1, 2. (a) Met a tongeni fis ika sia ekkekieki me pwóppwóróus usun emén sia tongei? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.) (b) Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe káé usun?

 ACH ekkekieki me pwóppwóróus usun emén sia tongei a tongeni apéchékkúla ach riri ngeni. A pwal ina chék usun ren ach riri ngeni Jiowa Kot. Lupwen Tafit a mammasa néún kewe siip, fán chómmóng a kan kakkatol ekkewe chómmóng fúú me ekilonei usun ewe Chón Fériiretá mi lapalap seni meinisin. Iei met a makkeei: “Lupwen üa netä läng förien poum o nengeni ewe maram me ekewe fü ka anomuur lon lenier, met aüchean aramas pwe ka ekieki usun, nge met aüchean nöün aramas pwe ka tümwünü?” (Kölf. 8:3, 4) Lupwen ewe aposel Paulus a kúna amwararen pwénúetáán minne Jiowa a aota fán iten ekkewe Chón Kraist mi kepit, iwe a erá: “A ifan me watten wöün Kot! A ifan me alololun an tipachem me silelap!”​—Rom 11:17-26, 33.

² Atun sia fiti ewe angangen afalafal, sia fós me ekieki usun Jiowa. Ena mettóch a atoto ngenikich feiéch. Eú me lein ekkewe feiéch chómmóng mi fiti ewe angangen regular pioneer ra kúna, ina alóllóólólóón ar tong ngeni Kot pokiten ar alapaaló ar fansoun le afalafal. Ika ka fen emén pioneer are ka achocho ngeni óm kopwe pioneer, ekieki ekkeei kapas eis: Ifa usun ewe angangen pioneer a tongeni apéchékkúla óm riri ngeni Jiowa? Ika en emén pioneer, pwisin eisinuk, ‘Met epwe álisiei pwe upwe chék sópweló le fiti ei angang mi aúchea?’ Ika kesaamwo pioneer, pwisin eisinuk, ‘Met sókkun siwil ua tongeni féri pwe upwe tongeni poputá le pioneer?’ Sipwe káé ifa usun ewe angangen pioneer a tongeni apéchékkúla ach riri ngeni Kot.

3. Ifa usun ach fóffós ngeni aramas usun ekkewe feiéch ewe Mwúún Kot epwe atoto lón mwachkkan a álisikich?

³ Ach fóffós ngeni aramas usun ekkewe feiéch ewe  Mwúún Kot epwe atoto lón mwachkkan a álisikich le pacheéch ngeni Jiowa. Menni wokisin ka sani le néúnéú lupwen ka ló afalafal imw me imw? Ese mwáál ka kon sani Kölfel 37:10, 11; Taniel 2:44; Johannes 5:28, 29; are Pwärätä 21:3, 4. Iteiten ach fós ngeni ekkewe ekkóch usun án Kot kewe pwon, a pwal áchema ngenikich pwe ach we Kot mi kisáseú, I ewe enletin chón awora ngenikich “lifang mi mürina meinisin me feiöch mi unusöch meinisin.” Ei mettóch a efisi ach sipwe arap ngeni i.​—Jas. 1:17.

4. Pwata ach kúna watteen án aramas osupwang lón pekin lúkú a alapaalóói ach aúcheani kirekiréchún Kot?

⁴ Lupwen sia afalafal ngeni aramas me kúna watteen osupwanger lón pekin lúkú a alapaalóói ach aúcheani ewe enlet. Ese wor án chón ei fénúfan emmwen mi núkúnúkéch a tongeni álisi aramas ar repwe sópwéch me kúna pwapwa lón manawer. Lape ngeniir ra ápilúkúlúkúngaw me lólileniesini met epwe fis lón mwachkkan. Ra kútta pélúwen ewe kapas eis ika met lamoten manaw. Pwal mwo nge chókkewe mi fiffiti lamalam a chék ekis ar sile lón Paipel. Iir ra usun chék ekkewe chón Ninifa lón fansoun lóóm. (Álleani Sona 4:11.) Lupwen sia alapaaló ach fansoun le fiti ewe angangen afalafal, sia kúna watteen sókkofesenin nónnómun néún Kot kewe aramas lón pekin lúkú me chókkewe sia afalafal ngeniir. (Ais. 65:13) A áchema ngenikich pwe Jiowa a fókkun kirekiréch pún ese chék awora minne a lamot ngenikich pwe sipwe ririéch ngeni, nge a pwal etiwa meinisin ar repwe eáni ápilúkúlúk allim me kúna ourur lón pekin lúkú.​—Pwär. 22:17.

5. Ifa usun ach álisi aramas lón pekin lúkú a álisikich lón pwisin ach kewe osukosuk?

⁵ Ach álisi aramas lón pekin lúkú a álisikich ach sisap kon aúreki ach pwisin osukosuk. Trisha, emén regular pioneer a kúna pwúngún ena pwóróus lupwen seman kewe me inan ra mufesen. Iei alon: “Minne a fis lón ám famili a fókkun eletipechouei.” Eú rán lupwen Trisha a meefi letipengaw, a ekieki an epwe mwo chék nónnóm leimw, nge a siwili an ekiek me a ló afalafal. A káé ngeni néún kewe chón káé, úlúmén semirit mi watte osukosuken lón ar famili pwe semer we a péútiireló me mongeer we watte a kirikiringaw ngeniir. Trisha a erá: “Ai keei osukosuk are metekin letipei ese akkarap ngeni met ekkeei semirit ra kúkkúna lón manawer. Atun aua káé, meser a ttineló me ra takir fán pwapwa ren ar meseikeiti met ra káé. Ekkena semirit iir liffang seni Jiowa, ákkáeúin lón ena rán.”

6, 7. (a) Ifa usun a péchékkúleló ach lúkú lupwen sia káé ngeni aramas ewe enlet lón Paipel? (b) Met sia meefi atun sia kúna múrinnélóón manawen néúch kewe chón káé pokiten ar apwénúetá ekkewe kapasen emmwen lón Paipel?

⁶ Ach asukula ewe enlet lón Paipel a apéchékkúla ach lúkú. Iei alon Paulus usun ekkóch chón Jus lón an we fansoun, iir kewe rese apwénúetá minne ra eáni afalafal: “En ka aiti ngeni aramas ekewe Allük, pwota kosap püsin aiti ngonuk?” (Rom 2:21) Nge a ifa me sókkólóón ekkewe pioneer ikenái! A suuk ngeniir watteen fansoun pwe repwe áiti ngeni aramas ewe enlet me káé ngeniir ewe Paipel. Ren ar repwe lipwákéch lón ena angang, a lamot repwe ammólnatá fán iten emén me emén néúr kewe chón káé, eli repwe pwal kútta pwóróus fán iten pélúwen ekkóch kapas eis mi ppiitá. Iei alon emén pioneer itan Janeen: “Iteiten ai áiti ngeni aramas ewe enlet, pwal ina mwéchúlóón lón ekieki me letipei. Iwe, a péchékkúleló ai lúkú.”

⁷ Ach kúna múrinnélóón manawen néúch kewe chón káé pokiten ar apwénúetá ekkewe kapasen emmwen lón Paipel, a alapaaló ach aúcheani án Kot tipachem. (Ais. 48:17, 18) Iwe, ena mettóch a álisikich ach sipwe tipeppós le akkapwénúetá ekkena kapasen emmwen lón pwisin manawach. Pwal emén pioneer itan Adrianna, a erá: “Manawen aramas a tongeni ur ren osukosuk lupwen ra lúkúlúk wóón pwisin ar tipachem. Nge lupwen ra poputá le lúkúlúk wóón án Jiowa tipachem,  ese mwo pwon nge ra kúna échún.” Pwal ina usun meefien emén pioneer itan Phil, a erá: “Kopwe kúna án Jiowa tufichin siwili manawen aramas, iir kewe ra fen sótun féri siwil lón manawer nge rese tongeni.”

8. Ifa usun ach mwin me chienach kewe mi múrinné lón ewe angangen afalafal a tongeni álisikich?

⁸ Ach angangfengen me chiechiach kewe mi múrinné a apéchékkúla ach riri ngeni Kot. (SalF. 13:20) Ren chómmóng pioneer a watte ewe fansoun ra áeá le mwin me chiener kewe chón afalafal. Iwe a suuk ngeniir ar repwe ‘apöchökülafengeniir.’ (Rom 1:12; álleani Än Salomon Fos 27:17.) Iei meefien emén pioneer itan Lisa: “Lón ai we leenien angang, a watte lólówó me akkuf lefilen ekkewe chón angang. Iteiten rán ra kan uwofós me ottek. Meinisin iir ra mochen repwe nampa eú. Fán ekkóch repwe esiitok are takiruk pokiten óm manaweni manawen Chón Kraist. Iwe nge, ai fiffiti chienei kewe Chón Kraist le afalafal a fókkun apéchékkúlaei. Wesin ai afalafal unusen rán ua liwiniti leimw me ua fókkun meefi kinamwe inaamwo ika ua pekkus.”

9. Met a tongeni fis ngeni ewe ririin pwúpwúlú ika ekkewe pwúpwúlú ra fiti ewe angangen pioneer?

⁹ Án ekkewe pwúpwúlú fiti ewe angangen pioneer a apéchékkúlaló ar ririin pwúpwúlú. (SalAf. 4:12) Madeline me pwúlúwan we ra fiti angangen pioneer, nge iei met a apasa: “Ám me pwúlúwei we aua tufichin pwóróusfengen usun minne a fis lón ewe rán aua afalafal lón are pwóróus wóón met aua káé seni ám álleaan Paipel pwe aupwe tongeni apwénúetá lón ám angangen afalafal. Iteiten ier a péppéchékúleló ám ririin pwúpwúlú pokiten ám pioneer.” Trisha a pwal apasa: “Aua achocho pwe ausap awattei ám liwinimmang, iwe ause ánini wóón moni. A chék léllé kókkótun ránin ám afalafal, ina popun aua tongeni álillisfengen wóón néúm kewe chón káé me chókkewe aua kan chuursefáliir. Ina met  a álisikem ám aupwe pacheéchfengen me ám riri ngeni Kot a péchékkúleló.”

10. Lupwen sia akkomwa án Kot we Mwú me kúna an álisikich, met a fis ngeni ach lúkúlúk wóón i?

¹⁰ Ach lúkúlúk wóón Jiowa a péchékkúleló lupwen sia akkomwa an we Mwú, kúna ifa usun a álisikich me ifa usun a pélúweni ach kewe iótek. Ena pwóróus a weneiti meinisin Chón Kraist mi tuppwél. Nge chókkewe mi fiti ewe angangen pioneer ra kúna pwe ar lúkúlúk wóón Jiowa a tongeni álisiir le sópwósópwóló lón wiser, wisen pioneer. (Álleani Mateus 6:30-34.) Curt, emén pioneer me fán ekkóch a kan wii ekkewe chónemmwen mi wisen sáifetál le chuuri ekkewe mwichefel, a tipeeú ngeni an epwe chuuri ewe mwichefel towauan seni imwan ruu esopw awa. Pwúlúwan we pwal i emén pioneer, iwe, kásin waar we mi chék naf ar repwe ló ngeni ewe mwichefel nge ese naf ar repwe liwinsefál pún Curt epwap peiof lón ewe wiik mwirin. Curt a erá: “Ua poputá le tipemwaramwar ika ua kefiléch.” Iwe, ra iótekfengen, mwirin ra apwúngaló ar repwe apwénúetá ena wis, me ápilúkúlúk pwe Jiowa epwe awora minne ra osupwangan. Me mwen ar repwele su, emén pwiir fefin Chón Kraist a kékkériir me erá pwe mi wor an liffang ngeniir. Ewe úkúkún moni a liffang ngeniir, pwal ina chék úkúkún ewe moni ra osupwangan pwe repwe tongeni liwinsefál. Curt a erá: “Lupwen ei esin mettóch a fis ngenikem fán chómmóng, aua mwittir esilla án Jiowa álisikem.”

11. Ikkefa ekkóch feiéch ekkewe pioneer ra kúna?

¹¹ Enlet fán chómmóng ekkewe pioneer ra kúna pwe lupwen ra angang weires fán iten Jiowa me achocho le pacheéch ngeni, iwe chómmóng feiéch a tottoriir. (Tut. 28:2) Nge sanne fansoun meinisin a mecheres ewe angangen pioneer. Meinisin néún Kot kewe chón angang ra kúna ekkewe osukosuk mi pop seni án Atam féfférún ú ngeni Kot. Ikaamwo ekkóch osukosuk ra efisi án ekkóch pioneer repwe filatá ar repwe mwo kaúló lón ei angang, nge fán chómmóng ra tongeni pworacho ngeni ekkena minen áweires are ra pwal mwo nge túmúnúúr seni. Met a tongeni álisi ekkewe pioneer ar repwe sópwósópwóló le pwapwaiti wiser we mi aúchea?

12, 13. (a) Itá met emén pioneer epwe féri ika a weires an epwe tikeri néún awa? (b) Pwata a kon lamot an epwe awora fansoun fán iten an álleaan Paipel iteiten rán, pwisin káé, me ekilon?

¹² Lap ngeni ekkewe pioneer a kon chómmóng ar angang. Ina popun a lamot repwe kókkótéch pwe repwe tongeni ataweei ar kewe angang meinisin. (1 Kor. 14:33, 40) Ika a weires án emén pioneer epwe tikeri néún awa, eli epwe lamot an epwe etittina ifa usun a kan áeá an fansoun. (Ef. 5:15, 16) A tongeni eis: ‘Ifa úkúkún fansoun ua áeá fán iten ai kewe minen apwapwa me kunou? Ua tongeni siwili kókkótun ai angangen moni tolong? Ua kon áeá watteen fansoun le féri ekkewe mettóch ese lamot?’ A lamot ekkewe pioneer repwe pwisin eisiniir ekkeei kapas eis iteitan me féri ekkesiwil ika pwe mi lamot.

¹³ A lamot emén pioneer epwe awora fansoun fán iten an álleaan Paipel iteiten rán, pwisin káé, me ekilon. Ina minne, a lamot an epwe nemenifichi an fansoun pwe esap mut ngeni ekkewe angang ese wor lamoter ar repwe atai ewe fansoun a kkótóló fán iten ekkewe angang mi lamot. (Fil. 1:10) Áwewe chék, anchangei án emén pioneer liwiniti imwan mwirin an afalafal unusen rán. Iwe, pwinitiw a ekiekin ammólnatá fán iten ewe mwich. Nge a mwo akkomw mómmót me cheki néún we phone me álleani ekkewe text me pélúweniir, nge mwirin a kéri emén chienan wóón phone me ra aasoos. Ló, ló, ló, ese fen tepereni pwe a fen arapakkan ruu awa nge esaamwo poputá an káé me ammólnatá fán iten ewe mwich. Pwata a lamot ach sipwe ekieki ei mettóch? A lamot emén chón play basket epwe túmúnúéchú inisin ren an epwe sópwósópwóló an angangen play basket ren fite fite ier. Pwal ina chék usun ren ekkewe  pioneer, a lamot repwe túmúnú me akkapéchékkúla ar riri ngeni Kot ren ar pwisin káé ewe Paipel pwe repwe tongeni sópwósópwóló lón wiser we wisen pioneer.​—1 Tim. 4:16.

14, 15. (a) Pwata a lamot ekkewe pioneer repwe achocho le ámecheresaaló nónnómun manawer? (b) Ika emén pioneer epwe kúna weires, met a lamot epwe féri?

¹⁴ Ekkewe pioneer mi sópwéch ra achocho le ámecheresaaló nónnómun manawer. Ina met Jesus a pesei ngeni néún kewe chón káé ar repwe féri. (Mat. 6:22) I pwisin a ámecheresaaló nónnómun manawan pwe esap wor mettóch epwe erikaló seni an angangen afalafal. Ina popun a tongeni apasa: “Ekewe foks a wor pwanger fän pwül, ekewe mansüsü a wor faser, nge Nöün Aramas esap wor lenian ia epwe konola ie.” (Mat. 8:20) Ika emén pioneer a mochen áppirú Jesus, epwe chechchemeni pwe chómmóngólóón pisekin, pwal ina watteelóón ewe fansoun epwe áeá le túmúnúúr.

¹⁵ Ekkewe pioneer ra mirititi pwe ewe wis pioneer a mmen aúchea, iwe nge rese ekieki pwe ra lamot seni ekkewe ekkóch. Ra silei pwe ina eú liffang seni Jiowa. Ina minne, ren ar repwe sópwósópwóló lón ar fiti ewe angangen pioneer, mi lamot emén me emén leir epwe lúkúlúk wóón Jiowa. (Fil. 4:13, TF) Epwe wor ekkewe mettóch repwe áweiresi ei angang. (Kölf. 34:19) Nge lupwen a fis ena, mi lamot ekkewe pioneer repwe kútta án Jiowa emmwen me mut ngeni an epwe álisiir, nge resap fen mwittir fangetá me úkútiw seni wiser we mi aúchea. (Álleani Kölfel 37:5.) Atun ra kúna án Jiowa álisiir fán tong, iwe repwe ririéch ngeni me meefi pwe i Semer lón láng mi tonger.​—Ais. 41:10.

16. Ika ka mochen fiti ewe angangen pioneer, met a lamot kopwe féri?

¹⁶ Ika ka mochen kúna ekkewe esin feiéch chókkewe mi fiti ewe angangen pioneer ra pwapwaiti, iwe pwár ngeni Jiowa usun óm mochen. (1 Joh. 5:14, 15) Fós ngeni chókkewe mi fiti ena angang. Akkachocho le féri ekkewe mettóch mi tongeni álisuk le tikeri ena wis pioneer. Ina met Keith me Erika ra féri. Usun chék met chómmóng pilóór kewe mi pwúpwúlú ra féri, iir me rúúemén ra angang full time fán iten ar moni tolong, me ekiseló chék mwirin ar pwúpwúlú ra mééni eú imwer me efóch waar mineféén tarakú. Ra erá: “Tittipem pwe ekkena mettóch repwe atoto ngenikem pwapwa, nge rese.” Lupwen a péút seni Keith an we angang, iwe a fiti ewe angangen auxiliary pioneer. Iei alon: “Ewe angangen pioneer a áchema ngeniei úkúkún watteen ewe pwapwa mi pop seni ach fiti ewe angangen afalafal.” Ra chiechi ngeni eú pean pwúpwúlú pioneer mi álisiir le kúna ewe pwapwa mi pop seni ar ámecheresaaló nónnómun manawer me pioneer. Iwe met Keith me Erika ra féri? Ra apasa: “Aua makketiw lón eché taropwe ekkewe mettóch aupwe achocho ngeni. Iwe aua pacheetá wóón ám we ice box, me aua esissilla eú me eú ika aua fen tikeri.” Ló, ló, ló, ra tongeni fiti ewe angangen pioneer.

17. Pwata epwe éch óm kopwe ekieki ika ifa usun ka tongeni féri siwil lón manawom pwe kopwe tongeni pioneer?

¹⁷ En mi tongeni fiti ei angangen pioneer? Ika ren mwo iei ka meefi pwe kese tongeni, iwe achocho le akkapéchékkúla óm riri ngeni Jiowa ren óm fiti ewe angangen afalafal úkúkún óm tufich. Mwirin óm ekiekifichi nónnómum fán iótek, neman kopwe meefi pwe ika ka féri ekkóch siwil lón manawom, epwe suuk ngonuk óm kopwe pioneer. Ika ka tongeni pioneer, epwe fen kon watte ewe pwapwa epwe eselipa ngonuk lap seni met kopwe pennúkúóló. Kopwe pwapwa pokiten ka akkomwa án Kot we Mwú lón manawom. (Mat. 6:33) Epwe watteeló óm pwapwa pokiten ka alapaaló óm álisi aramas. Pwal och, lapólóón óm fansoun le ekieki me fós usun Jiowa, epwe apéchékkúlaló óm tong ngeni me apwapwaai letipan.