1. 1) ¿Toni timomachtianij itech nechikolmej? 2) ¿Keniuj techpaleuia keman oksepa timomachtiaj nejon?

KEMAN timomachtijtokej amaix Tanejmachtijkej tein tikitaskej itech nechikol, kemansa tikijtouanij: “Nejin ipa nimomachtijkaya okseko”. Komo uejkaujya peuak timonechikouaj, xa tikitanij ke seki tamachtilis miakpaya timomachtianij. Ika titajtouanij iTekiuajyo Dios, inemilis Jesús tein kitemakak, tanojnotsalis uan kualneskayomej kemej netasojtalis uan takuaujtamatilis. Keman oksepa tikitaj nejon tamachtilis, techpaleuia maj kisentoka chikauak totakuaujtamatilis uan maj ‘amo sayoj tikakikan’ ta maj tikchiuakan tein kijtoua iTajtol Dios (Sant. 1:22).

2. 1) ¿Toni kijtosneki miakkan itech Biblia tajtol hebreo tein mokepa kemej techelnamiktia? 2) ¿Keniuj itanauatiluan Jiova amo kemej tein kitaliaj taltikpakneminij?

² Miakkan itech Biblia tajtol hebreo tein mokepa kemej “techelnamiktia”, kijtosneki nochi tataman tanauatilmej tein Dios kimaka ixolal. Nejon amo kemej tanauatilmej tein kitaliaj taltikpakneminij tein moneki kiyektaliskej oso kinyankuiliskej. Itanauatiluan Jiova nochipa semi takuaujtamachmej. Semi melauak ke Dios kinmakak seki tanauatilmej itekitikauan ne uejkauj tein axkan ixolal amo monekiok kitojtokas, sayoj ke kisentoka tapaleuiaj. Akin kijkuiloj Salmo kijtoj: “Tein titechelnamiktia nochipa melaujkej” (Sal. 119:144).

3, 4. 1) ¿Toni no kipia tein Jiova techelnamiktia? 2) ¿Toni kinualkuiliskia israelitas komo kikakiskiaj tein yejuatsin kinelnamiktiaya?

³ Tein Jiova techelnamiktia, kemansa no technejmachtia. Itanauatijkauan Dios miakpa kinnejmachtijkej israelitas tein ueliskia kinpanos. Kemej neskayot, tepitsin achto ke yejuan kalakiskiaj itech Tal tein Dios motenkaujka kinmakas, Moisés kinnejmachtij: “Ximoyekpiakan porin nanmoyolo uelis kitanejnektiskej, uan yekmelauj nanyaskej okseko uan nankiueyichiuaskej  tiotsitsin uan nanmoixpiloskej ininixpan” (Deut. 11:16, 17). Biblia kinextia ke Dios kinelnamiktij miak taman israelitas tein semi kinpaleuij.

⁴ Miakpa Jiova kinyolchikauak israelitas maj kimoujkatokanij, maj kikakinij itajtol uan maj kiueyitalianij itokay (Deut. 4:29-31; 5:28, 29). Komo yejuan kikakiskiaj tein kinelnamiktiaya, yekmelauj kiseliskiaj miak tatiochiualismej (Lev. 26:3-6; Deut. 28:1-4).

5. ¿Keyej Jiova kimakixtij tekiuaj Ezequías?

⁵ Keman israelitas kipiayaj ouijkayomej, Dios nochipa kichiuaya kemej motenkauak. Kemej neskayot, keman tekiuaj asirio Senaquerib kiixnamikik Judá uan kimojmoujtij tekiuaj Ezequías ke kiixpoloskia, Jiova kipaleuij ijkuak kititanik se ángel maj kimakixtiti. Itech sayoj se youak, nejon ángel kinixpoloj nochin tateuianij asirios tein katkaj “takamej akin amo mouij [uan] chikaujkej”, uan Senaquerib mokepak ichan ika ueyi pinaujkayot (2 Rey. 19:35; 2 Crón. 32:21). ¿Keyej Dios kimakixtij tekiuaj Ezequías? Porin “kisentokak iuan Jiova. Amo kikauak, ta kisentokak kitakamatik itanauatiluan” (2 Rey. 18:1, 5, 6).

6. ¿Keniuj tekiuaj Josías kinextij ke takuaujtamatia iuan Jiova?

⁶ Okse tekiuaj akin no kitakamatik itanauatiluan Jiova yejua Josías. Keman yekin kipiaya chikueyi xiuit “peuak kichiua tein melauak iixpan Jiova [...] uan amo yajki yekmakopa nion opochmakopa” (2 Crón. 34:1, 2). Josías kinextij ke takuaujtamatia iuan yejuatsin keman kinajchiuak tiotsitsin itech nochi Judá uan tapaleuij maj oksepa kiueyichiuanij Jiova. Nejon kiualkuilij tatiochiualis yejua uan nochi xolal Israel (xikonixtajtolti 2 Crónicas 34:31-33).

7. ¿Toni kinualkuiliaya israelitas keman amo kikakiaj tein Jiova kinelnamiktiaya?

⁷ Tetayokoltij tikijtoskej ke ixolal Dios amo nochipa takuaujtamatik itech nochi tein Jiova kielnamiktiaya. Ijkon kemej panok miak xiujmej, miakpa amo kitakamatkej. Keman amo katka chikauak inintakuaujtamatilis, miakpa kinpanok kemej kijtoj tatitanil Pablo: “Motekauiliaj ke ma kinuiyakan tech miak tataman tamachilisme de takajkayaualis, ijkon keme in ixiuiyo den kuouit kuitikisa uan kipatanaltia in ejekat” (Efe. 4:13, 14). Ijkon kemej moijtojka, ijkuak yejuan amo kitakamatiaj Jiova, kipiayaj uejueyi tajyouilis (Lev. 26:23-25; Jer. 5:23-25).

8. ¿Keniuj no ijkon timoajsij kemej israelitas?

⁸ ¿Keniuj no ijkon timoajsij kemej israelitas? Kemej yejuan, itekitikauan Dios akin axkan nemij kinyolmajxitiaj uan kinmelauaj  (2 Ped. 1:12). Ijkuak tikixtajtoltiaj Biblia, Dios techelnamiktia itanauatiluan. Uan uelis tikixpejpenaskej ox tiktakamatiskej itanauatiluan oso tiktojtokaskej tein tejuan tikitaj ke kuali (Prov. 14:12). Maj tikitakan seki taman keyej uelis titakuaujtamatiskej itech nochi tein techelnamiktia uan keniuj uelis techpaleuis komo tikakij.

9. Keman israelitas ojtokatoyaj taluakyan, ¿keniuj Jiova kinelnamiktiaya ke kinpaleuijtoya?

⁹ Keman israelitas peujkej ojtokaj “taluakyan tein tel ueyi uan tamoujyan” tein uejkauaskia 40 xiujmej, Jiova amo nochi kiniluij keniuj kinyekanaskia, kinyekpiaskia uan kinmakaskia tein kinpoloskia. Maski ijkon, miakpa kinextij ke ueliskiaj takuaujtamatiskej iuan yejuatsin uan itech nochi tein kinnauatiaya. Keman kinyekanaya tonayan ika se mixti uan youak ika se tit, Jiova kinelnamiktiaya israelitas ke kinpaleuijtoya uan kinixyekantoya keman kipanauijtoyaj taluakyan tein semi ueyi katka (Deut. 1:19; Ex. 40:36-38). No kinmakak tein ika moixpanoltiskiaj. “Amo teyi kinpoloj. Tilmaj tein kikuiaj amo keman soltiak, uan ininmetsuan amo keman posauayak.” (Neh. 9:19-21.)

10. ¿Keniuj axkan Jiova kiyekana ixolal?

¹⁰ Axkan itekitikauan Dios amo uejkaua panoskej itech yankuik taltikpak kampa onkas melaujkayot. ¿Titakuaujtamatij ke Jiova techmaka tein techpoloua uan ijkon uelis timakisaskej keman ualas “kachi ueyi tajyouilis”? (Mat. 24:21, 22; Sal. 119:40, 41.) Semi melauak ke Jiova amo techyekana ika se mixti oso se tit uan ijkon techajxitis itech yankuik taltikpak. Axkan kikuitok inechikol tein techpaleuia maj tiijsatokan. Kemej neskayot, okachi kinextiani ke moneki tikchikauaskej tokuali uikalis iuan Dios ika nemachtil ika Biblia tein tikpiaj tosejselti, Youak keman tiTaueyichiuaj kemej Kalyetouanij, nechikolmej uan tanojnotsalis. ¿Tikpatanij seki taman itech tonemilis tein techpaleuis maj tikchiuakan nejon tein techiluia inechikol Dios? Komo ijkon tikchiuaj, tikchikauaskej totakuaujtamatilis tein techpaleuis maj tipanokan itech yankuik taltikpak.

11. ¿Keniuj kinextia Dios ke techyekpia?

¹¹ Inechikol Dios amo sayoj techpaleuiani maj tiijsatokan, ta no techyekanani itech nochi taman tein tikchiuaj itech tonemilis. Kemej neskayot, techyolchikauani maj amo tiktelnekikan timotomintiskej nion maj tiksentilikan miak taman, uan ijkon amo semi timotekipachoskej. No techpaleuia maj kuali tikmatikan keniuj moneki timotakentiskej, timochijchiuaskej, keniuj tikixpejpenaskej kuali neixpetanilis uan tikixejekoskej kanachi xiujmej tiyaskej kaltamachtiloyan. Uan no semi techpaleuiani keman techelnamiktia maj amo moajsi tokalijtik, itech tocarro uan itech Kali kampa tiMosentiliaj tein uelis taijtakos, uan maj tikchiuakan tein techpaleuis komo mochiua se ijsiujkayot. Nochi nejon tayolmajxitilis kinextia ke Dios techyekpia.

12. 1) ¿Toni miakpa Jesús ika kinnojnotsak imomachtijkauan? 2) ¿Toni tein Jesús kichiuak kimachtij Pedro tein amo keman kielkauaskia? 3) ¿Keniuj moneki techpaleuis ineskayo Jesús?

¹² Itech yekinika siglo, itekitikauan Dios miakpa kinelnamiktijkej tein monekia. Jesús miakpa kinmachtij itatojtokakauan ke monekia kinextiskej yolyemanilis. Amo sayoj kinmelauilij toni kijtosnekia, ta kinnextilij. Youak achto ke momikiliskia, monechikoj iniuan itatitaniluan uan ijkon kichiuaskiaj Pascua. Keman tatitanilmej takuajtoyaj, Jesús moajokuik uan kinmetspajpakak. Nejon katka se tekit tein kichiuayaj takeualmej (Juan 13:1-17). Tein Jesús kichiuak kinmachtij se taman tein amo keman kielkauaskiaj. Kemej 30 xiujmej satepan, tatitanil Pedro akin moajsik itech nejon  takualis, kinyolmajxitij tokniuan maj kinextianij yolyemanilis (1 Ped. 5:5). Neskayot tein kikauak Jesús, moneki techolinis maj tiknextikan yolyemanilis iniuan oksekin (Filip. 2:5-8).

13. ¿Toni kualneskayot kinextij Jesús ke motelneki maj tikpiakan?

¹³ Jesús no miakpa kinnextilij imomachtijkauan ke monekia kipiaskej ueyi takuaujtamatilis. Se tonal keman yejuan amo uelik kikixtilijkej amokuali ejekat tein kipiaya se telpoch, kitajtanijkej: “¿Keye amo tiuelke tikalankixtilijke ne telpoch in amokuali ejekat? Uan Jesús kinilij [...]: —Amo nanuelke porin nankipiaj semi tepitsin san namotakuautamatilis. Uan de yek melau ten namechilia ke komo nankipiaskiaj [...] tsiktsin keme se mostazajtet, [...] amo [...] oui [yeskia]” (Mat. 17:14-20). Itech xiujmej keman kichiujtoya itekiyo Dios, kinmachtij itatojtokakauan ke motelnekia kipiaskej takuaujtamatilis (xikonixtajtolti Mateo 21:18-22). Yejua ika, ¿tiyouij uejueyi nechikolmej uan nechikolmej kampa uelis tikchikauaskej totakuaujtamatilis ika tamachtilis tein ompa motemaka? Amo sayoj tiyouij porin tiyolpakij timosentiliskej, ta ompa ueli tiknextiaj ke titakuaujtamatij iuan Jiova.

14. ¿Keyej motelneki axkan tiknextiskej netasojtalis kemej Cristo?

¹⁴ Itech Tajkuilolmej Griegas Cristianas miakkan techelnamiktia ke moneki tiknextiskej netasojtalis se iuan okse. Jesús kijtoj ke ojpatika tanauatil tein okachi ueyi yejua nejin: “Xiktasojta moknitsin ijkon keme [...] timotasojta” (Mat. 22:39). Santiago, itakpaikniuj Jesús, kitokaytij nejon netasojtalis kemej “melauak tanauatil” (Sant. 2:8). Tatitanil Juan no kijtoj: “Nokniuan, amo namechijkuilouilia se yankuik tanauatil. Ta, [...] ten ipa achtopa ya nankipiayaj [...]. Uan ne tanauatil yejua [...] ten achtopa nankikakke” (1 Juan 2:7, 8). ¿Toni kijtosnekik Juan keman ika tajtoj “tanauatil ten ipa achtopa ya nankipiayaj”? Ika tajtojtoya tanauatil tein kijtoua maj titetasojtakan. Keman kijtoj ke “ipa achtopa ya ” kiselijkaj, kijtosnekia ke Jesús kitemakaka seki xiujmej achto. Sayoj ke katka “yankuik” porin imomachtijkauan monekia kinextiskej netasojtalis itech okseki taman yankuik tein kipanoskiaj. Kemej tiitatojtokakauan Cristo, ¿melauj ke tiktasojkamatij maj techelnamiktikan ke moneki titetasojtaskej uan maj amo sayoj tiktemokan totanejnekilis kemej nikan taltikpak kichiuaj?

15. ¿Toni yekinika tekit kimakakej Jesús maj kichiuani nikan taltikpak?

¹⁵ Jesús kinextij ke kitekipachouaya tein kinpanouaya oksekin. Nejon moitak keman kinpajtiaya akin mokokouayaj uan keman kinajokuik mikemej. Sayoj ke tapajtilis  amo katka yekinika tekit tein kimakakej maj kichiua. Itanojnotsalis uan itamachtilis okachi kinpaleuij taltikpakneminij. ¿Keyej ijkon tikijtouaj? Porin tikmatij ke akin Jesús kinpajtij uan kinajokuik itech nejon tonalmej, satepan ueuentsintiakej uan momikilijkej, sayoj ke akin kiselijkej tamachtilis kinpaleuiskia maj kiselikan nemilis nochipaya (Juan 11:25, 26).

16. ¿Hasta kani axkan kitetapouijtokej iTekiuajyo Dios uan kinpaleuijtokej maj mochiuakan imomachtijkauan Jesús?

¹⁶ Axkan tanojnotsalis tein Jesús kipeualtij okachi uejka ajsikya. Yejua kinnauatij imomachtijkauan: “Xiyakan nochi tech in senmanauak uan xikinnextilikan nochi in taltikpakuani” (Mat. 28:19). Yejuan ijkon kichiujkej uan axkan no ijkon tikchiujtokej. Panouaya chikome millones itaixpantijkauan Jiova akin yolpakij kitetapouiskej iTekiuajyo Dios itech panoua 230 uejueyi altepemej uan kinmachtijtokej ika Biblia millones taltikpakneminij. Nejin tanojnotsalis kiyeknextia ke tinentokej itamian tonalmej.

17. ¿Toni Pablo uan Pedro kinyolmajxitijkej tokniuan?

¹⁷ Moyekita ke tein kinelnamiktijkej yekinika itatojtokakauan Cristo, kinpaleuij maj kipiakan chikauak inintakuaujtamatilis. Ueli timonemiliaj keniuj kiyolchikauak Timoteo keman tatitanil Pablo akin tsaktoya Roma, kielnamiktij maj kisentoka kitakamati ‘ne kuali tanextililis ten kimaktilij’ (2 Tim. 1:13). Uan no, satepan keman tatitanil Pedro kinyolchikauak tokniuan maj kipiakan taxikolis, netasojtalis kemej iknimej uan maj kimatinij motsakuiliskej, yejua kijtoj: “Niksentoka[s] namechelnamiktijtiyas nochi nijin tanextililisme maski namejuan ipa nankimatiuitse ya uan no maski namejuan kuali tsineutok ya namotakuautamatilis” (2 Ped. 1:5-8, 12).

18. ¿Keniuj tanankilijkej yekinika itatojtokakauan Cristo keman kinelnamiktijkej tein monekia?

¹⁸ Kemej tikitaj, itech tataman amat tein Pablo uan Pedro kijkuilojkej, kitematiltijkej tein ipa achto kijtojkaj “yolchipauke tanauatiani” (2 Ped. 3:2). ¿Kualankej nejon tokniuan ijkuak kinelnamiktijkej tein monekia? Amo, porin kimatiaj ke nejon kinextiaya ke Dios kintasojtaya uan kinpaleuijtoya maj ‘moyolmajxitijtiyakan ika iteiknelilis de Totekotsin Jesucristo uan maj kachi ok kixmatiyakan Totemakixtijkatsin’ (2 Ped. 3:18).

19, 20. ¿Keyej uelis titakuaujtamatiskej itech nochi tein Jiova techelnamiktia uan keniuj techpaleuia komo tikakij?

¹⁹ Axkan onkak miak taman keyej uelis titakuaujtamatiskej itech nochi tein techelnamiktia Jiova itech iTajtol tein amo keman mopata (xikonixtajtolti Josué 23:14). Ompa tikajsij keniuj Dios mouikak iniuan taltikpakneminij tajtakouanij itech miak xiujmej tein panok. Jiova kichiuak maj moijkuilo porin kineki maj techpaleui (Rom. 15:4; 1 Cor. 10:11). No tikitanij keniuj mochiujtok tein Biblia achtook kijtojka. Nejin techelnamiktia tein mochiuaskia uan techmatiltia ke Jiova nochipa kichiua tein motenkaua. Kemej neskayot, miakej millones kiueyichiujtokej Jiova kemej moijtojka ke panoskia “itech itamian tonalmej” (Is. 2:2, 3). Uan no, Biblia kijtojka ke nikan taltikpak okachi onkaskia ouijkayomej, uan yejuan nejon tein axkan tikitaj. Uan kemej tikitakejya, tanojnotsalis ajsikya noyampa taltikpak tein kinextia ke mochiujtok itajtoluan Jesús (Mat. 24:14).

²⁰ Ijkon kemej panouanij xiujmej, toDios kinextiani ke uelis iuan titakuaujtamatiskej. ¿Titakuaujtamatij itech nochi tein techelnamiktia? Se tokniuj akin itokay Rosellen kijtoua: “Ijkon kemej peuak senkis nitakuaujtamati iuan Jiova, okachi peuak nikita keniuj ika netasojtalis nechpaleuia uan nechmaka chikaualis”. No ijkon uelis techpaleuis komo tiksentokaj tikakij tein Jiova techelnamiktia.