Amusale Cabusongo Zyintu Zyakucita Zimugeme

“Syoma Jehova amoyo wako woonse; utalifunkizyi kumaanu aako omwini.”—TUS. 3:5.

INO INGA MWAINGULA BUTI?

Ino caamba nzi kuyeeya cakulibatamika ciindi notusala zyakucita?

Ncinzi cikonzya kutugwasya kutegwa katusala cabusongo?

Ncinzi cikonzya kutugwasya kutobela kusala nkotwacita?

1, 2. Ino mulimvwa buti kujatikizya kusala zyintu zyakucita, alimwi mulimvwa buti kujatikizya kusala kumwi nkomwakacita?

BUZUBA abuzuba tulasala zyakucita zinji. Ino mulimvwa buti kujatikizya kusala nkomweelede kucita? Bantu banji bayanda kulisalila zyakucita. Baamba kuti balijisi nguzu zyakulisalila zyakucita, alimwi balaukaka muzeezo wakuti bantu bamwi beelede kubasalila zyakucita. Nokuba boobo, kuli baabo bayoowa kulisalila zyakucita muzyintu zipati iziinda aali zyeezyo nzyotucita mubuumi bwabuzuba abuzuba. Bamwi bayandaula lugwasyo mumabbuku naa kuli basikupa lulayo alimwi ambweni akubelesya mali manji kutegwa bajane lugwasyo ndobayanda.

² Bunji bwesu tulizyi kuti nokuba kuti kuli zyintu zimwi nzyotutakonzyi kulisalila, kuli zyintu zinji zyakucita nzyotukonzya kulisalila mubuumi. (Gal. 6:5) Nokuba boobo, ambweni tulazumina kuti tazili zyoonse zyintu nzyotusala kucita iziyandika naa izigwasya.

3. Ino malailile nzi ngotujisi caboola kukusala, pele mbuyumuyumu nzi buliko?

³ Mbotuli babelesi ba Jehova, tulikkomene kuti watupa malailile kujatikizya makani manji aamubuumi. Tulizyi kuti, ikuti naa twaatobela malailile aali boobo, tulakonzya kusala kucita zyintu zikonzya kutugwasya alimwi izikkomanisya Jehova. Nokuba boobo, tulakonzya kujana makani amwi naa kulijana mubukkale butaambidwe cacigaminina mu Jwi lya Leza. Mbuti mbotweelede kusala cakucita? Mucikozyanyo, tulizyi kuti tatweelede kubba. (Ef. 4:28) Pele bantu bamwi baamba kuti talili lyoonse nocilubide kubweza cintu citali cako kuti kacitayandiki kapati naa kocipengede kapati. Ino inga twazyiba buti ncotweelede kucita mutwaambo bamwi ntobaamba kuti taakwe mulawo uugaminide? Ncinzi cikonzya kutusololela?

 MUUYA WAKULIBATAMIKA

4. Ino ndulayo nzi ambweni ndomwakatambula ciindi nomwakali kuyanda kusala kucita cintu cimwi?

⁴ Ciindi notuyanda kusala cintu ciyandika kapati, Munakristoma ulakonzya kwaamba kuti tweelede kulibatamika. Cakutadooneka, oolo ndulayo lubotu. Mboobu Bbaibbele mbolitwaambila kujatikizya kufwambaana kucita zyintu: “Uufwanzya makani ulajana bucete buyo.” (Tus. 21:5) Pele ncinzi ncocaamba kuba amuuya wakulibatamika? Sena caamba buyo kuti tweelede kubikkila maano kukayeeya kaambo aako, kunyoneka, alimwi akumvwisya twaambo toonse katutanasala cakucita? Twaambo toonse ootu tulagwasya kutegwa muntu asale kabotu, pele nzinji ziyandika mukutondezya muuya wakulibatamika.—Lom. 12:3; 1 Pe. 4:7.

5. Nkaambo nzi ncocili cilengwa buya kutalibatamika cakumaninina?

⁵ Tweelede kuzumina kuti taakwe akati kesu uulibatamika cakumaninina. Nkaambo nzi ncocili boobo? Akaambo kakuti toonse twakazyalilwa mucibi alimwi tatulondokede, aboobo tacikonzyeki kulondoka kumubili naa mumizeezo. (Int. 51:5; Lom. 3:23) Kuyungizya waawo, bunji bwesu aciindi cimwi twakali akati kabaabo bajisi mizeezo ‘yakaofwaazyigwa’ a Saatani; tiitwakamuzyi Jehova alimwi azyeelelo zyakwe ziluleme. (2 Ko. 4:4; Tit. 3:3) Aboobo, nokwali kuti kusala kwesu kuyeeme buyo azyintu nzyotubona kuti nzibotu alimwi zilagwasya, nokwali kulicenga buyo, kunyina makani naa twatola ciindi cilamfwu buti kwaayeeya makani aayo katutana kusala.—Tus. 14:12.

6. Ncinzi cikonzya kutugwasya kuyeeya cakulibatamika?

⁶ Nokuba kuti tacikonzyeki lino kulondoka kumubili alimwi amumizeezo, Jehova, Taateesu wakujulu, ulilondokede mumbazu zyoonse. (Dt. 32:4) Cikkomanisya ncakuti wapa kuti cikonzyeke kucinca mizeezo yesu alimwi akutalika kuyeeya kabotu. (Amubale 2 Timoteyo 1:7.) Mbotuli Banakristo, tuyanda kuti katuyeeya kabotu alimwi akucita zyintu munzila iiluzi. Tweelede kulyeendelezya mbotuyeeya alimwi ambotulimvwa akwiiya mbwayeeya Jehova, mbwalimvwa alimwi ambwacita zyintu.

7, 8. Amwaambe cakuluula citondezya mbotukonzya kusala kabotu nokuba kuti tuli mubuyumuyumu.

⁷ Amulange-lange cikozyanyo eeci. Cilengwa cidumide kapati akati kabamuzwamasi bamwi ncakutumizya bana babo ibazyalwa ino-ino kuzisi nkobakazwa kuti bakalanganizyigwe abasazinyina kutegwa balo bazumanane kubeleka akupanga mali. * Mukaintu umwi uukkala mucisi cimbi wakatumbuka mwana musankwa. Aciindi nciconya eeco, wakatalika kwiiya Bbaibbele alimwi wakali kucita kabotu kumuuya. Balongwe alimwi abasazinyina bakatalika kumukulwaizya walo amulumaakwe kuti bamutumizye mwana kucisi nkobazwa kuli bakaapanyina. Pele kwiinda muciiyo cakwe, mukaintu wakazikuzyiba kuti mbuli muzyali, wakali mukuli wakwe ngwaakapegwa a Leza wakulanganya mwanaakwe. (Int. 127:3; Ef. 6:4) Aboobo, sena wakeelede kutobela cilengwa bantu banji ncobakali kubona kuti njenzila mbotu? Sena wakeelede kutobela nzyaakali kwiiya mu Bbaibbele alimwi akunjila mubuyumuyumu bwakujana mali alimwi akusampaulwa abantu bamwi? Ncinzi ncomwakali kuyakucita nomwakali ndinywe?

⁸ Katyompedwe, mukaintu ooyu wakapaila kuli Jehova kulomba kuti amugwasye. Naakabandika amucizyi iwakali kumuyiisya Bbaibbele alimwi abamwi mumbungano kujatikizya bukkale bwakwe, wakatalika kuzyiba mbwaakali kuyeeya Jehova kujatikizya makani aaya. Alimwi wakalanga-langa mbobakonzya kupenga mumizeezo bana ciindi  ciyandika kapati mubuumi bwabo ikuti baandaana abazyali. Naakamana kwaalanga-langa makani aaya kweelana a Magwalo, wakabona kuti tiicakali kabotu kumutola mwana kucisi nkobazwa. Mulumaakwe wakabona basimbungano mbobakali kumugwasya alimwi amwana mbwaakajisi buumi bubotu alimwi ambwaakakkomene. Wakazumina ciiyo ca Bbaibbele alimwi wakatalika kujanika kumiswaangano amukaintu wakwe.

9, 10. Ino caamba nzi kubelesya muuya wakulibatamika, alimwi mbuti mbotukonzya kucita oobo?

⁹ Eeci ncikozyanyo buyo comwe, pele cilatondezya kuti kuba amuuya wakulibatamika tacaambi kwiile kucita ncotuyeeya naa bamwi ncobayeeya kuti ncecikonzya kugwasya. Moyo alimwi amizeezo yesu iitalondokede ilakonzya kukozyanisyigwa ankoloko iili kumbele kapati naa iili musyule kapati. Kutobela nkoloko iili boobo inga camuletela mapenzi kapati. (Jer. 17:9) Tweelede kubelesya zyeelelo zya Leza kweendelezya moyo alimwi amizeezo yesu kutegwa katusala kabotu.—Amubale Isaya 55:8, 9.

¹⁰ Nkakaambo kaako Bbaibbele litukulwaizya kuti: “Syoma Jehova amoyo wako woonse; utalifunkizyi kumaanu aako omwini. Umuzibye munzila zyako zyoonse, nkabela uyooenzya myeendelo yako.” (Tus. 3:5, 6) Amubone majwi aakuti “utalifunkizyi kumaanu aako omwini.” Alatobelwa amajwi aakuti ‘umuzibye Jehova.’ Ngonguwe uulibatamika ncobeni. Nkakaambo kaako lyoonse notuyanda kusala cakucita, tweelede kubala mu Bbaibbele kutegwa tuzyibe mbwazilanga zyintu Leza. Kumane tweelede kusala kweelana ancolyaamba. Ooko nkokubelesya muuya wakulibatamika—kwiiya mizeezo ya Jehova.

AMUYIISYE MAANO AANU

11. Ncinzi ciyandika kutegwa twiiye kusala kabotu?

¹¹ Kwiiya kusala kabotu alimwi akucita nzyotwasala tacili cuuba-uba. Eeci cilakonzya kuba penzi ikapati kuli baabo bapya mukasimpe naa aabo ibatalika lino kuyaabusima kumuuya. Nokuba boobo, kuyaambele kwini-kwini kulakonzyeka kulibaabo bacili bavwanda kumuuya, kweelana a Bbaibbele mbolibaamba. Amuyeeye mwana mbwaiya kweenda kakunyina kuwa. Ciyandika kapati kutegwa azwidilile  nkubweza ntaamu zifwaafwi-fwaafwi alimwi akucita oobo cakwiinduluka-induluka. Ncimwi buyo amuvwanda wakumuuya caboola kumakani aakusala kabotu. Amuyeeye kuti mwaapostolo Paulo wakapandulula bantu basimide kuti mbabaabo “ibali amaano aayiisyidwe kwaandaanya ciluzi acitaluzi kwiinda mukwaabelesya.” Mabala aakuti “kwiinda mukwaabelesya” alimwi alyakuti ‘ibayiisyidwe’ oonse atondezya kuti kuyandika kuzumanana alimwi akusola cakwiinduluka-induluka, eeco ncobeelede kucita bapya.—Amubale Bahebulayo 5:13, 14.

12. Mbuti mbotukonzya kucizyiba kusala?

¹² Mbubwenya mbokwaambwa kale, abuzuba tulasala zyakucita, zipati azisyoonto. Kweelana abuvwuntauzi bumwi, 40 pesenti yazyintu nzyotucita, tulazicita ikutali akaambo kakuti twakalibambila kucita oobo pe, pele akaambo kazilengwa zikatazya kucinca. Mucikozyanyo, andiza mafwumofwumo lyoonse mweelede kusala zisani nzyomweelede kusama. Mulakonzya kucibona mbuli kuti ncintu cisyoonto, akusala kakunyina kuyeeya kapati, ikapati kuti kamubindide. Pele cilayandika kuyeeya kujatikizya ncomuyanda kusama kuti naa cileelela kumubelesi wa Jehova. (2 Ko. 6:3, 4) Ciindi nomuula zisani, mulakonzya kuyeeya kujatikizya musyobo wazisani alimwi aziyanza, pele mbuti kujatikizya muulo alimwi akuti naa nzyabulemu? Kusala kabotu mumakani aaya kuyakupa kuti tuyiisye maanu eesu, calo cikonzya kutugwasya kusala kabotu mumakani mapati.—Lk. 16:10; 1 Ko. 10:31.

AMUBE ALUYANDISISYO LWAKUCITA CILUZI

13. Ncinzi ciyandika kutegwa tucikonzye kucita ncotwasala?

¹³ Toonse tulizyi kuti kusala kabotu alimwi akucita eeco ncotwasala ziliindene. Mucikozyanyo, bantu bamwi ibayanda kuleka kufweba balaalilwa akaambo kakubula luyandisisyo lwakucileka kufweba. Iciyandika nkuba amakanze aakucita eeco casalwa. Bantu bamwi bayeeya kuti nguzu zyesu zyakukonzya kusala zili mbuli milambi. Ikuti kaibeleka lyoonse ilayuma. Pele ikuti kaitabeleki-beleki ilabula nguzu. Aboobo, ncinzi cikonzya kutugwasya kuyumya makanze eesu aakukakatila kucita cintu ncotwasala? Jehova ulakonzya kutugwasya.—Amubale Bafilipi 2:13.

14. Nkaambo nzi Paulo ncaakajisi nguzu izyakucita ncaakazyi kuti nceelede kucita?

¹⁴ Paulo wakacizyiba eeci kuzwa kuzyintu izyakamucitikila. Aciindi cimwi wakaamba kuti: “Walo moyo ulapya, pele tandijisi nguzu zyakucita cibotu.” Wakalizyi ncaakali kuyanda kucita naa ncaakeelede kucita, pele zimwi ziindi kuli cakali kumusinkila kuti acite ncaakali kuyanda. Wakalyaambilila kuti: “Mumoyo wangu ndilabotelwa kapati amulawo wa Leza, pele mumubili wangu ndibona mulawo uumbi uulwana mulawo uuli mumizeezo yangu, alimwi uundipa kuba mwaange wamulawo wacibi ooyo uuli muzizyo zyangu.” Sena eeci caamba kuti taanakali kukonzya kugwasyigwa? Peepe. Wakaamba kuti: “Aalumbwe Leza kaka iwandivwuna kwiinda muli Jesu Kilisito Mwami wesu.” (Lom. 7:18, 22-25) Mulugwalo lumbi wakalemba kuti: “Muzyintu zyoonse ndilijisi nguzu kwiinda muli yooyo uundipa nguzu.”—Flp. 4:13.

15. Ino kubweza ntaamu yeelede naa kwaalilwa kucita oobo inga kwabajatikizya buti bantu?

¹⁵ Cilasalala kuti, ikutegwa tumukkomanisye Leza, kuyandika kusala kabotu. Amuyeeye majwi aa Eliya kubakombi ba Baala alimwi akuli basiluleyo bana Israyeli a Cilundu ca Karimeli, wakati: “Ino mulaleka lili kuya busunkuta amiyeeyo yobile? Na Jehova ngu-Leza, amumutobele. Na Baala ngu-Leza, amutobele nguwe.” (1 Bam. 18:21) Bana ba Israyeli bakalizyi ncobakeelede kucita, pele bakali ‘kusunkuta’ akutasala kabotu. Mukwiimpana, mumyaka yakaindide, Joshua wakapede cikozyanyo cibotu ciindi naakaambila bana Israyeli kuti: “Na mumeso aanu kwabija kumanina Jehova milimo,  lino amulisalile buzuba obuno ngumuyanda kubelekela . . . Pele mebo abasiŋanda bangu tulabelekela Jehova.” (Jos. 24:15) Ncinzi cakatobela akaambo kanzila njaakakanzide kutobela? Joshua abaabo ibakakakatila anguwe bakalongezyegwa kunjila mu Nyika Yakasyomezyedwe, “nyika iizwide malili abuci.”—Jos. 5:6.

AMUSALE CABUSONGO KUTEGWA MULONGEZYEGWE

16, 17. Amupe cikozyanyo citondezya bubotu ibuboola akaambo kusala ikweendelana akuyanda kwa Leza.

¹⁶ Amubone bukkale oobu bwamumazuba eesu. Mukwesu iwakabbapatizyigwa ino-ino uukwete, ujisi bana botatwe ibacili baniini. Bumwi buzuba mubelesinyina wakamwaambila kuti balonge akuya kukkampani iimbi kwalo nkobakali kuvwozya mali manji. Mukwesu wakakkala ansi kuyeeya alimwi wakaapailila makani aaya. Wakasalide mulimo ooyo ngwaakali kubeleka, imulimo iwatakali kuvwolwa mali manji, kutegwa katabeleki kumamanino aansondo, kajana ciindi cakuunka kumiswaangano alimwi amumulimo wamumuunda amukwasyi wakwe. Wakayeeya kuti naa wanjila mulimo ooyu mupya takonzyi kuba amulongo ooyu kwaciindi cili mbocibede. Ino nomwakali ndinywe nomwakacita buti?

¹⁷ Naakeezyanisya bubotu mbwaakali kujana kumuuya alimwi abubotu mbwakali kukonzya kujana kwiinda mukuvwola mali manji, mukwesu wakaukaka mulimo mupya. Sena muyeeya kuti wakausa akaambo kakusala kwakwe? Peepe. Wakabona kuti zilongezyo zyakumuuya zyakali zibotu kapati kulinguwe amukwasyi wakwe kwiinda kuvwola mali manji. Walo amukaintu wakwe bakakkomana ciindi mwanaabo wakusaanguna iwakajisi myaka iili kkumi yakuzyalwa naakabaambila kuti ulabayanda kapati bazyali bakwe, bakwesu abacizyi alimwi a Jehova. Wakaamba kuti uyanda kuti aabe buumi bwakwe kuli Jehova alimwi akubbapatizyigwa. Eelo kaka cakamugwasya cikozyanyo cabausyi cakubikka bukombi bwa Jehova mubusena bwakusaanguna mubuumi bwabo!

18. Nkaambo nzi ncociyandika kuti katusala cabusongo abuzuba?

¹⁸ Musa Mupati, Jesu Kristo, wali kusololela bakombi ba Jehova bakasimpe kweenda munyika ya Saatani kwamyaka minji. Mbwali Joshua Mupati, Jesu lino ulilibambilide kunyonyoona bweende bubyaabi buliko akusololela basikumutobela munyika mpya yabululami iyakasyomezyegwa. (2 Pe. 3:13) Mbwaanga buzuba oobo bwaswena, tatweelede kupiluka kuzyintu zyakaindi, mbuli kuyeeya kutali kabotu, micito mibi yakaindi alimwi ambaakani. Ecino nciindi ncotweelede kumvwisya kuyanda kwa Leza ncokwaamba kulindiswe. (Lom. 12:2; 2 Ko. 13:5) Zyintu nzyomusala abuzuba zyeelede kutondezya kuti muleelela kutambula zilongezyo zya Leza kukabe kutamani.—Amubale Bahebulayo 10:38, 39.

[Bupanduluzi buyungizidwe]

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 22]

[Cifwanikiso icili apeeji 24]

Ciindi notusala kabotu muzyintu nzyotucita abuzuba, tuyiisya maano eesu (Amubone muncali 11)

[Cifwanikiso icili apeeji 26]

Amusale cabusongo akujana lukkomano akati kabantu ba Leza (Amubone muncali 18)