Cit atir i jami ma tye

Cit atir ka ma nyuto lok ma tye iye

Ginacweya Nyuto Lubanga Won Twer Ducu

Ginacweya Nyuto Lubanga Won Twer Ducu

“Rwotwa [Jehovah] ki Lubangawa, in imyero me nongo deyo . . . pien in aye ma yam iketo jami ducu.”​—YABO 4:11.

1. Ngo ma watwero timone wek wamedde ki bedo ki niye matek?

 DANO mapol giwacci giye gin ma gineno ki wanggi keken. Watwero konyo kodi jo magi me dongo niyegi i kom Jehovah nining? Ada, Baibul wacci “pe tye ngat mo ma yam oneno Lubanga.” (Jon 1:18) Pi meno, wan watwero medde ki bedo ki niye matek i kom Jehovah “Lubanga ma pe nen-ni” nining? (Kol. 1:15) Mukwongo, omyero kong wange pwony goba ma gengo dano niang lok ada madok i kom Jehovah. Ci dong, omyero wati ki Baibul ki diro me turo tam mo keken ma “gengo dano miyo pe gingeyo Lubanga.”​—2 Kor. 10:4, 5.

2, 3. Pwony aryo mene ma giumo wang dano ci miyo pe gingeyo lok ada madok i kom Lubanga?

2 Pwony goba acel ma umo wang dano ci miyo pe gingeyo lok ada madok i kom Lubanga aye ni kwo ocakke pire kene. Kodi tam man pe rwatte ki gin ma kicoyo i Baibul dok weko dano gibedo labongo gen. Ki lok ada, pwony man ni kwo ocakke pire kene-ni cimo ni kwo pa dano peke ki tyen lok.

3 Ki tungcel, ludini mogo gipwonyo ni lobo ki jami ducu ma tye iye dong gurii pi mwaki alip mo manok keken. Jo ma gipwonyo lok man giworo Baibul, ento gin giwaco ni Lubanga ocweyo jami ducu i nino abicel keken, ma nino acel acel tye ki cawa 24, ki dok ni man otimme mwaki alip manok mukato angec. Gin gikwero kwed pa lucayan ma ginongo pe rwatte ki tamgi. Macalo adwogine, jo magi gimiyo dano gineno Baibul calo gin ma konye pe. Jo ma gicwako pwony man gipoyo wiwa i kom jo mogo i cencwari me acel ma onongo gumoko matek i kom Lubanga ‘ento pe gucung i ngec kikome.’ (Rom. 10:2) Watwero tic ki Lok pa Lubanga nining me turo tam maraco ma tye calo “cel gogo[-ni],” ma man kwako pwony ni kwo ocakke pire kene-ni ki ni Lubanga ocweyo jami ducu i nino abicel keken? * Watwero timo man ka waketo tek me nongo ngec matir me Baibul.

NIYEWA MYERO OJENGE I KOM LANYUT KI TYEN LOK MUCWINY

4. Niyewa myero ocung i kom gin ango?

4 Baibul cuko cwinywa ni myero water ngec ma wanongo calo gin ma pire tek. (Car. 10:14) Jehovah mito ni niyewa i kome ojenge i kom lanyut ki bene tyen lok mucwiny, pe i kom tam pa dano adana nyo tekwaro pa dini. (Kwan Jo Ibru 11:1.) Me dongo niyewa i kom Lubanga, omyero wabed labongo akalakala ni Jehovah tye. (Kwan Jo Ibru 11:6.) Wamoko tam meno ka wakwedo lok ada ma tye kun watiyo ki “wic makwiri” ento pe ni pien wamito ye ayea ni en tye.​—Rom. 12:1, NW.

5. Pingo watwero bedo labongo akalakala mo ni Lubanga tye?

5 Lakwena Paulo otito tyen lok acel ma miyo watwero bedo labongo akalakala mo ni Lubanga tye, kadi bed ni pe watwero neno en. Paulo ocoyo ni: “Cakke i kare ma giketo lobo, kit pa Lubanga ma onongo pe nen dong onen, kun gingeye i jami ducu ma en otiyo, en aye tekone ma pe gik, ki dit ma en Lubanga tye kwede. Mumiyo dano dong pe gitye ki lok mo ma myero gupid pi gengo ngegi.” (Rom. 1:20) Ka ce ngat moni tye ki akalakala ka ce ada Lubanga tye, itwero konye nining me niang lok pa Paulo-ni? Itwero tic ki lanyut mogo ki i ginacweya ma gicimo ni Lacwecwa tye ki teko dok ryek.

TEKO PA LUBANGA NEN I CWEC

6, 7. Kwot aryo ma gigwokowa-ni ginyuto teko pa Jehovah nining?

6 Teko pa Jehovah nen ka maleng i jami ma gubedo calo kwot ma gigwokowa​—yamo murumo lobo ki dong teko pa cipak ma orumo lobo. Me lapore, yamo murumo lobowa-ni pe watiyo kwede me yweyo keken. Ento bene tiyo calo kwot ma gwokowa ki i jami ma a ki i polo. Pol kare godi madongo ma gitwero balo jami mapol giwang woko ka gudonyo i yamo murumo lobo ci miyo waneno dero mamwonya adada.

7 Teko pa cipak murumo lobo bene gwokowa wek pe wanong awano. Wang it me teko man tye i cwiny lobo. Nyonyo muleny ma tye i cwiny lobo aye wang it me teko pa cipak murumo lobo dok tekone o wa ka mabor i polo. Teke gin mo omwoc ki i ceng, ci teko pa cipak-ki tiyo calo kwot ma gwokowa wek pe wanong awano. Teko pa cipak murumo lobo-ni konyo wek dero marac ma a ki i ceng pe owang jami weng makwo. Ma ka meno, teko pa cipak ywayo nyo corogi woko. Labongo akalakala mo, Jehovah “tekone dwong twatwal.”​—Kwan Icaya 40:26.

GINACWEYA NYUTO RYEKO PA LUBANGA

8, 9. Ryeko pa Jehovah nen nining i jami ma gigwokowa ma weko wamedde ki kwo?

8 Ryeko pa Jehovah nen i jami ma en oketogi pi gwoko kwowa kare ducu. Me lapore: Go kong ni ibedo i boma mo ma cel orumo woko dok dano mapol gibedo iye ento pe tye yo mo me kelo pii maleng i boma meno nyo cwalo yugi woko. I yo acel-lu, lobowa-ni tye calo boma meno. Tye ki pii maleng ma twero tum woko, ki bene pe watwero cwalo yugi woko. Ento kadi bed kumeno, lobowa-ni twero gwoko cwec bilion mapol ata. Pingo? Pien tye ki jami ma gigwokowa wek wamedde ki kwo.

9 Nen kong kit ma lobo miyo kwede yamo ma kilwongo ni oxygen wek jami makwo guywe. Jami makwo bilion mapol ata gitiyo ki oxygen me yweyo ento yamo ma kilwongo ni Carbon dioxide aye kati woko. Kadi bed kumeno, oxygen pe tum. Pingo? Wanongo lagamme ki i kit ma ginapita gitiyo ki ceng, pii, moj cam, ki dong carbon dioxide me yubo moc camgi kacel ki oxygen. Oxygen ma ginapita giyuboni aye dok waywe kwede. I yo macek watwero wacone ni, Jehovah tiyo ki ginapita ma en ocweyo me miyo “kwo ki dano ducu wa ki yweyo.” (Tic 17:25) Man pud dong ryeko me aura ya!

10, 11. Lapwopwo ki latugutugu ginyuto ryeko pa Jehovah nining?

10 Ryeko pa Jehovah bene nen i ginacweya mapol ma gimwonya ma gikwo i loboni. Kibyeko ni kwai jami makwo mapat pat i loboni tye i kine ka milion 2 me o kwede wa milion 100. (Kwan Jabuli 104:24.) Nen kong kit ma ryekone nen kwede i jami mogo ma en ocweyogi.

Ryeko pa Lubanga nen i kit ma en ocweyo kwede wang latugutugu; cal man nyuto wange ma kikwoto (Nen paragraf me 11)

11 Me lapore, tye lapwopwo mo ma adam wiye tidi calo leb kalam. Ento, lapwopwo meno tye ki kero kacel ki diro me tuk pi kilomita ma romo 3,000 kun ceng aye konyogi me ngeyo yo. Ento, gin gitimo man nining kun bene ceng nongo woto ki wire? Jehovah ocweyo adam wi lapwopwo-ni i yo mo me aura ma romo konye wek pe orweny kadi bed ceng woto ki wire. Ki bene, kong wanenu wang latugutugu. En neno jami ki wange aryo madongo. Adam wi latugutugu twero niang jami mapol kadi ka gin mo onyikke matitidi adada dok wange ma kicweyo ki diro-ni aye konye.

12, 13. Gin ango mini ur adada ma lubbe ki kit ma Jehovah ocweyo kwede ki nyig komi?

12 Ma pud dong miniwa ur loyo aye kit ma Jehovah ocweyo ki nyig kom [cell] ma jami ducu makwo gitye kwede. Me lapore, komi tye ki nyig kom matino tino ma romo trilion 100 kulu. Nyig kom acel acel tye ki gin mo matidi ma owine calo tol ma kilwongo ni DNA (dioxyribonucleic acid) ma gwoko ngec ma mitte me yubo dul komi ducu.

13 DNA mono gwoko ngec ma rom mene? Por kong kero me gwoko ngec pa gram acel me DNA ki CD. CD twero gwoko ngec ducu ma tye i dikconari, dok man tye me aura pien CD tye gin mo matidi keken. Ento, gram acel keken me DNA twero gwoko ngec ma rom ki CD trilion acel kulu! Me ketone i yo mukene, DNA ma kitwoyo pong malaga matidi me cai twero gwoko ngec ma romo cweyo dano trilion 2.5 kulu!

14. Jami ma lucayan guniang miyo iwinyo nining i kom Jehovah?

14 Kabaka Daudi owacci onongo tye calo Jehovah ocoyo ngec ducu ma mitte me cweyo dano i buk. I lokke i kom Jehovah, en owaco ni: “Ineno koma kede wangi kun mom ru ocweo otum, dul koma acel acel tye ocoo oko i bukki.” (Jab. 139:16, Baibul me leb Lango) Man weko watwero niang gin mumiyo Daudi opako Jehovah i kare ma en olwodo lok i kom kit ma kicweye kwede. I mwaki mukato cokcok-ki, lucayan guniang jami mapol adada ma weko wabedo ki ur ka watamo i kom kit ma Jehovah ocweyowa kwede. Jami magi gimiyo waye lok ma laco jabuli ocoyo ma lubbe ki Jehovah ni: “Abipaki, pien in aye ma myero gilwori dok itye me aura. Ticci ducu ma itiyo obedo tic aura! Ingeya maber twatwal.” (Jab. 139:14) Ada, cwec nyuto atir ka maleng ni Lubanga tye ada.

KONY JO MUKENE ME MIYO DEYO BOT LUBANGA WON TWER DUCU

15, 16. (a) I yo mene ma bukkewa gukonyo kwede dano me dongo pwocgi i kom Jehovah pi jami ma en ocweyo? (b) Ma lubbe ki pwony ma wi lokgi tye ni “Was It Designed?,” mene ma pud dong imaro loyo?

15 Pi mwaki mapol, magajin me Awake! okonyo dano milion mapol me dongo pwocgi ma lubbe ki ngec ma ginacweya miyo i kom Lubanga won twer ducu. Me labolle, wi lok madit me Awake! me Sektemba 2006 onongo tye ni “Is There a Creator?” [Tika Tye Ngat Mo ma Ocweyo Jami Ducu?] Magajin man kigoyo tutwalle me yabo wang jo ma giwacci kwo ocakke pire kene kacel ki jo ma giye ni kicweyo jami ducu i nino abicel keken, ma nino acel acel tye ki cawa 24. Ma lubbe ki Awake! meno, laminwa mo acel ocoyo i jang gang kal me lobo Amerika ni: “Miyo Awake! man bot dano owoto mapwot adada. Dako mo acel openyo pi kopi 20. En tye lapwony biology, dok onongo mito ni latin kwan acel acel obed ki kopi ma mege.” Ominwa mo acel bene ocoyo ni: “Acako nywako i tic me tito kwena i 1940 ki wiye, dong acok o mwaka 75, ento pud peya anongo mit pa tic me pwony kit macalo anongo i dwe-ni i miyo Awake! man ma kite dok pat-ti.”

16 Pi mwaki mogo dong, pol pa Awake! kati ki pwony ma wi lokke tye ni “Was It Designed? Pwony magi macego cego-ni ginyuto diro ma nen i cwec ki dok kit ma dano gutemo poro kwede Lacwecwa ma Ladiro-ni. I 2010, wanongo gin mukene ma twero konyowa me keto deyo i kom Lubanga i kare ma kicwalo woko brocuwa me Was Life Created? [Kwo Mono Kicweyo Acweya?] Cal mamwonya ma gitye i brocuwa man kigoyogi me dongo pwocwa i kom Jehovah pi jami ma en ocweyo. Lapeny ma gitye i agikki me dul acel acel konyo ngat ma tye ka kwanone-ni me lwodo lok i kom gin ma en oa ka kwanone. Tika dong inongo mit pa tic ki brocuwa man i ticci me pwony i ot ki ot, i teng gudo, nyo i miyo caden ma pe iyubbe iye?

17, 18. (a) Lunyodo, wutwero konyo lutinowu nining me bedo ma guyubbe me tito niyegi? (b) In dong itiyo ki brocuwa ma giloko i kom ginacweya-ni nining i worowu pi jo me ot?

17 Lunyodo, tika dong wunyamo lok ma i brocuwa man ki lutinowu i woro pi jo me ot? Ka ce wunyamo, ci wubikonyo lutinowu me dongo pwocgi i kom Lubanga won twer ducu. Gwok nyo itye ki lutino ma mwakagi tye apar ki wiye ma gitye i cinia. Jo ma gipwonyo ni kwo ocakke pire kene pol kare gitemme me bwologi kun giwacci Lacwec pe. Lucayan, lupwonye, yub mogo me telebijon madok i kom ginacweya ki dong vidio mogo cwako pwony man ni kwo ocakke pire kene-ni. Wutwero konyo lutinowu me kwero pwony goba man kun wutiyo ki brocuwa mukene me The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking, ma bene kicwalo woko i 2010. Calo brocuwa me Was Life Created?, brocuwa man bene cuko cwiny jo matino me “bedo kede ngec atut.” (Caro. 2:10, 11, Baibul me leb Lango) Brocuwa man konyogi me moko ka jami ma kipwonyogi kwede i cukul tye lok ada.

Lunyodo, wuyub lutinowu me tito niyegi (Nen paragraf me 17

18 I kine mogo wawinyo ripot ni lucayan gugolo cogo ma moko pwony man ni kwo ocakke pire kene-ni. Brocuwa me Origin of Life kiyubo i yo ma konyo lutino kwan me moko tamgi pigi kengi ka ripot magi lok ada. Brocuwa man bene pwonyogi kit me gamo lok pa jo ma giwacci lucayan dong gunongo ni kwo twero cakke pire kene. Lunyodo, ka ce wutiyo ki brocuwa magi, ci wubikonyo lutinowu me bedo ma guyubbe me miyo lagam ki tekcwiny bot jo ma gipenyogi pi gin mumiyo giye ni Lacwec tye.​—Kwan 1 Petero 3:15.

19. Mot ango ma wan ducu watye kwede?

19 Watwero pwonyo jami mapol madok i kom kit mamwonya pa Jehovah ka wakwano lok ma lubbe ki ginacweya ma kicoyo i bukkewa. Tyen lok man ma pire tekki weko wamiyo pak madit adada bot Lubanga. (Jab. 19:1, 2) Pud dong watye ki mot madit ya me miyo bot Jehovah, Lacwe jami ducu, deyo ki woro ma en opore me nongone!​—1 Tem. 1:17.

^ para. 3 Pi ngec mukene ma twero konyowa me nyamo lok ki jo ma gicwako ni kicweyo lobo i nino abicel-li, nen pot karatac 24 nio i 28 i brocuwa me Was Life Created?