Bivulujo Bya Yehova I Bikulupilwa

‘Bivulujo bya Yehova i bikulupilwa, bidyumuna bendalale ke badyumuke.’​—MIT. 19:7.

USA KULONDOLOLA NAMANI?

Le i bivulujo bya muswelo’ka biletele Yehova mu Bisonekwa?

Le bivulujo bya Yehova bibwanya kukwasha bene Kidishitu dyalelo namani?

Le i bubinga’ka botudi nabo bwa kukulupidila bivulujo bya Yehova?

1. Le i myanda’ka ibandaulanga bantu ba Leza kitatyi ne kitatyi, ne i muswelo’ka otumwenanga mu kwiibandaula monka?

 KITATYI kyoteakanyanga kishinte kya Kiteba kya Mulami kya kukefunda, kweipangwile amba, ‘mwene ketudi babandaule kala kino kishinte?’ Shi kodi mwije mu kipwilo kya bwine Kidishitu, padi ubamone amba myanda imo ke mibandaulwe kitatyi ne kitatyi. Kwifunda myanda itala Bulopwe bwa Leza, kikūlwa, mwingilo wa kulonga bana babwanga ne ngikadilo pamo bwa buswe i bintu babadilwa nyeke mu bidibwa byetu bya ku mushipiditu. Kubandaula monka ino myanda, kwitukwashanga twikale nyeke bakomo mu lwitabijo ne ‘kwikala balongi ba mwanda, ke bonka ba kwivwana bitupu.’​—Yak. 1:22.

2. (a) Lelo bivulujo bya Leza bifunkilanga divule pa bika? (b) Lelo bivulujo bya Leza i bishile namani na bya bantu?

² Kishima kya Kihebelu kyalamwinwe bu ‘kivulujo,’ kifunkilanga divule dine pa bijila, misoñanya ne mbila ipebwanga bantu na Leza. Kwishila na bijila bya bantu bisakilwanga nyeke kushintwa ne kujadikwa, bijila ne misoñanya ya Yehova i bikulupilwa nyeke. Nansha bijila bimo byobiletwanga mu kitatyi nansha mu ngikadilo kapanda, kebitupengapo nansha dimo nansha kubipa. Kaimba wa mitōto wānene amba: “Byabukamoni byobe i byoloke bya nyeke.”​—Mit. 119:144.

3, 4. (a) Le mu bivulujo bya Yehova mubwanya kubadilwa bika? (b) Le bene Isalela bādi bakumwena’mo namani shi bēbivwene?

³ Padi wamwene amba mu bivulujo bya Yehova mubadilwanga kyaba kimo misapu ya kidyumu. Muzo wa Isalela wādi upebwa nyeke bidyumu kupityila ku bapolofeto ba Leza. Kimfwa, kumeso’tu kwa bene Isalela kutwela mu Ntanda ya Mulao, Mosesa wēbadyumwine amba: “Mwitukanyai banwe bene kutyina’mba mwakongolwa, kabidi musasuke ne kwingidila baleza bangi bakwabo, ne kwibatōta; ebiya kadi bulobo bwa Yehova bukakijibwa padi banwe.” (Kup. 11:16, 17) Bible unena amba,  Leza wāpele bantu bandi bivulujo bivule bya kamweno.

⁴ Mu bitatyi bikwabo bivule, Yehova wāsoñenye bene Isalela bamwakamwe, bevwane diwi dyandi ne kuyukanya buujila bwa dijina dyandi. (Kup. 4:29-31; 5:28, 29) Shi bāivwene bino bivulujo, bādi ba kupebwa madyese mavule.​—Levi 26:3-6; Kup. 28:1-4.

MWĀLONGELE ISALELA PA BIVULUJO BYA LEZA

5. Mwanda waka Yehova wālwidile Mulopwe Hezekia?

⁵ Mu bula bwa mānga ya Isalela ya mitabakano, Leza wāfikidije mulao wandi. Kimfwa, Senakediba Mulopwe wa Ashidia pa kutamba Yuda ne kukimba kukwata Mulopwe Hezekia, Yehova wāmukweshe na kumutumina mwikeulu. Mu bufuku’tu bumo, mwikeulu wa Leza wāipaya “bantu bonso bakomokomo batulāla” mu bashidika bene Ashidia, ebiya Senakediba wajokela ku njibo mufwijibwe bumvu. (2 Bil. 32:21; 2 Bal. 19:35) Mwanda waka Leza wālwidile Mulopwe Hezekia? Mwanda “ke-muntu [Hezekia] walamete kudi Yehova, kafundukilepo pa kumulonda, ehe, nanshi walama bijila [byandi].”​—2 Bal. 18:1, 5, 6.

6. Le Mulopwe Yoshia wālombwele namani’mba ukulupile mudi Yehova?

⁶ Kimfwa kikwabo kya muntu wākōkele ku misoñanya ya Yehova i kya Mulopwe Yoshia. Kitatyi kyaādi mwanuke na myaka mwanda, “walonga kyokya kyoloke mu meso a Yehova, . . . kasasukilepo nansha ku lundyo nansha ku lunkuso kwine.” (2 Bil. 34:1, 2) Yoshia wālombwele kikulupiji kyandi mudi Yehova na kufundula bilezaleza mu ntanda ne kwaluja mutōtelo wa bine. Kulonga namino kekwalengejepo’nka Yoshia eselwe, ino i ne muzo onso mutuntulu.​—Tanga 2 Bilongwa 34:31-33.

7. Le bene Isalela bādi bafikilwa na bika kitatyi kyokebādipo balēmeka bivulujo bya Yehova?

⁷ Ino i kya bulanda, mwanda bantu ba Leza kebādipo nyeke bakulupile ne pa mfulo mu bivulujo bya Yehova. Mu bula bwa tutwa twa myaka, bādi batankatanka pa bukata bwa kukōkela ne kuleka kukōkela. Kitatyi kyātyepele lwitabijo lwabo, bādi banenwe divule dine kwingidija binenwa bya mutumibwa Polo bya “kupūlulwa ku bivula byonso bya lufundijo.” (Ef. 4:13, 14) Kadi monka mokyālailwe, kitatyi kyokebādipo bakulupila mu bivulujo bya Leza bādi bangula bipa bibi.​—Levi 26:23-25; Yel. 5:23-25.

8. Le kimfwa kya Isalela kitufundija bika?

⁸ Le i muswelo’ka otukokeja kumwena mu kimfwa kya Isalela? Bengidi ba Leza ba mu ano etu mafuku bapebwanga madingi ne bulemununi monka mobādi bapela’byo Isalela. (2 Pet. 1:12) Kitatyi kyonso kyotutanga  Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu, kikekala bu kivulujo kotudi. Byotudi na bwanapabo bwa kwitongela, tubwanya kutonga kukōkela ku buludiki bwa Yehova nansha kulondalonda byobya byotumona bu byoloke ku meso etu. (Nk. 14:12) Tubandaulei’ko bidi bubinga bumobumo botukokejeja kukulupidila mu bivulujo bya Yehova ne muswelo otukamwena mu kwibivwana.

KŌKELA LEZA AMBA WIKALE MŪMI

9. Kitatyi kyādi bene Isalela mu ntanda mutuputupu, le Yehova wēbakulupije namani amba wādi nabo?

⁹ Kitatyi kyādi kyenda bene Isalela lwendo lwa myaka 40 bapityila “monso momwa muntanda mutuputupu,” Yehova kābadikilepo kwibalombola kamo ne kamo ka mwaādi wa kwibaludikila, kwibalama ne kwibakwatakanya. Ino, wāmwekeje kitatyi ne kitatyi amba babwanya kumukulupila aye ne bulombodi bwandi. Na kwingidija dilenga dya dikumbi mu dyuba ne dya mudilo bufuku, Yehova wāvulwije bene Isalela amba wādi nabo kitatyi kyaādi wibapityija mu kifuko kibi. (Kup. 1:19; Div. 40:36-38) Kadi wādi uvuija bisakibwa byabo. “Bivwalwa byabo kebyasafukilepo, kadi ne maulu abo kuyula mpika.” Na bubine, “kebabudilwepo nansha kamo kene.”​—Neh. 9:19-21.

10. Lelo Yehova uludikanga bantu bandi namani dyalelo?

¹⁰ Bengidi ba Leza dyalelo badi’tu ku kibelo kya ntanda mipya ya boloke. Le tukulupile amba Yehova uketupa byobya byotusakilwa mwanda wa kupanda ku “kyamalwa kibūke” kīya’ko? (Mat. 24:21, 22; Mit. 119:40, 41) Na bubine, Yehova katumangapo dilenga dya dikumbi nansha dya mudilo mwanda wa kwituludikila mu ntanda mipya. Ino wingidijanga bulongolodi bwandi mwanda wa kwitukwasha twikale batengele. Kimfwa, bukomenejanga kitatyi ne kitatyi pa kutamija kipwano kyetu na Yehova kupityila ku butangi bwa Bible bwa pa kasuku, ku kulonga Butōtyi bwa Kisaka bwa kyolwa, ne ku kutanwa kyaba ne kyaba ku kupwila ne mu busapudi. Le tujadikanga mpangiko yetu mwanda kulonda buno bulombodi? Kulonga namino kuketukwasha tutamije lwitabijo luketulengeja tukamone būmi mu ntanda mipya.

11. Le Leza ulombolanga’mba witutele mutyima mu miswelo’ka?

¹¹ Kutentekela pa kwitukwasha twikale nyeke balanguke ku mushipiditu, buludiki botupebwa bwitukwashanga mu myanda ya mu būmi bwa bukile bukya. Kimfwa, tukankamikwanga kwikala nyeke na mumweno mujalale wa bintu bya ku ngitu, ne kwikala na diso ditūkanye mwanda wa kutyepeja kuzumbijazumbija mutyima. Kadi tumwenanga mu buludiki butala pa muvwadilo ne mwidyangwilo wetu, kutonga kwipwija mukose kuyampe ne kukwata butyibi pa masomo mayampe a kufunda. Kadi langulukila ne pa bivulujo bitupebwa pa mwa kwikadila na mutyima-ntenke mu mobo etu, myotoka, mu Mobo a Bulopwe ne mu kuteakanya bundapi bwa mu kitulumukila. Ano madingi alombola’mba Leza witusakilanga twikale biyampe.

BIVULUJO BYĀKWESHE BENE KIDISHITU BABAJINJI BEKALE NYEKE NA KIKŌKEJI

12. (a) Le i mwanda’ka umo wādi wisambila’po Yesu kyaba ne kyaba na bandi bana ba bwanga? (b) Le i kilongwa’ka kya kwityepeja kekyāidilwepo Petelo, ne kifwaninwe kwikala na lupusa’ka potudi?

¹² Mu myaka katwa kabajinji, bantu ba Leza bādi bāpebwa bivulujo kyaba ne kyaba. Yesu wādi ulombola bandi bana ba bwanga kyaba ne kyaba kamweno kadi mu kutamija kwityepeja. Inoko, wālongele bivule kupita’ko’tu kwibalombola mushintulwila kwityepeja​—wēbalombwele muswelo wa kwityepeja. Mu difuku dyandi dya mfulo pano pa ntanda, Yesu wākongakenye batumibwa bandi mwanda wa kulonga Pashika. Kitatyi kyādi kidya batumibwa, Yesu wāimana ne  kushilula kwiboija ku maulu​—kilongwa kyādi kilongwa divule na mwingidi. (Yoa. 13:1-17) Kino kilongwa kya kwityepeja kebāidilwe’kyopo. Kintu kya myaka 30 pa kupita’po, mutumibwa Petelo wātenwe pa bino bidibwa, wādingila banababo mu lwitabijo pa mwanda utala kwityepeja. (1 Pet. 5:5) Kimfwa kya Yesu kifwaninwe kwitutonona batwe bonso twikale betyepeje mu muswelo otwikele na bakwetu.​—Fid. 2:5-8.

13. Le Yesu wāvulwije bandi bana ba bwanga ngikadilo’ka ya kamweno yobādi basakilwa kutamija?

¹³ Kamweno kadi na lwitabijo lukomo i mwanda mukwabo wēsambile’po Yesu na bandi bana ba bwanga. Pa kupwa’tu kwa bana ba bwanga kukankalwa kupanga demona wādi ukwete nkasampe mwana-mulume, bāipangwile Yesu amba: “Lelo bika byo ketwayūkile kumupangamo?” Yesu wālondolola amba: “I mwanda wenu wa kubulwa kwitabija. Mwanda i binebine byo nemunena’mba, shi mudi ne lwitabijo lwa kwikala pamo na kamuseke ka kadadi, . . . nabya kutupu nansha kimo kikemukolela.” (Mat. 17:14-20) Mu bula bwa mwingilo wa Yesu, wāfundije bandi bana ba bwanga amba lwitabijo i ngikadilo ya kamweno. (Tanga Mateo 21:18-22.) Lelo tukwatakanyanga mikenga yonso yotumona mwanda wa kuningija lwitabijo kupityila ku bulombodi būbaka botupebwa ku bitango, ku kubungakana ne ku kupwila kwa bwine Kidishitu? Kuno i kubungakana kwa nsangaji’po kashā; i mikenga yotudi nayo ya kulombola kukulupila kotukulupile mudi Yehova.

14. Mwanda waka kutamija buswe na bwa Kidishitu kudi na mvubu dyalelo?

¹⁴ Bisonekwa bya Kingidiki bya bwine Kidishitu i biyule bivulujo bitupelwe mwanda wa kwilombola buswe umo ne mukwabo. Yesu wānene amba, kijila kikatampe kya bubidi i kusanswa “mukwenu na abe mwine.” (Mat. 22:39) Mu muswelo umo onka, Yakoba mwanabo na Yesu wa munda mwa inandi wātelele buswe bu “kijila kya bulopwe.” (Yak. 2:8) Kadi mutumibwa Yoano wāsonekele amba: “Bānwe baswedibwe, kekijila kipyapo kyo nemusonekela, mhm, nanshi i kyonka kijila kya kala kyo mwadi nakyo ne kungalwilo.” (1 Yoa. 2:7, 8) Le Yoano paātelele “kijila kya kala” wādi wisambila pa bika? Wādi wisambila pa kijila kya buswe. Kyādi “kya kala” mu buluji bwa amba Yesu wēkiletele makumi a myaka kunyuma, tamba “kungalwilo.” Ino kyādi kadi “kipya” mu buluji bwa amba, kyādi kilomba buswe bwa kwipāna, bwine bwādi busakilwa bana ba bwanga kitatyi kyobādi batanwa mu ngikadilo myeni. Byotudi bana ba bwanga ba Kidishitu, le ketusangelangapo bidyumu bya kwitukwasha twilame ku kutamija mushipiditu wa kwisakila wandabile mu ino ntanda, mwine ubwanya kutyepeja buswe botuswele bakwetu?

15. Le mwingilo mubajinji wa Yesu pano pa ntanda wādi mwingilo’ka?

 ¹⁵ Yesu wālombwele amba utele bantu mutyima. Tumona mutyima wandi wa buswe kitatyi kyaābelwile babela, kwendeja bilemafu ne kitatyi kyaāsangwile bafwe. Inoko, mwingilo mubajinji wa Yesu kewādipo wa kubelula bantu ku ngitu. Busapudi ne bufundiji bwandi byādi na lupusa lukatampe mu būmi bwa bantu. Namani? Kimfwa, tuyukile amba boba bābelwilwe ne kusangulwa na Yesu mu myaka katwa kabajinji, bānunupile ne kufwa mwenda mafuku, ino boba bāitabije musapu waādi usapula bakamona būmi bwa nyeke.​—Yoa. 11:25, 26.

16. Le mwingilo wa kusapula Bulopwe bwa Leza ne kulonga bana ba bwanga wingilwanga namani dyalelo?

¹⁶ Mwingilo wa busapudi wāshilwile Yesu mu myaka katwa kabajinji, wingilwanga mu ludingo lwa peulu dyalelo. Bine, Yesu wāsoñenye bandi bana ba bwanga amba: “Endai nanshi mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga.” (Mat. 28:19) Shi tunene, mwingilo obādi nao o-onka otudi nao! Kintu kya Batumoni ba Yehova midiyo isamba-ibidi ne kupita bengila, basapulanga Bulopwe bwa Leza na bupyasakane mu matanda 230 ne kupita, kadi Batumoni befundanga nyeke Bible na midiyo ne midiyo ya bantu. Buno busapudi bulombola amba tudi mu mafuku a mfulo.

KULUPILA MUDI YEHOVA DYALELO

17. Le ba Polo ne Petelo bāletele madingi’ka?

¹⁷ Na bubine, bivulujo byākweshe bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji bemanije nyeke mu lwitabijo. Langa’po bidi kukankamana kwākankamene Temote kitatyi kyāmunene mutumibwa Polo paādi mu kifungo mu Loma amba: “Londa mu kyelekejo kya myanda mikomo, yo waivwene kudi ami.” (2 Tem. 1:13) Mutumibwa Petelo pa kupwa kukankamika banababo bene Kidishitu batamije ngikadilo pamo bwa kūminina, buswe bwa bu bana na bana ne kwīfula, wānene amba: “[nkekala] ne mutyima wa kupyasakena pa kwimuvulula bīne bino’bi, nansha mwibiyūkile, ne kukankamikibwa mu byabinebine.”​—2 Pet. 1:5-8, 12.

18. Le bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji bādi bamona bivulujo namani?

¹⁸ Bine, mikanda yāsonekele ba Polo ne Petelo yālombwele “binenwa byanenenwe pa kala kudi bapolofeto.” (2 Pet. 3:2) Le banabetu ba mu myaka katwa kabajinji bākalabele pa kupebwa buno bulombodi? Mhm, mwanda kyādi kilomboji kya buswe bwa Leza, kyādi kya kwibakwasha batame “umbuntu, ne mu ñeni ya Mfumwetu Umpandiji Yesu Kidishitu.”​—2 Pet. 3:18.

19, 20. Mwanda waka tufwaninwe kukulupila bivulujo bya Yehova, ne tumwenanga’mo namani?

¹⁹ Dyalelo tudi na bubinga bwinebwine bwa kukulupidila mu bivulujo bya Yehova bidi mu Bible Kinenwa kyandi kyambulwa kubepa. (Tanga Yoshua 23:14.) Mu Bible, tutana’mo muswelo wādi wikele Leza na bantu bampikwa kubwaninina mu tununu na tununu twa myaka. Ino nsekununi yālembelwe mwanda wa kamweno ketu. (Loma 15:4; 1 Kod. 10:11) Tumonanga kufikidila kwa bupolofeto bwa mu Bible. Bupolofeto bwādi bukokeja kudingakanibwa na bivulujo byāletelwe ntamba kala. Kimfwa, midiyo ne midiyo ya bantu itūtyikilanga mu mutōtelo utōka wa Yehova, monka mokyālailwe amba bikalongeka mu “mafuku a kumfulo.” (Is. 2:2, 3) Kubipila’ko kwa ngikadilo ya ntanda nako kufikidijanga bupolofeto bwa mu Bible. Kadi, monka motwanenanga, kutandabuka kwenda kutandabuka kampanye ka busapudi ntanda yonso kufikidijanga binenwa bya Yesu.​—Mat. 24:14.

²⁰ Umpangi wetu wālembeje nsekununi yotubwanya kukulupila. Lelo tumwenanga’mo? Tufwaninwe kukulupila mu bivulujo byandi. Kino kyo kyalongele Rosellen. Unena amba: “Kitatyi kyonāshilwile kukulupila mudi Yehova ne pa mfulo, nāshilwile kumona kuboko kwandi kwa buswe kunkwatakanya ne kunkomeja.” Nanshi, netu tumwenei mu kulama bivulujo bya Yehova.

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 7]

[Kifwatulo pa paje 8]

Bivulujo bya Yehova byātonwene Yoshia alwile mutōtelo wa bine (Tala musango 6)

[Kifwatulo pa paje 10]

Kulonda bivulujo bya Yehova kwitukwashanga tukundule Njibo yetu ya Bulopwe ne kwiimwekeja biyampe (Tala musango 11)