1, 2. 1) ¿Tuku kitaxtu akxni lakpuwanaw chu lichuwinanaw tiku paxkiyaw? (Kaʼakxilhti dibujo xla uma página.) 2) ¿Tukuya takgalhskinin naʼakxilhaw?

AKXNI lakpuwanaw chu lichuwinanaw xtapaxkit tiku lu paxkiyaw tlakg tlan talalinaw. Nachuna kitaxtu la talalinaw Dios. Akxni maputswayanina xwanit, David lhuwa katsisni lilakpuwa Malakatsukina tiku ni kgalhi xtachuna chu xtlawanit akgapun niku lhuwa anan staku. Tsokgli: «Akxni akit kakxilha ama akgapun y lata tu katlawanita, papaʼ y lhuwa staku nima ana kawilinita, akit kwan: “Dios, ¿tuku kilakgxtukan akin lakchixkuwin xlakata wix nakilalipuwanaj?”» (Sal. 8:3, 4). Akxni xakxilhnita tuku xlakaskin Jehová xlakata Israel xaʼespiritual chu la xmakgantaxtima, Pablo wa: «¡Dios kgalhi lhuwa tasikulunalin nema masta chu xliskgalala chu xtakatsin!» (Rom. 11:17-26; 11:33, TNM).

² Akxni lu lichuwinanaw Dios, lhuwa lakpuwanaw chu lichuwinanaw xpalakata. Uma kinkamakgtayayan. Tiku putum kilhtamaku skujnikgo Dios akxilhkgonit pi akgtum tasikulunalin nema kitaxtu xlakata lu makgtayanankgo kxTamapakgsin, wa pi tlakg paxkikgo Dios. Komo wix na makgtayanampata o liskujpata xlakata chuna natlawaya kalakpuwanti la tlakg tlan natalalipina Jehová komo putum kilhtamaku naskujniya. Komo wix precursor akstu kakgalhskinkanti: «¿Tuku nakimakgtaya xlakata chuntiya putum kilhtamaku nakskujni Dios?». Komo wix nina precursor kalakpuwanti: «¿Tuku tlan ktlawa xlakata tlan precursor nakwan?». Kaʼakxilhwi la akxni skujniyaw Dios putum kilhtamaku tlakg tlan talalinaw.

3. ¿La kinkamakgtayayan akxni lichuwinanaw tasikulunalin nema nalimin xTamapakgsin Dios?

³ Akxni lichuwinanaw xTamapakgsin Dios tlakg talakatsuwiniyaw. ¿Tukuya texto lakgatiya maklakaskina  akxni pina lichuwinana Dios? Makgapitsi max wa umakgolh Salmo 37:10, 11; Daniel 2:44; Juan 5:28, 29; o Apocalipsis 21:3, 4. Makgatunu akxni lichuwinanaw tuku wanit Dios natlawa, kinkamalakapastakayan pi xla masta tuku «xlipaks wa ntlan tatakin, chu ntu aktans». Uma tlawa tlakg natalakatsuwiniyaw (Sant. 1:17).

4. ¿Tuku xlakata tlakg xlakaskinka akxilhaw xtalakgalhaman Jehová akxni akxilhaw pi nitlan wi xtakanajlakan atanu latamanin?

⁴ Akxni akxilhaw la wi xtakanajlakan tiku kalitachuwinanaw Dios tlawa pi tlakg xlakaskinka naʼakxilhaw xaxlikana. Latamanin ni kgalhikgo tuku nakapulalin xlakata napaxuwakgo kxlatamatkan chu tlan nakakitaxtuni. Lhuwa katsiputunkgo tuku nakitaxtu kilhtamaku nema aku mima chu ni kgalhikgo takgalhkgalhin. Katsiputunkgo tuku xlakata lamaw. Chu maski latamanin ankgo kʼakgtum takanajla ni lhuwa katsinikgo xlakata Biblia. Xlakan xtachuna la tiku xlamakgolh kNínive (kalikgalhtawakga Jonás 4:11). Akxni tlakg lhuwa kilhtamaku lichuwinanaw Dios, akxilhaw la wi xtakanajlakan tiku kalitachuwinanaw Dios chu nixawa kskujnin Jehová (Is. 65:13). Chu kinkamalakapastakayan pi Jehová ni kajwatiya kinkamaxkiyan tuku maklakaskinaw xlakata kintakanajlakan; na kawani putum latamanin kamatliwakglhkgolh xtakanajlakan chu kamaxki akgtum xaxlikana takgalhkgalhin (Apoc. 22:17).

5. ¿La akxilhaw kintaʼakglhuwitkan akxni kamakgtayayaw amakgapitsin kxtakanajlakan?

⁵ Akxni kamakgtayayaw amakgapitsin kxtakanajlakan tlawa pi ni lu nalilipuwanaw kintaʼakglhuwitkan. Chatum precursora regular nema wanikan Trisha katsilh uma akxni xnatlatni lakxtlawakgolh xtamakgaxtokgatkan. Xla wan pi uma lu nitlan mamakgkatsinilh kxlatamat. Akgtum kilhtamaku maski xla lu xlilakgaputsama chu xtamakgxtakgputun kxchik, alh kalimakgalhtawakge Biblia chatutu kamanan tiku xtitaxtumakgo tuku lu tuwa xfamilia. Xtlat xkamakgxtakgnit chu xapuxku xtala xkalikgamananit. Trisha wan: «Kintaʼakglhuwit chu talakgaputsit nema akit xaktitaxtuma ni lu lanka xwankgonit komo xaktamalakxtumi tuku xlakan xtitaxtumakgo. Akxni xakkgalhtawakgamaw xlakgastapukan xlakgskgokgo chu xlilitsinkgo xlakata xpaxuwakgo. Umakgolh kamanan litaxtukgolh akgtum tamaskiwin xla Jehová, liwaka ama kilhtamaku».

6, 7. 1) ¿La tatliwakglha kintakanajlakan akxni masiyayaw xaxlikana xlakata Biblia? 2) Akxni akxilhaw pi tlakg tlan wi xlatamat tiku kgalhtawakgakgo Biblia chu lilatamakgo tuku katsinikgo, ¿la akxilhaw xliskgalala Dios?

⁶ Akxni masiyayaw xaxlikana xlakata Biblia tatliwakglha kintakanajlakan. Apóstol Pablo tsokgli xpalakata makgapitsi judíos tiku ni xtlawakgo tuku xwankgo: «Pus wa mpala pi wix nti masiyunikgoya amakgapitsin, ¿tu wan ni akstu masiyunikana?» (Rom. 2:21). La uku, precursores wilikgo tlan liʼakxilhtit. Atsinu ni putum kilhtamaku, kamasiyanikgo xaxlikana xlakata Biblia atanu latamanin. Pero, xlakata liwana namasiyanankgo talakaskin nalakkaxwilikgo tuku namasiyakgo chu, max namin kilhtamaku nalakputsakgo klikgalhtawakga akgtum takgalhtin. Chatum precursora nema wanikan Janeen wan: «Akxni tlan kkamasiyani xaxlikana atanu, kakxilha pi uma tlakg tamakgxtakga kkinaku chu kkintalakapastakni. Xlakata uma kintakanajla staka chu ni kaj chuna tamakgxtakga».

⁷ Akxni akxilhaw la tlakg tlan wi xlatamat tiku kgalhtawakgama Biblia akxni tlawakgo tuku katsinimakgo tlakg xlakaskinka akxilhaw xliskgalala Dios (Is. 48:17, 18). Uma nakinkamakgtayayan xlakata na namakgantaxtiyaw umakgolh tastakyaw kkilatamatkan. Chuna la wan Adrianna kinkawaniyan tiku na precursora: «Akxni latamanin lipawankgo xtalakapastaknikan, taʼakglhuwit kitaxtu xlatamatkan, pero akxni tsukukgo lipawankgo xliskgalala Jehová, tunkun tasiya tasikulunalin». Phil, xtachuna xla wan: «Tlan akxilhaw la Jehová  kalakgpali latamanin tiku xakstukan nila tlawakgolh».

8. Akxni kataʼanaw lichuwinanaw Dios kinatalankan ¿la kinkamakgtayayan?

⁸ Akxni kataʼanaw lichuwinanaw Dios kinatalankan tatliwakglha kintakanajlakan (Prov. 13:20). Atsinu ni putum precursores lhuwa kilhtamaku kataʼankgo lichuwinankgo Dios atanu natalan, tuku kamakgtaya xlakata “nalamakgpuwantinikgo” (Rom. 1:12; kalikgalhtawakga Proverbios 27:17). Chatum precursora wanikan Lisa wan: «Niku kskuja putum latlajaputunkgo chu lasitsinikgo. Kgaxmataw taʼakgsanin chu nitlan tachuwin. Putum tlakg xlakaskinka litaxtuputunkgo maski katuwa tuku natlawakgo. Min kilhtamaku, kinkamamaxanikgokanan o kinkalilitsinkgokanan tiku kstalaninanin Cristo xlakata kintayatkan. Pero akxni kataʼanaw lichuwinanaw Dios kinatalankan lu matliwakglhnan. Akxni sputa kilhtamaku, chu kkitaspita kkinchik lu tlan klimakgkatsi, maski lu ktlakgwanit», o kakgxuninit.

9. ¿Tuku kitaxtu akxni tiku tamakgaxtokgkgo akxtum liskujkgo la precursores?

⁹ Akxni tiku tamakgaxtokgkgo precursores litaxtukgo tatliwakglha tasiw lakgakgantutu ktamakgaxtokgat (Ecl. 4:12). Madeline, tiku taskuja xchixku la precursora wan: «Kinchixku chu akit tlan lichuwinanaw lhuwa kilhtamaku xlakata la kinkakitaxtunin akxni lichuwinaw Dios o xlakata tuku akxilhwi akxni likgalhtawakgaw Biblia chu tuku tlan tlawayaw akxni lichuwinanaw Dios. Akgatunu kata akxni akxtum litaxtuyaw precursores, makgkatsiyaw pi tlakg klatalakatsuwiniyaw». Trisha nachuna wan: «Kinchatiykan lakkaxwilinitaw pi nitu xatapawa namaxtuyaw, chu ni litaʼakglhuwiyaw xlakata tumin. Xlakata watiya hora naʼanaw lichuwinanaw Dios, kinchatiykan lakgapasaw tiku amakgtum lakgapaxialhnanaw chu tiku  limakgalhtawakgeyaw Biblia, chu uma kinkamakgtayayan xlakata akxtum napaxuwayaw chu matliwakglha kintakanajlakan».

10. ¿Tuku kitaxtu akxni lipawanaw Jehová, pulana wiliyaw xTamapakgsin chu akxilhaw la kinkamakgtayayan?

¹⁰ Akxni akxilhaw pi Jehová kinkamakgtayayan chu kgalhti kiʼoracioneskan akxni pulana wiliyaw tuku xla xTamapakgsin tlakg tatliwakglha la lipawanaw. Tlan wanaw pi chuna kakitaxtuni putum kstalaninanin Cristo tiku nikxni makgxtakgkgo. Pero tiku lichuwinankgo Dios putum kilhtamaku akxilhkgo pi kajwatiya akxni lipawankgo Jehová tlan chuntiya nalitaxtukgo precursores (kalikgalhtawakga Mateo 6:30-34). Curt, tiku precursor chu superintendente de circuito sustituto, alh lakgapaxialhnan akgtum congregación nema wi akgtiy hora xlimakgat lata niku wi xchik. Xla chu xpuskat tiku na precursora kajwatiya xkgalhikgo gasolina xlakata xʼankgolh, pero ni xkgalhikgo gasolina xlakata xkitaspitkgolh, chu xkatsankgani akgtum semana xlakata xkaxokgonika kxtaskujutkan. Curt wan pi ni liwana xkatsi komo xlaksaknit tuku tlan. Akxni xtlawakgonita oración, ankgolh niku xkawanikanit, lipawankgolh pi Jehová xʼama kamaxki tuku xmaklakaskinkgo. Akxni xtaxtumakgolha, chatum tala katachuwinalh xlakata xkamaxkiputun akgtum tamaskiwin: xwanit tumin nema xmaklakaskinkgo xlakata tlan xkitaspitkgolh. Curt wan: «Akxni makglhuwa chuna titaxtuya tlan akxilha xmakan Jehová».

11. ¿Tuku tasikulunalin makglhtinankgo precursores?

¹¹ Xlikana, precursores skujnikgo Jehová chu tlakg talakatsuwinikgo, chu akxilhkgo la kgalhikgo lhuwa tasikulunalin nema tasiya pi nikxni nasputa (Deut. 28:2). Maski chuna precursor nalitaxtukan na tuwa. Putum skujnin Dios kgalhiyaw taʼakglhuwit xlakata Adán ni kgalhakgaxmatli Dios. Xlikana pi makgapitsi precursores makgxtakgkgonit uma taskujut tsinu kilhtamaku, xlakan tlan lakkaxwilikgo xtaʼakglhuwitkan o wi tuku tlawakgo xlakata ni natitaxtukgo tuku nitlan. ¿Tuku kamakgtaya precursores xlakata chuntiya nalipaxuwakgo uma talakgalhaman?

12, 13. 1) ¿Tuku xlitlawat chatum precursor nema nila makgatsi hora nema taskin? 2) ¿Tuku xlakata nalimaxtukan kilhtamaku xlakata chali chali nakgalhtawakgakan Biblia, akstu nakgalhtawakgakan chu nalakpuwankan tuku likgalhtawakgakan?

¹² Lhuwa precursores ni kgalhikgo lhuwa kilhtamaku. Max tuwa makgkatsikgo natlawakgo putum tuku xlitlawatkan, wa xlakata talakaskin liwana nalakkaxwilikgo tuku natlawakgo (1 Cor. 14:33, 40). Komo chatum precursor lu tuwa makgkatsi namakgatsi hora nema taskin, max talakaskin nalakpuwan la limaklakaskima xkilhtamaku (Efes. 5:15, 16). Tlan xkgalhskinka: «¿La xlilhuwa kilhtamaku klimaklakaskima klilakgastan? ¿Talakaskin ni chuna naktlawa? ¿Tlan klakgpali la xlilhuwa kskuja?». Kstalaninanin Cristo katsiyawa pi tuku ni lu xlakaskinka laktlawakgo la lakkaxwilinitaw kihoraskan. Wa xlakata tiku skujnikgo Dios putum kilhtamaku tlan naʼakxilhkgo tuku tlawamakgo chu nalakgpalikgo tuku talakaskin.

¹³ Nalikgalhtawakga Biblia chali chali, xakstu nakgalhtawakga chu nalakapastaka tuku likgalhtawakga na makgtanu tuku tlawakgo precursores. Wa xlakata talakaskin nalakkaxwilikgo pi tuku ni lu xlakaskinka ni nakamakglhtikgo kilhtamaku nema makgxtakgkgonit xlakata tuku lu xlakaskinka (Filip. 1:10). Akgtum liʼakxilhtit, kalakpuwaw pi chatum precursor kitaspita kxchik akxni lichuwinanita Dios tantaku, chu lakpuwanit nalakkaxwili tuku naʼakxilha ktamakxtumit. Pero pulana likgalhtawakga cartas nema malakgachanikan. Chu alistalh mapasi xcomputadora kgalhtawakga chu kgalhtinan xcorreo electrónico. Xlakata maklakaskima xcomputadora, akxilha akgtum página xla Internet xlakata naʼukxilha komo litaktanit tuku tamawaputun.  Chuna titaxtu akgtiy hora chu nina tsuku tlawa tuku xlakpuwanit. ¿Niku tsuku taʼakglhuwit? Tiku tlawakgo deporte, kuenta tlawakgo xmaknikan komo lhuwa kilhtamaku chuna tlawaputunkgo. Nachuna xlakata makgas nalitaxtukgo precursores talakaskin liwana nalakkaxwilikgo la nakgalhtawakgakgo xlakata natatliwakglha xtakanajlakan (1 Tim. 4:16).

14, 15. 1) ¿Tuku xlakata ni lhuwa tuku nakgalhiputunkgo precursores? 2) ¿Tuku xlitlawat chatum precursor komo titaxtu tuku tuwa?

¹⁴ Precursores ni lhuwa tuku kgalhiputunkgo kxlatamatkan. Jesús kawanilh putum kstalaninanin pi ni lhuwa tuku xkgalhiputunkgolh (Mat. 6:22). Xla nachuna tlawalh xlakata nitu xlaktlawalh la xlichuwinan Dios. Wa xlakata tlan wa: «Wekgni, kgalhikgoy ntani ntanukgoy kxtampin chiwix, chu wa laktsu [tsiktsi] na kgalhikgoy xmasakgakan; wampi wa Xkam nchixku, ni kgalhiy xla ntani naʼakxtikatnan» (Mat. 8:20). Precursor tiku tlawaputun la xliʼakxilhtit Jesús, xlikatsit pi chuna la xlilhuwa tuku nakgalhi, nakuentajtlawa, nalakkaxwili o nakalakgpali.

¹⁵ Precursores katsikgo pi chuna la skujnimakgo Dios ni wa xlakata xlakan wi tuku lu xlakaskinka tlawakgonit. Katuwa talakgalhaman nema kgalhiyaw kxtaskujut Dios wa xlakata Dios kinkamaxkinitan. Wa xlakata talakaskin pi precursor nalipawankgo Jehová xlakata chuntiya nalichuwinankgo Dios putum kilhtamaku (Filip. 4:13). Naʼanan taʼakglhuwit chu tuku tuwa (Sal. 34:19). Pero akxni chuna titaxtukan, talakaskin naputsakgo xtamakgtay Jehová, chu namaxkikgo talakaskin nakamakgtaya, chu ni tunkun namakgxtakgkgo tuku lakgayakgo (kalikgalhtawakga Salmo 37:5). Chuna la naʼakxilhkgo la kamakgtaya xapaxkina xTlat xalak akgapun, tlakg lakatsu namakgkatsikgo (Is. 41:10).

16. Komo precursor litaxtuputuna, ¿tuku militlawat?

¹⁶ Komo na makglhtinamputuna tasikulunalin nema kgalhikgo tiku putum kilhtamaku lichuwinankgo Dios kawani Jehová (1 Juan 5:14, 15). Katachuwinanti makgapitsi precursores. Kalakkaxwili tuku militlawat xlakata tlan chuna naliskuja. Uma tuku tlawakgolh Keith chu Erika. Putum kilhtamaku xtaskuja, xtachuna lhuwa tamakgaxtokgat, xtamawakgonit akgtum chiki chu xasasti putlaw. Xlakan wankgo: «Xlakpuwanaw pi uma xʼama tlawa pi xpaxuwaw pero ni chuna lalh». Akxni Keith makglhtika xtaskujut, litaxtulh precursor auxiliar. Xla wan: «Precursorado kimalakapastaknilh la lipaxuwakan akxni lichuwinankan Dios». Xʼamigos akgtum tamakgaxtokgat xla precursores litaxtukgolh tiku kamakgtayalh naʼakxilhkgo pi tapaxuwan kgalhikan akxni ni lhuwa tuku kgalhikan klatamat chu akxni tlawakan precursorado. ¿Tuku tlawakgolh Keith chu Erika? Xlakan wankgo: «Tsokgwiliw kʼakgtum lista tuku xtlawaputunaw xaʼespiritual, wiliw kxmalakcha, o xpuwilhta, refrigerador chu xaklhtitaw nema xtlawatilhayaw». Chuna la titaxtulh kilhtamaku, litaxtukgolh precursores.

17. ¿La namakgtayayan nalakkaxwiliya minkilhtamaku o milatamat xlakata precursor nalitaxtuya?

¹⁷ ¿Tlan litaxtuya precursor? Komo lakpuwana pi nila tlawaya la uku, katlawa tuku namatlaniya xlakata tlakg nalichuwinana Dios. Chuna tlakg natalakatsuwiniya Jehová. Akxni waninitata pi kapulalin chu akxilhnitata la wi milatamat, max naʼakxilha pi wi tuku nalakgpaliya kmilatamat xlakata tlan precursor nawana. Komo tlan litaxtuya precursor, tlakg lhuwa tapaxuwan nakgalhiya maski wi tuku namakgxtakga. Napaxuwaya akxni pulana nawiliya tuku xla Dios nixawa tuku wix lakaskina (Mat. 6:33). Namakgkatsiya tapaxuwan nema kitaxtu xlakata makgtayanana. Chu tuku tlakg tlan, nakgalhiya lhuwa kilhtamaku xlakata nalakapastaka Jehová, nalichuwinana, tlakg napaxkiya chu namakgapaxuwaya xnaku.