1, 2. a) ¿Sasachakunkichu decidinaykipaq, icha ratollachu decidinki? b) ¿Imaynatan qhawarinki wakin decidisqaykikunata?

¿SASACHAKUNKICHU decidinaykipaq, icha ratollachu imatapas decidinki? Sapa p’unchaymi runakunaqa imallamantapas decidinanchis. Wakinqa paykunallan imatapas decidiyta munanku, manapunin munankuchu paykunaq rantinpi hukkuna decidinanta. Wakinmi ichaqa nishuta manchakunku importante kaqkunamanta decidiyta, chaymi askha qolqeta pagaspanku yachayniyoq runakunawan yanapachikunku otaq librokunapi maskhanku imaynata decidinankupaq.

² Ichaqa yachanchismi mana tukuypichu ñoqallanchis decidinanchis kasqanta, wakinpitaq ñoqanchispuni decidinanchis kasqanta (Gál. 6:5). Hinaspapas manan llapa decidisqanchiskunachu allinpuni.

3. a) ¿Ima yanapaymi kan allinta decidinapaq? b) ¿Ima sasachakuymi kanman allinta decidinapaq?

³ Jehová Diosqa sut’itan willawanchis wakin importante kaqkunapi imata ruwananchispaq, chhayna yanapaykuna qowasqanchismanta Diosta serviqkunaqa kusisqa kashanchis, chay niwasqanchisman hina decidiqtinchisqa Jehová Diosmi kusikunqa, ñoqanchispaqpas allinninchispaqmi kanqa. Mayninpin ichaqa Biblia mana sut’itachu willawanchis imapunichus ruwananchista. Chhaynaqa, ¿imatan ruwasunman allinta decidinapaq? Ejemplopaq, yachanchismi suwakuyqa mana allin kasqanta (Efes. 4:28). Ichaqa wakin runakunan ninku: “Pisi valorllayoqta otaq cheqaqtapuni imatapas necesitaspayki hukpa kaqninta hap’ikuyqa manan suwakuychu”, nispa. ¿Iman yanapawasunman imamantapas mana sut’i willakuy kaqtin allinta decidinapaq?

4. ¿Imatan yaqapas niwarqanchis allinta decidinapaq?

⁴ Sichus huk iñiqmasiman willasunman importante  decisionta ruwananchismanta chayqa, yaqapaschá niwasun allinta yuyaykuspa decidinanchispaq. Chay nisqanqa allinmi. Mana allinta yuyaykuspa ruwaymantan Biblia nin: “Usqhayllata qhapaqyayta munaqtaqmi wakchayapun”, nispa (Prov. 21:5). Chhaynaqa, ¿iman allin yuyaywan decidiy? ¿Huk rato tiyaykuspa sasachakuypi allinta yuyaykuychu, otaq imayna chay sasachakuy kasqanta qhawariyllachu? Chaykuna ruwayqa allinmi, ichaqa allin yuyaywan decidiyqa manan chayllachu (Rom. 12:3; 1 Ped. 4:7).

5. ¿Imaraykun mana pipas nacenchu tukuypi allin yuyaywan ruwaq?

⁵ Manan pipas tukuypi allin yuyaywan ruwaqqa nacenchu. Llapanchispas huchayoqmi kanchis, cuerponchispas manan ch’uyachu, imayna yuyaykusqanchispipas pantanchismi (Sal. 51:5; Rom. 3:23). Hinaspapas wakinninchisqa ñawpaqpin kawsarqanchis Satanaspa tutayachisqan yuyayniyoq, manan reqsirqanchischu Jehová Diosta nitaq kamachikuyninkunatapas (2 Cor. 4:4; Tito 3:3). Chayraykun allinpaq qhawarisqanchisman hinalla imatapas decidisunman chayqa pantasunman, allintaña yuyaykurqanchis chaypas (Prov. 14:12).

6. ¿Iman yanapawasun allin yuyaywan ruwaq kanapaq?

⁶ Diosmi ichaqa tukuypi ch’uya, payqa manan imapipas pantanchu (Deut. 32:4). Payqa yanapawasunmanmi imayna yuyaykusqanchista cambianapaq, allin yuyaywan ruwaq kanapaqpas (leey Efesios 4:23). Cristianokunaqa munanchismi imapipas allinta yuyaykuyta, imatapas allin yuyaywan ruwayta. ¿Iman chaypaq yanapawasun? Jehová Dios hinan yuyaykunanchis ruwananchispas, manataqmi imakuna munasqanchiswan yuyaykusqanchiswanpas atipachikunanchischu.

7, 8. Hukkunaña imata ruwanapaq mat’ipayawasunman chaypas, ¿iman yanapawasunman allinta decidinapaq? Huk experienciata willay.

⁷ Yachasun huk nacionman ripuq askha runakuna imata ruwasqankumanta. Paykunaqa astawan qolqe gananankuraykun chayllaraq naceq wawankuta tiyasqanku nacionpi familiankuman apachipunku paykuna uywanankupaq. Huk nacionman ripuq warmin huk qhari wawata onqokapurqan. Chay p’unchaykunapin payqa Biblia estudiayta qallarirqan, yachasqanman hinataqmi kawsasharqan. Amigonkuna familiankunan sapa kutilla nimurqanku abuelonkunaman wawanta apachinpunanpaq. * Ichaqa Biblia estudiasqanraykun payqa entienderqan pay kikin wawanta uywanan kasqanta, chaytan tayta-mamakunaman Diosqa kamachin (Sal. 127:3; Efes. 6:4). ¿Huk runakunaq allinta qhawarisqanman hinachu ruwanman? Qolqewanña pisichikunman chaypas otaq runakunaña decidisqanta mana allinta qhawarinkuman chaypas, ¿Bibliapi yachasqanman hinachu ruwanan? ¿Imatan ruwawaq karqan chhaynapi tarikuspa?

⁸ Chay warmiqa sinchi sayk’usqa mat’ipayasqan sientekurqan, hinan Jehová Diospa yanapayninta mañakurqan. Bibliamanta yachachiqninwan, iñiq t’aqapi wakin iñiqkunawan iman rimarqan, chhaynapin entienderqan Jehová Diospa imayna yuyaykusqanta. Hinaspapas yuyaymanarqanmi mana tayta-mamankuwan wiñaq qholla wawakuna imayna llakipi tarikusqankuta. Bibliaq nisqanman hina chaykunata qhawarispanmi decidikurqan pay kikin wawanta uywananpaq. Iñiqmasikunan paytaqa yanaparqanku, wawanpas qhalin wiñasharqan, chayta rikuspanmi qosanpas  Biblia estudiayta qallarirqan, esposanwan kuskataqmi huñunakuykunamanpas riyta qallarirqan.

9, 10. ¿Iman allinta yuyaykuy? ¿Imatan ruwasunman allin yuyaykuq kanapaq?

⁹ Chay yachasqanchismi rikuchin allin yuyayniyoq kayqa manan yuyaykusqanchisman hina ruwaychu nitaq huk runakunaq allinpaq qhawarisqankuman hina ruwaypaschu. Mana allin yuyaywan ruwaq kasqanchisqa rikch’akunmanmi horata mana k’apakta marcaq relojwan. Sonqonchispi yuyayninchispi confiasunman chayqa yaqapaschá ima sasachakuypipas rikukusunman (Jer. 17:9). Chayraykun Diospa k’apak kamachikuyninkunaman hina ruwananchis (leey Isaías 55:8, 9).

¹⁰ Chayraykun Biblia niwanchis: “Tukuy sonqoykiwan Señor Diosman hap’ipakuy, amataq qan kikiykiq yuyayniykimanqa k’askakuychu. Tukuy ruwasqaykikunapi Señor Diosta yuyariy, paymi cheqan ñanninta pusasunki”, nispa (Prov. 3:5, 6). Chaypin nishan: “amataq qan kikiykiq yuyayniykimanqa k’askakuychu”, nispa; chay qhepamanmi nillantaq: “Señor Diosta yuyariy”, nispa. Jehová Diosllan tukuypi allin yuyaywan ruwaqqa. Chayraykun imatapas decidinapaqqa Bibliapi yanapayta maskhananchis, chaypin yachanchis Diospa imachus yuyaykusqanta. Arí, allin yuyayniyoq kayqa, Diospa yuyaykusqanta hina yuyaykuymi.

11. ¿Iman yanapawasun allin decidiyta yachanapaq?

¹¹ Allinta decidiypas, decidisqanchisman hina ruwaypas manan facilchu, astawanqa chayllaraq Dios serviyta qallarishaqkunapaq otaq allin iñiyniyoq kanankupaq kallpachakushaqkunapaq. Ichaqa paykunapas atinkumanmi allinta decidiyta. Yuyaykuy chayllaraq puriyta yachashaq wawapi, huch’uy-huch’uyllamanta thaskispan allinta puriyta yachan. Dios serviypi wawallaraq kaqkunapas kaqllatataqmi ruwananku allinta decidiyta yachanankupaq. Chaymantapas apóstol Pabloqa “yuyayninkupi allinkaqta mana allinkaqta reparayta yachaqkunatan” nirqan ‘wiñasqakuna’ nispa. Chhayna kanapaqqa necesitakunmi tiempota kallpatawan, chaytan  ruwananku chayllaraq Dios serviyta qallarishaqkunaqa (leey Hebreos 5:13, 14).

12. ¿Imatan ruwasunman allin decidiyta yachanapaq?

¹² Qallariypi yachasqanchis hina sapa p’unchaymi imallatapas decidinanchis. Yachaqkunaq nisqanman hinaqa llapa ruwasqanchiskunamanta yaqa kuskanta hinan mana allinta yuyaykuspa ruwanchis, ñawpaqkunapi imaynatachus ruwasqanchisman hinalla. Yuyaykuy imaynata p’achakunaykipaq sapa p’unchay decidinaykipi. Yaqapaschá mana ancha importantepaqchu chaytaqa qhawarinki, chayrayku mana allintachu yuyaykunki ima p’achawan churakunaykita astawanqa usqhaylla lloqsinayki kaqtin. Ichaqa huk cristianopaqqa ancha importanten imaynata p’achakunanpaq allinta yuyaykuyqa (2 Cor. 6:3, 4). P’achata rantinaykipaqpas yuyaykunkipaschá runakuna imayna p’achakusqankupi, ichaqa qhawarinaykin imayna chay p’acha kasqanta, ¿nishu t’eqechu, nishu valorniyoqchu? Chaykunapi allinta decidispaqa allin reparaqmi kasun, chaytaqmi yanapawasun aswan importante kaqkunapi allinta decidinapaq (Luc. 16:10; 1 Cor. 10:31).

13. ¿Iman yanapawasun decidisqanchisman hina ruwanapaq?

¹³ Allintaña decidirqanchis chaypas manan facilchu chayman hina ruwayqa. Ejemplopaq, cigarro pitaqkunamantan askha chay ruwayta saqeyta munanku, ichaqa manan atinkuchu, chayta saqenankupaqqa decidisqankuman hinan ruwayta yachananku. ¿Imaynatan chayta yachankuman? Wakinqa ninkun decidisqanchisman hina ruwayqa ejercicio ruway hina kasqanta. Astawan ejerciciota huk runa ruwaqtinqa aswan kallpayoqmi, mana ruwaqtinmi ichaqa pisi kallpayapun. ¿Iman yanapawasun decidisqanchisman hina ruwanapaq kallpata hap’inapaq? Jehová Diosmi (leey Filipenses 2:13).

14. ¿Iman Pablota yanaparqan yachasqanman hina ruwananpaq?

¹⁴ Pabloqa chaytan yacharqan. Huk kutinmi nirqan: “Allinkaq ruwaytaqa maytan munani, ruwaytan ichaqa mana atinichu”, nispa. Payqa allintan yacharqan imachus ruwananta, ima ruway munasqantapas, ichaqa huchan hark’arqan. Nirqanmi: “Sonqoypiqa Diospa kamachikuy siminwanmi kusikuni. Cuerpoypin ichaqa wak kamachikuq kasqanta reparakuni, chayqa huchan. Chay huchaqa munayniypa contranmi hatarin, hinaspan cuerpoypi kaq kamachikuqman hap’iykachiwan”, nispa. ¿Manañachu allichayta atirqan imaynapi tarikusqanta? Manan chhaynachu, nirqanmi: “Diosllapunin Señorninchis Jesucristowan kacharichiwan”, nispa (Rom. 7:18, 22-25). Huk libro qelqasqanpipas nirqanmi Diospa atiy qosqanwan allin kaq ruway atisqanta (2 Cor. 4:7).

15. ¿Imaraykun mana iskayananchischu allin kaqta ruwanapaq?

¹⁵ Chaykunawanmi yachanchis Diosta kusichinapaqqa mana iskayaspa ruwaq kananchista. Baal diosta yupaychaqkunata, waqllisqa sonqoyoq israelitakunatawanmi Eliasqa Carmelo orqopi nirqan: “¿Hayk’aqkaman qankuna iskay yuyaypi kankichis? Señor Diospuni cheqaq Dios kaqtinqa, payta serviychis, Baal kaqtintaq chayta serviychis”, nispa (1 Rey. 18:21). Israelitakunaqa yacharqankun imachus ruwanankuta, ichaqa ‘iskay yuyaypin’ kasharqanku. Josuemi ichaqa mana chhaynachu karqan, payqa mana iskayaspan Diosta servirqan, chaymi israelitakunata nirqan: “Manataqchus Señor Diospa kamachin ruwayta munankichis chayqa, kunanpacha akllakuychis mayqentachus servinaykichista. [...]  Ñoqaqa familiantinmi Señor Diosllatapuni servisaqku”, nispa (Jos. 24:15). ¿Imatan chaskirqan chhaynata Diosta servisqanrayku? Josuepas pay hina ruwaqkunapas Diospa Prometesqan Hallp’amanmi haykurqanku, “lecheq miel misk’iq askha” kasqan hallp’aman (Jos. 5:6).

16, 17. ¿Ima ejemplon rikuchin Diospa munasqanman hina decidiy allinpuni kasqanta?

¹⁶ Qhawarisun huk iñiqmasi imaynapi tarikusqanta. Huk iñiqmasin chayllaraq bautizasqa kashan, payqa casarasqan, kantaqmi kinsa huch’uy wawankunapas. Huk p’unchaymi llank’aqmasin nirqan aswan askhata gananankupaq huk empresaman llank’aq ripunankupaq. Iñiqmasinchisqa Diosmantan yanapayta mañakurqan allintataqmi yuyaymanarqan imarayku chay llank’ananta akllakusqanpi; pisillataña pagarqanku chaypas huñunakuykunamanmi riyta atirqan familianwanpas kuskan predicaq. Ichaqa huk empresapiqa manañapaschá chaykuna ruwayta atinmanchu otaq tiempotaraq suyanman chayta ruwananpaq. ¿Imatan ruwawaq karqan chhaynapi tarikuspa?

¹⁷ ¿Mayqenmi aswan allin? ¿Diosta servispa bendicionkunata chaskiychu icha aswan qolqeta ganaychu? Chaykunapi yuyaymanaspan chay iñiqqa decidikurqan kasqan llank’anallanpi qhepakunanpaq. ¿Pesapakurqanchu qhepakunaman chhayna decidisqanmanta? Manapunin. Payqa yuyaykurqanmi aswan qolqe ganaymantaqa familiantin Diosta serviy aswan allin kasqanta. Qhepakunamanqa chunka watayoq ususinmi nirqan paykunata, iñiqmasikunata, Jehová Diostapas anchata munakusqanta, bautizakuy munasqantapas, chaywanmi paypas esposanpas anchata kusikurqanku. Ususinqa rikurqanmi Diosta servinanpaq taytan anchata kallpachakusqanta, chaymi sonqonman chayarqan.

18. ¿Imaraykun sapa p’unchay allinta decidinanchis?

¹⁸ Satanaspa kamachisqan pachaqa manchakunapaq ch’aki pampa hinan, chaypin Jesucristoqa askha watakunaña Jehová Dios serviqkunata pusashan. Pisi tiempollamantan chay millay pachata tukuchinqa, qatikuqninkunatataq pusaykunqa Diospa prometesqan hallp’aman (2 Ped. 3:13). Chayraykun mana ñawpa tiempopi kawsayninchisman, ruway munasqanchiskunaman, yuyaykusqanchiskunamanchu kutirikunanchis, aswanpas allintan reparananchis Jehová Diospa munaynin imachus ñoqanchispaq kasqanta (Rom. 12:2; 2 Cor. 13:5). Chhaynaqa sapa p’unchay decidisqanchiswan rikuchisun Jehová Diospa bendicionninkuna chaskiy munasqanchista (leey Hebreos 10:38, 39).