1, 2. (a) Moimĩrĩro makoragwo marĩ marĩkũ ng’ondu cingĩrũmbũiyo wega? (b) Nĩkĩ andũ aingĩ hĩndĩ ya Jesu maatariĩ ta ng’ondu citarĩ na mũrĩithi?

NG’ONDU nĩ ciagĩraga mũno rĩrĩa mũrĩithi ararũmbũyania biũ na rũũru rwake. Ibuku rĩmwe rĩkoniĩ ũrĩithi wa ng’ondu riugaga ũũ: “Mũrĩithi ũrĩa ũtwaraga ng’ondu ciake rũũru agacoka agacitiganĩria kana akaaga kũrũmbũyania nacio, thutha wa mĩaka mĩnini ihinyĩrĩrĩkaga na ikarũara.” Ĩndĩ, mũrĩithi angĩrũmbũiya ng’ondu ũrĩa kwagĩrĩire, rũũru rwake nĩ rũtheremaga.

² Ũguo noguo kũrĩ harĩ rũũru rwa Ngai. Ũrĩa arĩithi marũmbũyagia na makaramata o ng’ondu thĩinĩ wa rũũru rũrĩa mehokeirũo, nĩ kũhutagia mũno ũrĩa kĩũngano kĩgima gĩgũkorũo gĩtariĩ kĩĩroho. Ririkana Jesu nĩ aaringirũo nĩ tha rĩrĩa oonire ũrĩa kĩrĩndĩ ‘kĩanyamarĩkĩte, na gĩkahurunjũka ta mbũri itarĩ na mũrĩithi.’ (Mat. 9:36) Nĩ kĩĩ gĩatũmĩte kĩrĩndĩ kĩu gĩkorũo gĩtariĩ ũguo? Nĩ tondũ arĩa meehokeirũo kũruta andũ Watho wa Ngai, matiarĩ na tha, nĩ meeyendete na maarĩ na ũhinga. Handũ ha athuri a Isiraeli gũteithia na kũrũmbũiya ng’ondu, maacititikithagia “mĩrigo mĩritũ” ciande-inĩ ciacio.—Mat. 23:4.

3. Athuri a kĩũngano magĩrĩirũo kũririkana ũndũ ũrĩkũ makĩruta wĩra wao wa kũrĩithia?

³ Arĩithi a mahinda maya, nĩo athuri a kĩũngano arĩa mamũrĩtwo, nĩ meehokeirũo wĩra wa bata mũno. Ng’ondu cia rũũru rũrĩa marĩithagia nĩ cia Jehova na Jesu, “mũrĩithi ũrĩa mwega.” (Joh. 10:11) Ng’ondu icio nĩ ‘kũgũrũo ciagũrirũo’ na “thakame ya goro mũno” ya Jesu. (1 Kor. 6:20; 1 Pet. 1:18, 19) Jesu nĩ eendire ng’ondu mũno nginya akĩruta muoyo wake nĩ ũndũ wacio. Hingo ciothe athuri a kĩũngano magĩrĩirũo nĩ kũririkana atĩ o nĩ arĩithi anini rungu rwa ũrori wa Jesu Kristo, Mũriũ wa Ngai ‘mũrĩithi ũrĩa mũnene wa ng’ondu.’—Ahib. 13:20.

4. Gĩcunjĩ gĩkĩ gĩkwarĩrĩria ũndũ ũrĩkũ?

 ⁴ Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, athuri a kĩũngano magĩrĩirũo nĩ kuona ng’ondu atĩa? Andũ thĩinĩ wa kĩũngano mekagĩrũo ngoro ‘maiguage arĩa matũire mamatongoragia.’ Nao athuri a kĩũngano mahatagĩrĩrio methemage ‘gwĩtua anene a andũ arĩa matigĩirũo marorage.’ (Ahib. 13:17; thoma 1 Petero 5:2, 3.) Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, athuri arĩa mamũrĩtwo mangĩtongoria atĩa mategwĩtua anene harĩ ng’ondu? Na njĩra nguhĩ-rĩ, athuri a kĩũngano mangĩhota atĩa kũrũmbũiya mabataro ma ng’ondu matekũhũthĩra ũũru ũtongoria ũrĩa maheetwo nĩ Ngai?

5. Ngerekano ĩrĩa ĩrĩ thĩinĩ wa Isaia 40:11 yonanagia atĩa ũhoro wĩgiĩ Jehova?

⁵ Mũnabii Isaia ooigire ũũ igũrũ rĩgiĩ Jehova: ‘Ng’ondu cia rũũru rwake agaacirĩithagia o ta mũrĩithi, natuo tũgondu atuoyage na moko make, atũkuuage gĩthũri-inĩ gĩake; nacio ng’ondu iria ikuongithia acitwarage o kahora.’ (Isa. 40:11) Ngerekano ĩyo yonanagia ũrĩa Jehova arũmbũyagia mabataro ma andũ arĩa manyihĩirũo nĩ hinya thĩinĩ wa kĩũngano. O ta ũrĩa mũrĩithi amenyaga mabataro ma o ng’ondu thĩinĩ wa rũũru rwake na agakorũo eharĩirie kũmĩteithia, no taguo Jehova amenyaga mabataro ma arĩa marĩ kĩũngano-inĩ na agakorũo eharĩirie kũmateithia. O ta ũrĩa rĩmwe na rĩmwe mũrĩithi akuuaga gĩthũri-inĩ gĩake kagondu karĩa gaaciarũo, no taguo Jehova “Ithe witũ mwene tha” arĩtũkuaga hĩndĩ ya magerio. Nĩ arĩtũmagĩrĩria rĩrĩa tũrĩ igerio-inĩ iritũ kana tũrĩ na thĩna.—2 Kor. 1:3, 4.

6. Mũthuri angĩrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jehova atĩa akĩruta wĩra wa kũrĩithia?

⁶ Mũthuri wa kĩũngano no erute ũndũ wa bata mũno kuumana na Ithe witũ wa igũrũ. Agĩrĩirũo gũikara akĩroraga mabataro ma ng’ondu o ta ũrĩa Jehova ekaga. Angĩmenya moritũ marĩa Akristiano maracemania namo, no ahote kũmenya nĩrĩ na nĩ na njĩra ĩrĩkũ angĩmahe ũteithio ũrĩa marabatara. (Thim. 27:23) Hatarĩ nganja, no mũhaka mũthuri wa kĩũngano agĩage na mahinda ma kwaranĩria na Akristiano arĩa angĩ. O na gũtuĩka ndagĩrĩirũo kũingĩrĩra maũndũ ma thĩinĩ ma Akristiano, nĩ arũmbũyagia maũndũ marĩa arona na akaigua thĩinĩ wa kĩũngano na nĩ akoragwo eharĩirie ‘gũteithia arĩa maagĩte hinya’ arĩ na wendo.—Atũm. 20:35; 1 Thes. 4:11.

7. (a) Nĩ maũndũ marĩkũ ng’ondu cia Jehova ciekagwo matukũ-inĩ ma Ezekieli na Jeremia? (b) Athuri a kĩũngano mangĩĩruta atĩa kuumana na ciugo iria Jehova eerire arĩithi matarĩ ehokeku?

⁷ Ta wĩcirie ũhoro wa mwerekera wa arĩithi arĩa Jehova aamenereirie. Matukũ-inĩ ma mũnabii Ezekieli na Jeremia, Jehova nĩ aamenereirie mũno arĩithi arĩa mataarũmbũyagia ng’ondu ciake. Nĩ ũndũ wa kwaga mũndũ wa kũrora ng’ondu, rũũru rũu nĩ rwatharĩkĩirũo na rũkĩhurunjũka. Handũ ha kũrĩithia ng’ondu icio, arĩithi acio nĩ “kwĩrĩithia merĩithagia o ene,” na magacihinyĩrĩria. (Ezek. 34:7-10; Jer. 23:1) Ciugo cia Ngai kwerekera arĩithi acio nĩ cihutĩtie mũno atongoria a ndini iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano. O na kũrĩ ũguo-rĩ, nĩ cionanagia nĩ harĩ bata athuri a kĩũngano marĩithagie ng’ondu cia Jehova na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire.

8. Jesu aaigire kĩonereria kĩrĩkũ kĩega harĩ kũrũnga mĩerekera mĩũru?

⁸ Nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra, ng’ondu imwe cia Jehova no ciage gũtaũkĩrũo na ihenya nĩ maũndũ marĩa erĩgagĩrĩra ciĩke. No ciage kũrũmĩrĩra ũtaaro mũna wa Kĩĩmandĩko, kana ciĩke maũndũ na njĩra ĩronania kwaga ũgimaru wa kĩĩroho. Athuri magĩrĩirũo nĩ gwĩka atĩa ũndũ-inĩ ta ũcio? Magĩrĩirũo kwĩgerekania na  ũkirĩrĩria ũrĩa Jesu aarĩ naguo harĩ arutwo ake rĩrĩa maakararanagia mũno nũ thĩinĩ wao ũngĩgaatuĩka mũnene Ũthamaki-inĩ wa Ngai. Handũ ha kwaga wetereri, Jesu aathire na mbere kũmaruta na kũmahe ũtaaro ũrĩ na wendo wĩgiĩ bata wa kuonania wĩnyihia. (Luk. 9:46-48; 22:24-27) Na njĩra ya kũmathambia magũrũ, Jesu nĩ aamarutire bata wa gũkorũo na wĩnyihia, na ĩyo nĩ ngumo athuri a kĩũngano mabataraga kuonania.—Thoma Johana 13:12-15; 1 Petero 2:21.

9. Jesu aateithirie arutwo ake kũgĩa na mwerekera ũrĩkũ?

⁹ Mawoni ma Jesu kwerekera arĩithi a kĩĩroho maarĩ ngũrani na marĩa hĩndĩ ĩmwe moonanĩtio nĩ Jakubu na Johana. Atũmwo acio erĩ meendaga gũkaagĩa na igweta Ũthamaki-inĩ wa Ngai. Ĩndĩ Jesu nĩ aarũngire mwerekera wao rĩrĩa aamerire ũũ: “Nĩmũũĩ atĩ athamaki a Ndũrĩrĩ nĩmetũũgagĩria igũrũ rĩa andũ ao, na anene acio ao nĩmamaathaga. Tiguo gũgatuĩka thĩinĩ wanyu: no ũrĩa ũngĩenda gũtuĩka mũnene thĩinĩ wanyu nĩatuĩke o ndungata yanyu.” (Mat. 20:25, 26) Atũmwo acio nĩ maabataraga kweheria mwerekera wa kwenda ‘gwĩtua anene,’ kana ‘gwĩtũũgĩria igũrũ rĩa’ Akristiano arĩa angĩ.

10. Jesu endaga athuri marĩithagie rũũru rwa Ngai atĩa, na Paulo aaigire kĩonereria kĩrĩkũ kĩega ũndũ-inĩ ũcio?

¹⁰ Jesu erĩgagĩrĩra athuri a kĩũngano marĩithagie rũũru rwa Ngai o ta ũrĩa aarũrĩithagia. Magĩrĩirũo gũkorũo meeharĩirie gũtungatĩra Akristiano arĩa angĩ, no ti gũtuĩka anene igũrũ rĩao. Mũtũmwo Paulo aarĩ na mwerekera ta ũcio wa wĩnyihia tondũ eerire athuri a Efeso ũũ: “Inyuĩ nĩmũũĩ ũhoro wa mĩthiĩre ĩrĩa ndaikaraga nayo matukũ mothe marĩa ndaikaire na inyuĩ, kuuma o mũthenya ũrĩa ndaambire gũkinya na ikinya rĩakwa gũkũ Asia: mũgakĩmenya ũrĩa ndaikaraga ngĩtungatĩra Mwathani ndĩĩnyihĩtie mũno.” Mũtũmwo ũcio eendaga athuri acio mateithagie Akristiano marĩ na kĩyo na wĩnyihia. Oigire ũũ: ‘Maũndũ-inĩ mothe nĩ ndĩmuonereirie ũrĩa mwagĩrĩirũo nĩ gwĩka, atĩ mũteithagie andũ arĩa maagĩte hinya mũkĩĩnogagia nĩ ũndũ wao.’ (Atũm. 20:18, 19, 35) Eerire andũ a Korintho atĩ ndaarĩ wa kũmaathagĩra wĩtĩkio wao. Ithenya rĩa ũguo, aarĩ mũrutithania wĩra hamwe nao nĩgetha makenage. (2 Kor. 1:24) Mũtũmwo Paulo nĩ aaigĩire athuri a mahinda maya kĩonereria kĩega mũno kĩa wĩnyihia na kĩyo.

11, 12. Mũthuri angĩteithia atĩa Mũkristiano ũrenda gũtua itua?

¹¹ Mũthuri wa kĩũngano agĩrĩirũo ‘gũtũũra arũmĩtie ũhoro ũrĩa wa kwĩhokeka ũrutani-inĩ wake.’ (Tit. 1:9) Ĩndĩ, agĩrĩirũo gwĩkaga ũguo arĩ na ‘ngoro ya ũhoreri.’ (Gal. 6:1) Handũ ha kũgeria gũtindĩkĩrĩria Akristiano meke maũndũ, mũrĩithi mwega ageragia gũkinyĩra ngoro ciao. Mũthuri no arĩrĩrie na mũrũ wa Ithe witũ motaaro ma Kĩĩmandĩko marĩa mangĩmũteithia akĩenda gũtua itua rĩa bata. No arĩrĩrie nake ũhoro ũcabĩtwo mabuku-inĩ maitũ wĩgiĩ ũndũ ũcio. Ningĩ no ateithie mũrũ wa Ithe witũ ũcio one ũrĩa kuoya makinya matiganĩte kũngĩhutia ũrata wake hamwe na Jehova. No atĩtĩrithie bata wa kũhoya Jehova mbere ya gũtua itua. (Thim. 3:5, 6) Thutha wa kwarĩrĩria maũndũ macio na Mũkristiano ũcio, mũthuri wa kĩũngano aagĩrĩirũo nĩ kũreka etuĩre itua.—Rom. 14:1-4.

¹² Ũtongoria wa athuri a kĩũngano wagĩrĩirũo kwĩhocia biũ Maandĩko-inĩ. Nĩ ũndũ ũcio, harĩ bata mahũthagĩre Bibilia marĩ na ũtaũku na marũmagĩrĩre ũrĩa yugĩte. Gwĩka ũguo nĩ gũteithagia athuri gwĩthema kũhũthĩra ũtongoria wao ũũru. Magĩrĩirũo kũririkana atĩ o nĩ arĩithi anini  tu, ng’ondu nĩ cia Jehova, na o mũndũ thĩinĩ wa kĩũngano nĩ akoorio nĩ Jehova na Jesu nĩ ũndũ wa matua marĩa atuaga.—Gal. 6:5, 7, 8.

13, 14. Mũthuri agĩrĩirũo kũigĩra rũũru kĩonereria maũndũ-inĩ marĩkũ?

¹³ Thutha wa kwĩra athuri ‘matigetuage anene a andũ arĩa matigĩirũo mamarorage,’ mũtũmwo Petero aamekĩrire ngoro ‘matuĩke a kuonagĩrĩria rũũru mĩthiĩre ĩrĩa yagĩrĩire.’ (1 Pet. 5:3) Mũthuri angĩtuĩka kĩonereria atĩa harĩ rũũru? Ta wĩcirie ũhoro wa ngumo igĩrĩ mũndũ ũrenda “gũtuwo mũrori wa maũndũ ma kanitha” agĩrĩirũo gũkorũo nacio. Aagĩrĩirũo gũkorũo na “ũũgĩ wa ngoro” na no mũhaka akorũo ‘amenyete gwathaga mũciĩ wake wega.’ Mũthuri wa kĩũngano angĩkorũo na famĩlĩ, no mũhaka amĩtongoragie na njĩra njega tondũ “mũndũ angĩkorũo atekũmenya gwatha nyũmba yake mwene-rĩ, angĩkĩhota atĩa kũmenyerera kanitha wa Ngai?” (1 Tim. 3:1, 2, 4, 5) Nĩguo mũndũ aagĩrĩre gũtuĩka mũrori wa maũndũ ma kĩũngano, no mũhaka akorũo na ũũgĩ wa ngoro, ũguo nĩ kuuga akorũo amenyete wega motaaro ma Kiugo kĩa Ngai na akamenya kũmahũthĩra ũtũũro-inĩ wake. Aikaraga ehandĩte wega o na rĩrĩa arahiũrania na maũndũ maritũ, na nĩ ambaga gwĩciria na ũrikĩru mbere ya gũtua matua. Rĩrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ mona athuri a kĩũngano makĩonania ngumo ta icio, nĩ mamehokaga.

¹⁴ Njĩra ĩngĩ athuri maigagĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩonereria kĩega nayo, nĩ gũtongoria wĩra-inĩ wa kũhunjia. Ũndũ-inĩ ũcio, Jesu nĩ aigĩire athuri kĩonereria. Kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki warĩ ũndũ wa bata mũno harĩ Jesu rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ. Nĩ oonirie arutwo ake ũrĩa maagĩrĩirũo nĩ kũhunjia. (Mar. 1:38; Luk. 8:1) O na mahinda maya, ahunjia nĩ mekagĩrũo ngoro mũno rĩrĩa marahunjia na athuri a kĩũngano. Nĩ meyonagĩra kĩyo gĩa athuri wĩra-inĩ ũcio wa bata na makeruta nao njĩra ngũrani cia kũhunjia! Rĩrĩa athuri maahũthĩra na kĩyo mahinda na hinya wao kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega o na marĩ na maũndũ maingĩ ma gwĩka, ũndũ ũcio nĩ wĩkagĩra ngoro kĩũngano gĩothe gũkorũo na kĩyo o ta kĩu. Ningĩ athuri no maigĩre kĩũngano kĩonereria kĩega na njĩra ya kũhaarĩria na gũcokia ciũria mĩcemanio-inĩ, o hamwe na kũnyitanĩra mawĩra-inĩ mangĩ ta gũtheria na kũmenyerera Nyũmba ya Ũthamaki.—Ef. 5:15, 16; thoma Ahibirania 13:7.

15. Heana itũmi imwe iria itũmaga athuri makorũo na iceera rĩa ũrĩithi.

¹⁵ Mũrĩithi mwega nĩ ahiũhaga gũteithia ng’ondu ĩngĩgurara kana ĩngĩrũara. Na njĩra o ta ĩyo, athuri magĩrĩirũo gũteithia na ihenya mũndũ ũrĩ na thĩna kana ũrabatara ũteithio wa kĩĩroho thĩinĩ wa kĩũngano. Arĩa arũaru na arĩa akũrũ nĩ  mabataraga ũteithio nĩ ũndũ wa mathĩna mao ma mwĩrĩ, no makĩria mabataraga ũteithio wa kĩĩroho na gwĩkĩrũo ngoro. (1 Thes. 5:14) Andũ ethĩ thĩinĩ wa kĩũngano no makorũo makĩhiũrania na moritũ ma kũregana na “merirĩria marĩa moru ma wanake.” (2 Tim. 2:22) Athuri nĩ mateithagia andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano kũgerera iceera rĩa ũrĩithi. Rĩrĩa maamacerera, nĩ mageragia kũmenya moritũ marĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ marĩ namo na makamomĩrĩria makĩhũthĩra Bibilia. Athuri mangĩhiũha kũhe aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũteithio ũrĩa marabatara, mathĩna maingĩ maritũ no methemwo.

16. Rĩrĩa mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ arabatara ũteithio wa kĩĩroho-rĩ, athuri mangĩmũteithia atĩa?

¹⁶ Mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ angĩkorũo na thĩna mũnene ũngĩtũma ũrata wake na Jehova ũthũke-rĩ, agĩrĩirũo nĩ gwĩka atĩa? Bibilia yugaga ũũ: “Nĩharĩ thĩinĩ wanyu mũndũ ũrũarĩte? Ũcio nĩete athuri a kanitha; nao nĩmamũhoere, makĩmũhakaga maguta rĩĩtwa-inĩ rĩa Mwathani. Nao maahoya metĩkĩtie, ihoya rĩu nĩrĩgatũma mũndũ ũcio mũrũaru ahonoke; nake Mwathani nĩakamũũkĩria; o na angĩkorũo nĩehĩtie, nĩakoherũo mehia macio make.” (Jak. 5:14, 15) O na angĩkorũo ũcio ũrũarĩte kĩĩroho ‘ndareta athuri a kanitha,’ magĩrĩirũo kũmũteithia na ihenya marĩkia kũmenya arĩ na thĩna. Rĩrĩa athuri mahoya hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ kana mamahoera, na makamateithia rĩrĩa marĩ na mathĩna, nĩ mamomagĩrĩria na makamacanjamũra kĩĩroho.—Thoma Isaia 32:1, 2.

17. Moimĩrĩro makoragwo marĩ marĩkũ rĩrĩa athuri maarũmĩrĩra kĩonereria kĩa “mũrĩithi ũrĩa mũnene”?

¹⁷ Athuri nĩ merutanagĩria kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩa “mũrĩithi ũrĩa mũnene,” Jesu Kristo, maũndũ-inĩ marĩa mothe mareka thĩinĩ wa ithondeka rĩa Jehova. Nĩ ũndũ wa kũrũmbũiyo nĩ ariũ a Ithe witũ acio moyaga wĩra wao na ũritũ, rũũru nĩ rũgunĩkaga mũno na rũgatheerema. Nĩ tũkoragwo na ngatho mũno nĩ ũndũ wa gũkorũo na arĩithi matwendete na makĩria nĩ ũndũ wa Mũrĩithi witũ ũrĩa mũnene, Jehova.