KOʼONEʼEX kʼaʼajsik junpʼéel baʼax úuch tu mesil agosto tiʼ 1936. Robert yéetel George Nisbeteʼ tiaʼanoʼob kaʼach tu palacio le rey Sobhuza II yaan Suazilandiaoʼ. Baʼaleʼ táanil tiʼ leloʼ yéetel u yáantaj junpʼéel gramófono yaan tu cocheʼobeʼ tu tsʼáajoʼob uʼuybil tsoltʼaanoʼob u máansmaj le sukuʼun Joseph F. Rutherfordoʼ bey xan paaxoʼob utiaʼal uʼuybil. Tumen jach kiʼimak u yóol le reyoʼ taakchaj u manik le gramófono, le discos yéetel le altavozoʼ. Georgeeʼ ku yaʼalik: «Maʼ t-kaxtaj baʼax k-aʼaltiʼiʼ. Taak kaʼach u manik le reproductor, le baʼax grabartaʼanoʼ yéetel le altavoz ku meyaj utiaʼal u kʼaʼaytaʼal le Reinooʼ».

Roberteʼ yéetel tsiikil tu yaʼalaj maʼ táan u konkoʼobiʼ. ¿Baʼaxten? Tumen maʼ u tiaʼaloʼobiʼ. Le reyoʼ taakchaj u yojéeltik máax tiaʼaliʼ.

Roberteʼ tu yaʼalaj: «Tuláakal le baʼaloʼoboʼ u tiaʼal juntúul rey». Ka tu kʼáataj Sobhuza bix u kʼaabaʼ le reyoʼ, letiʼeʼ tu núukaj: «Jesucristo, u Reyil u Reino Dios».

Sobhuzaeʼ yéetel tsiikil tu yaʼalaj: «¡Áan, letiʼeʼ juntúul Rey jach yaan u páajtalil! Maʼ in kʼáat in chʼaʼ baʼax u tiaʼaliʼ».

Roberteʼ ku yaʼalik: «Jach tu beetaj u jaʼakʼal in wóol le bix u modos le rey Sobhuza, u nojchil le luʼumiloʼ. Kex maʼalob u tʼanik ingleseʼ maʼ kaʼanal u yichiʼ, ku yaʼalik u jaajil yéetel ku béeytal u náatsʼal máak yiknal. Ka ookoʼon tu oficinaeʼ tsikbalnajoʼon ich cuarenticinco minutos, baʼaleʼ Georgeeʼ pʼáat paachil utiaʼal u tsʼáaik paax uʼuybil.

»Teʼ kʼiin xanoʼ binoʼon xíimbalt le Escuela Nacional Suazioʼ, teʼeloʼ jach jatsʼuts baʼax úuchtoʼon. Le directoroʼ tu jach chʼenxikintoʼon. Ka t-chʼaʼchiʼitaj le gramófono yéetel ka t-aʼalaj jeʼel k-tsʼáaik u yuʼub tuláakal le yanoʼob teʼ escuela le baʼax grabartaʼanoʼ, yéetel kiʼimak óolal tu yaʼalaj jeʼel u béeytaleʼ. Tu yaʼalaj tiʼ óoliʼ cien j-xoknáaloʼob ka kulakoʼob yóokʼol le suʼuk u yuʼuboʼoboʼ. Aʼalaʼabtoʼoneʼ le mejen xiʼipalaloʼ ku kaʼansaʼaltiʼob u meeyjil kʼáax, jardinería, carpintería, u beetoʼob najoʼob, inglés yéetel aritmética, baʼaleʼ le mejen x-chʼúupaloʼ ku kaʼansaʼaltiʼob enfermería, u meeyjil u yotochoʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼob. Le escuelaaʼ beetaʼab tumen u abuela le u nojchil le luʼumiloʼ».

Tu jaʼabil 1933, le rey Sobhuzaoʼ kiʼimakchaj u yóol úuchik u yuʼubik baʼax tu yaʼalaj jujuntúul precursoroʼob ka bin xíimbaltbil tu palacio. Juntéenjeakileʼ tu muchʼaj le cien máaxoʼob  kanáantik, utiaʼal u yuʼubikoʼob junpʼéel baʼax grabartaʼan utiaʼal u kʼaʼaytaʼal le Reinooʼ. Tsʼoʼoleʼ le reyoʼ tu yaʼalaj ka túuxtaʼak revistaʼob tiʼ yéetel tu kʼamaj uláakʼ jóoʼsaʼaniloʼob. Maʼ xáanchajeʼ tu beetaj junpʼéel biblioteca yéetel le jóoʼsaʼaniloʼoboʼ. Kex tu kʼiinil le Kaʼapʼéel Nojoch Baʼateltáambal tu yaʼalaj le gobierno británico maʼ unaj u yantal tiʼ máak le jóoʼsaʼaniloʼoboʼ, letiʼeʼ tu kanáantaj le bibliotecaoʼ.

Le rey Sobhuza II mantatsʼ tu kʼamaj le j-Jaajkunajoʼob teʼ tu palacio yaan Lobambaoʼ, ku túuxtik tʼanbil tak u nuuktakil le Iglesia utiaʼal u chʼenxikintoʼob le tsoltʼaanoʼob ku máansaʼaloʼ. Juntéenjeakil táan u tsoʼolol baʼax ku yaʼalik Mateo capítulo 23 tumen juntúul j-Jaajkunaj ku kʼaabaʼtik Helvie Mashazieʼ, yaʼab tiʼ u nuuktakil le Iglesiaoʼ tumen pʼujaʼanoʼobeʼ líikʼoʼob utiaʼal u beetkoʼob u kutal le sukuʼunoʼ. Baʼaleʼ le reyoʼ tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼun maʼ u xuʼulul u tʼaanoʼ. Tu yaʼalaj tiʼ tuláakal le máaxoʼob yanoʼob teʼ súutukiloʼ ka u tsʼíibtoʼob tuláakal le tekstoʼob ku yaʼalaʼal teʼ tsoltʼaanoʼ.

Tuláakʼ juntéeneʼ ka tsʼoʼok u yuʼubikoʼob le tsoltʼaan tu máansaj juntúul precursoreʼ, kantúul sacerdoteʼobeʼ tu luʼsaj le baʼax u tsʼaamaj tu cuelloil u nookʼoʼoboʼ (alzacuellos), ka tu yaʼaloʼob: «Bejlaʼeʼ maʼ sacerdoteoniʼ; baʼaxeʼ u j-jaajkunajoʼon Jéeoba». Tsʼoʼoleʼ tu kʼáatoʼob tiʼ le precursor wa yaantiʼ uláakʼ libroʼob jeʼex le yaan tiʼ u nojchil le luʼumiloʼ.

Desde tu jaʼabiloʼob 1930 tak ka kíim tu jaʼabil 1982, tu yeʼesaj tsiikil tiʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeoba yéetel maʼ tu chaʼaj u chʼaʼpachtaʼaloʼob kex maʼ tu beetkoʼob le baʼax suuk u beetaʼal tu luʼumil Suazilandiaoʼ. Yaʼab baʼax tu beetaj yoʼolal le j-Jaajkunajoʼoboʼ, le oʼolal yaachaj tu yóoloʼob úuchik u kíimil.

Tu káajbal u jaʼabil 2013, yaan kaʼach maas tiʼ tres mil j-kʼaʼaytajoʼob tu luʼumil Suazilandia, cada juntúuleʼ unaj u kʼaʼaytaj tiʼ 384 máakoʼob, tumen junpʼéel millón u kajnáaliloʼob. Maas tiʼ doscientos sesenta precursoroʼob yaan kaʼach teʼ 90 múuchʼuliloʼob yaan teʼ luʼumoʼ, yéetel teʼ Kʼaʼajsajil beetaʼab tu jaʼabil 2012, bin 7,496 máakoʼobiʼ. Leloʼ ku yeʼesik jeʼel u maas yaʼabtal máaxoʼob meyajtik Jéeobaeʼ. Jeʼex k-ilkoʼ le kʼaʼaytaj beetaʼab tu jaʼabil 1930, jach áantajnaji (Le baʼaxoʼob k-líiʼsmaj tu luʼumil Sudáfricaoʼ.)