1, 2. (a) Ekuma tufwete kadila ‘twalungalala yamu sambu’? (b) Nkia yuvu tufwete kiyuvula mu kuma kia sambu?

MUNTU mosi wasalanga salu kia yingila wavova vo: “E ntangwa isundidi e mpasi muna yingila muna fuku i vava kuma kufinamanga o kiá.” Awana bayingila kala fuku wamvimba balenda kwikila muna mvovo miami. Tulenda tezanesa kolo kiaki ye kolo tuzingilanga. E nza yayi ya Satana ilweke kikilu ku mbaninu. E kolo kiaki kifwananene ye ntangwa isakanga e tombe muna fuku. Muna kuma kiaki, Akristu bafwete sianga e ngolo za kwamanana yingila. (Roma 13:12) Avo tubakamene tulu twa mwanda, tulenda sia zingu kieto mu vonza. Muna kuma kiaki, diamfunu twakala ye ngangu yo landa lulukisu lwa Nkand’a Nzambi lwa “lungalala yamu sambu.”—1 Pe. 4:7.

² Wau vo se ku mbaninu a nza ya Satana tuzingilanga, diambote twakiyuvula: ‘Nga isianga sungididi muna sambu yame? Nga isambanga mpila zawonso za sambu? Nga isambanga ntangwa zawonso? Nga isambanga mu kuma ki’akaka yovo mu kuma kia lekwa ina mvwidi kaka o mfunu? E sambu nkia mfunu ina muna luvuluzu lwame?’

3. Nkia mpila sambu tufwete vanganga?

³ Muna nkanda kasonekena esi Efeso, Paulu wa ntumwa wasadila mvovo “nsamba zawonso.” (Ef. 6:18) Vava tusambanga, nkumbu miayingi tulombanga kwa Yave katuvana ina tuvwidi o mfunu yo kutusadisa mu sunda e mpasi tunwananga zau. O Nkand’a Nzambi uvovanga vo Yave “owanga sambu.” Wau vo okutuzolanga, okutuwanga vava tukunlombanga lusadisu. (Nku. 65:2) Kansi vava tusambanga, ke tufwete lombanga kaka ko dina tuvwidi o mfunu. Tufwete mpe kembelelanga Yave, kumvutula matondo yo kundodokela.

4. Ekuma tufwete kembelelanga Yave muna sambu yeto?

⁴ Vena ye kuma yayingi tufwete kembelelanga Yave muna sambu yeto. Kasikil’owu, tulenda kunkembelela vava tuyindulanga “ukesa wandi” yo “nene wandi wayingi.” (Tanga Nkunga 150:1-6.) E tini sambanu ya Nkunga 150 isadilanga e mvovo ‘nukembela’ Yave nkumbu 11. Nsoneki akaka a Nkunga wasonga luyangalalu lwandi muna Yave vava kayimbila vo: “Nkumbu nsambwadi muna lumbu ikukembela, mu kuma kia nzengo zaku zansongi.” (Nku. 119:164) Kieleka, Yave ofweno kikilu kembelelwa. Muna kuma kiaki, tufwete kunkembelelanga muna sambu yeto “nkumbu nsambwadi,” i sia vo, nkumbu miayingi.

5. Ekuma o vutula matondo muna sambu yeto dinina dia lutaninu?

⁵ Vutula matondo i mpila yakaka ya sambu. Paulu wakasakesa Akristu muna mbanz’a Filipi vo: “Ke nutelamenwa uma moyo ko; kansi muna mambu mawonso, muna sambu yo ludodokelo yo matondo, e ndomba zeno, mbula zazayiswa kwa Nzambi.” (Fili. 4:6) Wau vo mu lumbu yambaninu ya nza ya Satana tuzingilanga yo zungwa kwa wantu ayingi bena vo “ntokozi,” diamfunu twavutulanga matondo kwa Yave ye nsi a ntima wawonso muna nsambu zawonso kekutuvananga kimana twalembi tanginina wantu a nza. (2 Tim. 3:1, 2) E nza yazala yo wantu balembi vutulanga matondo. Avo ke tuyikebele ko, e fu kiaki kilenda kutusambukila. O vutula matondo kwa Nzambi vava tusambanga, kiese dikututwasilanga yo kututanina twalembi yima fu kia yidima mu kuma kia zingu kieto. (Yuda 16) Vana ntandu, vava o se kesambanga vamosi y’esi nzo andi yo vutulanga matondo kwa Nzambi, olenda kasakesa nkaz’andi yo wana mu yima e fu kia vutula matondo.

6, 7. Nki i ludodokelo? Mu nkia mambu tulenda dodokela Yave?

⁶ O dodokela i samba ye ziku kiawonso mu songa mana mekututokanesanga. Mu nkia mambu tulenda dodokela Yave? Tulenda lomba lusadisu kwa Yave vava tubangikwanga yovo vava tunwananga ye mpasi za mayela. Muna kolo kiaki, ke diambi ko dia dodokela Yave mu kunlomba lusadisu. Kansi, nga tufwete kundodokela kaka vava tubangikwanga yovo vava tunwananga ye mpasi za mayela?

⁷ Muna vana e mvutu za kiuvu kiaki, yambula twabadika dina Yesu kavova muna sambu ki’Es’eto vava kayika e nkumbu a Nzambi, Kintinu kiandi ye luzolo lwandi. (Tanga Matai 6:9, 10.) E nza yayi mu yiva kaka yina. Ayadi ke belendanga lungisa nsatu za nkangu ko. Muna kuma kiaki, tufwete sambanga vo e nkumbu a S’eto ezulu yaveleleswa, e Kintinu kiandi kiza katula luyalu lwa Satana. Eyayi mpe i ntangwa ya dodokela Yave kimana luzolo lwandi lwavangama ova ntoto nze kun’ezulu. Muna kuma kiaki, yambula twakwamanana yingila yo vanganga mpila zawonso za sambu.

8, 9. Ekuma ke tufwete tumbila Petelo ye ntumwa zakaka ko wau baleka o tulu muna mpatu a Ngetesemane?

⁸ Kana una vo Petelo wa ntumwa wakasakesa Akristu mu “lungalala yamu sambu,” vakala ye ntangwa ina yandi kibeni kalenda wo vanga ko. Petelo wakala mosi mun’antumwa ana baleka o tulu ekolo Yesu kasambanga muna mpatu a Ngetesemane. Kana nkutu vava Yesu kabavovesa vo bakwamanana ‘yingila yo samba,’ bawanuka kunsi a tulu.—Tanga Matai 26:40-45.

⁹ Vana fulu kia tumba Petelo ye ntumwa zakaka wau vo ke bayingila ko, ­tufwete sungamena vo bayoya bakala mu kuma kia salu basala lumbu kiakina. Bakubika yo kembelela nkinzi a Nduta muna fuku wauna. I bosi, Yesu wasikidisa Nlekelo a Mfumu yo songa kw’alongoki andi e mpila bafwete yindulwilanga lufwa lwandi. (1 Kor. 11:23-25) O Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Vava bayimbidi nkunga, bavaikidi, bele muna mongo a Olive.” Bakangala tini kiandá muna nzila za Yerusaleme. (Mat. 26:30, 36) Nanga mu dingidingi diavangama. Kele vo twakala muna mpatu a Ngetesemane muna fuku wauna, yeto mpe nanga leka twadi leka. Vana fulu kia tumba ntumwa zandi, Yesu wavova vo “mwand’ele uzolele, kansi nitu yatovoka.”

10, 11. (a) Adieyi Petelo kalongoka mu dina diambwila muna mpatu a Ngetesemane? (b) Adieyi olongokele muna nona kia Petelo?

¹⁰ O Petelo walongoka diambu diamfunu muna fuku una kalembi yingila muna mpatu a Ngetesemane. Vitila lumbu kiaki, Yesu wavova vo: “Oyeno awonso nukunt’esakuba o fuku wau.” Kansi o Petelo wavova vo: “Ovo awonso bekut’esakuba, omono kità dio nkutu ko.” I bosi, Yesu wavova vo Petelo okumvanina nkalu nkumbu ntatu. Kansi o Petelo kakwikila ko. Wavova vo: “Kana nkutu vo mfwete fwa yaku, kikuvanina nkalu ko.” (Mat. 26:31-35) E mvovo mia Yesu mialungana vava Petelo kavakula nkalu vo kanzeye ko. Vava kabakula e mbi kavanga, Petelo ‘wabokomoka ye dilu.’—Luka 22:60-62.

¹¹ Muna kuma kia dina diambwila, Petelo walongoka vo kafwete kuyibundanga vuvu kiasaka ko. E sambu kiasadisa Petelo muna sunda fu kiaki. Aweyi tuzayidi wo? Petelo yandi wasoneka vo tufwete kwamanana ‘lungalala yamu sambu.’ Nga tulemvokelanga elongi diadi dia Nkand’a Nzambi? Nga ‘tukwamanananga o samba’ mu songa vo tubundang’e vuvu muna Yave? (Nku. 85:8) Tufwete mpe sungamenanga lulukisu lwa Paulu vo: “Ndion’obenze vo telama ketelama, mbula katoma tala kàbwa.”—1 Kor. 10:12.

12. Nekemiya nkia mbandu ambote kasonga?

¹² Badika e nona kia Nekemiya ona wakala nembungw’a Antakesate wa Ntinu a Parasi muna tandu kiatanu Vitila Kristu. Nekemiya wasonga mbandu ambote ya samba kwa Yave ye nsi a ntima wawonso. Nkand’a Nzambi uvovanga vo Nekemiya ‘wafionkonona yo samba kuna kwa Nzambi’ mu lumbu ­yayingi mu kuma kia mpasi banwananga zau Ayuda kuna Yerusaleme. (Nek. 1:4) Vava Antakesate kanyuvula e kuma kakadila ye ntantu, vana vau Nekemiya ‘wasamba kwa Nzambi ezulu.’ (Nek. 2:2-4) Nkia nluta diatwasa? Yave wavana e mvutu muna sambu yandi yo twasa nluta kwa nkangu andi. (Nek. 2:5, 6) Ediadi, diakumika kikilu lukwikilu lwa Nekemiya.

13, 14. Adieyi tufwete vanga mu kala yo lukwikilu lwasikila yo lembi yambula vo Satana katuyoyesa?

¹³ Avo tukwamanana samba nze Nekemiya, dikutusadisa mu kala yo lukwikilu lwasikila. Satana ke kutufwanga nkenda ko. Ovavanga kutuvukumuna vava tukalanga twatovoka. Kasikil’owu, vava tunwananga ye kimbevo yovo lukendalalu, tulenda yantika yindula vo e ntangwa tuviokesanga muna salu kia umbangi ke ina mfunu ko vana meso ma Nzambi. Akaka muna yeto bekendalalanga mu kuma kia mana mababwila muna zingu. Satana ozolanga kutufila mu kwikila vo ke tuna mfunu ko. Ovavanga sadila e ntangwa tukalanga twakendalala mu yoyesa lukwikilu lweto. Kansi, avo tukwamanene o samba, tulenda sikila ye kwikizi. Nkand’a Nzambi utezanesanga lukwikilu lweto ye ngubu ampwena eyi ilenda kutusadisa mu zima ‘maswanga mawonso matiya ma ndiona wambi.’—Ef. 6:16.

¹⁴ Avo ‘tulungalala yamu sambu,’ ke tubakama ku kinsalukisa ko avo lukwikilu lweto lutontelo. Vava tunwananga ye ntonta yovo mpasi, tufwete sungamenanga e mbandu a Nekemiya yo samba kwa Yave. Mu lusadisu lwa Yave kaka tulenda zizidila umpukumuni yo sunda ntonta za lukwikilu.

15. Nkia yuvu tufwete kiyuvula mu kuma kia samba muna wete di’akaka?

¹⁵ Yesu wasamba mu kuma kia Petelo kimana lukwikilu lwandi lwalembi yoya. (Luka 22:32) Nkristu mosi muna tandu kiantete, nkumbu andi Epafera, watanginina mbandu a Yesu. Epafera wasamba mu kuma kia mpangi zandi kuna Kolosai. Paulu wabasonekena vo: “Okunusiàmanènenang’aka muna sambu, nwatelama, nwazikuka, yo sikidiswa muna luzolo lua Nzambi lwawonso.” (Kol. 4:12) Tufwete kiyuvula: ‘Nga isambanga mu kuma kia mpangi zame bena mu nza yawonso? Nkumbu nkwa isambanga mu kuma kia mpangi bemonanga mpasi mu kuma kia sumbula? Nkia lumbu kiansuka yasamba mu kuma ki’awana bena ye kiyekwa kiampwena muna nkubik’a Yave? Nga isambanga mu kuma kia mpangi bena mu mpasi muna nkutakani?

16. Nga diamfunu kikilu mu samba mu kuma kia mpangi zeto? Ekuma?

¹⁶ O samba kwa Yave wa Nzambi muna wete di’akaka dilenda kikilu kubasadisa. (Tanga 2 Korinto 1:11.) Yave ke vananga mvutu za sambu ko mu kuma kia sia vo ayingi muna selo yandi belombanga diambu dimosi nkumbu miayingi. Kansi, oyangalalanga mu mona e nzola besonganga kwa muntu yo nkw’andi vava kevananga e mvutu za sambu yau. Muna kuma kiaki, diamfunu kikilu twasambanga mu kuma ki’akaka. Tufwete landa mbandu a Epafera yo songa zola kwa mpangi zeto Akristu muna vanganga e ngolo za samba mu kuma kiau. Avo tuvanga wo tukala ye kiese, kadi “edi diviokele e nsambu, dia vana, ke mu tambula ko.”—Mav. 20:35.

17, 18. O kala ‘walungalala yamu sambu’ aweyi dilenda kutusadisila?

¹⁷ Vitila Paulu kavova vo “o fuku usakidi, o mwini ufinamene,” wasoneka vo: “Wau nuzeye e sungi, ovo owau e ntangwa ifwene nwasikama kuna tulu: kadi e mpuluka itufinamene, ke mu kolo kina twakwikila ko.” (Roma 13:11, 12) E nza yampa ya Nzambi ifinamene, e mpuluk’eto mpe ifinamene kikilu. Ke tufwete leka tulu twa mwanda ko ngatu yambula vo e nza yatuyiya e ntangwa tuvaulanga mu samba kwa Yave. Kansi, tufwete kwamanana “lungalala yamu sambu.” Avo tuvanga wo, dikutusadisa mu kala ye “nkal’avauka yo vumina Nzambi” ekolo tuvingilanga e lumbu kia Yave. (2 Pe. 3:11, 12) E mpila tusadilanga e zingu kieto isonganga kana vo tuyingilanga muna mwanda yo kwikila vo e mbaninu a nza yayi yambi ifinamene. Muna kuma kiaki, tufwete ‘kwamanana samba.’ (1 Tes. 5:17) Tufwete tanginina Yesu yo vaulanga e ntangwa ya kala va yeto kaka mu samba kwa Yave. Avo tuvaula e ntangwa mu samba kwa Yave, ­dikutusadisa mu kumfinama. (Yak. 4:7, 8) Ediadi dikututwasila nsambu zayingi.

¹⁸ O Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘Ona wina vo muna lumbu yandi ya nitu, wau kasambidi e sambu, yo dodokelelela kuna kazu kiangolo ye kinsanga, kwa ndion’olenda kumvuluza muna lufwa, yo wakana muna diambu dia vumi wandi wa Nzambi.’ (Ayib. 5:7) Yesu wasamba yo dodokela yo sikila ye kwikizi muna Nzambi yakuna mfoko a zingu kiandi ova ntoto. Muna kuma kiaki, Yave wafula Mwan’andi yo kumvana moyo ulembi fwa kuna zulu. Yeto mpe tulenda songa kwikizi kwa S’eto ezulu kana nkutu nkia ntonta yovo mpasi tuwanana zau kuna sentu. Kieleka, tulenda vwa nsendo wa moyo a mvu ye mvu avo tukwamanana “lungalala yamu sambu.”