IN TAATA yéetel in maamaeʼ tu kʼaj óoltubaʼob tiʼ junpʼéel asamblea anchaj tiʼ le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Biblia tu kaajil Cedar Point (Ohio, Estados Unidos) tu jaʼabil 1919. Teʼ jaʼab xanoʼ tsʼoʼok u beeloʼob. Teneʼ síijen tu jaʼabil 1922. Kaʼapʼéel jaʼab síijkeneʼ ka síij in wíitsʼin Paul. Grace, in wataneʼ, síij tu jaʼabil 1930 yéetel líikʼ ichil u kaajal Jéeoba. Roy yéetel Ruth Howell, u taataʼob Graceeʼ, líikʼoʼob xan ichil u kaajal Jéeoba. U abueloʼob Graceeʼ jach tu bisubaʼob yéetel le sukuʼun Charles T. Russel.

Teen yéetel Graceeʼ t-kʼaj óoltba tu jaʼabil 1947 yéetel tsʼoʼok k-beel 16 tiʼ julio tiʼ 1949. Le táan k-bisikbaoʼ t-tsikbaltaj baʼax taak k-beetik maas táanil. T-chʼaʼtuklaj maʼ u yantal k-paalal yéetel k-maas tsʼáaik k-óol k-meyajt Dios. Tu kʼiinil 1 tiʼ octubre tiʼ 1950, t-beetaj k-precursoril. Tu jaʼabil 1952, tsʼaʼaboʼon meyaj bey circuitoileʼ.

Tu kaʼatúulaloʼon t-uʼuyaj maʼ tu páajtal k-beetik le meyajoʼ. Tin wilaj in kaanbal tiʼ sukuʼunoʼob úuch joʼopʼok u meyajtikoʼob Dios yéetel tin wilaj xan u yáantaʼal in watan. Binen tʼaan yéetel Marvin Holien, juntúul máax úuch joʼopʼok u biskuba yéetel k-familia tsʼoʼok u xáantal káajak u beetik u superintendente viajanteil. Tin waʼalajtiʼ: «Graceeʼ x-lóoʼbayan yéetel yaʼab baʼax maʼ u yojliʼ. ¿Yaan wa máax jeʼel u tsʼáaik junpʼíit áantaj tiʼeʼ?». Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Yaan, Edna Winkle, juntúul kiik úuch joʼopʼok u beetik u precursorail. Yaʼab baʼax ken u kan tu yéetel». Jach bey úuchik jeʼex tu yaʼaloʼ, ka máan kʼiineʼ, Graceeʼ tu yaʼalaj: «Ednaeʼ tu yáanten utiaʼal maʼ in chʼaʼik saajkil ken yanaken tu jool u yotoch le máakoʼoboʼ. Jeʼel baʼaxak ka u yaʼal le máakoʼoboʼ u yojel bix ken u núukil yéetel tu yeʼesajten unaj in wuʼuyik baʼax ku yaʼalikoʼob utiaʼal in wojéeltik baʼax ken in waʼaltiʼob. ¡Jach letiʼe áantaj kʼaʼabéetten kaʼachoʼ!».

Meyajnajoʼon tiʼ kaʼapʼéel circuito yaan tu estadoil Iowa. Le circuitoʼobaʼ ku wéej ookloʼob tak tu estadoil Minnesota yéetel Dakota del Sur. Ka tsʼoʼokeʼ máansaʼaboʼon teʼ Circuito 1 yaan Nueva Yorkoʼ. Le circuitoaʼ ku kʼuchul tak Brooklyn yéetel  Queens. Mix bikʼin kun tuʼubultoʼon bix t-uʼuyilba teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ. Unaj k-xíimbaltik u Múuchʼulil Brooklyn Heights, ku muchʼkubaʼob tiʼ junpʼéel u Najil Reino yaan Betel tuʼux ku bin sukuʼunoʼob úuch joʼopʼok u meyajoʼob Betel. Ka tsʼoʼok in máansik le yáax tsoltʼaanoʼ naatsʼ tin wiknal le sukuʼun Nathan Knorr, ka tu yaʼalajten: «Malcolm, ta waʼalaj jujunpʼéel baʼax unaj k-beetik, leloʼ jach maʼalob. Maʼ u tuʼubultech lelaʼ, wa maʼ ta tsolnuʼuktikoʼon utiaʼal a wáantkoʼoneʼ maʼ kun béeytal a jach meyaj tiʼ u káajal Jéeoba. Maʼalob baʼax ta beetaj. Maʼ u xuʼulul a beetik». Ka tsʼoʼok le muchʼtáambaloʼ tin waʼalaj tiʼ Grace le baʼax tu yaʼalajten le sukuʼunoʼ. Yoʼolal le bix k-uʼuyikba teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ ka kʼuchoʼon teʼ cuarto tsʼaʼabtoʼon tu najil Beteloʼ, joʼopʼ k-okʼol.

Ka máan wa jaypʼéel meseseʼ túuxtaʼabtoʼon junpʼéel carta. Le cartaoʼ táan u yaʼalik ka xiʼikoʼon teʼ xook 24 tiʼ le Escuela tiʼ Galaad kun tsʼoʼokol tu mesil febrero tiʼ 1955. Táanil tiʼ k-bineʼ aʼalaʼabtoʼoneʼ le xookoʼ maʼ chéen ku beetaʼal utiaʼal u beetik máak u misioneroiliʼ, baʼaxeʼ utiaʼal u beetik máak maas maʼalob le meyaj tsʼaʼantiʼoʼ. Jach jatsʼuts t-ilil úuchik k-bin teʼ xookoʼ, baʼaleʼ t-ilaj xan unaj k-eʼesik kabal óolal.

Ka tsʼoʼok le xookoʼ túuxtaʼaboʼon meyaj bey distritoeʼ. Le distritooʼ ku kʼuchul kaʼach tu estadoil Indiana, Michigan yéetel Ohio. Baʼaleʼ tu mesil diciembre tiʼ 1955, úuch junpʼéel baʼax maʼ táan k-páaʼtikiʼ. Le sukuʼun Knorroʼ tu túuxtajtoʼon junpʼéel carta tuʼux ku yaʼalik: «Aʼaleʼexten tu jaajil jach baʼax ka tuklikeʼex. In kʼáat in wojéelt wa taak a meyajeʼex Betel [...], wa taak a meyajeʼex junpʼéel tiempo [Betel] tsʼoʼoleʼ ka bineʼex áantaj táanxel luʼumil, wa maas taak a meyajeʼex bey viajanteeʼ». T-aʼaleʼ jeʼel baʼaxak ka tsʼaʼabak k-beeteʼ jach kiʼimak k-óol. Jach maʼ xáanchajeʼ ka tʼaanoʼon utiaʼal k-bin Betel.

Ichil le jaʼaboʼob tiaʼanoʼon Beteloʼ tin máansaj tsoltʼaanoʼob tiʼ múuchʼuliloʼob yéetel tiʼ asambleaʼob óoliʼ tiʼ tuláakal le luʼumiloʼ. Yaʼab táankelmoʼob xan tin wáantaj, ka máan kʼiineʼ tsʼaʼab nukuch meyaj u beetoʼob ichil u kaajal Jéeoba. Tu tsʼookeʼ meyajnajen bey secretario tiʼ le sukuʼun Knorr teʼ oficina tuʼux ku nuʼuktaʼal kaʼach le kʼaʼaytaj ku beetaʼal tuláakal yóokʼol kaaboʼ.

Jach kin kʼaʼajsik le jaʼaboʼob meyajnajen teʼ Departamento de Serviciooʼ. Teʼeloʼ múul meyajnajen yéetel Thomas «Bud» Sullivan, máax úuch joʼopʼok u beetik u superintendenteil. Jach kaanbalnajen xan tiʼ uláakʼ sukuʼunoʼob jeʼex Fred Rusk, le máax kaʼansten in beet le meyaj teʼ Departamento de Serviciooʼ. Láayliʼ kʼajaʼanten ka tin kʼáatajtiʼ: «Fred,  ¿baʼaxten ka sen utskíintik le cartaʼob kin beetkoʼ?». Fredeʼ tu cheʼej ka tu yaʼalaj junpʼéel baʼax tu beetaj in tuukul: «Malcolm, ken tsikbalnakoʼon yéetel wa máaxeʼ jeʼel u béeytal k-tsoliktiʼ le baʼax k-kʼáatoʼ, baʼaleʼ ken k-tsʼíibt wa baʼax maases le baʼax k-tsʼíibtik wayeʼ kʼaʼabéet k-ilik u naʼataʼal maʼalob». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalajten: «¡Maʼ u lúubul a wóol! Jach maʼalob baʼax ka beetik, ken máanak kʼiineʼ yaan a beetik maas maʼalob».

Ichil le jaʼaboʼob anchajoʼon Beteloʼ, Graceeʼ jejeláas meyaj tu beetaj. Meyajnaj bey ama de llaveseʼ, junpʼéel meyaj jach jatsʼuts tu yilil. Tak bejlaʼeʼ ken k-il jujuntúul tiʼ le táankelmoʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, ku yaʼalikoʼob tiʼ Grace: «Teech kaʼansten in pʼat maʼalob in cama, yéetel u jaajileʼ in maamaeʼ jach kiʼimak u yóol ka tu yojéeltaj». Graceeʼ meyajnaj tuʼux ku kʼaʼamal cartaʼob, tuʼux ku beetaʼal revistaʼob yéetel tuʼux ku beetaʼal videocintaʼob. Úuchik u beetik jejeláas meyajoʼobeʼ le áant u tsʼáa cuenta, jeʼel tuʼuxak ka k-meyajt Jéeoba bey xan jeʼel baʼaxak ka k-beeteʼ, u meyaj máak utiaʼal u káajaleʼ junpʼéel nojoch privilegio. Tak teʼ kʼiinoʼobaʼ bey u tuukulaʼ.

Tu chúumuk u jaʼabiloʼob 1970, t-tsʼáaj cuentaeʼ k-taataʼobeʼ táan u maas yantal u jaʼabiloʼob yéetel kʼaʼabéet áantajtiʼob. K-aktáantaj junpʼéel baʼax jach talamchajtoʼon. Maʼ k-kʼáat lukʼul kaʼach Beteliʼ mix k-pʼatik le máaxoʼob yéetel k-bisikbaoʼ. Baʼaleʼ toʼon unaj k-kanáantik k-taataʼob. Le oʼolal jóokʼoʼon Betel, baʼaleʼ yéetel u tuukulil k-kaʼa suut ken maas maʼalobchajak tuláakal.

Káaj in konik seguroʼob, utiaʼal leloʼ kin bin tu yotoch le máakoʼoboʼ. Maʼ kun tuʼubulten le baʼax tu yaʼalajten juntúul tiʼ le supervisoroʼob le táan in kaʼansaʼal in beet le meyajoʼ, tu yaʼalajten: «Le negocioaʼ yaan tumen k-bin il le máakoʼob tu chíinil kʼiinoʼ. Teʼ horaoʼ tiaʼan le máakoʼob tu yotochoʼ. Unaj u yantal máak tu jool u yotochoʼob teʼ hora jeʼeloʼ, mix baʼal maas kʼaʼanaʼan tiʼ leloʼ». Teneʼ tin waʼalajtiʼ: «Kin naʼatik baʼaxten bey a waʼalikoʼ tumen a wilmaj bey unajoʼ. Baʼaleʼ yaan baʼaloʼob kin beetik ichil in religión mix juntéen pʼáatak maʼ in beetik, yéetel minaʼanten u tuukulil u xuʼulul in beetik beoraaʼ. Kex yaan kʼiin jeʼel in meyaj tak tsʼoʼok u yáakʼabtaleʼ, tu kʼiinil martes yéetel jueveseʼ jach kʼaʼabéet in bin teʼ muchʼtáambaloʼob ku beetaʼaloʼ». Jéeobaeʼ jach tu kiʼikiʼtʼanten tumen maʼ xuʼul in bin muchʼtáambal yoʼolal le meyaj kin beetkoʼ.

Tu mesil julio tiʼ 1987, in maamaeʼ kíim tiʼ junpʼéel tuʼux ku kanáantaʼal máaxoʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼob. Tiaʼanoʼon tu yiknal ka kíimeʼ. U nojchil le enfermeraʼoboʼ náatsʼ yiknal Graceeʼ ka tu yaʼalajtiʼ: «Jáan xeen jeʼelel junsúutuk ta wotoch doña [Grace]. Tuláakloʼon k-ojel tiaʼanech kaʼach mantatsʼ yiknal a suegraeʼ. Maʼ a sen chiʼichnaktal, ta beetaj tuláakal le ku páajtaleʼ».

 Tu mesil diciembre tiʼ 1987, t-chupaj junpʼéel solicitud utiaʼal k-kaʼa bin Betel, junpʼéel kúuchil k-jach yaabiltmaj. Baʼaleʼ chéen wa jaypʼéel kʼiin k-chupeʼ ka ilaʼab yaan cáncer de colon tiʼ Grace. Yoʼolal leloʼ operartaʼabi, ka tsʼoʼok u maʼalobtaleʼ aʼalaʼabtoʼoneʼ saʼat le kʼojaʼaniloʼ. Baʼaleʼ le táan u yúuchultoʼon leloʼ túuxtaʼabtoʼon junpʼéel carta tumen u najil Betel tuʼux ku yaʼalaʼaltoʼon maas maʼalob ka pʼáatkoʼon teʼ múuchʼulil tuʼux yanoʼonoʼ. T-chʼaʼtuklaj k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ.

Ka máan kʼiineʼ aʼalaʼab u tsʼaʼabalten junpʼéel meyaj tu estadoil Texas. T-aʼalaj jeʼel k-bineʼ, tumen t-tuklaj jeʼel u lúubultoʼon maʼalobil le clima yaan teʼeloʼ. ¡Jach bey úuchikoʼ! Tsʼoʼok veinticinco jaʼaboʼob táan k-áantaj wayeʼ. Le sukuʼunoʼoboʼ jach utsoʼob, yéetel yaan máaxoʼob yéetel k-bisikba maʼalob.

Graceeʼ tsʼoʼok u muʼyajtik yaʼab kʼojaʼaniloʼob jeʼex cáncer de colon, tiroides yéetel maʼ úucheʼ cáncer de seno. Baʼaleʼ mix juntéen u yaʼal baʼaxten tiʼ letiʼ ku yúuchul beyoʼ. Juntúul maʼalob atantsil yéetel jach ku yáantken. Yaʼab u téenel tsʼoʼok u kʼáataʼaltiʼ baʼax áantkoʼon utiaʼal u jach kiʼimaktal k-óol yéetel k-bisikba jach maʼalob. Letiʼeʼ ku yaʼalik kanpʼéel baʼax oʼolal: «Jach kin biskinba yéetel Malcolm; mantatsʼ k-tsikbal; kiʼimak k-óol k-múul máansik tiempo, yéetel táanil tiʼ k-bin weenleʼ k-utskíintik le talamiloʼob ku yantaltoʼonoʼ». U jaajileʼ yaan kʼiineʼ k-tsʼíikil, baʼaleʼ k-ilik k-tuʼubsik le baʼax ku yúuchloʼ yéetel k-perdonar; leloʼ maʼatech u fallar.

Jujunpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob t-kanaj ikil k-aktáantik le talamiloʼoboʼ, letiʼe jeʼeloʼobaʼ:

1.  Mantatsʼ unaj k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba yéetel k-kʼamik baʼax ku chaʼik u yúuchul, mix juntéen unaj k-kʼubik k-óol chéen tiʼ toʼon (Pro. 3:5, 6; Jer. 17:7).

2.  Unaj k-chaʼik u nuʼuktikoʼon le Bibliaoʼ yéetel k-beetik baʼax ku yaʼalik Jéeoba, kex jeʼel baʼaxak ka k-aktáanteʼ. Chéen kaʼapʼéel baʼax jeʼel u páajtal k-beetkeʼ: k-uʼuyik u tʼaan Dios wa maʼ (Rom. 6:16; Heb. 4:12).

3.  U maas kʼaʼanaʼanil ichil u kuxtal máakeʼ letiʼe u pʼáatal utsil tu táan Jéeobaoʼ. Unaj k-tsʼáaik táanil le Reinooʼ, maʼ le ayikʼaliloʼoboʼ (Pro. 28:20; Ecl. 7:1; Mat. 6:33, 34).

4.  Unaj k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u chaʼa k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-meyajtik. Unaj k-beetik le baʼax ku páajtal k-beetkoʼ, maʼ le baʼax maʼ tu páajtaloʼ (Mat. 22:37; 2 Tim. 4:2).

5.  Minaʼan uláakʼ kaaj kʼamaʼan yéetel kiʼikiʼtʼantaʼan tumen Jéeoba (Juan 6:68).

Teen yéetel Graceeʼ tsʼoʼok maas tiʼ setenticinco jaʼaboʼob joʼopʼok k-meyajtik Dios. Desde tsʼoʼokok k-beeleʼ tsʼoʼok sesenticinco jaʼaboʼob táan k-meyajtik. ¡Jach jatsʼuts le jaʼaboʼob jeʼeloʼ! K-payalchiʼ yoʼolal k-sukuʼunoʼob yanoʼob tuláakal yóokʼol kaab utiaʼal u kiʼikiʼ óoltikoʼob le bukaʼaj utsiloʼob ku taasik u kʼubik u yóol máak tiʼ Jéeobaoʼ.