Ogbiku jọ nọ a re se Edward Herbert evaọ obọ Britain ọ ta nọ, “ohwo nọ ọ rẹ sae rọ vrẹ amọfa ha, yọ ọye ọvo ọ kare ẹthẹ dhe omobọ riẹ no.” Eme yena nọ ogbiku yena ọ ta anwọ ikpe udhusoi akwa ane (400) nọ i kpemu na, i dhesẹ epanọ u wuzou te re ma rọ vrẹ amọfa, keme ma te siọ amọfa ba eruthọ ẹdẹjọ họ, nọ o te gwọlọ nọ a rọ vrẹ omai. (Matiu 7:12) Rekọ u wo oware ofa jọ nọ u wuzou viere nọ o rọ gwọlọ nọ ma rọ vrẹ amọfa. Muẹrohọ eme Pọl ukọ na nọ e rrọ obe Ahwo Kọlọsi 3:13.—Sei.

Fikinọ ma gba ha, ẹsejọ ma re ru amọfa thọ yọ amọfa a re ru omai thọ re. (Ahwo Rom 3:23) Ẹvẹ ma sai ro lele amọfa rria dhedhẹ? Ọghẹnẹ ọ rọ ẹkwoma Pọl hrẹ omai nọ, ma thihakọ kẹ ohwohwo jẹ hae rọ vrẹ. Ohrẹ yena u wuzou kẹ omai nẹnẹ wọhọ epanọ o jọ evaọ enwenọ ikpe idu-ivẹ nọ i kpemu nọ a ro kere iei. Joma romatotọ kiẹ eme Pọl yena riwi.

‘Whai ohwo o thi-akọ kẹ ohwo.’ Ẹme Griki nọ a fa “thi-akọ kẹ” na, u dhesẹ epanọ a rẹ rọ odiri lele amọfa yeri. Obe jọ u dhesẹ i rie wọhọ epanọ ohwo ọ rẹ rọ odiri thihakọ ekpehre uruemu amọfa dede nọ o be dhae eva. Ẹme na ‘kẹ ohwohwo’ u dhesẹ nọ, epanọ ma gwọlọ nọ a wo odiri kẹ omai na, ere ma re ru kẹ amọfa re. Fikiere, nọ ma tẹ be hae kareghẹhọ nọ ma wo iruemu jọ nọ e rẹ sae dha amọfa eva, ma gbẹ te kuvẹ hẹ re eware nọ amọfa a bi ru e dha omai eva te epanọ o rẹ rọ raha udhedhẹ nọ o rrọ udevie mai. Kọ otẹrọnọ amọfa a ru omai oware jọ nọ o dha omai eva gaga?

Wha ‘rọ vrẹ’ ohwohwo no eva ze. Ọgba-eriariẹ jọ ọ ta nọ, ẹme Griki nọ a fa ‘rọ vrẹ’ na, “orọnọ u dhesẹ epanọ a rẹ kpairoro vrẹ oware nọ a ru ohwo thọ ọvo ho, rekọ epanọ a rẹ rọ vrẹ omọfa no eva ze riẹriẹriẹ.” Obe jọ u dhesẹ i rie wọhọ “epanọ a re wo ohrọ-oriọ.” Otẹrọnọ ohwo jọ o ru omai eva dha te epanọ ma ro “wo eguago kpahe” iẹe, ma re dhesẹ nọ ma wo ohrọ-oriọ, nọ u te no omai eva ze re ma rọ vrẹ riẹ. Kọ fikieme ma jẹ re ohrọ amọfa? Keme ẹdẹ nọ ma te ru ohwo nọ ma rọ vrẹ na thọ, ma te gwọlọ nọ ọ re ohrọ omai jẹ rọ vrẹ omai re.

‘Wọhọ epanọ Ọnowo na ọ rọ vrẹ owhai na ere wha rẹ rọ vrẹ re.’ Ugogo ẹjiroro nọ o rọ gwọlọ nọ ma rọ vrẹ amọfa họ, Jihova ọ be rọ vrẹ omai no eva ze. (Maeka 7:18) Roro kpahe epanọ Jihova ọ be re ohrọ erahizi nọ i kurẹriẹ te. Wo ohẹriẹ no ahwo-akpọ, Jihova o re ru thọ họ. Ghele na, u no rie eva ze nọ ọ rẹ rọ vrẹ erahaizi nọ i kurẹriẹ, dede nọ ọ riẹ nọ o ti ru ohwo ọvo thọ họ. Uzẹme riẹ họ, Jihova họ emamọ oriruo nọ ma rẹ rọ aro kele re ma sae rọ vrẹ amọfa riẹriẹriẹ.

Ohrọ-oriọ Jihova u re si omai kẹle iẹe, jẹ wọ omai gwọlọ rọ aro kele ie. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:32–5:1) Fikiere u fo re ma nọ oma mai nọ, ‘Nọ orọnọ Jihova ọ rẹ re ohrọ mẹ jẹ rọ vrẹ omẹ na, fikieme mẹ gbẹ re ohrọ ahwo nọ a ru omẹ thọ re mẹ rọ vrẹ rai hi?’—Luk 17:3, 4.