SECHE ma iiko sula mar puonjruok e Ohinga mar Jarito, be isegapenjori kama, ‘Donge ne wasegapuonjore wachni?’ Kapo ni isebedo kidhi e chokruoge maok ibari, nyalo bedo ni isefwenyo ni nitie puonj moko ma inwoyonwa kinde ka kinde. Kuom ranyisi, osebed kinwoyonwa wach Pinyruodh Nyasaye, wach rawar, timo ji jopuonjre, koda puonj e wi kido moko machalo kaka hera kod yie. Sama wanono puonjgi nyadinwoya, mano konyowa mondo wabed motegno e yie kendo wabed “jo ma winjo wach kendo timo, ok jo ma winjo kende.”—Jak. 1:22.

² Wach molok kowuok e dho-Hibrania ni “paronwa” thothne itiyogo sama iwuoyo kuom chike ma Nyasaye miyo joge. Mopogore gi chike mag dhano madwarore ni oloki kinde ka kinde, chike Jehova to gin migeno kinde duto. En adier ni nitie chike moko ma Nyasaye nochiwo chon to tinde ok tigo, to mano ok nyis ni chikego ne richo kata ni ne gibam e yo moro. Jandik-zaburi nowacho niya: “Gik [miparonwa] chikore tir nyaka chieng’.”—Zab. 119:144.

³ Samoro isefwenyo ni weche ma Jehova paronwa seche moko oting’o siem. Oganda Jo-Israel ne imiyo siem kinde ka kinde kokalo kuom jonabi mag Nyasaye. Kuom ranyisi, kane odong’ ndalo matin to Jo-Israel donjo e Piny Manosingi, Musa nomiyogi siem kama: ‘Ritreuru uwegi mondo kik chunyu wuondre mit ubar e yo, ma uti ne nyiseche mayore  mit ulamgi; kendo mirimb Jehova omok kuomu.’ (Rapar 11:16, 17) Muma konyowa ng’eyo ni Nyasaye nosebedo kaparone joge gik ma ne nyalo konyogi.

⁴ E kinde mamoko bende, Jehova nojiwo oganda Jo-Israel mondo omiye luor, owinj dwonde, kendo oket nyinge obed maler. (Rapar 4:29-31; 5:28, 29) Kane ginyalo timo kamano adier, ne gidhi yudo gweth mang’eny.—Lawi 26:3-6; Rapar 28:1-4.

⁵ Kuom kinde duto e histori mar Jo-Israel, Nyasaye ne timo gik ma nosingonegi. Kuom ranyisi, kane Sennakerib ruodh Jo-Asuria omonjo Juda kodwaro golo Ruoth Hezekia e loch, Jehova nooro malaika mondo oresgi. E otieno achiel kende, malaika mar Nyasaye ne onego “thuondi duto mager” ma ne nitie e kind jolweny mag Jo-Asuria, mi okuodo wi Sennakerib. (2 Weche 32:21; 2 Ruo. 19:35) Ang’o momiyo Nyasaye nokedo ne Ruoth Hezekia? Nikech “[Hezekia] nopadore kuom Jehova chutho, ne ok oweyo luwe, to norito chikne ma ne Jehova ochiko Musa.”—2 Ruo. 18:1, 5, 6.

⁶ Ranyisi machielo mar ng’at ma noluwo chike Jehova ne en Ruoth Josia. Nochako timo kamano ka en mana jahigini aboro, kendo “notimo makare e nyim wang’ Jehova . . . mak nobaro korachwich kata koracham.” (2 Weche 34:1, 2) Josia nonyiso ni nogeno kuom Jehova kane ogolo nyiseche manono kendo dwoko lamo madier e pinyno. Kuom timo kamano, nokelo gweth kuome owuon koda ne Jo-Israel duto.—Som 2 Weche mag Ndalo 34:31-33.

⁷ Kata kamano, gimalit en ni oganda Nyasaye kinde moko ne ok ket genogi chuth kuom weche ma Jehova ne paronegi. Kuom higini miche mang’eny, ne ok ginyiso maler ni gichung’ kanye nikech ne gisiko giketho chike Nyasaye to seche moko giluwo chikego. Kinde ma yie margi ne dok chien, ne gibedo joma “yamo duto mag puonj tago ataga,” mana kaka jaote Paulo nowacho. (Efe. 4:13, 14) To mana kaka ne okor, kane ok giluw weche ma Jehova ne paronegi, gik maricho ema ne yudogi.—Lawi 26:23-25; Yer. 5:23-25.

 ⁸ Ranyisi mar Jo-Israel nyalo konyowa e yo mane? Mana kaka Jo-Israel machon, wan bende e kindegi wayudo puonj koda siem mawuok kuom Nyasaye. (2 Pet. 1:12) Nyasaye siko paronwa chikene seche duto ma wasomo Muma. Wan kaka dhano ma Jehova omiyo thuolo mar timo yiero, wanyalo yiero mar luwo chikene kata yiero mar luwo gima waparo ni bernwa wan wawegi. (Nge. 14:12) Weuru wanon ane gik mamiyo waketo genowa chuth kuom weche ma Jehova paronwa kod ber ma wayudo ka waluwogi.

⁹ Kane Jo-Israel ochako wuoth ma ne okawogi higini 40 ‘e thim maduong’ kendo malich,’ Jehova ne ok onyisogi achiel kachiel kaka ne odhi tayogi kendo ritogi. Kata kamano, pod nonyiso e yore mopogore opogore ni ne odhi ritogi ka gigeno kuome kendo luwo kaka nochikogi. Kotiyo gi bor polo matayogi godiechieng’ kod mach maliel ei bor polo ka tayogi gotieno, Jehova noparone Jo-Israel ni ne en kodgi mondo okonygi ging’ad thimno. (Rapar 1:19; Wuok 40:36-38) Bende nochiwonegi gik mochuno e ngima. “Nenggi ok noti, kata tiendegi ok nokuot.” Kuom adier, ‘ok ne giremo gimoro.’—Neh. 9:19-21.

¹⁰ Jotich Nyasaye ma kindegi chiegni donjo e piny manyien kendo makare. Be wan gi geno chuth ni Jehova miyowa kony madwarore mondo watony e “masira maduong’” mabiro? (Math. 24:21, 22; Zab. 119:40, 41) En adier ni Jehova ok ti gi bor polo mondo otawago koterowa e piny manyien. Kata kamano, otiyo gi riwruok mare mondo okonywa wasik ka wategno. Kuom ranyisi, osebed kijiwowa mondo wateg winjruokwa gi Jehova kokalo kuom somo Muma wawegi, timo Lamo mar Joot, dhi e chokruoge maok wabare kendo tiyo tij lendo. Be isetimo lokruok madwarore mondo iluw gik monyiswagi? Timo kamano biro miyo wager yie motegno mabiro konyowa tony mondo wadonj e piny manyien.

¹¹ Riwruok mar oganda Jehova bende konyowa kaka wanyalo timo yiero makare e ngimawa mapile ka pile. Kuom ranyisi, osebed kijiwowa mondo wabed gi paro mowinjore kodok korka gige ringruok, kendo ni wabed gi wang’ mangima mondo kik wabed gi parruok mang’eny. Osekonywa bende mondo wang’e kaka onego warwakre, kaka onego wayier yore mag mor, kendo yiero ni sombwa onego ochop kanye. E wi mano, ojaparnwa kaka onego warit ler e dala kata e ot, kaka onego warit mtokni ma wan-go, Utewa mag Romo, kendo geng’o gigo manyalo hinyowa. Puonj machalo kamago nyiso ni Nyasaye dewowa ahinya.

¹² Kinde ka kinde Nyasaye ne parone Jokristo mokwongo chikene. Yesu nonwoyo ne jopuonjrene gimomiyo ne dwarore ginyag kido mar bolruok. Ok noleronegi mana kaka ng’ato nyalo bedo gi kido mar bolruok, to bende noketonegi ranyisi. E odiechieng’ mare mogik kaka dhano  e piny, Yesu notimo nyasi mar Pasaka gi jootene. Sama jootene ne chiemo, noa malo mi oluokonegi tiendegi. Mano ne en tich man piny ahinya ma kinde mang’eny ne itimo mana gi jatich. (Joh. 13:1-17) Timni nomulo chunygi ahinya. Mano emomiyo higini 30 bang’e, jaote Petro ma ne nie nyasino, nochiwo puonj kuom wach bolruok. (1 Pet. 5:5) Ranyisi ma Yesu noketo onego omi wanyis bolruok e kindwa ng’ato gi ng’ato.—Fili. 2:5-8.

¹³ Gimachielo ma Yesu nohero wuoyoe gi jopuonjrene ne en wach bedo gi yie motegno. Bang’ kane jopuonjre Yesu otemo golo jochiende kuom wuoyi moro to otamogi, ne gipenje niya: “Ang’o momiyo nende ok wanyal gole?” Yesu nodwokogi niya: “Nikech yieu tin. Adier awachonu niya, ka un gi yie ma romo kaka koth karadali, . . . onge gimoro ma notamu timo.” (Math. 17:14-20) Kuom kinde duto ma Yesu ne tiyo ne Nyasaye, nojiwone jopuonjrene ni yie en gima dwarore ahinya. (Som Mathayo 21:18-22.) Be watiyo gi thuolo duto ma wan-go mondo wateg yiewa kokalo kuom puonj ma wayudo e chokruoge mag distrikt, chokruoge mag alwora, kod chokruoge mag kanyakla? Magi ok gin mana kinde mag mor kende, to bende gin thuolo ma wan-go mar nyiso ni waketo genowa kuom Jehova.

¹⁴ Ndiko mag dho-Grik opong’ gi weche mang’eny miparonwa mondo omi waherre ng’ato gi ng’ato. Yesu nowacho ni chik maduong’ mar ariyo en ni, “her wadu kaka iherori iwuon.” (Math. 22:39) Jakobo owadgi Yesu bende nowacho ni hera en “chik Ruoth.” (Jak. 2:8) Jaote Johana nondiko niya: “Johera, ok andikonu chik manyien, to andikonu chik machon ma ne un go nyaka a chakruok.” (1 Joh. 2:7, 8) “Chik machon” ma Johana ne wuoyoe, tiende ne en ang’o? Nowuoyo e wi chik mar hera. Ne en chik “machon” nikech Yesu noyudo osechiwo chikno “nyaka a chakruok” tiendeni higini pieche ma nosekalo. Kata kamano, bende ne en chik “manyien” nikech ne dwarore ni jopuonjrego ochiwre e nyiso herano, nikech ne gidhi romo gi gik mopogore opogore e ngimagi mapile. Wan kaka jopuonjre Yesu, be wakawo mapek siem mimiyowa ni kik wabed joma ohero mana gik makonyogi giwegi kaka ji mathoth timo e piny masani?

¹⁵ Yesu nohero ji kendo nodewogi gadier. Waneno herane kuom kaka ne ochango  joma tuwo, joma ong’ol, kendo chiero jomotho. Kata kamano, chango ji ok e tich maduong’ ma nokelo Yesu e pinyka. Tije mar lendo gi puonjo ji wach Nyasaye ema nomulo chuny ji ahinya. E yo mane? Jogo duto ma Yesu nochango kendo chiero kindego, gikone nobedo moti kendo ne otho, to komachielo, joma norwako wach Nyasaye, nodonjo e yo materogi e ngima mochwere.—Joh. 11:25, 26.

¹⁶ Tij lendo ma Yesu nochako, itimo sani e okang’ malach e ndalowagi. Yesu nochiko jopuonjrene niya: “Dhiuru utim ogendini duto jopuonjrena.” (Math. 28:19) En adier ni jopuonjrego nolendo, to wan bende watimo kamano! Joneno ma kwan-gi okalo milion abiriyo lando wach Pinyruodh Nyasaye gi kinda e pinje mokalo 230, kendo gipuonjo dhano tara gi tara mondo ong’e Muma. Tijni nyiso ayanga ni wadak e ndalo mag giko.

¹⁷ En adier ni weche ma ne oparne Jokristo mokwongo nokonyogi mondo gichung’ motegno e yie. Kuom ranyisi, kane Paulo nie jela man Rumi, nonyiso Timotheo wechegi: “Imak puonj mangima ma niyudo kuoma.” (2 Tim. 1:13) Nyakabed ni wechego nojiwo Timotheo ahinya. Bende, bang’ kane Petro osejiwo Jokristo wetene mondo onyag kido machalo kaka kinda, hera mar owete, koda ritruok, nomedo wachonegi niya: “E momiyo ndalo duto ok nawe ma ok aparonu wechegi, kata ung’eyogi, kendo utegno kuom adiera.”—2 Pet. 1:5-8, 12.

¹⁸ Kuom adier, weche ma Paulo gi Petro nondiko nyiso “weche ma jonabi maler nowacho chon.” (2 Pet. 3:2) Be owetewa ma gin Jokristo mokwongo ne chwanyore sama ne iparonegi weche machalo kamago? Ooyo, nikech ne en gima nyiso ni Nyasaye oherogi kendo mano nokonyogi timo dongruok “kuom ng’wono kod ng’eyo mar Ruodhwa gi Jawarwa Yesu Kristo.”—2 Pet. 3:18.

¹⁹ Wan bende e kindewagi, wan gi gik mang’eny mamiyo waketo genowa chuth kuom weche ma Jehova paronwa kaka giyudore e Wachne, ma en Muma. (Som Joshua 23:14.) Ei Muma kanyo, wayudo kaka Nyasaye notimo ne dhano ma joricho kuom higini gana gi gana mosekalo. Weche ma ne ondik chon-go ne ondiki mondo okonywa. (Rumi 15:4; 1 Kor. 10:11) Waseneno kaka weche ma ne okor e Muma chopo. Weche mokor inyalo pim gi weche miparonwa motelo kapok gitimore. Kuom ranyisi, ji milion mathoth osebiro e lamo maler mar Jehova, mana kaka ne okor ni biro timore “e ndalo mabiro,” matiende ni ndalo ma wadakiegi. (Isa. 2:2, 3) Gik maricho matimore e piny bende chopo weche ma nokor e Muma. Kendo tij lendo masani dhi nyime e piny mangima, chopo weche ma Yesu nokoro.—Math. 24:14.

²⁰ Kuom higini mathoth, Jachwechwa osebedo kanyisowa maber gimomiyo onego waket genowa kuome. Be gik ma Jehova paronwa konyowa? Dwarore ni waket yie kuomgi. Mano e gima Rosellen notimo. Nowacho niya: “Kaka namedo keto geno kuom Jehova, e kaka namedo neno maler hera mare, koda kaka ne otega.” Wan bende wanyalo yudo jip kuom weche ma Jehova paronwa.