. 3:9) Kon nag-aamot kita ha pagsuporta ha buruhaton ni Jehova, iginhahatag la naton ha iya an mga butang nga hiya man gihapon an tag-iya. (1 Kron. 29:14-16) Bangin maghunahuna kita nga diri damu an aton maihahatag, pero kon karuyag gud naton maghatag, kita ngatanan may maihahatag.—2 Cor. 8:12.

¹¹ Ha sulod hin damu ka tuig, usa nga mag-asawa nga walo an anak an nag-iimbitar hin edaran na nga mag-asawa nga espesyal payunir nga kumaon kaupod nira hin usa ka beses kada semana. An nanay pirme nasiring, “Daku ba nga butang nga dugangan hin duha nga plato an lamesa nga may napulo na nga plato?” An pangaon hin usa ka beses kada semana bangin hunahunaon nga diri daku nga butang, pero mapasalamaton gud an mag-asawa nga payunir ha pagkamaabiabihon nga iginpakita ha ira! Ngan hira liwat nagin bendisyon ha mga nag-imbitar ha ira. An makapadasig nga mga pulong ngan mga eksperyensya han mag-asawa nga payunir nakabulig nga mapagios an mga anak nga mag-uswag ha espirituwal. Ha urhi hira ngatanan nga magburugto nag-alagad hin bug-os-panahon.

12. Ano nga susbaranan an iginpapakita han mga tigurang ngan ministeryal nga surugoon?

¹² Ini an usa pa nga leksyon: Pariho kan Nehemia, an mga tigurang ngan ministeryal nga surugoon nangunguna ha pagsuporta ha teokratiko nga mga kahikayan. An iba ha kongregasyon nagpapahimulos ha ira susbaranan. Hini nga paagi ginsusubad liwat han mga tigurang hi apostol Pablo. Sinuporta hiya ha tinuod nga pagsingba ngan naghatag hin mga instruksyon nga makakabulig ha kabugtoan. Pananglitan, naghatag hiya hin praktikal nga mga suhestyon kon paonan-o mag-aamot.—1 Cor. 16:1-3; 2 Cor. 9:5-7.

13. Paonan-o iginpakita han iba nga Judio nga waray hira pagtahod ha Sabbath?

¹³ Basaha an Nehemia 13:15-21. Kon nakapokus kita ha pagkaada materyal nga mga butang, mahimo mawara an aton relasyon kan Jehova. Sumala ha Eksodo 31:13, an sinemana nga Sabbath  magpapahinumdom ha mga Israelita nga ginpakabaraan hira nga katawohan. An adlaw han Sabbath kinahanglan gamiton para ha pagsingba han pamilya, pag-ampo, ngan pamalandong ha Balaud han Dios. Kondi ha iba nga Israelita ha panahon ni Nehemia, an Sabbath nagin ordinaryo la nga adlaw, ngan padayon hira nga nagninegosyo. Diri na prayoridad an pagsingba. Han nakita ni Nehemia an nahitatabo, iya iginpasara an mga ganghaan han syudad han tikasirom na han ikaunom ka adlaw basi diri makasulod an langyawanon nga mga magbaraligya antes magtikang an Sabbath.

14, 15. (a) Ano an mahimo mahitabo ha aton kon waray kita limitasyon ha aton pagpakabuhi? (b) Paonan-o kita makakasulod ha pagpahuway han Dios?

¹⁴ Ano an aton hibabaroan ha ehemplo ni Nehemia? Usa nga leksyon hini nga kinahanglan may limitasyon an aton pagpakabuhi. Kay kon diri, bangin madagmit la kita maulang o mababahin pa ngani an aton gugma labi na kon nalilipay kita ha aton trabaho. Hinumdumi nga nagpahamangno hi Jesus nga diri kita makakagserbi ha duha nga agaron. (Basaha an Mateo 6:24.) Puydi unta hi Nehemia magkaada damu nga kwarta, pero paonan-o niya gin-gamit an iya panahon didto ha Jerusalem? (Neh. 5:14-18) Imbes nga makignegosyo ha mga taga-Tiro o ha iba, nagpokus hiya ha pagbulig ha iya kabugtoan ngan pagbuhat hin mga butang para ha pagbaraan han ngaran ni Jehova. Yana liwat, an mga tigurang ngan ministeryal nga surugoon nakapokus ha pagbuhat han mga butang para ha kapulsanan han kongregasyon, ngan tungod hini hinigugma hira han ira mga igkasi-tumuroo. Sugad nga resulta, may gugma, kamurayawan, ngan kasigurohan an katawohan han Dios.—Esek. 34:25, 28.

¹⁵ Bisan kon an mga Kristiano diri gin-oobligar nga magsaurog hin sinemana nga Sabbath, hi Pablo nagsiring nga “may nabibilin pa nga pagpahuway ha adlaw han sabbath para ha katawohan han Dios.” Nagsiring liwat hiya: “An tawo nga nakasulod ha pagpahuway han Dios pinahuway liwat tikang ha iya mga buruhaton, pariho han ginbuhat han Dios.” (Heb. 4:9, 10) Sugad nga mga Kristiano, makakasulod kita ha pagpahuway han Dios pinaagi ha pagsugot kan Jehova ngan pagsuporta ha iya katuyoan. Gin-uuna mo ba ngan han imo mga hinigugma an pagsingba han pamilya, pagtambong ha mga katirok, ngan an ministeryo? Bangin kinahanglan magin marig-on kita ha aton agaron o mga kaupod ha negosyo, labi na kon diri nira ginrirespeto an aton prayoridad nga unahon an teokratiko nga mga buruhaton. Bangin kinahanglan naton ‘sadhan an mga ganghaan han syudad basi diri makasulod an mga taga-Tiro,’ siring pa, basi unahon ngan tagan hin angayan nga atensyon an sagrado nga mga butang. Tungod kay ginpakabaraan na kita, maopay nga pakianhan naton an aton kalugaringon, ‘Iginpapakita ko ba ha paagi han akon pagkinabuhi nga iginlain ako para ha pag-alagad kan Jehova?’—Mat. 6:33.

16. Ha panahon ni Nehemia, paonan-o namimeligro nga mawara an pangirilal-an mismo han nasud sugad nga ginpakabaraan nga katawohan?

¹⁶ Basaha an Nehemia 13:23-27. Ha panahon ni Nehemia, an Israelita nga kalalakin-an nag-aasawa hin langyawanon nga kababayin-an. Durante han siyahan nga pagbisita ni Nehemia ha Jerusalem, iya ginpapirma an ngatanan nga tigurang nga kalalakin-an hin sinurat nga kasabotan nga an Israelita nga kalalakin-an diri mag-aasawa hin mga pagano. (Neh. 9:38; 10:30) Kondi paglabay hin pipira ka tuig, iya hinbaroan nga an Judio nga kalalakin-an nag-asawa hin langyawanon nga kababayin-an ngan haros mawara na an ira mismo pangirilal-an sugad nga ginpakabaraan nga katawohan han Dios! An kabataan hinin langyawanon nga kababayin-an diri nakakabasa o nakakayakan hin Hebreo. Kon dumaku na hira, magpapakilala ba hira nga mga Israelita hira? O mas maruruyag hira nga hunahunaon nga hira mga taga-Asdod, Amon, o Moab? Kon diri hira maaram han Hebreo nga yinaknan, masasabtan ba nira an Balaud han Dios? Paonan-o hira makakakilala kan Jehova ngan makakagdesisyon nga mag-alagad ha iya imbes nga ha buwa nga mga dios nga ginsisingba han ira mga nanay? Ginkinahanglan an madagmit ngan marig-on nga  aksyon, ngan ginbuhat ito ni Nehemia.—Neh. 13:28.

17. Paonan-o mabubuligan han mga kag-anak an ira mga anak nga magkaada relasyon kan Jehova?

¹⁷ Yana, kinahanglan gumios kita basi buligan an aton mga anak nga magkaada pangirilal-an sugad nga Kristiano. Mga kag-anak, pakianhi an iyo kalugaringon, ‘Ano kaopay magyakan an akon mga anak han putli nga yinaknan han kamatuoran ha Kasuratan? (Sep. 3:9) An mga gin-iistorya ba han akon mga anak nagpapakita nga naiimpluwensyahan hira han espiritu han Dios o han espiritu han kalibotan?’ Ayaw dayon kahulop kon may nakikita ka nga kinahanglan pauswagon. Ginkikinahanglan an panahon basi mahibaro hin usa nga yinaknan, labi na kon damu an nakakaagaw han atensyon. An iyo mga anak naatubang hin damu hinduro nga pagsulay nga magkompromiso. Salit mapailubon nga gamita an panahon han iyo Pagsingba han Pamilya ngan an iba pa nga higayon basi buligan an iyo mga anak nga magkaada duok nga relasyon kan Jehova. (Deut. 6:6-9) Pabug-ati an mga kapulsanan han pagin iba ha kalibotan ni Satanas. (Juan 17:15-17) Ngan pangalimbasugi nga maabot an ira kasingkasing.

18. Kay ano nga an Kristiano nga mga kag-anak aada ha pinakamaopay nga sitwasyon ha pagbulig ha ira mga anak nga magin andam ha pagdedikar han ira kinabuhi kan Jehova?

¹⁸ Maabot an panahon nga an tagsa nga anak maglulugaring pagdesisyon kon mag-aalagad hiya ha Dios o diri. Pero damu an mahihimo han mga kag-anak. Upod hini an pagpakita hin maopay nga susbaranan, paghatag hin klaro nga mga limitasyon, ngan paghisgot ha ira han mga resulta han ira mga desisyon. Mga kag-anak, kamo an aada ha pinakamaopay nga sitwasyon ha pagbulig ha iyo mga anak nga magin andam ha pagdedikar han ira kinabuhi kan Jehova. Kinahanglan nira an iyo bulig basi magkaada Kristiano nga pangirilal-an ngan matipigan ito. Syempre, kita ngatanan kinahanglan mag-ikmat basi diri mawara an aton simboliko nga “pantungbaw nga mga panapton”—an mga kalidad ngan suruklan nga nagpapakilala ha aton sugad nga mga sumurunod ni Kristo.—Pah. 3:4, 5; 16:15.

19, 20. Paonan-o kita mahinunumdoman ni Jehova “para ha mga kaopayan”?

¹⁹ Usa han mga kadungan-dungan ni Nehemia amo an propeta nga hi Malakias, nga nagsiring nga “usa nga basahon ha panumdoman iginsurat . . . para ha ira nga nahadlok kan Jehova, ngan naghunahuna ngada ha iya ngaran.” (Mal. 3:16, 17) Diri gud hingangalimtan han Dios an mga may kahadlok ha iya ngan gugma ha iya ngaran.—Heb. 6:10.

²⁰ Hi Nehemia nag-ampo: “Hinumdumi ako, O Dios ko, para ha mga kaopayan.” (Neh. 13:31) Pariho kan Nehemia, an aton mga ngaran isusurat ha basahon han panumdoman han Dios kon padayon nga lilikyan naton an maraot nga mga kaupod, susuportahan an teokratiko nga mga kahikayan, uunahon an espirituwal nga mga butang, ngan titipigan an aton pangirilal-an sugad nga Kristiano. ‘Padayon nga usisahon naton an aton kalugaringon kon marig-on an aton pagtoo.’ (2 Cor. 13:5) Kon titipigan naton an aton baraan nga relasyon kan Jehova, mahinunumdoman kita niya “para ha mga kaopayan.”