1, 2. (a) Omolwashike sha fimanenena ‘okukala oupafi opo tu shiive okwiindila’? (b) Omapulo elipi twa pumbwa okulipula shi na sha nokwiilikana?

OMUNAILONGA umwe oo a li ha longo oufiku okwa ti: “Efimbo olo hali kala lidjuu neenghono okukala oupafi okeengulasha.” Ovanailonga vahapu ovo hava longo oufiku kashiimba navo otava dimine oshinima osho. Ovakriste vokunena navo ova taalela eshongo la faafana molwaashi exulilo longhalelo yoinima yaSatana youkolokoshi ola ehena popepi. Oufiku owa twa keengulasha oku shi popya pafaneko. (Rom. 13:12) Itashi ka kala tuu sha nyika oshiponga okukwatwa keemhofi efimbo eli! Nomolwaasho, otwa pumbwa okukala hatu ‘diladila pandunge nokukala oupafi tu shiive okwiindila’ ngaashi Omishangwa tadi tu ladipike. — 1 Pet. 4:7.

² Molwaashi otu li momafiku axuuninwa elela, otwa pumbwa okulipula kutya: ‘Mbela ohandi kala ngoo ndi li oupafi ngeenge tashi uya pokwiilikana? Mbela omailikano ange okwa yoolokafana nohandi ilikana pandjikilile? Ohandi ilikanene ngoo vamwe, ile ohandi kala ashike handi yandje elitulemo keemhumbwe nokoinima yopaumwene? Ongahelipi eilikano la fimana ngeenge tashi uya poku ka xupifwa?’

3. Tumbula eenghedi omo tu na okwiilikana.

³ Eshi omuyapostoli Paulus a shangela Ovaefeso, okwa popya shi na sha ‘nomailikano aeshe.’ (Ef. 6:18) Ngeenge hatu ilikana Jehova, luhapu ohatu mu pula e tu wanifile po eemhumbwe detu noku tu kwafele tu ungaunge nomupondo nomashongo etu. “Omuudi womailikano” oha nyamukula pahole omailikano etu a tya ngaho. (Eps. 65:3) Ndelenee katu na ashike okukala hatu ilikana shi na sha neemhumbwe detu. Otwa pumbwa yo okukala hatu tange Jehova, hatu mu pandula noku mu indila twa mana mo.

4. Omolwashike tu na okukala hatu tange Jehova lwoikando momailikano etu?

 ⁴ Otu na omatomheno mahapu okutanga Jehova ngeenge hatu ilikana. Pashihopaenenwa, ohatu dulu oku mu tanga ‘omolwoikumwifilonga yaye neenghonopangelo daye dinene.’ (Lesha Epsalme 150:1-6.) Eevelishe 6 dEpsalme 150 ode tu ladipika lwoikando 13 kutya natu tange Jehova. Omolwetilofimaneko lokutila Kalunga, omupsalme umwe okwa imba ta ti: “Keshe efiku ohandi ku tange omapa a-7 molweemhangela doye da yuka.” (Eps. 119:164) Jehova okwa wana lela okutangwa. Onghee hano, otwa wana oku mu tanga momailikano etu ‘keshe efiku lwomapa-7,’ sha hala kutya, lwoikando.

5. Okukala hatu pandula Kalunga momailikano otaku tu kwafele ngahelipi?

⁵ Osha fimana yo okukala hatu pandula momailikano. Paulus okwa li a ladipika Ovakriste vokuFilippi a ti: “Kaleni mu he na nande oshisho shasha, ndelenee oufyoona weni u shiivifileni Kalunga momailikano nomomaindilo pamwe nomapandulo.” (Fil. 4:6) Ngeenge otwa kala hatu pandula Jehova tashi di komutima, otashi ke tu amena tuha kale noikala ya fa younyuni ou. Ovanhu vahapu, unene tuu momafiku aa axuuninwa, kave ‘nolupandu.’ (2 Tim. 3:1, 2) Oikala ya tya ngaho oi li apeshe mounyuni. Ngeenge inatu lungama, nafye ohatu dulu okukulika oikala ya tya ngaho. Ngeenge otwa kala hatu pandula Kalunga momailikano etu, otashi ke tu kwafela tu kale twa wanenwa notuha kale noikala ‘yokungongota shi na sha noipewa’ ile oinima oyo tu na monghalamwenyo. (Jud. 16) Navali, ngeenge omitwe domaukwaneumbo ohadi pandula Kalunga eshi tadi ilikana pamwe nomaukwaneumbo ado, otadi kwafele oilyo youkwaneumbo nayo i kale i na olupandu.

6, 7. Okwiindila otashi ti shike, noshike hatu dulu okwiindila Jehova?

⁶ Okwiindila otashi ti okwiilikana wa mana mo to holola omaliudo oye omoule. Opeemhito dilipi hatu kala twa pumbwa okwiindila Jehova? Ohatu dulu okuninga ngaho ngeenge hatu hepekwa ile tu na oudu woshinamenena. Oshi shii okuudiwa ko ngeenge hatu indile Kalunga e tu kwafele peemhito da tya ngaho. Ndele mbela odo odo ashike eemhito dokwiindila Jehova?

⁷ Diladila koshihopaenenwa sheilikano laJesus. Didilika osho a ti kombinga yedina laKalunga, Ouhamba waYe nosho yo ehalo laYe. (Lesha Mateus 6:9, 10.) Kunena oukolokoshi owa lunda pombada, nomapangelo opanhu otaa nyengwa okuwanifila po ovanhu nokuli neemhumbwe davo da fimana. Nomolwaasho, osha yeleka okukala hatu ilikana opo edina laTate yetu womeulu li yapulwe nOuhamba waye u uye u xulife po epangelo laSatana nopo ehalo laye li wanifwe kombada yedu ngaashi yo meulu. Onghee hano, natu kaleni oupafi nokukwatela mo momailikano etu oinima aishe oyo twa dja nokutumbula.

8, 9. Omolwashike tuhe na okutokola Petrus novayapostoli vakwao eshi va li va kofa moshikunino shaGetsemane?

⁸ Nonande omuyapostoli Petrus okwa li a ladipika Ovakriste va ‘kale oupufi va shiive okwiindila,’ pomhito imwe okwa li a dopa okuninga ngaho. Okwa li umwe womovahongwa ovo va li va kofa eshi Jesus a li ta ilikana moshikunino shaGetsemane. Nokuli nokonima eshi Jesus e va lombwela va ‘kale oupafi, vo va [twikile okwiilikana, NW],’ ova twikila ashike okukofa. — Lesha Mateus 26:40-45.

⁹ Ndelenee ponhele yokutokola nonyanya Petrus nosho yo ovayapostoli vakwao eshi inava dula okukala oupafi, otu na okudimbuluka kutya ova kala ve lipyakidila neenghono momukokomoko wefiku olo nomolwaasho ova li va loloka neenghono. Fiku olo ova li ve lipyakidila  nokulongekida Opaasa nove i dana konguloshi. Konima yaasho, Jesus okwa li a dika po Ouvalelo wOmwene, opo ovahongwa vaye va kale ve shii nghee Edimbuluko lefyo laye li na okukala hali ningwa. (1 Kor. 11:23-25) Eshi va mana, ova ‘imba eimbilo lepandulo, ndele tava i kOmhunda yeemono,’ va enda oshinano shonhumba va pita momapandavanda aJerusalem. (Mat. 26:30, 36) Eshi va fika oko, otashi dulika sha li sha yuka nale keengulasha. Nafye ngeno omo twa li moshikunino shaGetsemane onguloshi oyo, otashi dulika nafye ngeno twa kofa. Ashike Jesus ka li a kembaula ovayapostoli vaye ovo va li va loloka, ndele okwa dimina nolukeno a ti kutya, “omhepo oya hala, ndele ombelela i noungone.”

10, 11. (a) Oshilihongomwa shilipi Petrus e lihonga moshiningwanima shomoshikunino shaGetsemane? (b) Oshike we lihonga moshimoniwa shaPetrus?

¹⁰ Petrus okwa li e lihonga oshilihongomwa moshiningwanima shomoshikunino shaGetsemane, osho kutya osha fimanenena okukala oupafi. Jesus okwa hangwa e va londwela a ti: “Oufiku ou wonena onye amushe otamu lidimbike nge.” Pomhito oyo Petrus okwa ti: “Nande aveshe nave ku lidimbike, haame handi ku lidimbike nande fiku limwe.” Opo nee Jesus okwa lombwela Petrus kutya ote ke mu lidimbika lutatu. Petrus okwa popya vali nomufindo ta ti: “Nande ondi fye naave, itandi ku lidimbike nande.” (Mat. 26:31-35) Ndele Petrus okwe ke lidimbika Jesus, ngaashi naanaa Jesus a tongele. Eshi Petrus e ke shi didilika kutya okwe lidimbika Jesus, okwa “lila nokulililila.” — Luk. 22:60-62.

¹¹ Nopehe nomalimbililo, Petrus okwe lihonga oshilihongomwa moshimoniwa osho, na lwanima okwa ka efa po oikala yokukala e lineekela muye mwene. Okwa ka pondola molwaashi okwa kala ha ilikana. Eshi shididilikwedi oshosho kutya Petrus oye e tu ladipika tu ‘kale oupafi tu shiive okwiindila.’ Mbela ohatu dulika ngoo komayele oo a nwefwa mo? Ohatu “indile” ngoo alushe, hatu ulike kutya otwe lineekela Jehova? (Eps. 85:9) Natu dimbulukeni yo omayele omuyapostoli Paulus oo taa ti: “Ou e lishii e li ofika, na lungame a ha wile po.” — 1 Kor. 10:12.

12. Nehemia okwe tu tulila po oshihopaenenwa shiwa shilipi?

¹² Nehemia oo a li omupindili wohamba yaPersia, Artasasta, mefelemudo eti-5 K.O.P, okwe tu tulila po oshihopaenenwa shiwa ngeenge tashi uya pokwiilikana twa mana mo. Oule womafiku, okwa kala te ‘lidilike nokwiindila kuKalunga’ omolwOvajuda vomuJerusalem  ovo va li monghalo i etifa onghenda. (Neh. 1:4) Eshi Artasasta e mu pula kutya omolwashike ta monika a nyika oluhodi, okwa “indila Kalunga komeulu” divadiva. (Neh. 2:2-4) Oshidjemo? Jehova okwa nyamukula omailikano aye nokwa yukifa oinima omolwoshiwana shaYe. (Neh. 2:5, 6) Osho kasha li tuu sha pameka eitavelo laNehemia!

13, 14. Oshike tu na okuninga opo tu kale tu neitavelo la pama nokufinda eenghendabala daSatana doku tu teya omukumo?

¹³ Okukala hatu ilikana pandjikilile ngaashi Nehemia otashi ke tu kwafela tu kale neitavelo la pama. Satana ke nonghenda, naluhapu ohe tu ponokele unene tuu ngeenge twa nghundipala. Pashihopaenenwa, ngeenge hatu vele ile twa polimana, ohatu kala tu udite kutya osho hatu longo moukalele omwedi keshe itashi ti sha lela kuKalunga. Vamwe otashi dulika tu kale tu na eliudo tali tu nyenyetele omolwoinima yonhumba oyo twa ningile monakudiwa. Peemhito da tya ngaho, Satana oha kendabala oku tu ningifa tu kale tu udite twa fa tuhe noshilonga kuJehova. Mokweefa a kale ta longo nomaliudo etu momukalo oo, ohashi nghundipaleke eitavelo letu. Ndele ngeenge otwa ‘kala tu li oupafi nokwiindila,’ ohatu ka kala neitavelo la pama. “Oshikelelifo sheitavelo” otashi ke tu kwafela tu “dule okudima po nasho oikuti yomunawii ya xwama omundilo.” — Ef. 6:16.

¹⁴ Ngeenge otu ‘li oupafi nohatu indile,’ nande otu hangwe komayeleko eitavelo ombadilila, itatu ke liyandja kuo. Ngeenge hatu yelekwa ile twa taalela omashongo, natu dimbuluke oshihopaenenwa shaNehemia nokwiilikana kuKalunga nopehe na okwoongaonga. Ohatu ka dula ashike okulididimikila omayeleko nomashongo kekwafo laJehova.

15. Omapulo elipi hatu dulu okulipula shi na sha nokwiilikanena vamwe?

¹⁵ Jesus okwa li a ilikanena Petrus opo a kale e neitavelo la pama. (Luk. 22:32) Omukriste womefelemudo lotete wedina Epafras okwa li a hopaenena Jesus mokwiilikanena ovamwaxe vomuKolossi. Paulus okwa lombwela Ovakolossi ta ti: “Oye ou he mu kondjele alushe momailikano aye, opo mu kale mwa fikama mwa wana nomwa pama mehalo alishe laKalunga.” (Kol. 4:12) Nafye ohatu dulu okulipula kutya: ‘Ohandi ilikanene ngoo ovamwatate mounyuni aushe nda mana mo? Olungapi handi kwatele momailikano ange ovaitaveli vakwetu ovo tava mono oixuna omolwoiponga yopaushitwe? Onde lixula naini okwiilikanena ovamwatate ovo ve na oinakuwanifwa ya kwata moiti mehangano laJehova? Ohandi ilikanene ngoo oilyo yeongalo letu oyo ya taalela omashongo?’

16. Mbela otashi ti sha ngoo lela okwiilikanena vamwe? Shi yelifa.

¹⁶ Otashi ti sha lela okukala hatu ilikanene vamwe kuJehova Kalunga. (Lesha 2 Ovakorinto 1:11.) Ngeenge ovapiya vaJehova vahapu tava ilikanene vamwe lwoikando, itashi ti kutya Jehova ota ka kala e udite a fininikwa a nyamukule omailikano etu, ndele oha kaleke momadiladilo okunakonasha kwetu eshi te a nyamukula. Onghee hano, otu na oku shi tala ko shi li oufembanganda munene okwiilikanena vamwe noku li oshinima sha fimanenena. Ngaashi Epafras, otu na okuulika kutya otu hole shili ovamwatate tashi di komutima notu na ko nasha navo shili mokukala hatu va ilikanene twa mana mo. Naasho otashi ke tu hafifa, molwaashi “okuyandja oku nelao komesho yokutambula.” — Oil. 20:35.

17, 18. ‘Okukala oupafi tu shiive okwiindila’ otaku tu kwafele ngahelipi?

¹⁷ Fimbo Paulus ina tya kutya “oufiku [owa] fika keengula, omutenya ou li popepi,” okwa tetekela neendjovo edi: “Efimbo eli eshi mu li shii, nokutya, otundi oya fika mu penduke mo meemhofi; osheshi exupifo letu oli li popepi nafye paife, li dule lefiku olo twa hovela okwiitavela.” (Rom. 13:11, 12) Ounyuni mupe waKalunga wa udanekwa nosho yo exupifo letu oi li popepi shi dulife nale. Inatu kofeni pamhepo, nokatu na okweefa omalipyakidilo omounyuni ou e tu kwate omboko noku tu imba tu kale hatu ilikana kuJehova paumwene. Ponhele yaasho, otu na ‘okukala oupafi tu shiive okwiindila.’ Osho otashi ke tu kwafela tu kale “moweenda uyapuki nometilokalunga” fimbo twa teelela efiku laJehova. (2 Pet. 3:11, 12) Kungaho, onghedi yetu yokukalamwenyo otai ka ulika kutya otu li oupafi pamhepo nonokutya otwa itavela shili kutya ounyuni ou woukolokoshi ou li pokuxula po. Onghee hano, natu ‘ilikaneni tuhe nedimbuko.’ (1 Tes. 5:17) Natu hopaeneneni yo Jesus mokukala hatu kongo eemhito dokwiilikana paumwene. Ngeenge otwa kala hatu ilikana paumwene kuJehova efimbo la wana, ohatu ka ehena popepi elela naye. (Jak. 4:7, 8) Osho kashi li tuu enangekonoupuna likumwifi!

¹⁸ Omishangwa oda popya shi na sha naJesus da ti: “Oye a yandja pomafiku aye omombelela omayambo omaindilo nomailikano nokukuwa pombada nomahodi kuou ta dulu oku mu xupifa mefyo, nokwa udika omolwetilokalunga.” (Heb. 5:7) Jesus okwa li ha indile nokwiilikana, naasho oshe mu kwafela a kanyatele oudiinini waye kuKalunga fiyo okefyo. Oshidjemo, Jehova okwe ke mu nyumunina omwenyo womeulu ihau fi. Nafye ohatu dulu okukala ovadiinini kuTate yetu womeulu kashi na nee mbudi kutya ohatu ka hangwa komayeleko ile komashongo a tya ngahelipi konahiya. Ngeenge otwa kala tu ‘li oupafi tu shiive okwiindila,’ ohatu ka mona ondjabi yomwenyo waalushe.