1, 2. (a) Kasi cikucitika nchivici para tikughanaghana na kuyowoya comene vya mubwezi withu? (Wonani cithuzithuzi cakwamba.) (b) Kasi tisandenge mafumbo wuli?

 PARA tikughanaghana na kuyowoya vya munthu uyo tikumutemwa, ubwezi withu na iyo ukukhora. Ndimo viliriso na ubwezi withu na Yehova Ciuta. Pakuŵa muliska, Davide kanandi usiku wakalaŵiskanga nyenyezi na kughanaghanirapo pa umo uyo wakazilenga waliri. Iyo wakalemba kuti: “Apo nkhupima mitambo yinu, mulimo wa minwe yinu, na mwezi na nyenyezi izo mulikwimika; kasi munthu ngwaci, kuti mumukumbuke? Na mwana wa munthu, kuti mucezge naye?” (Sal. 8:3, 4) Mpositole Paulosi wati walongosora umo Yehova wakafiskiranga khumbo lake mwakuzizwiska pa Israyeli wauzimu, wakati: “Nako nkhunyang’amira kwa usambazi na vinjeru na kumanya kwa Ciuta!”—Rom. 11:17-26, 33.

² Para tili mu upharazgi, tikughanaghana na kuyowoya vya Yehova. Ici pacekha nchakovwira comene. Ŵanandi awo ŵakucita uteŵeti wanyengozose ŵawona kuti candulo cimoza ico ŵasanga cifukwa ca kucitako comene mulimo wa Ufumu, nchakuti ŵamba kumutemwa comene Ciuta. Kwali pasono mukucita uteŵeti wanyengozose kwali mukukhumba kuti mucite uteŵeti uwu, ghanaghanirani fumbo ili: Kasi uteŵeti wanyengozose ungakhozga wuli ubwezi withu na Yehova? Usange ndimwe mupayiniya, jifumbani kuti: ‘Kasi nchivici ico cinganovwira kuti nilutilire kucita uteŵeti wakukondweska uwu?’ Usange panyengo yasono tikucita upayiniya yayi, tijifumbe kuti: ‘Kasi ni vinthu wuli ivyo ningasintha kuti nambe kucita upayiniya?’ Tiyeni tiwone nthowa izo uteŵeti wanyengozose ungakhozgera ubwezi withu na Ciuta.

3. Kasi tikovwirika wuli para tikuyowoya za vitumbiko vya munthazi vya Ufumu mu uteŵeti?

³ Para tikudumbiskana na ŵanji za vitumbiko vya munthazi  vya Ufumu tikusendelera kwa Yehova. Kasi mukutemwa kuŵazga lemba wuli para mukupharazga ku nyumba na nyumba? Kasi mungaŵa kuti mukutemwa lemba la Salmo 37:10, 11; Daniel 2:44; Yohane 5:28, 29; panji la Uvumbuzi 21:3, 4? Nyengo yiliyose para tikuphalira ŵanji malayizgo agha, tikukumbuskika kuti Ciuta withu ni mupi nadi wa “cawanangwa cilicose ciwemi na cawanangwa cilicose cakufikapo.” Ici cikutovwira kuti tisendelere comene kwa iyo.—Yak. 1:17.

4. Cifukwa wuli tikuwonga comene uwemi wa Ciuta para tawona njara yauzimu ya ŵanji?

⁴ Para tikuwona njara yauzimu ya awo tikuŵapharazgira, tikuzirwiska comene unenesko. Ŵanthu mu caru ŵalije ulongozgi wakugomezgeka uwo ungaŵawovwira kuti vinthu viŵayendere makora kweniso kuti ŵaŵe ŵacimwemwe. Ŵanandi ŵakufipa mtima na ivyo vikwiza munthazi ndipo ŵalije cigomezgo ciwemi ca vinthu vya munthazi. Ŵakumanya yayi cifukwa ico taŵanthu tili kulengekera. Nanga ni ŵanthu awo mbasopisopi ŵakumanya vinthu vicoko comene vya mu Malemba. Ŵali nga ni ŵanthu awo ŵakakhalanga mu Nineve. (Ŵazgani Yona 4:11.) Para tasazgirako nyengo yakupharazgira, tikuwona makora mphambano pakati pa umoyo wauzimu wa awo tikuŵapharazgira na wa ŵanthu ŵa Yehova. (Yes. 65:13) Tikukumbuskika za uwemi wa Yehova mu fundo yakuti wakutipa vyakukhumbikwa vyauzimu, kweniso wakucema wose kuti ŵasamphuskike mwauzimu na kusanga cigomezgo canadi.—Uvu. 22:17.

5. Kasi para tikuwovwira ŵanji mwauzimu, masuzgo ghithu tikughawona wuli?

⁵ Para tikovwira ŵanji mwauzimu, tikovwirika kuti tigege kwenjerwa comene na masuzgo ghithu. Mupayiniya wanyengozose, zina lake Trisha, wakawona kuti fundo iyi njaunenesko ŵapapi ŵake ŵati ŵapatana. Iyo wakati: “Nkhani iyi ndiyo yikaniŵinya mtima comene pa umoyo wane kuluska zose.” Zuŵa linyake wakaŵa na citima ndipo wakakhumbanga kukhala pa nyumba. Ndipouli, wakaluta kukasambira Baibolo na ŵana ŵatatu awo ŵakaŵa na masuzgo ghakuru. Adada ŵawo ŵakaŵajowora, ndipo mudumbu wawo mulara wakaŵacitira nkhaza. Trisha wakati: “Suzgo ilo ine nkhaŵa nalo likaŵa licoko comene pakuliyaniska na masuzgo ghawo. Apo tikasambiranga, ŵakakondwa comene. Ŵana aŵa ŵakaŵa cawanangwa kwa ine cakufuma kwa Yehova, comenecomene pa zuŵa ili.”

6, 7. (a) Kasi cipulikano cithu cikukhozgeka wuli para tikusambizga ŵanji unenesko wa mu Baibolo? (b) Kasi para msambiri wa Baibolo wakusintha nkharo yake mwakuyana na fundo za mu Malemba, ise tikucita wuli na vinjeru vya Ciuta?

⁶ Para tikusambizga ŵanji unenesko wa mu Baibolo cipulikano cithu cikukhora. Mpositole Paulosi wakalembera Ŵayuda ŵanji mu nyengo yake, awo ŵakatondekanga kucita ivyo ŵakapharazganga, wakati: “Kasi iwe ukusambizga munthu munyake, ukujisambizga wamwene cara?” (Rom. 2:21) Ivi vikupambana comene na ivyo ŵapayiniya ŵakucita mazuŵa ghano. Iwo ŵali na mipata yinandi yakusambizgira ŵanji unenesko na kucitiska masambiro gha Baibolo. Kuti ŵacite makora nthena, ŵakukhumbikwira kunozgekera sambiro lililose ndipo nyengo zinyake ŵakupenja mazgoro gha mafumbo. Mupayiniya munyake, zina lake Janeen wakalongosora kuti: “Nyengo yiliyose para nkhusambizga ŵanji unenesko, nkhuwona kuti unenesko ukukhazikika comene mu maghanoghano na mu mtima wane. Ntheura, cipulikano cane cikukhalilira waka pamoza yayi kweni cikulutilira kukura.”

⁷ Para tikuwona kuti fundo za mu Baibolo zikusintha umoyo wa ŵasambiri ŵa Baibolo, tikuzirwiska comene vinjeru vya Ciuta. (Yes. 48:17, 18) Ici cikutovwira kuti tiŵikengepo mtima comene kuti tilutilire kulondezga fundo izi. Mupayiniya munyake zina lake Adrianna wakati: “Nkharo ya ŵanthu yingaŵa yiheni comene para ŵakuthemba vinjeru vyawo. Kweni para ŵamba kuthemba vinjeru vya Yehova, ndipo ŵakusanga vyandulo.” Mwakuyana waka, Phil wakati: “Ukuwona umo Yehova wakusinthira ŵanthu awo ŵakatondekanga kusintha apo ŵakayezgayezganga paŵekha.”

8. Kasi para tikupharazga na ŵanthu ŵawemi tikovwirika wuli?

⁸ Para tikuteŵetera na ŵabwezi ŵawemi mu upharazgi  tikukhozgeka mwauzimu. (Zinth. 13:20) Ŵapayiniya ŵanandi ŵakuŵa na ŵapharazgi ŵanyawo nyengo yitali mu uteŵeti wa m’munda. Ici cikuŵapa mwaŵi ukuru wa “kukhwimiskana.” (Rom. 1:12; ŵazgani Zintharika 27:17.) Mupayiniya munyake, zina lake Lisa wakati: “Kanandi ku nchito kukuŵa mzimu wa kuphalizgana na sanji. Zuŵa lililose wamunthu ukupulika ŵanthu ŵakusesa na kuyowoya mazgu ghaheni. Ico iwo ŵakuŵikapo mtima nkhucita cilicose ico ŵangafiska kuti ŵasange ico ŵakukhumba pa umoyo wawo. Nyengo zinyake ukuneneka na kusekeka cifukwa ca nkharo yako yiwemi. Ndipouli, para ukuluta mu upharazgi na Ŵakhristu ŵanyako ukukhozgeka comene. Para nkhuwera ku upharazgi, nkhujipulika makora comene, nanga ni para navuka.”

9. Kasi kucita upayiniya na mfumu panji muwoli withu kukovwira wuli kuti mkusa wa mphamikizgo zitatu uŵe wakukhora?

⁹ Kucita upayiniya na munthu uyo tili kutorana nayo kukukhozga mkusa wa mphamikizgo zitatu. (Muph. 4:12) Madeline, uyo wakucita upayiniya na mfumu wake, wakalongosora kuti: “Ine na afumu ŵane tikudumbiskana ivyo tacita mu uteŵeti zuŵa ilo panji fundo zinyake izo tangusanga pakuŵazga Baibolo, zeneizo tingazigwiliskira nchito mu uteŵeti. Caka cilicose ico tikucitira lumoza upayiniya, tikutemwana comene.” Mwakuyana waka, Trisha wakati: “Tose tikuŵikapo mtima kuti tileke kunjira mu ngongoli, ntheura tikwambana pa nkhani ya ndalama yayi. Tikulutira lumoza ku maulendo ghakuwelerako na ku masambiro gha Baibolo. Ivi vikutovwira kuti tenderenge lumoza mu vyakucita ndiposo mwauzimu.”

10. Para tikuŵika vinthu vya Ufumu pakwamba na kuwona kuti Ciuta wakutovwira, kasi tikwamba kumuwona wuli Yehova?

¹⁰ Tikumugomezga comene Yehova para tikuŵika vinthu vya Ufumu pakwamba, para tikuwona kuti Yehova wakutipwelelera, na para tikuwona  kuti wakuzgora malurombo ghithu. Fundo iyi njaunenesko ku Ŵakhristu wose ŵakugomezgeka. Ndipouli, awo ŵali mu uteŵeti wanyengozose, ŵakuwona kuti ŵakovwirika kuti ŵalutilire kucita upayiniya pekha para ŵakuthemba Yehova. (Ŵazgani Mateyu 6:30-34.) Curt, uyo ni mupayiniya, ndiposo movwiri wa mulaŵiliri wa dera, wakazomera kuti wakacezgere mpingo unyake uwo ukaŵa pa mtunda wa maora ghaŵiri na hafu usange munthu wangenda pa galimoto. Muwoli wake nayo ni mupayiniya. Galimoto yawo yikaŵa na mafuta ghakukwana kuluta pera, ndipo pakaŵa kuti pajumphenge sabata yimoza pambere mubali wandapokere malipiro ku nchito kwake. Curt wakayowoya kuti: “Nkhamba kukayika usange nkhacita makora kuzomera.” Ŵakati ŵalomba, ŵakawona kuti ŵangafiska uteŵeti uwu, ndipo ŵakagomezganga kuti Ciuta waŵapenge vyakukhumbikwa. Apo ŵakaŵa pafupi kunyamuka, mudumbu munyake wakimba foni na kuŵaphalira kuti wakukhumba kuŵapa cawanangwa. Cawanangwa ici, zikaŵa ndalama izo zikakhumbikwanga kuti ŵende ulendo uwu. Curt wakati: “Para vinthu nga ni ici vikukucitikira nyengo na nyengo, nchipusu kuwona kuti ni Yehova uyo wakukupa ivyo vikukhumbikwa.”

11. Kasi ni vitumbiko wuli vinyake ivyo ŵapayiniya ŵakusanga?

¹¹ Nadi, ŵapayiniya ŵanandi ŵawona kuti para ŵakuteŵetera Yehova na kuŵa nayo paubwezi, ndipo ŵakusanga vitumbiko vinandi comene. (Dute. 28:2) Ndipouli, uteŵeti wa upayiniya uli na masuzgo ghake. Palije muteŵeti wa Ciuta uyo wakuleka kusangana na masuzgo agho ghali kwiza cifukwa ca kugaluka kwa Adamu. Nangauli ŵapayiniya ŵanyake ŵawona kuti nchiwemi kuti ŵaleke dankha kucita uteŵeti wanyengozose cifukwa ca masuzgo, kweni masuzgo ghanandi ghakuŵa ghakuti wamunthu ungaghamazga panji nanga nkhughagega. Kasi nchivici ico cingawovwira ŵapayiniya kuti ŵalutilire kusangwa na uteŵeti wawo?

12, 13. (a) Kasi mupayiniya wakwenera kucita vici usange wakutondeka kufiska maora agho ghakukhumbikwa? (b) Cifukwa wuli nchakuzirwa kuti pa ndondomeko ya mupayiniya paŵenge nyengo ya kuŵazgira Baibolo zuŵa lililose, yakucitira sambiro la iyomwene, na ya kughanaghanirapo?

¹² Ŵapayiniya ŵanandi ŵakuŵa na vyakucita vinandi. Cingaŵa cakusuzga kuti ŵacite vyose, ntheura ŵangakhumbikwira kupanga ndondomeko yiwemi. (1 Kor. 14:33, 40) Usange mupayiniya wakutondeka kufiska maora agho ghakukhumbikwa, wakwenera kusandaso umo wakucitira na nyengo yake. (Efe. 5:15, 16) Wakwenera kujifumba kuti: ‘Kasi nkhumalira nyengo yinandi wuli pa vyakusanguluska? Kasi nkhukhumbikwira kujikora? Kasi nkhwenera kucepeskako nyengo iyo nkhugwilira nchito?’ Mkhristu waliyose wangazomerezga kuti nchipusu kusazgirapo vinthu vinyake pa ndondomeko yake. Ntheura nyengo na nyengo, awo ŵali mu uteŵeti wanyengozose ŵangakhumbikwira kusanda ndondomeko yawo na kusintha vinthu vinyake usange mphakwenelera.

¹³ Pa ndondomeko ya mupayiniya pakwenera kuŵa nyengo ya kuŵazgira Baibolo zuŵa lililose, yakucitira sambiro, na ya kughanaghanirapo. Ntheura, mupayiniya wakwenera kujikora kuti vinthu vyambura kuzirwa comene vileke kumumalira nyengo yakucitira vinthu vyakuzirwa. (Fil. 1:10) Mwaciyelezgero, ŵani nga mukuwona mupayiniya wakufika pa nyumba mise kufuma mu uteŵeti. Wakughanaghana kuti mise iyi wanozgekere maungano. Ndipouli, wakuŵazga dankha makalata. Kufuma apo, wakujura kompyuta na kwamba kuŵazga mauthenga na kuzgora. Pambere wandajare kompyuta, wakuluta pa Webusayiti yinyake kuti wawone usange ŵakhizgako mtengo wa cinthu ico wakukhumba kugura. Nakalinga wakusanga kuti maora pafupifupi ghaŵiri ghajumphapo kweni wandambepo kunozgekera maungano. Cifukwa wuli iyi ni nkhani yikuru? Awo ŵakucita  maseŵero ghakukhozga thupi ŵakwenera kurya vyakurya vyakwenelera kuti ŵalutilire kucita maseŵero agha. Ŵapayiniya nawo, ŵakwenera kusambira mazgu gha Ciuta mwakukhazikika kuti ŵalutilire kuŵa ŵakukhora mwauzimu mwakuti ŵalutilire kucita uteŵeti wanyengozose.—1 Tim. 4:16.

14, 15. (a) Cifukwa wuli ŵapayiniya ŵakwenera kuŵa na umoyo wambura kukhumba vinandi? (b) Usange mupayiniya wasangana na masuzgo, kasi wakwenera kucita vici?

¹⁴ Ŵapayiniya awo ŵakucita makora ŵakufwilirapo kuti umoyo wawo uŵe wambura kukhumba vinandi. Yesu wakaciska ŵasambiri ŵake kuti ŵaŵenge na jiso lakulata pa cimoza. (Mat. 6:22) Iyo wakakhalanga umoyo wambura kukhumba vinandi mwakuti wafiske uteŵeti wake kwambura cakutimbanizga. Wakati: “Ŵakambwe ŵali na micembo ndipo viyuni vya mu dera vili na vivwimbo, kweni Mwana wa munthu walije malo ghakugonekapo mutu wake.” (Mat. 8:20) Mupayiniya uyo wakukhumba kuyezga Yesu, wakukumbuka kuti para wali na katundu munandi, wakuŵa na vinandi vyakuti wanozge, na vyakuti wawezgerepo.

¹⁵ Ŵapayiniya ŵakumanya kuti ŵakucita uteŵeti uwu cifukwa cakuti iwo mbapadera yayi. M’malo mwake, cawanangwa cilicose panji uteŵeti uliwose uwo tingaŵa nawo nchifukwa ca lusungu lukuru lwa Ciuta. Ntheura, kuti munthu walutilire kuŵa mupayiniya wakwenera kuthemba Yehova. (Fil. 4:13) Nyengo zinyake paŵenge masuzgo. (Sal. 34:19) Para ŵasangana na masuzgo, ŵapayiniya ŵakwenera kupenja ulongozgi kwa Yehova na kumuzomerezga kuti waŵawovwire m’malo mwa kuleka kucita uteŵeti. (Ŵazgani Salmo 37:5.) Apo ŵakuwona kuti Ciuta wakuŵapwelelera, ŵakusendelera comene kwa iyo pakuŵa Dada wawo wa kucanya wacitemwa.—Yes. 41:10.

16. Kasi mukwenera kucita vici para mukukhumba kucita upayiniya?

¹⁶ Usange mukukhumba kusanga vitumbiko nga ivyo ŵakusanga awo ŵali mu uteŵeti wanyengozose, muphalirani Yehova khumbo linu. (1 Yoh. 5:14, 15) Ŵafumbani awo ŵakucita upayiniya pasono. Jiŵikirani vilato ivyo vingamovwirani kuti mucite upayiniya. Ivi ndivyo Keith na Erika ŵakacita. Ŵakagwiranga nchito, ndipo ŵakagura nyumba na galimoto yiphya ŵati ŵatorana waka, nga umo ŵanandi ŵa msinkhu wawo ŵakucitira. Ŵakati: “Tikaghanaghananga kuti vinthu ivi vitovwirenge kuti tiŵe ŵakukhorwa, kweni ndimo vikaŵira yayi.” Keith wakati walekeskeka nchito, wakamba kucita upayiniya wakanyengo. Wakukumbuka, wakuti: “Upayiniya ukanikumbuska cimwemwe cikuru ico munthu wakuŵa naco para wali mu upharazgi.” Ŵakaŵa paubwezi na mbumba yinyake ya ŵapayiniya, iyo yikaŵawovwira kuti ŵawone cimwemwe ico munthu wakuŵa naco para wali na umoyo wambura kukhumba vinandi ndiposo para wakucita upayiniya. Kasi Keith na Erika ŵakacita vici? Ŵakati: “Tikalemba ndondomeko ya vilato vithu vyauzimu, tikayiŵika pa cijaro ca furiji [kuti tikumbukenge kuwonapo], ndipo tikaconganga cilato cilicose ico tafiska.” Nyengo yikati yajumphapo ŵakamba kucita upayiniya.

17. Cifukwa wuli cingaŵa camahara kusintha vinthu vinyake pa umoyo winu kuti mucite upayiniya?

¹⁷ Kasi mungamba kucita upayiniya? Usange pa nyengo yasono mukuwona kuti mungafiska yayi kucita upayiniya, citani vyose ivyo mungafiska kuti musendelere comene kwa Yehova mwa kupharazga comene. Para mungalomba na kughanaghanirapo, muwonenge kuti para mungasintha vinthu vinyake pa umoyo winu, mungacita upayiniya. Usange mungacita upayiniya, cimwemwe ico mungaŵa naco cingaluska vinthu vyose ivyo mungasida. Muŵenge ŵakukhorwa comene cifukwa ca kuŵika vinthu vya Ufumu pakwamba. (Mat. 6:33) Muŵenge na cimwemwe ico cikwiza cifukwa ca kupeleka. Kweniso muŵenge na mwaŵi ukuru wa kughanaghana na kuyowoya vya Yehova, ndipo ivi vikhozgenge ubwezi winu na iyo na kumukondweska.