1. ¿Baʼax tu yilaj Nehemías ka suunaj Jerusalén? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

KOʼONEʼEX tʼaan tiʼ junpʼéel baʼax ku yúuchul úuchjeakil. U kajnáaliloʼob Jerusaleneʼ táan u tsikbaltikoʼob baʼax ku yúuchul teʼ kaajoʼ. Juntúul j-táanxel luʼumileʼ tsʼoʼok u chaʼabal u yantaltiʼ junpʼéel kúuchil utiaʼal u janal ichil le templooʼ. Le levitaʼoboʼ táan u pʼatik u meyajoʼob. U nuuktakil le kaajoʼ maʼatech u yeʼeskoʼob bix unaj u adorartaʼal Jéeoba, baʼaxeʼ ku meyajoʼob tak tu kʼiinil sábado. Yaʼab israelitaʼobeʼ táan u tsʼoʼokol u beeloʼob yéetel koʼoleloʼob táanxel luʼumiloʼob. Letiʼe baʼaxoʼob tu yilaj Nehemías ka suunaj Jerusalén, óoliʼ tu jaʼabil 443 táanil tiʼ u taal Jesusoʼ (Neh. 13:6).

2. ¿Baʼaxten kiliʼich u kaajil Israel kaʼachi?

² U kaajil Israeleʼ u kʼubmuba kaʼach tiʼ Jéeoba. Tu jaʼabil 1513 táanil tiʼ u taal Jesuseʼ, le israelitaʼoboʼ tu yaʼaloʼob jeʼel u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Jéeobaeʼ. Tu yaʼaloʼob: «Jeʼel k-beetik tuláakal baʼax tsʼoʼok u yaʼalik Yuumtsil[eʼ]» (Éxo. 24:3). Bey túunoʼ kiliʼichkúuntaʼaboʼob wa junpáaykuntaʼaboʼob tumen Jéeoba utiaʼal u kʼuchul u beetubaʼob u kaajal. ¿Máasaʼ jach maʼalob baʼax tu kʼamoʼob? Ka máan cuarenta jaʼaboʼobeʼ, Moiseseʼ tu kʼaʼajsaj tiʼ le israelitaʼoboʼ: «Teʼexeʼ junpʼéel kaaj junpáaykuntaʼaneʼex chéen u tiaʼal Yuumtsil a [Dioseʼex], Yuumtsil[eʼ] tu yéeyajeʼex ichil tuláakal u múuchʼ kaajiloʼob luʼum utiaʼal u kaajalteʼex» (Deu. 7:6).

3. Ka kaʼa suunaj Nehemías Jerusaleneʼ, ¿bix u meyajtaʼal Dios tumen le judíoʼoboʼ?

³ Maʼ xáanchaj táan u beetik le israelitaʼob baʼax tu yaʼaloʼoboʼ. Kex jujuntúul tiʼ letiʼob chúukpaj u yóol u meyajt Jéeobaeʼ, u maas yaʼabileʼ chéen tu yeʼesaj bey táan u beetkeʼ. Ka kaʼa suunaj Nehemías Jerusaleneʼ tsʼoʼok u máan cien jaʼaboʼob suunak le judíoʼob yanoʼob kaʼach Babilonia utiaʼal u adorartikoʼob Jéeobaoʼ. Baʼaleʼ tu kaʼatéen maʼ jach u tsʼaamaj u yóol u meyajtoʼob Diosiʼ.

4. ¿Máakalmáak le kanpʼéel baʼal ken k-il jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-ilaʼal kiliʼich tumen Diosoʼ?

 ⁴ Jeʼex le israelitaʼob úuchjeakiloʼ, bejlaʼa xaneʼ kiliʼichkúuntaʼan u kaajal Dios. Jéeobaeʼ tsʼoʼok u junpáaykuntik le sukuʼunoʼob kun binoʼob kaʼan yéetel le «yaʼabkach máakoʼob» utiaʼal u beetkoʼob junpʼéel kiliʼich meyaj (Apo. 7:9, 14, 15; 1 Cor. 6:11). Mix máak u kʼáat ka xuʼuluk u yilaʼal kiliʼich tumen Dios, jeʼex úuch tiʼ le israelitaʼoboʼ. ¿Baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal maʼ u yúuchultoʼon beyoʼ? ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u seguer k-ilaʼal kiliʼich yéetel u seguer k-táakpajal teʼ kiliʼich meyaj u tsʼaamajtoʼon Jéeobaoʼ? Teʼ xookaʼ yaan k-ilik kanpʼéel baʼal ku yaʼalik Nehemías capítulo 13: 1) unaj k-kanáantik máax yéetel k-bisikba, 2) unaj k-áantik u kaajal Dios, 3) unaj k-tsʼáaik táanil k-meyajtik Dios yéetel 4) unaj u chíikpajal táan k-meyajtik Dios. Koʼoneʼex ilik jujunpʼéelil le kanpʼéel baʼaloʼobaʼ.

5, 6. ¿Máax kaʼach Eliasib yéetel Tobías, yéetel maʼ xaaneʼ baʼaxten jach maʼalob u biskubaʼob kaʼachi?

⁵ Xok Nehemías 13:4 tak 9. U jaajileʼ séeb jeʼel u kʼastal máak wa ku biskuba yéetel máaxoʼob maʼ unajiʼ. Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ Eliasib yéetel tiʼ Tobías. Eliasibeʼ juntúul nojoch j-kʼiin kaʼachi. Tobíaseʼ ammonita yéetel maʼ xaaneʼ u reyil Persia tsʼaamiltiʼ le meyaj ku beetkoʼ. Maas úuch xaneʼ ka tu yojéeltaj Tobías yéetel u yéet meyajoʼob táan u jel beetik Nehemías u baʼpakʼiloʼob Jerusaleneʼ tu yóotaj u jeʼelsoʼob (Neh. 2:10). Tsʼoʼoleʼ le Leyoʼ ku yaʼalik kaʼacheʼ le ammonitaʼoboʼ maʼ unaj u yookloʼob mix tu terrenoil le templooʼ (Deu. 23:3). Le oʼolaleʼ, ¿baʼaxten le nojoch j-kʼiinoʼ tu junpáaykuntaj junpʼéel u kúuchilil janal utiaʼal Tobías teʼ tuʼux aʼalaʼan maʼ unaj u yookloʼ?

⁶ Yaan baʼax eʼesikeʼ Tobías yéetel Eliasibeʼ jach maʼalob u biskubaʼob kaʼachi. Tobías yéetel Jehohanán, u paaleʼ, tsʼoʼok u beeloʼob yéetel judíaʼob, yéetel yaʼab judíoʼob ku tʼaanoʼob maʼalob tu yoʼolal Tobías (Neh. 6:17-19). Tsʼoʼoleʼ juntúul u yáabil Eliasibeʼ tsʼokaʼan u beel yéetel u hija Sanbalat, juntúul u gobernadoril Samaria, letiʼeʼ jach ku biskuba yéetel Tobías (Neh. 13:28). Jeʼex k-ilkoʼ tumen Eliasib jach ku biskuba yéetel juntúul máax maʼatech u meyajtik Dioseʼ, tu beetaj baʼax maʼ maʼalobiʼ. Baʼaleʼ Nehemíaseʼ chúukaʼan u yóol tiʼ Jéeoba, le oʼolal tu jóoʼsaj tuláakal u nuʼukuloʼob Tobías yaan teʼ kúuchil jaanloʼ.

7. ¿Bix jeʼel u pʼáatal kiliʼich tu táan Jéeoba le ancianoʼob yéetel u maasil sukuʼunoʼoboʼ?

⁷ Toʼoneʼ tumen k-kʼubmaj k-kuxtal tiʼ Jéeobaeʼ yáax unaj k-ilik u chúukpajal k-óol tiʼ letiʼ. Utiaʼal k-pʼáatal kiliʼich tu táaneʼ unaj k-beetik baʼax ku yaʼalik. Maʼ unaj k-tsʼáaik juntséelil baʼax ku yaʼalik le Biblia utiaʼal k-beetik baʼax ku yaʼalik k-láakʼtsiloʼobiʼ. Le ancianoʼoboʼ mantatsʼ unaj u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik Jéeoba, maʼ chéen baʼax ku tuklikoʼobiʼ (1 Tim. 5:21). Jach unaj u kanáantkoʼob maʼ u kʼastal bix u meyajtikoʼob Jéeoba (1 Tim. 2:8).

8. ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubultoʼoniʼ?

⁸ Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ «u biskuba máak yéetel máaxoʼob kʼasaʼanoʼobeʼ ku kʼaskúuntik u maʼalob modos máak» (1 Cor. 15:33). Maʼ xaaneʼ yaan k-láakʼtsiloʼob maʼ jach maʼalob ka k-bisba yéeteloʼobiʼ. Eliasibeʼ tu tsʼáaj u yóol u yáant Nehemías u jel beet u baʼpakʼiloʼob Jerusalén, beyoʼ tu yeʼesaj bix unaj u beetik le judíoʼoboʼ (Neh. 3:1). Baʼaleʼ tumen jach tu bisuba yéetel Tobías bey xan yéetel uláakʼ máakoʼobeʼ joʼopʼ u beetik baʼaloʼob kʼaastak tu táan Jéeoba. Le maʼalob amigoʼoboʼ ku yaʼaliktoʼon ka k-xok le Bibliaoʼ, ka xiʼikoʼon muchʼtáambal yéetel ka jóokʼkoʼon kʼaʼaytaj. ¿Máasaʼ k-jach yaabiltmaj k-láakʼtsiloʼob ku yaʼaliktoʼon ka k-beet baʼax uts tu tʼaan Dios?

9. ¿Baʼax ku yúuchul kaʼach yéetel le meyaj unaj u beetaʼal teʼ templooʼ, yéetel máax culpartaʼab tumen Nehemías?

⁹ Xok Nehemías 13:10 tak 13. Ka suunaj Nehemías Jerusaleneʼ tu yilaj jach junpʼíit le siibal ku tsʼaʼabal teʼ templooʼ. Le oʼolal le levitaʼoboʼ ku xulik u meyajoʼob teʼ templo utiaʼal u binoʼob meyaj teʼ luʼum tsʼaʼantiʼoboʼ. Nehemíaseʼ tu yaʼaleʼ tiʼ u nuuktakil le kaaj yaan u culpailoʼ, maʼ xaaneʼ tumen maʼ tu kʼáatoʼob le diezmooʼ wa maʼatech u tsʼáaikoʼob teʼ templo utiaʼal u meyaj jeʼex unajoʼ (Neh. 12:44). Le oʼolaleʼ utiaʼal u moʼolol le diezmooʼ tu tsʼáaj máaxoʼob jeʼel u yilkoʼob u tsʼaʼabal tiʼ le levitaʼoboʼ.

10, 11. ¿Bix jeʼel k-áantaj yéetel le baʼaxoʼob yaantoʼon utiaʼal u maas meyajtaʼal Jéeobaoʼ?

¹⁰ ¿Yaan wa baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuchaʼ? Yaan, ku kaʼansiktoʼoneʼ jeʼel u páajtal k-nojbeʼenkúuntik Jéeoba yéetel baʼax yaantoʼoneʼ (Pro. 3:9). U jaajileʼ ken k-tsʼáa siibaloʼobeʼ chéen táan k-sutik tiʼ Jéeoba le baʼax u tiaʼaloʼ (1 Cró. 29:14-16). Maʼ xaaneʼ k-tuklik chéen junpʼíit jeʼel u páajtal k-tsʼáaikeʼ, baʼaleʼ wa taak k-beetkeʼ, yaan k-tsʼáaik kex junpʼíitiʼ (2 Cor. 8:12).

¹¹ Koʼoneʼex ilik baʼax tu beetaj junpʼéel familia ichil yaʼab jaʼaboʼob. Letiʼobeʼ juntéen tiʼ junpʼéel semanaeʼ ku invitartikoʼob janal kaʼatúul precursor especial yaan u jaʼabiloʼob. Kex 10 u túulal máax yaan ichil le familiaoʼ, le maamatsiloʼ suuk u yaʼalik: «¡Tuʼux ku janal 10, jeʼel u janal 12!». Kex bey maʼ nojoch baʼal ku beetkoʼobeʼ, le sukuʼun precursor yéetel u yatanoʼ jach kiʼimak u yóoloʼob. Le familia xanoʼ tu jóoʼsaj u yutsil tumen le precursoroʼoboʼ tu líiʼsoʼob u yóol le paalal u meyajtoʼob Jéeobaoʼ. Ka máan kʼiineʼ tuláakloʼob tu maas tsʼáaj u yóol u beetoʼob.

12. ¿Baʼax maʼalob ku beetik le ancianoʼob unaj u beetik u maasiloʼ?

¹² Bejlaʼa xaneʼ jeʼex Nehemíaseʼ, le ancianoʼoboʼ letiʼob yáax tsʼáaik baʼax yaantiʼob utiaʼal u maas meyajtaʼal Dios, beyoʼ le múuchʼuliloʼ ku yilik bix unaj u beetaʼal. Ku beetkoʼob jeʼex Pabloeʼ, letiʼeʼ tu xupaj baʼax yaantiʼ utiaʼal u meyajtik Dios yéetel tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼob bix jeʼel u páajtal u tsʼáaik u siibaloʼobeʼ (1 Cor. 16:1-3; 2 Cor. 9:5-7).

13. Jujuntúul judíoʼobeʼ, ¿bix tu yeʼesiloʼob maʼatech u kʼiinbeskoʼob le sabadooʼ?

¹³ Xok Nehemías 13:15 tak 21. Wa k-sen chiʼichnaktal yoʼolal baʼax kʼaʼabéettoʼoneʼ jujunpʼíitileʼ jeʼel u xuʼulul k-meyajtik Dioseʼ. Éxodo 31:13, ku yaʼalikeʼ u kʼiinil sabadoeʼ ku kʼaʼajsik tiʼ le israelitaʼob, kiliʼichoʼob tumen junpáaykuntaʼanoʼob tumen Dios. Le oʼolaleʼ teʼ kʼiinoʼ unaj u muchʼkuba u familia  máak utiaʼal u adorartik Jéeoba, utiaʼal u payalchiʼ yéetel utiaʼal u tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik le Leyoʼ. Baʼaleʼ jujuntúul máax tu kʼiinil Nehemíaseʼ ku meyajoʼob jeʼex u beetkoʼob tiʼ u maasil kʼiinoʼobeʼ. Yoʼolal u meyajoʼobeʼ ku tsʼáaikoʼob juntséelil u meyajtikoʼob Dios. Ka tu yilaj Nehemías le baʼax ku yúuchloʼ tu jóoʼsaj le j-táanxel luʼumiloʼob ku koonol teʼ kaajoʼ tsʼoʼoleʼ ka tu yaʼalaj ka kʼaʼalak u joonajil teʼ áakʼab táanil tiʼ u sáastal sabadooʼ.

14, 15. 1) ¿Baʼax jeʼel u yúuchultoʼon wa k-bin tu paach taakʼineʼ? 2) ¿Bix jeʼel k-okol ichil u kúuchil u jeʼelel Dioseʼ?

¹⁴ ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu beetaj Nehemíasoʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ unaj k-ilik maʼ k-bin tu paach taakʼin. Wa maʼ t-kanáantikbaeʼ jeʼel u náayal k-óoleʼ wa jeʼel tak u kaʼapʼéeltal k-tuukuleʼ, maases wa jatsʼuts k-ilik le meyaj k-beetkoʼ. Maʼ u tuʼubultoʼon baʼax tu yaʼalaj Jesús jeʼel u yúuchul wa ku meyajtaʼal kaʼatúul tsʼuuleʼ (xok Mateo 6:24). Nehemíaseʼ yaan u modoil u kuxtal kaʼachi, baʼaleʼ ¿baʼax chʼíik u beet le tiaʼan Jerusalenoʼ? (Neh. 5:14-18.) Letiʼeʼ maʼ joʼopʼ u múul meyaj yéetel le tirioʼoboʼ mix yéetel uláakʼ j-koonoloʼob. Baʼaxeʼ tu tsʼáaj u yóol u yáant u sukuʼunoʼob yéetel u nojbeʼenkúuntik Jéeoba yéetel le meyajoʼob ku beetkoʼ. Bejlaʼa xaneʼ le ancianoʼob yéetel le siervo ministerialoʼoboʼ chʼiikil u beetoʼob meyajoʼob ku yáantik le múuchʼuliloʼoboʼ, le oʼolal yaabiltaʼanoʼob tumen le sukuʼunoʼoboʼ. Yoʼolal leloʼ yaan yaabilaj yéetel jeetsʼelil ichil máaxoʼob meyajtik Dios, tsʼoʼoleʼ maʼ saajkoʼobiʼ (Eze. 34:25, 28).

¹⁵ Kex bejlaʼa maʼatech u yaʼalaʼal ka k-kʼiinbes le sabadooʼ, apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Utiaʼal u kaajal Dioseʼ láayliʼ pʼaatal junpʼéel Sábado utiaʼal u jeʼelel máakeʼ». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj: «Le máax tsʼoʼok u yokol tu kúuchil u jeʼelel Dioseʼ, tsʼoʼok u jeʼelel tiʼ u meyajoʼob, jeʼex úuchik u jeʼelel Dios tiʼ u meyajoʼobeʼ» (Heb. 4:9, 10). Wa k-beetik baʼax uts tu tʼaan Dioseʼ, jeʼel u páajtal k-okol ichil u kúuchil u jeʼeleleʼ. Teech yéetel a láakʼtsiloʼobeʼ, ¿ka beetkeʼex wa tuláakal utiaʼal u yantalteʼex le Adoración ich Familia, utiaʼal a bineʼex muchʼtáambal yéetel utiaʼal a jóokʼleʼex kʼaʼaytaj? Maʼ xaaneʼ yaan u kʼaʼabéettal k-eʼesik tiʼ k-patrón wa tiʼ máaxoʼob yéetel k-múul meyaj k-tsʼáaik táanil k-meyajtik Dios, maases wa maʼ uts tu tʼaanoʼob baʼax k-beetkiʼ. Utiaʼal k-meyajtik Dios jeʼex unaj yéetel k-tsʼáaik táanil ichil kuxtaleʼ, maʼ xaaneʼ bey yaan k-kʼalik u joonajil le kaaj yéetel k-jóoʼsik le tirioʼob jeʼex tu beetil Nehemíasoʼ. Toʼoneʼ kiliʼichoʼon tumen u yéeymoʼon Dios, le oʼolal unaj k-tuklik: «¿Kin weʼesik wa yoʼolal bix in kuxtal u junpáaykuntmen Jéeoba utiaʼal in meyajtik?» (Mat. 6:33).

16. ¿Baʼax tu beetaj le israelitaʼob le oʼolal óolak saʼatak le kaaj yéeyaʼan tumen Diosoʼ?

¹⁶ Xok Nehemías 13:23 tak 27. Tu kʼiinil Nehemíaseʼ le israelitaʼoboʼ ku tsʼoʼokol u beeloʼob yéetel koʼoleloʼob táanxel luʼumiloʼob. Ka yáax kʼuch Jerusaleneʼ tu beetaj u firmartaʼal junpʼéel juʼun tumen u nuuktakil le kaajoʼ. Teʼ juʼunoʼ tu jurartoʼobeʼ maʼ kun tsʼoʼokol u beeloʼob letiʼob mix u maasil judíoʼob yéetel koʼoleloʼob maʼatech u meyajtikoʼob Jéeoba (Neh. 9:38; 10:30). Baʼaleʼ ka kaʼa suunajeʼ tu yileʼ le judíoʼoboʼ tsʼokaʼan u beeloʼob yéetel koʼoleloʼob táanxel luʼumiloʼob, yéetel jach taʼaytak u saʼatal le kaaj yéeyaʼan tumen Diosoʼ. U paalaloʼobeʼ maʼ u yojel u xokoʼob mix u tʼanoʼob hebreoiʼ. Ken nojochchajkoʼobeʼ, ¿yaan wa u yaʼalik israelitaʼob? ¿Wa yaan u yaʼalikoʼob asdoditaʼob, ammonitaʼob wa moabitaʼob? ¿Bix ken u kaniloʼob u Ley Dios wa maʼ u yojloʼob hebreoiʼ? ¿Yaan wa u páajtal u kʼaj óoltikoʼob Jéeoba yéetel u chʼaʼtuklikoʼob u meyajtikoʼob tu lugar le maʼ jaajil diosoʼob ku adorartik u maamaʼoboʼ? Yaan baʼax kʼaʼabéet u beetaʼal kaʼachi, Nehemíaseʼ tu séebaʼanil tu beetaj (Neh. 13:28).

17. Le taatatsiloʼoboʼ, ¿bix jeʼel u yáantik u paalaloʼob u bisubaʼob yéetel Jéeobaeʼ?

 ¹⁷ Bejlaʼeʼ unaj k-beetik tuláakal utiaʼal k-áantik k-paalal ka síijik tu puksiʼikʼaloʼob u meyajtikoʼob Jéeoba. Taatatsileʼex, maʼalob ka a tukleʼex: «¿Bukaʼaj baʼaloʼob yaan tiʼ le Biblia u yojel in paalaloʼ? Yéetel ¿bukaʼaj jeʼel u páajtal u tsolkoʼobeʼ?» (Sof. 3:9). «Le baʼax ku tsikbaltikoʼoboʼ, ¿ku yeʼesik wa ku tuukuloʼob jeʼex Dioseʼ, wa jeʼex le yóokʼol kaabaʼ?». Maʼ u lúubul a wóoleʼex wa ka wilkeʼex yaan baʼax unaj u yutskíintikoʼob. Jeʼex junpʼéel idiomaeʼ ku xáantal táan u kanik máak, maases wa yaan uláakʼ baʼaxoʼob náaysik u yóol. Le yóokʼol kaabaʼ yaʼab baʼax ku tsʼáaik utiaʼal u náaysik u yóol a paalaleʼex, le oʼolal maʼ u náakal a wóoleʼex yéetel jóoʼseʼex u yutsil le Adoración ich Familiaoʼ. Bey xan ilawil a wáantkeʼexoʼob tiʼ uláakʼ súutukiloʼob utiaʼal u biskubaʼob yéetel Jéeoba (Deu. 6:6-9). Eʼeseʼextiʼob baʼaxten maʼalob maʼ u kuxtaloʼob jeʼex u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ (Juan 17:15-17). Ilawileʼex a kʼuchleʼex tu puksiʼikʼaloʼob.

18. ¿Baʼaxten letiʼe taatatsiloʼob maas jeʼel u yáantik u paalaloʼob u kʼub u kuxtaloʼob tiʼ Jéeobaoʼ?

¹⁸ U jaajileʼ ken nojochchajak le paalaloʼ letiʼob ken u chʼaʼtukloʼob wa yaan u meyajtikoʼob Dios wa maʼ. Baʼaleʼ le taatatsiloʼoboʼ yaʼab bix jeʼel u páajtal u yáantik u paalaloʼobeʼ. Jeʼel u páajtal u yeʼeskoʼob bix unaj u meyajtaʼal Dioseʼ. Jeʼel u páajtal u yaʼalikoʼob baʼax jeʼel u páajtal u beetkoʼob yéetel baʼax maʼatecheʼ. Yéetel jeʼel u páajtal u yaʼalikoʼob tiʼ le paalal le talamil jeʼel u taasik le baʼax ku chʼaʼtuklikoʼoboʼ. Taatatsileʼex, maases teʼex jeʼel u páajtal a wáantik a paalaleʼex u kʼub u kuxtaloʼob tiʼ Jéeobaeʼ. Kʼaʼabéet a wáantkeʼexoʼob utiaʼal u chʼaʼtuklikoʼob u meyajtikoʼob Jéeoba bey xan utiaʼal maʼ u xuʼulul u beetkoʼob. U jaajileʼ tuláakloʼon unaj k-ilik maʼ u xuʼulul u yantaltoʼon le «nookʼoʼob» ku yaʼalik le Biblia, wa le modos yéetel uláakʼ baʼaxoʼob eʼesik k-tsaypachtik Cristooʼ (Apo. 3:4, 5; 16:15).

19, 20. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ u tuʼubsikoʼon Dios yéetel u yeʼesiktoʼon u yutsil?

¹⁹ Profeta Malaquías, kuxlaj tu kʼiiniloʼob Nehemíaseʼ, tu yaʼalaj: «Tsʼíibtaʼab tiʼ junpʼéel juʼun tuʼux ku kʼaʼajsaʼal máaxoʼob tsikik yéetel táan óoltik Yuumtsil» (Mal. 3:16, 17). Jéeobaeʼ mix bikʼin ken u tuʼubs máaxoʼob eʼesik tsiikil tiʼ bey xan máaxoʼob yaabiltmil u kʼaabaʼ (Heb. 6:10).

²⁰ Nehemíaseʼ tu kʼáat óoltaj tiʼ Dios: «¡Kʼaʼajak tiʼ teech a beetik uts [tiʼ teen]!» (Neh. 13:31). Toʼon xaneʼ yaan u tsʼíibtaʼal k-kʼaabaʼ tu tséel u kʼaabaʼ Nehemías teʼ libro tuʼux ku kʼaʼajsaʼal máak tumen Jéeobaoʼ. Baʼaleʼ unaj k-kanáantik máax yéetel k-bisikba, unaj k-áantik u kaajal, unaj k-tsʼáaik táanil k-meyajtik yéetel mantatsʼ unaj u chíikpajal táan k-meyajtik. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Seguernak a xíixtik a tuukuleʼex utiaʼal ka a wileʼex wa láayliʼ yaan a fejeʼex» (2 Cor. 13:5). Wa k-ilik k-pʼáatal ichil le kiliʼich kaaj yéeyaʼan tumen Jéeobaoʼ, letiʼeʼ maʼ ken u tuʼubsoʼon yéetel yaan u yeʼesiktoʼon u yutsil.