1, 2. 1) ¿Wiˈix yaˈix yajpäättë ja borreegëty ko yajxon yajkuentˈattë? 2) Ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny, ¿tiko nety mayë jäˈäy yajpäättë extëmë borreegë diˈib kyaj tmëdatyë kyuentˈäjtpë?

KO BORREEGË kuentˈäjtpë nyaytyukjotmaytyunyëtyë byorreegë, ta oy mëk yaak pyattë. Tuˈugë liibrë diˈib myaytyakypy wiˈix yeeky pyetyë borreegë, jyënaˈany: “Pën tuˈugë borreegë kuentˈäjtpë jeˈeyë dyajnëjkxy jëˈkxpë ja byorreegë ets kyaj yajxon tkuentˈaty, mbäät ko nyaxët tuk jëmëjt majtsk jëmëjt, yubat pyäˈämbattë ets kyaj tnekyyajtunët”. Per kyaj duˈun jyaty ko tsuj yajxon yajkuentˈatët.

² Nanduˈun jyaty mä naymyujkën, ko mëjjäˈäytyëjk tkuentˈattë niduˈuk niduˈuk ja borreegë diˈibë Jyobaa të tyuknipëkëdë, ta pyudëkëdët parë oy mëk yajpäädët. Jamyats ko Jesus pyaˈˈayoo ja mayjyaˈay “mët ko moon tujktëbë naty extëmë borreegë diˈibë kyajpë yˈijxˈijt kyuentˈäjtpë” (Mat. 9:36). ¿Tiko nety duˈun yajpäättë? Yëˈko diˈibë nety nyikëjxmˈäjttëp parë tyukniˈˈixëdët ja Ley, kyaj nety tkuytyundë tijaty tukniˈˈijxëdëp ets mëkë nety yˈanaˈamdë. En lugäär ttsoktët ja jäˈäyëty ets tkuentˈattët, niˈigyë nety ttuknikëˈëytyë tijaty diˈib “jantsy jeˈemtsy” (Mat. 23:4).

3. ¿Ti tsojkëbë mëjjäˈäytyëjk tjamyatstët mä tkuentˈattë ja borreegëty?

³ Mëjjäˈäytyëjk diˈib tyam borreegë kuentˈäjttëp, mëjwiin kajaa tnikëjxmˈattë tuunk, pes yëˈë kyuentˈäjttëbë Jyobaa byorreegë mëdë Jesus, diˈib naytyijë “ja oybyë borreegë kuentˈäjtpë” (Fwank 10:11). Jantsy tsooxë të yajjuytyë, yëˈë mëdë “Jesukristë nyeˈpyny” (1 Peed. 1:18, 19; 1 Kor. 6:20). Jesus mëk tjantsy tsyekyë byorreegëty, pääty tkuˈoˈkë tsojkëngyëjxm. Yëˈë mëjjäˈäytyëjk tsojkëp xëmë tjamyatstët ko diˈib yajtuunëdëp, yëˈë Diosë yˈUˈunk, Jesukristë, “ja oy byorreegë kuentˈäjtpë” (Eb. 13:20).

4. ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

 ⁴ Per ¿wiˈix mbäädë mëjjäˈäytyëjk jyaˈayˈattë mët ja borreegëty? Niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën yaˈˈanëëmëdë ets tmëmëdowdët pënaty myënëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën. Perë mëjjäˈäytyëjk nanduˈun yaˈˈanëëmëdë: “[Këdii] jeˈeyë xyˈanaˈamäˈändë ja jäˈäyëty diˈibë Dios të mmoˈoyëty” (Eb. 13:17; käjpxë 1 Peedrʉ 5:2, 3). Per ¿wiˈix mbäädë mëjjäˈäytyëjk ttuˈumoˈoy ja borreegëty ets kyaj tˈanaˈamdët? O ja tuk pëky njënäˈänëm, ¿wiˈix mbäät yajxon tkuentˈattë ets kyaj axëëk dyajtundët ja kutujkën diˈibë Dios të myoˈoyëty?

5. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jyobaa yajnimaytyaˈaky mä Isaías 40:11?

⁵ Ja kugajpxy Isaías duˈun tnimaytyakyë Jyobaa: “Extëmë borreegë kuentˈäjtpë, duˈun tkuentˈatäˈäny ja byorreegë. Mëdë kyëˈë dyajtuˈukmukäˈänyë borreegë maxuˈunk; ets kyaatsykyëjxy tmënëjkxäˈäny. Oyˈixyë dyajnëjkxäˈäny ja borreegë diˈibë yˈuˈunk yajtsiˈtstëp” (Is. 40:11). Tyäˈädë, yëˈë xytyukˈijxëm wiˈixë Jyobaa tkuentˈaty ja diˈib amääy amutsk yajpatp mä naymyujkën. Ets duˈun extëm tuˈugë borreegë kuentˈäjtpë nyijäˈäwëp ti yajtëgoyˈajtypy tuˈuk tuˈugë byorreegë ets listë yˈity parë tpudëkëyaˈany, nanduˈunë Jyobaa yˈijxypy tijaty yajtëgoyˈajtypyë nmëguˈukˈäjtëm ets jotkujk nyayjawëty ko tpudëkë. Ets duˈun extëm näˈäty ja borreegë kuentˈäjtpë ttukˈabityë wyit ja byorreeguˈunk diˈib të myaxuˈunkˈäjtäˈäy, nanduˈunë Jyobaa, “ja nDeetyˈäjtëm diˈibë myëdäjtypy ja paˈˈayoˈon” xykyuentˈatäˈänëm, xyjotkujkmoˈoyäˈänëm ets xymyëjämoˈoyäˈänëm ko nwinguwäˈkëmë amay jotmayë mëjwiin kajaabë (2 Kor. 1:3, 4).

6. ¿Wiˈix mbäädë mëjjäˈäytyëjk tpanëjkxtë Jyobaa yˈijxpajtën mä tkuentˈattë borreegë?

⁶ ¡Jantsy oyë ijxpajtënë diˈibë Jyobaa myoopy pënaty borreegë kuentˈäjttëp mä naymyujkën! Ets duˈun extëmë Jyobaa, nanduˈunë mëjjäˈäytyëjk, tsojkëp tˈixtët wiˈix yaˈix yajpäättë ja borreegëty. ¿Tiko? Yëˈko pën nyijäˈäwëdëp ti jotmay pyattëp ets ti naybyudëkë yajtëgoyˈäjttëp, mbäädë net tmëjämoˈoytyë ets tpudëkëdë (Prov. 27:23). Pääty, jëjpˈam etsë mëjjäˈäytyëjk tjuuttëdë tiempë parë kyäjpx myaytyäˈäktët mëdë myëguˈuktëjk. Kyaj tpayoˈoyaˈany wiˈix dyajtuˈuyoˈoytyë jyukyˈäjtën jyënoty tyëgoty, per naytyukjotmaytyuunëdëp ti yˈijxtëp ets ti myëdoodëp mä naymyujkën ets myoˈoyandëbë naybyudëkë “diˈibë tëgoyˈäjtxëp” (Apos. 20:35; 1 Tes. 4:11).

7. 1) Ko jyukyˈajtyë Ezequiel etsë Jeremías, ¿wiˈixë nety Diosë byorreegëty yajtundë? 2) Ko Jyobaa tkakupëjky ja diˈib kyaj oy byorreegë kuentˈäjttë, ¿ti tukniˈˈijxëdëbë mëjjäˈäytyëjk?

⁷ Nˈokwinmäˈäyëm wiˈix jyaˈayˈäjttë ja borreegë kuentˈäjtpë, ja tiempë mä jyukyˈajtyë Ezequiel etsë Jeremías. Jyobaa kyaj tkupëjky mët ko kyaj yajxon tkuentˈäjttë ja borreegëty. Kom kyaj nety pën kyuentˈatëdë, ta yoˈoytyëgooytyë o myäjtsëdë ja awäˈän jëyujk. En lugäär tkuentˈattët ja borreegëty myentrës jyëˈxtë, jeˈeyë nety tpëjkëdë tijaty myëdäjttëp parë “këˈëm nyayajjëˈx nyayajpëkëdë” (Ezeq. 34:7-10; Jer. 23:1). Jyobaa nan kyaj të tkupëky pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk diˈib jënandëp ko tpanëjkxtë Kristë. Pääty, ¡jëjpˈam etsë mëjjäˈäytyëjk tkuentˈattët yajxonë borreegëty!

8. ¿Wiˈixë oybyë yˈijxpajtën tpëjtakyë Jesus ko ojts tkäjpxwijy ja yˈëxpëjkpëty?

⁸ Mët ko pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät näägë Diosë byorreegë tsyiptakxëdë tjaygyukëdët ti Dios tsyejpy ets ttundët. Waˈan kyaj tpanëjkxtë ko yajmoˈoytyë tuˈugë käjpxwijën diˈib mä Biiblyë o ttundë ti diˈib yajnigëxëˈkypy ko kyajnëm yajxon tjaygyukëdë tëyˈäjtën. ¿Ti mbäät ttundë mëjjäˈäytyëjk ko duˈumbë jotmay tpäättët? Myaˈkxtuktët, duˈun extëmë Jesus tmëmaˈkxtujky ja yˈëxpëjkpëty, diˈib janääm jatsojk yajtsiptaktëp  pënë nety mas mëj itäämp mä ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Jesus kyaj kyëjxyë myaˈkxtujkën, duˈunyëm ttukniˈˈijxë ets ojts tkäjpxwijtë parë yˈittët yujy tudaˈaky (Luk. 9:46-48; 22:24-27). Ko ojts dyajtekypyujy, ta ttukˈijxy ti duˈun yˈandijpy yujyˈat tudaˈakyˈat. Tyäˈädë yëˈë tuˈugë jäˈäyˈäjtën diˈib mbäät niˈamukë mëjjäˈäytyëjk tmëdattë (käjpxë Fwank 13:12-15; 1 Peed. 2:21).

9. ¿Wiˈixë Jesus ojts tkäjpxwijy ja yˈapostëlëty?

⁹ Santiago mëdë Juan kyaj duˈun wyinmääytyë extëmë Jesus wyinmääy mä ja tuunk diˈib nyikëjxmˈäjtypyë borreegë kuentˈäjtpë. Pes mëjë nety nyaxäˈändë mä ja Anaˈam Kutujkën. Päätyë Jesus duˈun ojts tkäjpxwijtë: “Miits mnijäˈädëp ko yëˈë diˈibë yëˈë naxwinyëdë nyiwintsënˈäjtypy es diˈibë yˈaneˈempy yëˈëjëty, tyuktiimpy diˈibë yëˈë këˈëm tsyejpy. Per kyaj dyëˈënˈatët mä miitsëtyën. Jaˈa dëˈën diˈibë sitëy mëjpëtsëmäämp mä miitsëtyën, yëˈë dëˈën mmëdunëdëp” (Mat. 20:25, 26). Ja apostëlëty, tsojkëbë nety nyaygyuentˈatëdët parë kyaj tˈanaˈamäˈändët ja myëguˈuktëjk.

10. 1) ¿Wiˈixë Jesus ttseky etsë mëjjäˈäytyëjk jyaˈayˈattët mët ja borreegëty? 2) ¿Ti ijxpajtënë Pablo yäjk ko yˈijty yujy tudaˈaky?

¹⁰ Jesus tsyejpy etsë mëjjäˈäytyëjk oy jyaˈayˈattët mët ja borreegëty extëm yëˈë jyaˈayˈajty. Tsojkëp tmëdundët ja myëguˈuktëjk, kyaj wyintsënˈattët. Apostëlë Pablo yajnigëxëˈkë tyäˈädë tudaˈakyˈat extëm jyënany ko ojts tmëgajpxy ja mëjjäˈäytyëjk diˈib Éfeso: “Miits mnijäˈädëp wiˈixëts ëj nnayjyaygyepyëty axtë mä[jëts] nmiiny jawyiin mä yëˈë Asyë nyaxwinyëdë. Tëgekyë ja tiempë mäts nˈijty mët miitsëty, nmëduunyëts ja Nintsënˈäjtëm Jesus yuunk naxypy”. Pablo tsyojk ets ja mëjjäˈäytyëjk yˈittët yujy tudaˈaky ets mëk tyundët mä tpudëkëdë myëguˈuktëjk. Ta net tˈanmääy: “Tëts miitsëty nyaˈëxpeky es të ndukˈixtë ko xytyundët es xypyudëkëdët diˈibë tëgoyˈäjtxëp” (Apos. 20:18, 19, 35). Jatëgok ojts tnijayë ja myëguˈuktëjk diˈib Corinto ko yëˈë kyaj nety tniwintsënˈaty ja myëguˈuktëjkë myëbëjkën, niˈigyë nety yˈity extëm tuˈugë tuumbë diˈib yujy tudaˈaky diˈib pyudëkëyaambyë myëguˈuktëjk parë tmëdundëdë Jyobaa agujk jotkujk (2 Kor.1:24). Duˈunë duˈun, Pablo pyëjtakë oybyë ijxpajtën parë mëjjäˈäytyëjk ko yˈijty yujy tudaˈaky ets ko mëk tyuuny.

11, 12. ¿Wiˈix mbäät tuˈugë mëjjäˈäy tpudëkë myëguˈuk ko ti ttunäˈänët?

¹¹ Ko mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën dyaktëdë käjpxwijën, jëjpˈam ttukwäˈkpattët extëm jyënaˈanyë Biiblyë, “ja ëxpëjkënë tëyˈäjtënbë” (Titʉ 1:9). Per tsojkëp ttundët mëdë “yujyˈat tudaˈakyˈat” (Gál. 6:1, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]). Mëjjäˈäytyëjk diˈib oy borreegë kuentˈäjttëp, kyaj aguanë ttuktuny tijaty ja myëguˈuk, pyudëjkëdëp parë këˈëm twinˈixtët ti tyunandëp mët ko ttsoktë Jyobaa etsë yˈAyuk. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät ttukˈixyë Biiblyë kyäjpxwijën diˈib mbäät pyudëkëty parë twinˈixët ti tyunaampy ets tkäjpxtëdë ëxpëjkpajn diˈib të tmaytyaˈagyë duˈumbë jotmay. Mbäät tˈanëëmë ets tpawinmayët wiˈix nëjkx yˈity mëdë Jyobaa pën tyuumpy duˈun o pën kyaj. Nan mbäät tˈanëëmë ko jëjpˈam ets tmënuˈkxtäˈägëdë Dios parë nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdët mä ti tkatunyëm (Prov. 3:5, 6). Ko nety duˈun të tmëtmaytyaˈaky ja myëguˈuk, ta net tnasˈixët parë këˈëm twinˈixët ti tyunaampy (Rom. 14:1-4).

¹² Yëˈë mëjjäˈäytyëjk jap mbäät jeˈeyë dyajtsoondë ja anaˈamën mä Biiblyë parë dyaktëdë käjpxwijën ets parë tyukniˈˈixëdët. Pääty, jëjpˈam ets tjattët yajxon dyajtundëdë Biiblyë ets tpanëjkxtët extëm jyënaˈany. Duˈuntsoo dyajtundët yajxon ja kutujkën diˈib myëdäjttëp. Pes jeˈeyë tnikëjxmˈattë ja borreegë, niduˈuk niduˈuk ja nmëguˈukˈäjtëm kyuentëkëyakäˈändë mä Jyobaa ets mä Jesus (Gal. 6:5, 7, 8).

13, 14. ¿Mäjaty mbäädë mëjjäˈäytyëjk dyaktë ijxpajtën?

¹³ Ko netyë Pedro të tˈanëëmë ja mëjjäˈäytyëjk, kyaj “jeˈeyë xyˈanaˈamäˈändë ja jäˈäyëty diˈibë Dios të mmoˈoyëty”, ta net tˈanmääy ets yˈittët “extëmë ijxpajtën” (1 Peed. 5:3). ¿Wiˈix mbäädë mëjjäˈäytyëjk tpanëjkxtë tyäˈädë käjpxwijën? Min nˈokˈijxëm majtsk pëky ti mbäät ttuny ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib “nyikëjxmˈataampy tuˈugë tuungë jëjpˈambë”. Myëduˈuk, tsojkëp tmëdattët “kaˈpxyë jyot wyinmäˈäny” ets myëmajtsk, “dyajnëˈëyoˈoy dyajtuˈuyoˈoyët yajxonë jyëën tyëjk”. Parë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tyunët mëjjäˈäy, tsojkëp dyaˈixëdët ko “kaˈpxyë jyot wyinmäˈäny”, o ja tuk pëky njënäˈänëm, tsojkëp tjaygyukët yajxonë käjpxwijën diˈib yajpatp mä Biiblyë ets tpadunët mä jyukyˈäjtën. Tsojkëp yajxon tijaty twinmayët mä ti tkatunynyëm ets kyaj tijaty tsojkˈam ttuungojët ko tpäädëdë jotmay. Ets pën jamë fyamilyë, tsojkëp yajxon tnigëbäjkˈatët, pes “pën tuˈugë yetyëjk kyaj tnijawë wiˈix dyajnëˈëyoˈoy dyajtuˈuyoˈoyët yajxonë jyëën tyëjk, ¿wiˈix mbäät tkuentˈaty ja naymyujkën diˈibë Dios jyaˈäjtypy?” (1 Tim. 3:1, 2, 4, 5, TMN). Ko mëjjäˈäytyëjk dyajnigëxëˈëgëdë duˈumbë jäˈäyˈäjtën, ta ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën tyukˈijxpatëdët.

¹⁴ Ja tuk pëky mä mbäädë mëjjäˈäytyëjk tmoˈoytyë ijxpajtënë myëguˈuktëjk, ja ko nyëjkxtët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Jesus duˈun dyajkyë ijxpajtën, pes jëjpˈam tpëjtaky mä jyukyˈäjtën ko ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwaˈkxy. Nan ojts ttukniˈˈixë ja yˈëxpëjkpëty wiˈix ttundëdë tyäˈädë tuunk (Mar. 1:38; Luk. 8:1). Mä tyäˈädë tiempë, jantsy oyë nmëguˈukˈäjtëm nyayjawëdë ko nyëjkxtë käjpxwäˈkxpë mëdë mëjjäˈäytyëjk, ko tˈixtë wiˈix tjantsy tyukxondäˈäktë tyäˈädë tuunk diˈib yajnitsoˈogäämp ets ko tjattë wiˈix tyukniˈˈixëdë. Ko ja nmëguˈukˈäjtëm tˈixtë ko mëjjäˈäytyëjk tjuuttë tiempë ets dyajtundë jyot myëjää mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, oy jantsy mayë tyuunk, ta niˈamukë ja nmëguˈukˈäjtëm myëjämoˈoyëdë ets duˈun ttundët. Mëjjäˈäytyëjk nan yäjktëbë oybyë ijxpajtën ko tniˈëxpëkëdë tijaty naxäämp mä naymyujkën, ko kyomentarattë ets ko tyundë, extëm mä wyaˈatsy ja Tëjk mä nˈëxpëjkëm ets mä yˈaˈoyë (Éfes. 5:15, 16; käjpxë Ebreeʉsʉty 13:7).

15. Nigäjpx tuk pëky majtsk pëky tiko mëjjäˈäytyëjk tkuˈix tkugäjpxëdë myëguˈuktëjk.

¹⁵ Tuˈugë oybyë borreegë kuentˈäjtpë, pojënë tpudëkë ko tuˈugë borreegë tsyayuty o pyäˈämbety. Nanduˈun mbäät ttundë mëjjäˈäytyëjk, tsojkëp netyë tpudëkët diˈib yajnäjxypyë ayoˈon o diˈib yajpudëkëyäämp. Pënaty të myëjjäˈäy të myëˈˈënäˈkëndë ets pënaty pëjk ijxëdëp, mbäät dyajtëgoyˈattë naybyudëkë, per wiˈix mbäät mas niˈigyë yajpudëkëdë, yëˈë ko yajjotkujkmoˈoytyët mëdë Biiblyë ets yajjotmëkmoˈoytyët (1 Tes. 5:14). Ënäˈktëjk nan mbäät twinguwäˈägëdë wiinkpë jotmay, extëm ko myëmadäˈägäˈänëdët  ja “ënäˈktëjkëtyë wyinmäˈäny” o ja tsyojkën (2 Tim. 2:22). Yëˈë mëjjäˈäytyëjk, mbäät tpudëkëdë niˈamukë myëguˈuktëjk ko nëjkx tkuˈix tkugäjpxëdë, ko duˈun ttundë, mbäät tjaygyukëdë ti jotmay myëdäjttëp ets tmëjämoˈoytyët mëdë Biiblyë. Pënë mëjjäˈäytyëjk netyë tpudëkëdë myëguˈuktëjk, mbäät tjëjpkuwäˈägëdë amay jotmay diˈib mëjwiin kajaa.

16. Ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën dyajtëgoyˈatëdë naybyudëkë, ¿ti mbäät ttundë mëjjäˈäytyëjk?

¹⁶ Ets ¿ti mbäät yajtuny pën tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm myëdäjtypyë jotmay mëjwiin kajaa ets tukmastuˈudanëbë Dios? Santiago diˈib ëxpëjkpëˈäjtë Jesus, jyënany: “¿Ja pën diˈib pëjk ijxëp mä miitsëty? Waˈan tmëgajpxy ja mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën, ets yëˈëjëty nyinuˈkxtäägëdët, tyukjääxëdët ja aseytë xyëëgyëjxmë Jyobaa. Ets ko yajninuˈkxtäägët mëbëjkën myëët, yaˈˈagëdäˈägëdëp ja diˈib kyaj oy yajpääty, etsë Jyobaa yajpëdëˈëgëdëp. Pën të pyokytyuny, nan yajpokymyaˈkxëp” (Sant. 5:14, 15, TNM). Ja diˈib pëjk ijxëp mbäät kyaj tmëgäjpxäˈänyë mëjjäˈäytyëjk, per pënë mëjjäˈäytyëjk nyijäˈäwëp ja jotmay, tsojkëp netyë tpudëkëdët, jantsy jeˈeyë tnijawëdët. Ko mëjjäˈäytyëjk tninuˈkxtäägëdë myëguˈuktëjk ets tpudëkëdë ko dyajtëgoyˈattë, ta dyajnigëxëˈëktë ko yëˈëjëty, oy byorreegë kuentˈäjtpë, diˈib jyotkujkmooytyëbë myëguˈuktëjk diˈib të yajtuknipëktë (käjpxë Isaías 32:1, 2). *

17. ¿Wiˈix wyimbëtsëmy ko mëjjäˈäytyëjk tpanëjkxëdë yˈijxpajtën ja mëj Borreegë Kuentˈäjtpë?

¹⁷ Yëˈë mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën tyuundëbë mëjää parë tpanëjkxëdë yˈijxpajtën ja mëj Borreegë Kuentˈäjtpë, Jesukristë, mä tukëˈëyë tijaty tyuundëp. Ko duˈun tyundë, mëjwiin kajaa ttukˈoyˈattë myëguˈuktëjk ets pudëjkëdëp parë niˈigyë wyimbattë mä Dios tyuunk. Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa, dyajjaˈˈatyë mëjjäˈäytyëjk diˈib xykyuentˈäjtëm.