1, 2. (a) Ang’o ma jatimore sama orit rombe e yo mowinjore? (b) Ang’o momiyo ji ne chalo gi rombe maonge jakwath e kinde mag Yesu?

ROMBE jabedo gi ngima maber mana ka jakwath ritogi e yo mowinjore. Buk moro mawuoyo e wi pidho rombe wacho ni, “ng’at makawo rombe to tero kar kwath kae to oweyogi kanyo maok ong’iyogi maber, biro miyo ngima rombego obed marach.” Kata kamano, ka jakwath orito rombe e yo mowinjore, rombego duto biro bedo gi ngima maber.

² Mano bende e gima jatimore e kanyakla. Sama jokwath mag Nyasaye miyo ng’ato ka ng’ato rit maber e kanyakla, mano miyo rombe duto mag Nyasaye bedo gi winjruok maber kode. Inyalo paro kaka kinde moro Yesu nokecho oganda nikech ‘ne gichandore, kendo ne gike, kaka rombe maonge jakwath.’ (Math. 9:36) Ang’o momiyo ne gin e chal ma kamano? Nikech jogo ma ne nigi ting’ mar puonjogi chike Nyasaye ne gin joma kwiny, marido chik kendo maok tim gik ma gipuonjo. Kar konyo rombe kendo ritogi e yo maber, jotend din e piny Israel ne keto ne ji “ting’ mapek.”—Math. 23:4.

3. En ang’o ma jodong-kanyakla onego ong’e sama gichopo migapgi mar rito rombe?

³ Jokwath ma kindegi, tiende ni jodong-kanyakla bende nigi ting’ mar rito rombe. Rombe ma girito gin mag Jehova kod Yesu, ma en “jakwath maber.” (Joh. 10:11) Rombe ma giritogo ‘nong’iew gi nengo’ ma Yesu nochulo gi ‘rembe ma nengone tek.’ (1 Kor. 6:20; 1 Pet. 1:18, 19) Yesu ohero rombego ahinya kendo mano emomiyo nochiwo ngimane nikech gin. Kinde duto jodong-kanyakla onego opar ni gin  mana jokwath matindo matiyo e bwo Yesu Kristo ma en “Jakwath maduong’ mar rombe.”—Hib. 13:20.

4. Ang’o ma wabiro nono e sulani?

⁴ Ere kaka jodong-kanyakla onego orit rombe? Ijiwoga owete gi nyimine mondo ‘owinj jotendgi, kendo gimigi duong’.’ To kamachielo, ijiwo jodong-kanyakla mondo kik ‘gitimre ruodhi’ e wi kueth mar Nyasaye. (Hib. 13:17; som 1 Petro 5:2, 3.) To kare jodong-kanyakla nyalo rito nade rombe maok gibedo ruodhi e wigi? E yo machielo, ere kaka jodong-kanyakla nyalo chopo dwaro mag rombe maok gikalo tong’ ma Nyasaye oketonegi?

5. En ang’o ma wapuonjore e wi Jehova kaluwore gi ndiko mar Isaiah 40:11?

⁵ Janabi Isaya nowacho niya e wi Jehova: “Nokwa kwedhe kaka jakwath, noting’ nyirombe e bade, kendo noketgi e kore, notel mos ni mago mamiyogi dhoth.” (Isa. 40:11) Ndikoni nyiso kaka Jehova chopo dwaro mag rombene ma yomyom kendo omiyogi rit madwarore. Mana kaka jakwath ong’eyo dwaro mar rombo ka rombo manie kwedhe, e kaka Jehova bende ong’eyo dwaro mar ng’ato ka ng’ato e kanyakla kendo oikore chiwo kony madwarore. Mana kaka jakwath dembo e kore nyarombo ma eka oa nyuol, Jehova ma “wuon ng’wono” bende biro konyo joge e kinde mag chandruok. Obiro hoyowa e kinde ma wanyagore gi tembe moko ma korgi tek.—2 Kor. 1:3, 4.

6. Ere kaka jaduong’-kanyakla nyalo luwo ranyisi mar Jehova?

⁶ Mano doko puonj maber ma jokwath e kanyakla yudo kowuok kuom Wuonwa manie polo! Mana kaka Jehova, jaduong’-kanyakla nyaka ng’e dwaro mag rombe. Ka jaduong’-kanyakla ong’eyo chandruoge ma owete gi nyimine yudo, obiro ng’eyo kinde monego ochiwe kony madwarore kod kaka onego ochiw konyno mondo ojiw owete gi nyiminego. (Nge. 27:23) Mondo jaduong’-kanyakla otim mano, dwarore ni obed gi thuolo mar wuoyo gi owete gi nyimine kendo ochik ite malong’o. Kata obedo ni ok obi donjore e weche mag ng’ato owuon, obiro kawo okang’ kaluwore gi gik moneno kendo mowinjo e kanyakla mondo ‘okony joma yomyom.’—Tich 20:35; 1 Thes. 4:11.

7. (a) E kinde Ezekiel gi Jeremia, rombe mag Nyasaye ne nie chal mane? (b) En puonj mane ma wayudo kaluwore gi kaka Jehova nokwedo jokwath maricho?

⁷ Par ane ranyisi mar jokwath ma Nyasaye nokwedo. E kinde Ezekiel kod Jeremia, Jehova nokwedo jokwath ma nonego bedni rito joge to ok ne gitim kamano kaka dwarore. Kane onge jakwath marito rombe, ne yot mondo gimoro omonj rombe ma kegi. Kar mondo jokwathgo orit romb Nyasaye, gin ne giyakogi to “gipidhore giwegi.” (Eze. 34:7-10; Yer. 23:1) Kamano bende, e kaka Nyasaye osekwedo jotend dinde mag Jokristo mag miriambo. En puonj mane maduong’ ma jodong-kanyakla nyalo yudo kaluwore gi kaka Jehova nokwedo jokwath maricho? Nyaka girit rombe mag Jehova e yo maber kendo ginyisgi hera.

8. Jodong-kanyakla nyalo luwo nade ranyisi maber ma Yesu noketo sama gichiwo siem?

⁸ Nikech wan dhano morem, jomoko kuomwa e kanyakla ok nyal luwo mapiyo piyo gima Jehova diher ni mondo gitim. Ginyalo timo gik moko e yo maok luwre gi puonj mag Muma, kata ginyalo  timo gik moko e yo manyiso ni pok gibedo Jokristo motegno. Jodong-kanyakla onego otim ang’o e chal ma kamano? Onego giluw ranyisi mar Yesu ma nonyiso horuok kane jopuonjrene yware e kindgi ni ng’ano ma ne dhi bedo maduong’ e Pinyruoth. Kar mondo ne iye owang’ kodgi, nodhi nyime puonjogi e wi kido mar bolruok kotimo kamano e yo mamuol. (Luka 9:46-48; 22:24-27) E wi mano, kuom lwoko tiendegi, noketonegi ranyisi maber mar bolruok mabende en kido madwarore ni jodong-kanyakla obedgo.—Som Johana 13:12-15; 1 Pet. 2:21.

9. En chuny mane ma Yesu ne dwaro ni jopuonjrene obedgo?

⁹ Paro ma Yesu ne nigo e wi jokwath ma Jokristo nopogore ahinya gi paro ma Jakobo gi Johana ne nigo. Joote ariyogo ne gombo bedo jotelo e Pinyruoth. Kata kamano, norieyogi kowachonegi kama: “Ung’eyo ni ruodhi mag ogendini tiyo gi loch kuomgi, kendo jodonggi chikogi gi teko; kuomu to ok nobed kamano. Ng’a ma dwaro doko jaduong’ kuomu nobed jatichu.” (Math. 20:25, 26) Ne dwarore ni joote okwed chuny mar ‘timore ruodhi’ e wi jowadgi kendo “chikogi gi teko.”

10. Yesu dwaro ni jodong-kanyakla orit rombe e yo mane, to en ranyisi mane ma Paulo noketo e wi wachno?

¹⁰ Yesu ne dwaro ni jodong-kanyakla orit rombe e yo maber mana kaka en bende notimo. Nyaka giikre tiyo ne owete gi nyiminegi, to ok bedo ruodhi e wigi. Jaote Paulo ne nigi chuny mar bolruok nikech nonyiso jodongo ma nie kanyakla ma Efeso niya: “Un uwegi ung’eyo kaka nabet kodu ndalo duto, nyaka a chieng’no ma nahango biro Asia. Natiyo ni Ruoth gi chuny mamuol chutho.” Jaoteno ne gombo ni jodong-kanyaklago okony jomoko ka gin gi chuny mar bolruok. Nowacho kama: ‘Nanyisou ni kutiyo matek kamano, eka ukonygo joma yomyom.’ (Tich 20:18, 19, 35) Paulo nonyiso jokanyakla ma Korintho ni ne ok obedo jaloch mar yiegi. Kar mano, ne en jatich mobolore kaachiel kodgi mondo gibed mamor. (2 Kor. 1:24) Paulo noketo ranyisi maber ne jodong-kanyakla ma kindegi kuom bedo ng’at mabolore kendo matiyo matek.

11, 12. Ere kaka jaduong’-kanyakla nyalo konyo owadwa kata nyaminwa moro mondo ong’ad paro?

¹¹ Jaduong’-kanyakla nyaka ‘mak matek wachno mar adiera’ seche duto mopuonjo. (Tito 1:9) Kata kamano, onego otim kamano “gi chuny mamuol.” (Gal. 6:1) Kar chuno owete gi nyimine mondo otim gimoro e yo modwaro, jakwath maber onego okonygi ng’ado paro kaluwore gi hera ma giherogo Jehova kod Wachne. Kuom ranyisi, jaduong’ nyalo tiyo gi puonj mag Muma kata weche mayudore e bugewa mondo okony owadwa madwaro ng’ado paro moro mapek. Jaduong’no nyalo jiwo owadwano mondo opar matut kaka paro modwaro ng’adono nyalo mulo winjruok mare gi Jehova. Jaduong’no bende nyalo jiwo owadwano okwa Nyasaye e lamo mondo okonye kapok ong’ado paro mogik. (Nge. 3:5, 6) Bang’ ka jaduong’no osewuoyo gi owadwano, obiro weye mondo owadwano ema ong’ad paro mogik.—Rumi 14:1-4.

¹² Muma miyo jodong-kanyakla thuolo mar chiwo paro ne owete gi nyimine. Kuom mano, dwarore ni giti gi Muma e yo molony kendo gimakre gi puonj manie  iye. Timo kamano biro konyogi mondo kik giti gi thuolo momigi e yo marach. Onego gipar ni gin mana jokwath matindo kendo ni ng’ato ka ng’ato e kanyakla biro chiwo dwoko ma mare owuon e nyim Jehova gi Yesu kaluwore gi yiero ma ne gitimo.—Gal. 6:5, 7, 8.

13, 14. Jodongo nyalo keto ranyisi maber ne kueth e yore mage?

¹³ Bang’ kane jaote Petro osejiwo jodong-kanyakla ni kik ‘gitimre ruodhi,’ nojiwogi ni gibed ‘ranyisi ne kueth.’ (1 Pet. 5:3) Jaduong’-kanyakla nyalo bedo ranyisi ne kueth e yo mane? Ne ane kido moko ariyo ma ‘ng’at madwaro bedo jakwath’ nyaka bedgo. Nyaka obed ng’at “mabidhore” kendo “ng’at moloyo pare adimba.” Ka jaduong’-kanyakla nigi joot, nyaka oket ranyisi maber mar ritogi e yo maber “nimar ka ng’ato kiya loyo pare owuon, dolo nadi [kanyakla] mar Nyasaye? ” (1 Tim. 3:1, 2, 4, 5) Mondo ng’ato obed jaduong’-kanyakla, nyaka obed ng’at mobidhore e paro, matiende ni ng’at mawinjo tiend puonj mag Ndiko e yo malong’o kendo mong’eyo tiyo kodgi e ngimane. Obed ng’at ma pache tiyo maler kendo kik obed ng’at marikni ng’ado paro. Ka owete gi nyimine oneno kidogi kuom jodong-kanyakla, mano biro miyo gigen-gi.

¹⁴ Jodongo bende nyalo bedo ranyisi maber ne kanyakla ka giketo tij lendo obed mokwongo e ngimagi. Yesu noketo ranyisi maber ne jodongo kaluwore gi wachni. Nokawo tij lando wach maber mar Pinyruoth kaka gima duong’ ahinya e ngimane. Nokonyo jopuonjrene mondo ong’e kaka ne gidhi tiyo tij lendo. (Mari. 1:38; Luka 8:1) E kindegi bende, owete gi nyimine yudo jip kuom lendo kanyachiel gi jodongo. Giyudo jip bende kuom neno kinda ma jodongo nigo e tij reso ngima ji koda e yore ma gipuonjogo. Sama jodong-kanyakla timo matek mondo giriw lwedo tij lendo kata obedo ni gidich e yore mamoko, mano biro jiwo owete gi nyimine mondo obed gi kinda ma kamano. Jodong-kanyakla bende nyalo keto ranyisi maber ne owete kuom iko chokruoge kendo chiwo paro magero ji kendo riwo lwedo tije mamoko kaka timo ler e Od Romo.—Efe. 5:15, 16; som Jo Hibrania 13:7.

15. Ang’o momiyo jodong-kanyakla onego otim limbe mag kwath ne owete gi nyimine?

¹⁵ Jakwath maber en jakwath makawo okang’ mapiyo mondo okony rombe mohinyore kata matuwo. Kamano bende, dwarore ni jodong-kanyakla okaw okang’ mapiyo mar konyo jogo ma nigi chandruok kata madwarore ni ojiw mondo obed gi winjruok maber gi Nyasaye. En adier ni nyalo dwarore ni okony  joma oti kata joma tuwo e yor ringruok, kata kamano, dwarore ni okonygi ahinya mondo gibed gi winjruok motegno gi Jehova. (1 Thes. 5:14) Rowere manie kanyakla nyalo bedo ni nyagore gi pek moko e ngimagi kaka bedo gi “gombo mag yawuowi.” (2 Tim. 2:22) Mondo jodongo orit rombe e yo maber, biro dwarore ni gitim limbe mag kwath ne owete gi nyimine kinde ka kinde e utegi mondo ging’e pek ma giyudo eka gijiwgi gi puonj mawuok e Ndiko. Ka gikonyo owete gi nyimine loyo pekgo e kinde mowinjore, mano biro konyo e geng’o chandruogego kapok gibedo madongo ahinya.

16. Ang’o ma jodong-kanyakla onego otim sama owadwa kata nyaminwa moro nigi chandruok manyalo ketho winjruokne gi Nyasaye?

¹⁶ To nade kapo ni owadwa kata nyaminwa moro odonjo e chandruok mochopo e okang’ monyalo kethogo winjruokne gi Nyasaye? Jakobo, ma ne en achiel kuom jondiko mag Muma nopenjo niya: “Ng’ato kuomu tuo koso? Mondo oluong jodong kanisa, to gin mondo gilamne, kendo giwire gi mo e nying Ruoth. Lemo mar yie nores jatuo, mi Ruoth nomiye a malo; kendo ka nosetimo richo, nowene.” (Jak. 5:14, 15) Kata kapo ni ng’at ma winjruokne gi Nyasaye ok ber ok “oluongo jodongo,” dwarore ni jodongogo otim mapiyo ahinya mondo gikonye bang’ ng’eyo chal mare. Sama gilemo ne owete gi nyimine ma nigi chandruok, kendo konyogi e kinde mowinjore, gibiro bedo jokwath maduogo chuny kendo machiwo jip.—Som Isaiah 32:1, 2.

17. Ka jodong-kanyakla luwo ranyisi mar Yesu ma en “jakwath maduong’,” kanyakla yudo ber mane?

¹⁷ E gimoro amora ma gitimo, jodong-kanyakla temo ahinya mondo giluw ranyisi mar “jakwath maduong’,” Yesu Kristo. Jodongogo konyo rombe mondo obed gi winjruok motegno gi Nyasaye kendo gidhi nyime tiyone. Wamor ahinya bedo gi jokwath moherowa kamano kendo bedo e bwo Jehova ma en Jakwath maduong’ie moloyo mamoko duto.