1, 2. (1) Ta eo ej wal̦o̦k ñe jej l̦õmn̦ak kõn juon armej el̦ap ad yokwe im jej kõnono kake e? (Lale pija eo itulõñ.) (2) Ta kajjitõk ko jenaaj bwebwenato kaki ilo katak in?

 ÑE JEJ l̦õmn̦ak kõn juon armej me el̦ap ad yokwe im jej kõnono kake, kõtaan eo ad ippãn armej in enaaj kajoorl̦o̦k. Eñin men eo ej wal̦o̦k ñan kõtaan eo ad ippãn Jeova Anij. Ke Devid ekõn kar lale jiip ko, ear reilõñl̦o̦k ilo boñ im lale iju ko im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn joñan an kabwilõñlõñ men ko Ri Kõm̦anm̦an eo ear kõm̦m̦ani. Ear je im ba: “Ke ij lale lañ ko Am̦, jerbal an addiim̦; allõñ im iju ko Kwaar kõm̦anm̦ani; Ta armej bwe Kwõn keememej e? Im nejin armej bwe Kwõn itok ñan ippãn?” (Sam 8:3, 4) Im ke rijjelõk Paul ear jeje kõn wãween Jeova ear kajejjet ankilaan kõn ri kapit ro, ear nõbare im ba: “El̦ap wõt an Anij m̦weiie! Em̦wilal̦ wõt an mãlõtlõt im jel̦ãl̦o̦kjen̦!”​—Rom 11:17-26, 33, UBS.

² Ñe jej pãd ilo kwal̦o̦k naan, jej l̦õmn̦ak kõn Jeova im kõnono kake e. Ad kõm̦m̦ane men in, ej kakajoor kõtaan eo ad ippãn. Elõñ pioneer ro rej kile bwe kõn aer kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aaer ilo kwal̦o̦k naan, men in ej kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k aer yokwe Anij. Katak in enaaj jipañ pioneer ro im ro rekõn̦aan pioneer ñan kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn kajjitõk kein: Ewi wãween jerbal in pioneer emaroñ kakajoorl̦o̦k kõtaan eo ad ippãn Jeova? El̦aññe kwõj juon pioneer, ta eo enaaj jipañ eok ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo jerbal in eaorõk? El̦aññe kwõjjañin pioneer, ta eo kwõmaroñ kõm̦m̦ane ñan am̦ maroñ jino pioneer? Eokwe m̦okta em̦m̦an jen bwebwenato kõn wãween ko me jerbal in pioneer emaroñ kakajoor kõtaan eo ad ippãn Anij.

3. Ñe jej kõnono kõn jeraam̦m̦an ko renaaj wal̦o̦k ium̦win Aelõñ eo an Anij, etke men in ej jipañ kõj?

³ Ñe jej kõnono kõn jeraam̦m̦an ko renaaj wal̦o̦k  ium̦win Aelõñ eo an Anij, epaakl̦o̦k kõtaan eo ad ippãn Jeova. Ta eoon eo em̦m̦antata ippam̦ im kwõj kwal̦o̦ke ñe kwõj em̦ ñan em̦? Bõlen ekkã am̦ kwal̦o̦k juon iaan eoon kein ãinwõt Sam 37:10, 11; Daniel 2:44; Jon 5:28, 29; im Revelesõn 21:3, 4. Kajjojo iien jej kwal̦o̦k kõn kallim̦ur kein an Anij ñan ro jet, men in ej kakeememej kõj bwe jabdewõt “menin letok em̦m̦an im weeppãn otemjel̦o̦k” rej jãn Anij eo ad ejouj, Jeova. Im men in ej kõm̦m̦an bwe jen epaakel̦o̦k e.​—Jemes 1:17.

4. Etke el̦apl̦o̦k ad kam̦m̦oolol Jeova ñe jej kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aad ilo kwal̦o̦k naan?

⁴ Ñe jej lo an armej ro jab m̦õn̦õn̦õ im ejjel̦o̦k juon ej jipañ er, el̦apl̦o̦k ad kam̦m̦oolol kõn m̦ool eo. Armej ro ilo lal̦ in rejebwãbwe kõnke ejjel̦o̦k juon ej jipañ er ñan aer maroñ lukkuun m̦õn̦õn̦õ im jokwane ilo mour ko aer. Enañin aolepeer rej inepata kõn ilju im jekl̦aj im ejjel̦o̦k juon aer kõjatdikdik me remaroñ reim̦aanl̦o̦k ñane. Rej pukot wõt juon mour em̦m̦an ak rejjañin loe. Bareinwõt, meñe enañin aolep armej rej etal ñan im̦õn jar ko aer aolep iien ak jidik wõt aer jel̦ã kõn kobban Baibõl̦. Rein rej ãinl̦o̦k wõt armej ro ilo Nineva. (Riit Jona 4:11.) Kõn men in, ñe jej kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aad ilo kwal̦o̦k naan, el̦apl̦o̦k ad lo bwe kõj ro doon Anij jejjab ãindein kõnke Jeova ej lale aikuj ko ad. (Aiseia 65:13) Bõtab, ejjab baj kõm̦m̦ane wõt men in ñan armej ro an. Ej bar kõn̦aan bwe aolep armej ro ren bõk kaenõm̦m̦an im wõr aer kõjatdikdik. Men in ej kakeememej kõj joñan an l̦ap an Jeova em̦m̦an.​—Revelesõn 22:17.

5. Ñe jej katakin ro jet kõn m̦ool eo, ewi wãween ej jipañ kõj kõn apañ ko ad make?

⁵ Ñe jej katakin ro jet kõn m̦ool eo, men in ej jipañ kõj ñan jab lukkuun inepata kõn apañ ko ad make. Juon regular pioneer etan Trisha, ej ba bwe ear kanooj illu im inepata ke jinen im jemãn rar jepel. Im juon raan, joñan an lukkuun bũrom̦õj, ear jab kõn̦aan etal im kwal̦o̦k naan. Meñe ãindein, ak ear kate e im etal wõt im kwal̦o̦k naan. Ilo iien in ear katak Baibõl̦ ippãn jilu ajri ro me elõñ apañ ko rej iiooni ilo baam̦le eo aer. Jemãer em̦õj an jol̦o̦k er im l̦eo jeier ejjab em̦m̦an an kõm̦m̦an ñan er. Trisha ej ba: “Jabdewõt apañ ak men ko ear eddo bũruõ kaki rejjab joñan wõt men ko ajri rein rar iiooni ilo mour ko aer. Ke kõmar katak, turin mejãer ear kaalikkar aer m̦õn̦õn̦õ kõn men ko rar katak kaki, im rej ettõñ im kwal̦o̦k aer lañlõñ. Ajri rein rar ãinwõt juon menin letok jãn Jeova, el̦aptata ilo raan eo me iar bũrom̦õj.”

6, 7. (1) Ñe jej katakin ro jet kõn katak ko rem̦ool jãn Baibõl̦, ewi wãween men in ej kakajoorl̦o̦k tõmak eo ad? (2) Ta eñjake eo ad ñe jej loe an naan in tõl ko jãn Baibõl̦ maroñ jipañ ri katak ro ad ñan kõm̦m̦an oktak?

⁶ Ñe jej katakin ro jet kõn katak ko rem̦ool, ekajoorl̦o̦k tõmak eo ad. Rijjelõk Paul ear jeje ñan jet Ri Ju ro ilo raan ko an me rar jab l̦oori men ko rar katakin ro jet kaki. Ear ba: “Kwe eo kwõj katakin bar juon, kwõjjab make katakin eok ke?” (Rom 2:21) Pioneer ro rainin reoktak jãn kar Ri Ju rein! Ekkã an pioneer ro wõr aer iien ñan kwal̦o̦k naan ñan ro jet kõn katak ko rem̦ool im bareinwõt katak Baibõl̦ ippãn armej ro. Ak bwe ren maroñ lo tõprak, rej aikuj m̦okta katakin er make. Rej aikuj pojak ñan kajjojo ri katak im bõlen kappok mel̦el̦e ko ñan uwaake kajjitõk ko aer. Juon pioneer etan Janeen ej kõmmel̦el̦e im ba bwe kajjojo iien ej katakin ro jet kõn katak ko rem̦ool, tõmak eo an make kõn men kein ekajoorl̦o̦k.

⁷ Ñe jej lo an naan in tõl ko jãn Baibõl̦ jipañ ri katak ro ad ñan kõm̦m̦an oktak, el̦apl̦o̦k ad kaorõke jel̦ãl̦o̦kjen̦ eo jãn Anij. (Aiseia 48:17, 18) Men in ej kõm̦m̦an bwe jen kõn̦aan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im l̦oore naan in tõl ko jãn Baibõl̦ ilo mour ko ad make. Adrianna, eo im ej bar pioneer, ej ba: “Armej ro rej iioon elõñ apañ im jorrããn ilo mour ko aer ñe rej atartar ioon jel̦ã eo aer  make. Ak ñe rej jino aer atartar ioon jel̦ãl̦o̦kjen̦ eo an Jeova, em̦õkaj aer lo tokjãn ko rem̦m̦an.” Bar juon pioneer etan Phil, ej ba bwe el̦ap an bwilõñ ñe ej lo an armej ro maroñ ukot mour ko aer ikijjeen jipañ eo jãn Jeova.

8. Ewi wãween ad kwal̦o̦k naan ippãn ri tõmak ro m̦õttad ej jipañ kõj?

⁸ Ñe jej kwal̦o̦k naan ippãn ri tõmak ro m̦õttad, men in ej rõjañ im kakajoor kõj. (Jabõn Kõnnaan 13:20) El̦ap an pioneer ro iien ippãn ro ilo eklejia eo ñe rej kwal̦o̦k naan ippãer. Eñin unin el̦apl̦o̦k aer maroñ “jim̦or jipañ doon” im kakajoor doon. (Rom 1:12, UBS; riit Jabõn Kõnnaan 27:17, UBS.) Juon pioneer etan Lisa ej ba bwe ilo jikin jerbal eo an, armej ro rej ebbanbane doon im jiãiik doon. Aolep raan ej roñ aer kanejnej im ruruwe ro jet. Ej bar ba: “Jet iien, rej kajook ak kajjirere kake kõj kõn ad Kũrjin im oktak m̦wilid jãn er. Bõtab, ñe ij jerbal ippãn ri tõmak ro m̦õtta ilo kwal̦o̦k naan, men in ej lukkuun rõjañ im kakajoor eõ. Ñe ej jota im ij ro̦o̦l ñan m̦weo, jekdo̦o̦n ñe im̦õk ak elukkuun em̦m̦an aõ mour.”

9. Ñe ri pãlele ro rej pioneer ippãn doon, ewi wãween men in ej jipañ pãd eo aer?

⁹ Ñe jej pioneer ippãn eo pãleed, ekajoorl̦o̦k pãd eo ad. (Ekklisiastis 4:12) Madeline, eo me erro l̦eo ippãn rej pioneer ippãn doon, ej ba: “Kõmro l̦eo ippa ej maroñ bwebwenato kõn ta ko rar wal̦o̦k ilo kwal̦o̦k naan ak kõn juon eoon me kõmro ar loe ilo am̦ro kar riit Baibõl̦ im kõmro maroñ kõjerbale ilo kwal̦o̦k naan. Ilo kajjojo iiõ ke kõmro ar pioneer ippãn doon, kõtaan eo am̦ro ear epaakl̦o̦k wõt.” Pioneer eo etan Trisha ej ba bwe erro ar l̦eo pãleen pepe bwe ren jab m̦uri ak l̦oon ñan wiaiki men ko el̦ap on̦aer. Kõn aer kõm̦m̦ane men in, erro ejjab akwããl kõn jããn. Bareinwõt, erro ej jerbal ippãn doon ilo kwal̦o̦k naan im jepl̦aak ippãn  armej ro rar kwal̦o̦k naan ippãer im katak ippãn ri katak ro aer. Men in ear kõm̦m̦an bwe pãd eo aerro en kajoorl̦o̦k wõt.

10. Ñe jej pukot m̦okta Aelõñ eo im lo an Jeova jipañ kõj, ewi wãween an men in jelõt kõj?

¹⁰ Ñe jej pukot m̦okta Aelõñ eo, im lo an Jeova jipañ kõj kab uwaake jar ko ad, men in ej kal̦apl̦o̦k ad lõke e. Eokwe jejel̦ã bwe aolep Kũrjin ro retiljek rej lõke Jeova. Bõtab, pioneer ro rej kile bwe men eo im emaroñ jipañ er ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo jerbal in pioneer ej ñe rej kwal̦o̦k aer lõke Jeova. (Riit Matu 6:30-34.) Curt ej juon pioneer im ekkã an bõk jikin em̦m̦aan eo ej lol̦o̦k eklejia ko ñe ewõr an utam̦we. Kõrã eo ippãn ej bar juon pioneer. Kar kajjitõk ippãn Curt ñan lol̦o̦k juon eklejia me ewõr ruo jimattan awa ettol̦o̦k in jãn m̦weo im̦õn. Ekar bwe kiaj in wa eo waerro ñan ettõrl̦o̦k ñan eklejia eo renaaj lol̦o̦k ak ejabwe kiaj ñan ro̦o̦l, im wiik in kõl̦l̦ã eo an ej wiik eo tok juon. Kõn apañ in, Curt ej ba bwe erro ar jab jel̦ã ñe erro maroñ etal. Bõtab, erro ar jar im pepe ñan etal wõt im lol̦o̦k eklejia eo. Rar lõke Anij bwe enaaj kabwe aikuj ko aer. Ta eo ear wal̦o̦k? Eokwe m̦okta wõt jãn aerro em̦m̦akũt, juon jeid im jatid kõrã ear call e erro im ba bwe ewõr juon menin lel̦o̦k ñan erro. Kar joñan jããn eo ear lel̦o̦k ñan erro ear ejja joñan eo wõt rar aikuji ñan tũreep eo aerro. Curt ej ba bwe ñe elõñ alen an wãween rot in wal̦o̦k, epidodo ad lo bwe Jeova eo ej kabwe aikuj ko ad.

11. Etke jemaroñ ba bwe jerbal in pioneer ej bõktok elõñ jeraam̦m̦an ko?

¹¹ Ekkã an pioneer ro ba bwe ñe el̦apl̦o̦k aer epaake Anij im el̦apl̦o̦k aer kijejeto ilo jerbal eo an, innem el̦apl̦o̦k aer lo jeraam̦m̦an ko. (Duteronomi 28:2) Ak ejjab aolep iien epidodo jerbal in pioneer. Kõj aolep jej lo apañ ko kõn ad jab weeppãn im kõnke jej mour ilo juon lal̦ enana. Jet iien apañ ko reppen remaroñ kõm̦m̦an an pioneer ro bõjrak jidik jãn aer pioneer. Ak ekkã an wõr ad maroñ ñan kõm̦adm̦õdi apañ kein ak bõbraik aer wal̦o̦k. Ta eo emaroñ jipañ pioneer ro ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo jerbal in eaorõk?

12, 13. (1) Ta eo juon pioneer ej aikuj kõm̦m̦ane ñe ej lo bwe epen an tõpari awa ko an? (2) Etke eaorõk bwe pioneer ro ren kõm̦m̦an iien aer riit Baibõl̦ aolep raan, katak ippãer make, im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦?

¹² Enañin aolep pioneer ro relukkuun poub. Innem emaroñ pen ñan kõm̦m̦an bwe aolep men ren tõprak. Kõn men in, eaorõk bwe jen kõm̦m̦ane juon laajrak kõn ta ko jej aikuj kõm̦m̦ani im l̦oore. (1 Korint 14:40) El̦aññe juon pioneer epen an tõpari awa ko an, ej aikuj etale wãween an kõjerbal iien ko an. (Epesõs 5:15, 16) Emaroñ kajjitõk ippãn make: ‘El̦ap ke aõ jol̦o̦k iien ñan menin kam̦õn̦õn̦õ ko? Imaroñ ke ukõt awa ko ij jerbal ie ilo jikin jerbal? Ij ke ko̦kkure iien im kõm̦m̦ani men ko rejjab lukkuun aorõk?’ Pioneer ro rej aikuj aolep iien kajjitõk ippãer make kõn kajjitõk kein im kõm̦m̦an oktak ñe rej lo bwe rej aikuj.

¹³ Juon pioneer ej aikuj kõm̦m̦an iien an riit Baibõl̦ aolep raan, katak ippãn make, im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko ej katak kaki. Kõn men in, juon pioneer ej aikuj lale bwe men ko me redik tokjãer ren jab bõk jikin men kein me el̦ap aer aorõk im rej kabuñbũruon Anij. (Epesõs 5:10) Ñan waanjoñak, l̦õmn̦ak kõn juon pioneer me ej ro̦o̦l ñan m̦weo im̦õn ãlikin an kar kwal̦o̦k naan aolepen raan eo. Em̦õj an pepe bwe enaaj katak im kõppojak ñan kweilo̦k ilo jo̦teen eo. Ak m̦okta jãn an katak ej lale cell phone eo an ñe ewõr an text im ej jeje ñan ro jet. Innem ej call e ro m̦õttan im bwebwenato ippãer. Ak bõlen ej kõjo̦ computer eo an im ej jããke e-mail ko an. Tokãlik, ej lo bwe enañin ruo de awa remootl̦o̦k, ak kiiõ ejjañin jino katak ñan kweilo̦k. Etke men in ej juon apañ? Eokwe, baj l̦õmn̦ak m̦õk. El̦aññe juon  rittõr ekõn̦aan bwe en to an ettõr wõt ilo iãekwõj ko, ej aikuj keini an kañi m̦õñã ko me el̦ap õn ie. Ilo ejja wãween in wõt, juon pioneer ej aikuj keini an katak Baibõl̦ ippãn make bwe en to an pãd ilo jerbal in pioneer.​—1 Timote 4:16, UBS.

14, 15. (1) Etke pioneer ro rej aikuj jokwane wõt kõn men ko ewõr ippãer? (2) El̦aññe juon pioneer ej iioon apañ ak mãlejjoñ ko, ta eo ej aikuj kõm̦m̦ane?

¹⁴ Pioneer ro me el̦ap aer lo tõprak rej kate er ñan kõjparok mejãer im jab koorl̦o̦k m̦weiuk ñan er make. Eñin men eo Jijej ear rõjañ rũkal̦oor ro an bwe ren kõm̦m̦ane. (Matu 6:22) Ear jab koorl̦o̦k m̦weiuk ko ñan e make kõnke en maroñ poub wõt kõn jerbal in kwal̦o̦k naan. Juon iien ear ba bwe kidu fox ewõr roñier, im bao in mejatoto ko ewõr ileer, “ak Nejin Armej ejjel̦o̦k jikin an babu im kakkije.” (Matu 8:20, UBS) Pioneer ro me rej katak jãn joñak eo an Jijej rej keememej bwe el̦aññe rej koorl̦o̦k m̦weiuk ñan er make, innem enaaj l̦apl̦o̦k aer aikuj kõjparoki im kõkããli, ak wiaiki bar juon ñe rejorrããn.

¹⁵ Pioneer ro rej kile bwe el̦ap an aorõk jerbal eo aer. Bõtab, rejjab l̦õmn̦ak bwe kõnke rej pioneer rem̦m̦anl̦o̦k jãn ro jet. Rejel̦ã bwe jerbal in pioneer ej juon menin letok jãn Jeova. Innem bwe kajjojo pioneer en maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo jerbal in, eokwe ej aikuj kwal̦o̦k an lõke Jeova. (Pilippai 4:13) Enaaj wõr apañ im mãlejjoñ ko renaaj wal̦o̦k. (Sam 34:19, UBS) Innem ñe ewal̦o̦k men in, pioneer ro rejjab aikuj m̦õkaj in ebbeer im bõjrak jãn aer pioneer. Ak rej aikuj jar ñan Jeova im kajjitõk bwe en tõl er, im kõtl̦o̦k iien an jipañ er. (Riit Sam 37:5.) Ilo aer naaj loe wãween an Jeova jipañ er, kõtaan eo aer ippãn enaaj kajoorl̦o̦k.​—Aiseia 41:10.

16. El̦aññe kokõn̦aan pioneer, ta eo kwõj aikuj kõm̦m̦ane?

¹⁶ El̦aññe kokõn̦aan pioneer im bar bõk ejja jeraam̦m̦an ko wõt me pioneer ro rej bũki, kwõn jar ñan Jeova kõn men in. (1 Jon 5:14, 15, UBS) Bwebwenato ippãn ro me rej pioneer. Kõm̦m̦ani mejãnkajjik ko me renaaj jipañ eok ñan jino pioneer. Eñin kar men eo Keith im Erika rar kõm̦m̦ane. Ilo jinoin, erro ar poub ilo jikin jerbal aolep raan. Im ãlikin wõt aerro m̦are, rar wiaik juon im̦weer em̦ im juon waaer wa kããl. Erro ej ba: “Kõmro ar l̦õmn̦ak bwe ñe ewõr am̦ro men kein, innem kõmro naaj m̦õn̦õn̦õ. Ak ãlikin an wõr men kein ippemro, ear jab jubũruemro.” Ke Keith ear luuji jerbal eo an, ear jino auxiliary pioneer. Ej ba: “Jerbal in pioneer ear kakeememej eõ bwe kwal̦o̦k naan ej bõktok el̦ap m̦õn̦õn̦õ im lañlõñ ñan kõj.” Tokãlik, Keith im Erika rar m̦õttaik ruo ri pãlele me rej pioneer. Ri pãlele rein rar jipañ erro ñan lo bwe jerbal in pioneer im aer jab m̦ad kõn m̦weiuk ko ej bõktok lañlõñ. Innem, ta eo Keith im Erika rar kõm̦m̦ane? Rar je juon laajrak in mejãnkajjik ko rekõn̦aan tõpari, im rar kaddãpe ioon aij bo̦o̦k eo aerro. Ke rar tõpar kajjojo iaan mejãnkajjik kein aer, rar kakõl̦l̦eiki. Ejjabto tokãlik, erro ar maroñ pioneer.

17. Etke em̦m̦an bwe kwõn etale wãween ko ippam̦ bwe kwõn maroñ pioneer?

¹⁷ Kwõmaroñ ke jino pioneer? El̦aññe kwõj l̦õmn̦ak bwe kwõjjab maroñ pioneer kiiõ wõt, eokwe kwõn kate eok ñan epaakel̦o̦k Jeova ilo am̦ kijejeto ilo kwal̦o̦k naan. El̦aññe kwõj jar ñan Jeova im etale wãween ko ippam̦, bõlen kwõnaaj kile bwe ewõr jet oktak ko kwõj aikuj kõm̦m̦ani bwe kwõn maroñ pioneer. Meñe elõñ men ko kwõj aikuj kaarmejjeteiki ñan am̦ jino pioneer, ak enaaj l̦apl̦o̦k am̦ lañlõñ kõn pepe eo am̦. Kwõnaaj m̦õn̦õn̦õ kõnke kwõj likũt Aelõñ eo an Anij m̦oktata ilo mour eo am̦ im kõnke kwõj jipañ ro jet. (Matu 6:33) Enaaj l̦apl̦o̦k am̦ iien ñan l̦õmn̦ak kõn Jeova im kõnono kake ñan ro jet. Men in enaaj kal̦apl̦o̦k am̦ yokwe Jeova im kam̦õn̦õn̦õik e.