TATE nameme ova li va shakena mo 1919 koshoongalele shOvakonakoni vOmbibeli voPaiwana moCedar Point, moOhio, muU.S.A. Ova ka hombola lwopexulilo lomudo oo. Ame onda dalwa mo 1922, nondenge yange Paul oya ka dalwa konima yomido mbali. Omukulukadi wange, Grace, okwa dalwa mo 1930. Ovadali vaye, Roy naRuth Howell, ova kulila moshili molwaashi ovadali vavo ova li Ovakonakoni vOmbibeli nosho yo ookaume komumwatate Charles Taze Russell.

Onda shakena naGrace mo 1947 notwa li twa hombola mo 16 Juli 1949. Fimbo inatu hombola, otwa li twa ninga eenghundafana da kwata moiti di na sha nonakwiiwa yetu. Otwa li twa tokola tu ye moukalele wefimbo li yadi notuha mone ounona. Mu 1 Oktoba 1950 otwa li twa hovela okukokola ondjila. Opo nee mo 1952 otwa li twa shivwa tu ye moilonga youpashukilishikandjo.

Atushe otwa li twa mona kutya otwa pumbwa ekwafo la kwata moiti opo tu wanife po oshilonga shetu. Nonande ame onda li nde lihonga kovamwatate va pyokoka, onda li nda hala Grace naye a mone edeulo li li nawa. Onda li nda popya naMarvin Holien, oo a kala kaume koukwaneumbo wetu. Okwa kala yo e li omupashukili omweendi a pyokoka, nonda li nde mu pula handi ti: “Grace oku li omunyasha noke na natango owino. Mbela ou shii umwe oo ta dulu okulonga naye noku mu deula oule wokafimbo?” Okwa nyamukula ta ti: “Heeno. Edna Winkle omukokolindjila e na owino oo ta dulu oku mu kwafela neenghono.” Lwanima Grace okwa ka popya shi na sha naEdna a ti: “Okwa li ha kwafele nge ndi popye nda manguluka ngeenge hatu longo eumbo neumbo, okukala ndi shii nghee ndi na okunyamukula ngeenge ovanhu tava pataneke nge nosho yo okukala handi pwilikine nawa komuneumbo opo ndi yandje enyamukulo li li mondjila. Okwa li lela ekwafo olo nda pumbwa.”

Fye naGrace otwa li hatu longo moikandjo ivali yomoshilongo shaIowa, mwa kwatelwa outukulwa voitukulwalongo yaMinnesota naSouth Dakota. Opo nee otwa li twa tuminwa koshikandjo sho-1 shaNew York, mwa kwatelwa eenhele ngaashi Brooklyn naQueens. Itatu dimbwa nande nghee twa li tu udite  inatu wana okuwanifa po oshinakuwanifwa shetu. Oshikandjo osho osha li sha kwatela mo eongalo laBrooklyn Heights olo la li hali ongala mOlupale lOuhamba lomoBetel, nomwa li mu na vahapu vomoukwaneumbo waBetel va pyokoka. Konima eshi nda li nda yandja oshipopiwa shange shotete shoilonga meongalo olo, omumwatate Nathan Knorr okwa li e uya kwaame ndele ta ti: “Malcolm, owe tu pa omayele oo tu na okutula moilonga, nokwa li taa wapalele. Ino dimbwa kutya, ngeenge ito tu kwafele moku tu pa omayele opahole, ito ka dula lela okukwafela ehangano. Twikila okulonga oilonga iwa.” Konima yokwoongala, onda li nda hepaululila Grace osho nda lombwelwa. Lwanima otwa ka ya konduda yetu yopombada moBetel. Ndele molwaashi otwa li twa wililwa po omolwoshisho, otwa li twa lila.

Konima yeemwedi dinini, otwa li twa shangelwa onhumwafo tai tu shivi tu ka ye mondodo onhi-24 kofikola yaGilead, neetundi odo oda li tadi ka pwa muFebruali 1955. Fimbo inatu ya kofikola oyo otwa li twa shiivifilwa kutya itatu ka deulilwa naanaa oilonga youtumwa. Ndele ponhele yaasho, ohatu ka kwafelwa tu kale hatu pondola moilonga yovapashukili ovaendi. Osha li shihokwifa okukala kofikola ya tya ngaho, noye tu honga yo okukala ovalininipiki.

Eshi twa ka mana ofikola oyo, otwa li twa tumwa tu ka longe moilonga youpashukili woshitukulwa. Oilonga oyo oya li ya kwatela mo oitukulwalongo ngaashi Indiana, Michigan naOhio. Opo nee, muDesemba 1955 otwa li twa shangelwa onhumwafo ya dja komumwatate Knorr, nomwa li mwa shangwa kutya: “Lombwelei nge osho mu udite, tamu popi mwa manguluka. Ngeenge omwa hala okuuya okukala moBetel . . . ile omwa hala oku ka longa kondje yoshilongo konima ngeenge omwa kala moBetel oule wefimbo, shiivifile nge. Ngeenge omwa hala oupashukilishikandjo ile woshitukulwa, lombwele nge.” Otwa li twe mu nyamukula kutya, ohatu ka hafela oshilonga keshe osho hatu pewa. Noina pa kalwa, otwa li twa lombwelwa tu ke lilopote koBetel.

Momukokomoko womido dihafifa odo twa kala moBetel onda kala handi yandje oipopiwa nokuhonga moitukulwa ihapu yOilongo ya Hangana. Onda kala yo handi deula nokukwafela ovanyasha vahapu ovo lwanima va ka longa oilonga ya fimana mehangano laJehova. Lwanima, onda ka kala hamushanga womumwatate Knorr mombelewa oyo hai unganeke oilonga yokuudifa yomounyuni aushe.

Omido odo nda kala handi longo mOshikondo shOilonga odo unene nda hafela. Moshikondo omo onda li handi longo naT. J. (Bud) Sullivan. Okwa kala omukwatelikomesho woshikondo osho oule womido dihapu. Ndele opa li vamwe ovo nde lihonga shihapu  kuvo. Fred Rusk oo a li a pulwa a deule nge, oye umwe womuvo. Ohandi dimbuluka eshi nda li handi mu pula nohokwe, handi ti: “Fred, omolwashike ho ningi omalunduluko mahapu meenhumwafo dange dimwe?” Okwa yola, ndele ta ti: “Malcolm, ngeenge oto popi oshinima shonhumba, oto dulu oku shi yelifa moule, ndele ngeenge oto shi shange, unene tuu ngeenge osha dja oku kObetel, oshi na okukala shi uditike nawa noshi li paushili ngaashi tashi dulika.” Opo nee okwa popya nonghenda a ti: “Kala wa pama, oto longo nawa, nokonima yefimbo, oto ka kala wa pyokoka.”

Omido odo twa kala moBetel, Grace okwa kala ha pewa oilonga ya yoolokafana, mwa kwatelwa okuwapaleka nokufila oshisho eenduda dOvabetel. Okwa li ha hafele oilonga ya tya ngaho. Fiyo okunena, ngeenge twa shakene novamwatate vamwe ovo va li ovanyasha vomoBetel pefimbo opo, ohava lombwele Grace tave limemesha tava ti: “Oshili owa honga nge okuyala ombete yange, nameme okwa kala e hole osho wa honga nge.” Grace okwa li yo ha hafele okulonga moshikondo shOifo, shokuungaunga nomapulo noshokukwata omawi. Okulonga oilonga oyo ya yoolokafana, okwe mu kwafela a kale a tala ko oshilonga keshe ile keshe opo hatu longo mehangano laJehova shi li oufembanghenda nenangeko noupuna. Natango kunena osho e udite ngaho.

Mo 1970 nasha, otwa ka didilika kutya ovadali vetu ovanamido ova li va pumbwa lela okufilwa oshisho. Nokungaho, otwa li tu na okuninga etokolo la kwata moiti. Katwa li twa hala okufiya po Obetel nosho yo ovapiya vaJehova vakwetu ovo twa li twa ika notu va hole neenghono. Ndele nande ongaho, onda li ndi udite kutya oshi li oshinakuwanifwa shetu okufila oshisho ovadali vetu. Onghee hano, otwa ka fiya po Betel, ashike otwa li tu na elineekelo kutya ngeenge onghalo oya lunduluka, ohatu ka alukila mo vali.

Onda li nda hovela okulonga mehangano lekwashilipaleki opo tu likwafe painiwe. Ohandi dimbuluka eshi omukulunhu woilonga umwe a li a lombwela nge fimbo nda li handi deulwa, ta ti: “Ehangano eli otali xumu ashike komesho ngeenge ohatu kongeni oilyo komatango, molwaashi opo ashike hatu ka moneni oilyo. Kape na shimwe sha fimana shi dulife okukala po komatango keshe to ningi omakwatafano novanhu.” Onde mu nyamukula nda ti: “Ondi shi shii kutya oto popi we likolelela koimoniwa, noinandi yemba osho to popi. Ashike ondi na oinakuwanifwa yopamhepo oyo shidalelwe ndi i hauluke noitandi shi hetekele nokuli. Ohandi ka kala handi ningi omakwatafano novanhu konguloshi, ashike mEtivali nomEtine komatango ondi na okuya kokwoongala kwa fimanenena.” Jehova okwa nangeka nge noupuna eshi inandi kala handi faula okwoongala omolwoilonga yomboloto.

MuJuli 1987 eshi meme a fila meumbo lovakulupe, otwa hangwa tu li naye. Omukulunhu wovapangi okwa li e uya kuGrace ndele te mu lombwele ta ti: “Mee Allen, inda keumbo u ka fude po. Keshe umwe oku shi shii kutya owa li ho uya alushe  kunyokomweno. Kala nombili yopamadiladilo noino kala we lidina.”

MuDesemba 1987, otwa li twa yadeka eefooloma doku ka longa natango konhele oko tu hole, kObetel. Ndele konima ashike yomafiku manini, Grace okwa li a monika okankera mendjada eli la kula. Okwa li a tandwa ndele ta veluka filufilu. Lwanima, otwa ka shangelwa onhumwafo ya dja kObetel tai ti kutya natu twikile nokulonga moukalele pamwe neongalo omo tu li. Otwa li twa tokola toko okutwikila noilonga yetu yOuhamba.

Konima yefimbo, onda ka mona oilonga koTexas. Otwa ka tokola okuya ko molwaashi otwa li twa hala okukala konhele oko ku na onghalo yomhepo ya pupyala kanini, nonghalo oyo oye ke tu wapalela. Omu moTexas otwa kala mo oule womido 25, tu li novamwatate novamwameme ovo ve na ko nasha nafye notwa ikililafana navo.

Oule womido, Grace okwa kala ta hepekwa kokankera yomendjadja la kula, yomomunino nosho yo yokevele, ndele ina kala nande ha ngongota omolwonghalo yaye. Okwa kala alushe ha longele kumwe naame nokwa fimaneka nge ndi li omutwe woukwaneumbo. Okwa kala ha pulwa luhapu kutya, “Oshike hashi mu kwafele mu pondole nomu kale mwa hafa mohombo yeni?” Ohe va lombwele omatomheno e li ane taa shikula: “Otu li ookaume kopofingo. Ohatu kundafana keshe efiku pandjikilile. Ohatu kala pamwe efimbo la wana efiku keshe. Katu na fiku twa ka nangalele twa handukilafana.” Oshoshili kutya omafimbo amwe otashi dulika tu ningafane nai, ashike ohatu diminafana po nokudimbwa, naasho ohashi eta ouwa.

Omayeleko aeshe oo twa shakeneka monghalamwenyo yetu okwe tu honga oilihongomwa oyo kutya:

1.  Lineekela alushe Jehova nokutambula ko osho a pitika shi ningwe. Ino kala ho lineekele meendunge doye mwene. — Omayel. 3:5, 6; Jer. 17:7.

2. (  Kala ho kongo ewiliko mEendjovo daKalunga, kashi na nee mbudi kutya oshike sha ningwa po. Osha fimanenena okudulika kuJehova neemhango daye. Otu na okuhoolola kutya ohatu dulika ile itatu dulika, ndele itatu dulu okukala pokati. — Rom. 6:16; Heb. 4:12.

3. (  Ope na oshinima shimwe osho sha fimanenena monghalamwenyo, okuliningila edina liwa naJehova. Kala wa pitifa komesho okulonga ehalo laye ponhele yokulilikolela omamona. — Omayel. 28:20; Omuud. 7:1; Mat. 6:33, 34.

4. (  Ilikana u kale ho longo noudiinini nou pondole moilonga yaJehova. Kala ho yandje elitulemo kwaasho to dulu okuninga ndele ha kwaasho ito dulu okuninga. — Mat. 22:37; 2 Tim. 4:2.

5.  Shilipalekwa yo kutya, kape na vali ehangano limwe hali nangekwa noupuna kuJehova nokwe li hokwa. — Joh. 6:68.

Ame naGrace otwa longela Jehova keshe umwe omido di dulife 75, naashi twa hombola otwe mu longela omido hanga 65. Otwa kala lela hatu hafele okulongela Jehova pamwe oule womido adishe odo. Otwe lineekela nohatu indile opo ovamwatate novamwameme navo va mone nghee okukala we lineekela Jehova haku eta omanangeko noupuna monghalamwenyo.