1, 2. ¿La makgtanu la likatsiyaw chuna la kinkamakgastakkan chu niku lamaw?

PUTUM likatsiyaw chuna la kinkamakgastakkan chu la latamakan niku lamaw. La lhakgananaw; taway nema lakgatiyaw; chu la likatsiyaw. Pulaktu wa xlakata tuku tlawakgo tiku katalalinaw chu la lamaw.

² Pero wi tuku tlakg xlakaskinka nixawa nalaksakaw la lhakgananaw chu tuku nawayaw. Akgtum liʼakxilhtit, lata aktsujku kinkamasiyanikanan pi wi tuku tlan chu tuku nitlan. Pulaklhuwa, tanu tanu la lakpuwanaw. Tuku lakgatiyaw max wa tuku kintalakapastaknikan kinkamatlawiyan. Biblia wan pi min kilhtamaku «xakgmakgat chixkuwin nti ni kgalhikgoy xlimapakgsin Dios, wampi kaj chuna xtayatkan ntlawakgoy wa ntu wan limapakgsin» (Rom. 2:14). Pero akxni ni anan akgtum xlimapakgsin Dios nema kinkawaniyan tuku katsiputunaw, ¿natlawayaw tuku kinkamasiyanin kifamiliajkan o tuku talismani niku lamaw?

3. ¿Tuku pulaktiy tlawa pi kstalaninanin Cristo ni kajwatiya natlawakgo tuku talismani chu tlan akxilhkan anta niku lama?

³ Anta kBiblia tekgsaw pulaktiy tuku xlakata kstalaninanin Cristo ni chuna xlitlawatkan. Xapulana, wa uma: «Anan kgantum tiji nema tlan kxlakatin chixku, pero alistalh linin kilakawantaya» (Prov. 16:25). Xlakata makglakgalhinanin, ni liwana pulalinaw kintatukitkan chu tlawayaw tuku nitlan (Prov. 28:26; Jer. 10:23). Xliʼakgtiy, Satanás «wa nti xmalana katuxawat» wa tiku mapakgsinan kakilhtamaku, uma kilhchani tuku xlakan lakpuwankgo pi tlan o nitlan chu tuku lu tlawakgo o ni (2 Cor. 4:4; 1 Juan 5:19). Wa xlakata, komo lakaskinaw pi Jehová tlan nakinkaʼakxilhan chu nakinkasikulunatlawayan, kuenta kilitlawatkan tuku wan Romanos 12:2, TXS, 1999 (kalikgalhtawakga).

4. ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

⁴ Pulaktutu tuku lu xlakaskinka nema lichuwinan Romanos 12:2, TXS, 1999 naʼakxilhaw kʼuma artículo. 1) ¿Tuku xlakata talakaskin  nakinkalakgpalikanan? 2) ¿Tuku kilhchani natalakgpaliyaw? 3) ¿La tlan natalakgpaliyaw?

5. ¿Tiku tlakg xkalakgchan xtachuwin Pablo nema tatsokgnit kRomanos 12:2?

⁵ Kxcarta nema kamalakgachanilh Romanos, apóstol Pablo ni katsokgnanilh tiku ni kstalaninanin Cristo xwankgonit, wata katsokgnanilh xnatalan tiku na xʼamakgo kʼakgapun (Rom. 1:7). Wa tiku kawanilh pi xtalakgpalikgolh chu “nialh chuna xlatamakgolh la lamakgo katiwa tachixkuwitat xala katuxawat”. Xpalakatakan kstalaninanin Cristo xalak Roma ama kilhtamaku, kkata 56 akxni xminita Jesús, tuku “xala katuxawat” xkilhchani tuku tlan o nitlan xʼakxilhkgo romanos, tuku xlismanikgo, xtayatkan chu la xlhakganankgo. Xlakata Pablo maklakaskin tachuwin «nialh» uma wamputun pi makgapitsi kstalaninanin Cristo chuntiya xtlawamakgo tuku xwilakgo kʼuma kilhtamaku. ¿La xlakgpalima xtayatkan ama kakilhtamaku?

6, 7. Kxkilhtamaku Pablo, ¿tuku xtlawakgo latamanin chu la xwi xtakanajla romanos chu tuku xtalakaskin xlakgpalikgolh kstalaninanin Cristo?

⁶ La uku, tiku an paxialhnan kRoma tlan akxilha tuku xwankgonit templos, niku kawilikanit tiku ninit, o putaknun, teatros chu atanu, makgapitsi uma katlawaka kxapulana siglo. Uma tuku anan kinkamakgatekgsniyan la xlatamakgo chu tuku xkanajlakgo ama kilhtamaku. Nachuna klibros tlan likgalhtawakgayaw xlakata la xtalachipakgo gladiadores, carreras xla carretas xla guerra, atanu takgaman chu takilhtlin niku pulaklhuwa tuku xlichuwinankgo, makgapitsi uma lu limaxana xwankgonit. Roma na xwanit akgtum kachikin niku lhuwa xtlawakgo negocio, chu tlan xkgalhikan lhuwa tumin (Rom. 6:21; 1 Ped. 4:3, 4).

⁷ Maski xkgalhikgo lhuwa xtemplos chu dioses, romanos nitu xtlawakgo xlakata tlan xtalalinkgolh xdioseskan. Xpalakatakan takanajla kajwatiya xwanit tuku xtlawakgo, akxni xlakachinkgo kamanan, tamakgaxtokgat chu akxni wi tiku xniy, uma kaj xlitaxtu tuku xlipaxuwakgo. Uma katuwa xwili xtakanajlakan kstalaninanin Cristo xalak Roma. Lhuwa chuna xtlawakgonit kxlatamatkan, wa xlakata xmaklakaskinkgo nalakgpalikgo xtayatkan xlakata xaxlikana kstalaninanin Cristo xlitaxtukgolh. Chu talakgpalit ni kaj xwanit kilhtamaku akxni xtamunukgolh.

8. ¿Tuku xlakata tlan kinkaʼakgskgawiyan kstalaninanin Cristo tuku anan kkakilhtamaku la uku?

⁸ Xtachuna la xkakilhtamaku romanos kakilhtamaku xala uku katuwa wili xtakanajla xaxlikana kstalaninanin Cristo. ¿Tuku xlakata? Xlakata xtayat uma kakilhtamaku pulaklhuwa la tasiya (kalikgalhtawakga Efesios 2:2, 3 chu 1 Juan 2:16). Chali chali akxilhaw tuku lakaskinkgo tiku xalak kakilhtamaku, tuku lakpuwankgo chu la  linkgo xlatamatkan, chu uma tlan xkinkaʼakgskgawin. Wa xlakata talakaskin pi kuenta natlawayaw xtastakyaw Pablo kalakgpalitit mintalakapastaknikan chu «nialh chuna kalatapatit la lamakgo katiwa tachixkuwitat xala katuxawat». ¿La tlan chuna natlawayaw?

9. ¿Tuku tayat lakgpalikgonit lhuwa latamanin akxni nina tamunukgo?

⁹ Akxni wi tiku kgalhtawakga chu lilatama tuku wan Biblia, tunkun staka xtakanajla. Uma tasiya tuku tsuku lakgpali xlatamat, la akxni makgxtakga ni xaxlikana takanajla chu tsuku lakapastaknan xtachuna la Cristo (Efes. 4:22-24). Akgatunu kata lipaxuwayaw akxni akxilhaw pi lhuwa mil latamanin makgatsikgo tuku taskin xlakata natamunukgo chu natamakamastanikgo Dios. Uma namakgapaxuwa xnaku Jehová (Prov. 27:11). Pero talakaskin nalakpuwanaw: ¿kajwatiya talakaskin nalakgpali uma?

10. ¿Tuku xlakata natalakgpalikan ni watiya kilhchanima wi tuku nialh natlawakan?

¹⁰ Natalakgpaliyaw ni kajwatiya kilhchani namasiyayaw pi stakma kintakanajlakan o wi tuku nialh tlawayaw. Akgtum liʼakxilhtit, tlan lichuwinankan pi akgtum tuku stamaka «tlakg tlan», pero uma ni lakgpali; max kajwatiya atanu tuku wilinika chu mujuka niku tlakg tlan tasiya. Akgtum nota xla Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo, de W. E. Vine, wan xlakata tachuwin «kalitalakgpalitit»: «Anta kRo[manos] 12.2 wan pi ni watiya namakgxtakgkan tuku xala kakilhtamaku chu natalakgpalikan xlakata tanu tuku tsukan lakpuwankan xpalakata Espíritu Santo». Xlakata uma, natalakgpalikan ni kajwatiya kilhchanima pi nialh natlawakan nixatlan talismanin, lixkajnit tachuwin chu tuku ni xlilat. Makgapitsi ni katsikgo tuku masiya Biblia liskujkgo xlakata natlawakgo tuku tlan. Wa xlakata, ¿tuku kilhchanima natalakgpali chatum kstalanina Cristo?

11. ¿La limasiyalh Pablo pi tatlawa talakgpalit?

¹¹ Pablo tsokgnalh: «Kalakgpalitit mintalakapastaknikan». Akxni kBiblia tamaklakaskin tachuwin talakapastakni na kilhchanima tuku lakpuwanaw, kintayatkan chu la lakapastaknanaw. Anta carta nema kamalakgachanilh Romanos, Pablo xkalichuwinanita latamanin tiku «[xli]akgtsankgatayakgoy kxtalakapastaknakan» chu xlitatsamakgolh «ntalakgalhin, chu ntamakgwan, chu akglakgwaj talakapastakna, chu ntamakglakgatin, chu ntalalikgaman; chu litatsamakgo y ntaskgawit» chu atanu tuku nitlan (Rom. 1:28-31). Wa xlakata Pablo kawanilh umakgolh tiku anta kstakkgonit chu alistalh litaxtukgolh kskujnanin Dios kalakgpalitit mintalakapastaknikan.

12. 1) ¿Tuku lakapastakkgo lhuwa latamanin la uku? 2) ¿Tuku xlakata nitlan chuna nalakapastakaw?

¹² Lu nitlan pero lamaw kkakilhtamaku niku lhuwa latamanin likatsikgo chuna  la tsokgli Pablo. Xlakan max lakpuwankgo pi ni xlakaskinka la uku nakgaxmatkan limapakgsin. Lhuwa makgalhtawakgenanin chu natlatni mastakgo talakaskin pi amakgapitsin kalakpuwankgolh chu kawanikgo katlawakgolh «tuku lakaskinkgo». Xlakan lakpuwankgo pi nila katsiyaw tuku tlan chu tuku nitlan. Chu asta tiku wankgo pi kanajlanikgo Dios lakpuwankgo pi tlan tlawakgo tuku lakaskinkgo, chu ni xlitlawatkan tuku wan chu xlimapakgsin (Sal. 14:1). Uma talakapastakni nitlan tuku katlawani xaxlikana kstalaninanin Cristo. Komo ni skgalalh wilaw, max nialh natlawayaw tuku wan xkachikin Dios o xtsukuw lakpuwanaw pi nitlan la tlawakan taskujut kxkachikin Dios. Max xlakpuwaw pi ni tlan tuku wan Biblia xlakata tuku lilakgastananaw, la maklakaskinaw Internet chu la xlilhuwa naʼanaw kʼescuela.

13. ¿Tuku xlakata talakaskin kiʼakstukan liwana nakinkaputsananikanan?

¹³ Wa xlakata, komo ni lakaskinaw pi kakilhtamaku kakinkamatlawin tuku lakaskin, talakaskin pi kiʼakstukan liwana nakinkaputsananikanan tuku makgkatsiyaw, tuku lakpuwanaw, tlawaputunaw chu xlakaskinka akxilhaw. Uma max ni lu tasiya. Atanu max nakinkawanikgoyan pi lu tlan skujnin Jehová akinin; pero kaj akinin katsiyaw komo tuku katsininitaw kBiblia xlikana kinkalakgpalinitan chu komo chuntiya kinkalakgpaliman (kalikgalhtawakga Santiago 1:23-25).

14. ¿Tuku nakinkamakgtayayan naʼakxilhaw tuku talakaskin nalakgpaliyaw?

¹⁴ Natalakgpaliyaw kilhchani tuku makgkatsiyaw, xlakata chuna natlawayaw, talakaskin tuku natanu asta kinakujkan. ¿Tuku tlan kinkamakgtayayan? Akxni katsiyaw tuku lakaskin Jehová kimpalakatakan chuna la wan Biblia, tuku tlawayaw masiya tuku wi kkinakujkan chu kinkamasiyaniyan tuku talakaskin nalakgpaliyaw xlakata nalilatamayaw chu natlawayaw «wantu xla lakgatiy» (Rom. 12:2, TXS, 1999; Heb. 4:12).

15. ¿La kinkalakgpaliyan Jehová?

¹⁵ (Kalikgalhtawakga Isaías 64:8.) Tuku wan palakachuwina Isaías wi tuku lu xlakaskinka kinkamasiyaniyan. ¿La xalanka Tlawana tlamank, o tlamink Jehová, kinkalakgpaliyan? Xlikana uma ni wamputun pi lakgpali la tasiyayaw, xlakata lu stlan natasiyayaw. Jehová ni lakgpali kimaknikan pero kinkamakgtayayan kkintakanajlakan. Komo mastayaw talakaskin nakinkamasiyaniyan, talakgpali kintakanajlakan: wa tuku maklakaskinaw xlakata ni natlawaputunaw tuku xalak kakilhtamaku. ¿La kinkamasiyaniyan Jehová?

16, 17. 1) Kawanti tuku tlawa xtlawana tlamank xlakata natlawa tlakg xatlan tlamank. 2) ¿La kinkamakgtayayan xTachuwin Dios xlakata lu xlakaskinka nakinkaʼakxilhan Jehová?

¹⁶ Xlakata natlawakan akgtum lu tlan tlamank, talakaskin tlakg xatlan tiyat. Pero nachuna, xtlawana tlamank xala makgasa xtalakaskin pulaktiy tuku xtlawalh. Pulana xtalakaskin xchakgalh tiyat xlakata xmaxtunilh tuku nitlan. Chu alistalh xmujuni chuchut nema xtalakaskin xlakata tlan xlakgxkgotaka chu xtlawalh xtlamank.

¹⁷ Kaʼakxilhti pi chuchut xlimaklakaskinkan xlakata xmaxtunika tiyat tuku nitlan chu na xlimaklakaskinkan xlakata tlan xlakgxkgotaka chu tlan xtlawaka tlamank, asta tlakg stakaka. Xtachuna la chuchut lakgpali tiyat, xTachuwin Dios kinkalakgpaliyan. Kinkamakgtayayan nialh nalakpuwanaw chuna la akxni ni xlakgapasaw Dios chu tlawa pi xla lu xlakaskinka nakinkaʼakxilhan (Efes. 5:26). ¿Akxilhaw tuku xlakata kinkawanikanan  pi chali chali nalikgalhtawakgayaw Biblia chu naʼanaw kputum tamakxtumit niku likgalhtawakgayaw xTachuwin Dios? Xlakata akxni chuna tlawayaw maxkiyaw talakaskin Jehová nakinkamasiyaniyan (Sal. 1:2; Hech. 17:11; Heb. 10:24, 25).

18. 1) ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka nalilakapastakaw tuku likgalhtawakgayaw kBiblia komo lakaskinaw nakinkalakgpaliyan? 2) ¿Tukuya takgalhskinin tlan nakinkamakgtayakgoyan?

¹⁸ Pero akxni chali chali nalikgalhtawakgayaw chu nakatsiniyaw xlakata Biblia ni kaj wa tuku talakaskin xlakata natalakgpaliyaw. Lhuwa latamanin kaj min kilhtamaku likgalhtawakgakgo Biblia chu lakgapasa. Max wix katekgsnita akxni lichuwinana Dios. Makgapitsi asta katsikgo tuku wan makgapitsi textos. * Pero tuku katsikgo max ni lakgpali xtalakapastaknikan o la lamakgo. ¿Tuku katsankgani? Xlakata xTachuwin Dios nakalakgpali, talakaskin pi nachan kxnakujkan. Wa xlakata talakaskin pi nalimaxtuyaw kilhtamaku nalilakapastakaw tuku likgalhtawakgayaw. Tlan kiakstukan nakinkakgalhskinkanan: «¿Klakpuwan pi uma tuku kkatsinima ni kaj akgtum tamasiyat xlakata takanajla? ¿Kkanajla pi uma xaxlikana? Nachuna, ¿klakpuwan la naklimaklakaskin kkilatamat o kaj kakxilha la tuku nakkamasiyani amakgapitsin? ¿Kmakgkatsi pi Jehová kintachuwinama?». Komo lilakpuwanaw uma takgalhskinin tlakg natalakatsuwiniyaw Jehová chu tlakg nalakgalhamanaw. Tlakg nastaka tapaxkit nema kgalhiniyaw. Chu akxni tuku katsiniyaw chan kkinakujkan kinkamakgtayayan nalakgpaliyaw tuku talakaskin (Prov. 4:23; Luc. 6:45).

19, 20. ¿Tuku tastakyaw xla Biblia kinkamakgtayayan?

¹⁹ Akxni chali chali likgalhtawakgayaw chu lakapastakaw tuku wan Biblia kinkamakgtayayan chuntiya natlawayaw tuku wa Pablo: «Xampi lakgmakganitantitta wa ntu xamakgan mintayatkan mpaks xawa xtatlaw. Na wa ntapunupalanitantit xasasti mintayatkan» (Col. 3:9, 10). Komo akgatekgsaw tuku wan Biblia chu tlawayaw uma nakinkamakgtayayan nakgalhiyaw tayat xla kstalaninanin Cristo, chu uma nakinkamakgtayayan xlakata Satanás ni nakinkaʼakgskgawiyan.

²⁰ Apóstol Pedro kinkamalakapastakayan: «Xtachuna lakgskgatan nti xalakgachixkuwinanin, ni kapaxuwanalipitit nakaʼakgskgawiyan wa ntu ni lakwan tatlawaputu wa ntu xapulanaj xkgalhiyatit». Chu alistalh kinkawaniyan pi talakaskin xasantujlani nawanaw (1 Ped. 1:14, 15). Komo tlawayaw putum tuku matlaniyaw xlakata nalakgpaliyaw kintalakapastaknikan chu mastayaw talakaskin nakinkalakgpalikanan nakgalhiyaw tasikulunalin, chuna la naʼakxilhaw kʼatanu artículo.