1, 2. (a) Hi byihi vuyelo lebyi vaka kona loko tinyimpfu ti khathaleriwa kahle? (b) Ha yini vanhu vo tala va le nkarhini wa Yesu a va fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi?

TINYIMPFU ti kula kahle loko murisi wa tona a ti wundla hi ndlela leyinene. Buku yin’wana leyi vulavulaka hi ku fuwa tinyimpfu yi vula leswaku loko “murisi a tshika tinyimpfu ti dya ti ri toxe kambe a nga khathali hi swilaveko swa tona, ku nga si hela malembe ma nga ri mangani ti ta tsana ti tlhela ti vabya.” Kambe, loko murisi a khathalela tinyimpfu hi ndlela leyinene, ntlhambi hinkwawo wu ta va ni matimba ni rihanyo lerinene.

² Ndlela leyi varisi va yi khathalelaka ha yona nyimpfu ha yin’we ya ntlhambi wa Xikwembu lowu va vekiweke ku wu langutela, yi ta vuyerisa vandlha hinkwaro. U ta tsundzuka leswaku Yesu u yi twele vusiwana mintshungu hikuva “a yi vavisiwile ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.” (Mat. 9:36) Ha yini a yi ri exiyin’weni lexi nga tsakisiki? Hikuva lava a va ri ni vutihlamuleri byo dyondzisa vanhu Nawu wa Xikwembu a va ri ni tihanyi, a va koxa swilo swo tala naswona a va ri vakanganyisi. Ematshan’weni yo pfuna ni ku khathalela ntlhambi wa vona, varhangeri volavo va vukhongeri va le Israyele a va tlhandleka “mindzhwalo yo tika” emakatleni ya vona.—Mat. 23:4.

3. I yini leswi vakulu va vandlha va faneleke va swi tsundzuka loko va ri karhi va khathalela tinyimpfu?

³ Hikwalaho, namuntlha varisi lava nga Vakreste, ku nga vakulu lava vekiweke, va ni vutihlamuleri bya nkoka swinene. Tinyimpfu leti va ti khathalelaka i ta Yehovha na Yesu, loyi a tivulaka “murisi lonene.” (Yoh. 10:11) Tinyimpfu ti ‘xaviwe hi nxavo’ lowu Yesu a wu hakeleke hi “ngati [yakwe] ya risima.” (1 Kor. 6:20; 1 Pet. 1:18, 19) U rhandza tinyimpfu swinene lerova u kale a nyikela hi vutomi byakwe hi ku tirhandzela hikwalaho ka tona. Minkarhi hinkwayo vakulu va fanele va tsundzuka leswaku vona i varisi lava vekiweke, lava rhangeriwaka hi N’wana wa Xikwembu la nga ni rirhandzu, ku nga Yesu Kreste “murisi lonkulu wa tinyimpfu.”—Hev. 13:20.

4. Hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi?

 ⁴ Hikwalaho, varisi lava nga Vakreste va fanele va ti khathalela njhani tinyimpfu? Swirho swa vandlha swi khutaziwa ku ‘yingisa lava rhangelaka’ exikarhi ka swona. Hi hala tlhelo, vakulu lava nga Vakreste va khutaziwa ku papalata ku “tikisela lava nga ndzhaka ya Xikwembu.” (Hev. 13:17; hlaya 1 Petro 5:2, 3.) Kutani, vakulu lava vekiweke va nga rhangela njhani handle ko tikisela ntlhambi? Hi marito man’wana, vakulu va nga swi khathalela njhani swilaveko swa tinyimpfu handle ko tlula vulawuri lebyi va nyikiweke byona hi Xikwembu?

5. Xana xifaniso lexi tirhisiweke eka Esaya 40:11 xi hi dyondzisa yini malunghana na Yehovha?

⁵ Muprofeta Esaya u vule leswi malunghana na Yehovha: “U ta risa ntlhambi wa yena ku fana ni murisi. Hi voko ra yena u ta hlengeleta swinyimpfana; u ta swi rhwala exifuveni xa yena. Leswi an’wisaka u ta swi byisa hi nkhathalelo.” (Esa. 40:11) Xifaniso lexi xi kombisa leswaku Yehovha wa khathala hi swilaveko swa vanhu lava tsaneke ni lava lavaka ku sirheleriwa evandlheni. Tanihi leswi murisi a tivaka swilaveko swa nyimpfu yin’wana ni yin’wana leyi nga le ntlhambini wakwe naswona a tshamaka a lunghekele ku swi enerisa, Yehovha na yena wa swi tiva swilaveko swa vanhu lava nga kona evandlheni naswona u tsakela ku va nyika nkhathalelo lowu va wu lavaka. Tanihi leswi murisi a rhwalaka xinyimpfana lexa ha ku tswariwaka a xi phutsela hi nguvu yakwe leyi petsiweke loko swi fanerile, Yehovha—“Tatana la nga ni tintswalo letikulu”—u ta va na hina hi minkarhi ya maxangu. U ta hi chavelela loko hi langutane ni miringo leyikulu kumbe loko hi ri ni swilaveko swo karhi.—2 Kor. 1:3, 4.

6. Tanihi leswi nkulu a nga murisi wa vandlha, a nga xi tekelela njhani xikombiso xa Yehovha?

⁶ Mawaku dyondzo yo tsakisa leyi murisi wa vandlha a nga yi dyondzaka eka Tata wa hina wa le tilweni! Ku fana na Yehovha, u fanele a tiva leswi tinyimpfu ti swi lavaka. Loko nkulu a tiva swiphiqo leswi ti nga na swona ni swilo leswi faneleke swi lulamisiwa hi xihatla, u ta swi kota ku ti nyika xikhutazo ni nseketelo lowu ti wu lavaka. (Swiv. 27:23) Swi le rivaleni leswaku nkulu u fanele a vulavurisana kahle ni vamakwerhu va xinuna ni va xisati. Hambileswi a nga ngheneleliki timhaka ta vona leti nga n’wi khumbiki kambe u swi tekela enhlokweni swilo leswi a swi vonaka ni ku swi twa evandlheni kutani hi rirhandzu a tinyika nkarhi wo “pfuna lava tsaneke.”—Mint. 20:35; 1 Tes. 4:11.

7. (a) Tinyimpfu ta Xikwembu a ti khomiwa njhani hi nkarhi wa Ezekiyele na Yeremiya? (b) Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Yehovha a va soleke ha yona varisi lava a va nga tshembekanga?

⁷ Anakanya hi langutelo leri varisi lava Xikwembu xi va soleke a va ri na rona. Emasikwini ya Ezekiyele na Yeremiya, Yehovha u sole vanhu lava a va fanele va khathalela tinyimpfu ta yena kambe a va nga ti khathaleli hi ndlela leyi faneleke. Loko tinyimpfu ti nga ri na murisi, ntlhambi a wu hlaseriwa kutani wu hangalaka. Ematshan’weni yo phamela tinyimpfu, varisi volavo a va ti dyelela ni ku “tiwundla hi voxe.” (Ezek. 34:7-10; Yer. 23:1) Leswi Xikwembu xi soleke varisi volavo, xa va sola ni varhangeri va Vujagana. Kambe swi tlhela swi kandziyisa ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona leswaku vakulu lava nga Vakreste va komba ntlhambi wa Yehovha rirhandzu ni nkhathalelo lowukulu.

8. Vakulu va nga xi tekelela njhani xikombiso xa Yesu lexinene loko va nyika vamakwerhu ndzayo?

⁸ Hikwalaho ka ku nga hetiseki, tinyimpfu tin’wana ta Xikwembu ti nga ha nonoka ku twisisa leswi Yehovha a swi languteleke eka tona. Ti nga ha tsandzeka ku teka goza leri fambisanaka ni ndzayo ya le Matsalweni kumbe ti nga ha endla swilo hi ndlela leyi kombisaka leswaku a ti si wupfa hi tlhelo ra moya. Xana vakulu va fanele va endla yini? Va fanele va tekelela Yesu loyi a va lehiseleke mbilu vadyondzisiwa vakwe  loko va tshamela ku vutisana leswaku i mani a nga ta va lonkulu exikarhi ka vona eMfun’weni. Ematshan’weni yo va Yesu a va helela mbilu, u hambete a va dyondzisa ni ku va nyika ndzayo ya rirhandzu malunghana ni ku va ni moya wo titsongahata. (Luka 9:46-48; 22:24-27) Yesu u va dyondzise dyondzo ya nkoka yo titsongahata hi ku va hlambisa milenge, ku nga mfanelo leyi valanguteri lava nga Vakreste va faneleke va yi kombisa.—Hlaya Yohane 13:12-15; 1 Pet. 2:21.

9. Hi rihi langutelo leri Yesu a vuleke leswaku vadyondzisiwa vakwe va fanele va va na rona?

⁹ Ndlela leyi Yesu a a swi teka ha yona ku va murisi wa vandlha a yi hambanile ni leswi Yakobo na Yohane a va swi ehleketa. Vaapostola lavambirhi a va lava ku va ni xikhundlha lexi tlakukeke eMfun’weni. Kambe Yesu u lulamise langutelo ra vona hi ku vula a ku: “Ma swi tiva leswaku vafumi vambe va rhandza ku lerisa vanhu lava va fumaka. Naswona varhangeri va vona lavakulu va ni vulawuri eka un’wana ni un’wana loyi va n’wi fumaka. Kambe mi nga endli swilo ku fana na vona. Loko mi lava ku va lavakulu, mi fanele mi va malandza ya lavan’wana hinkwavo.” (Mat. 20:25, 26, Contemporary English Version) Vaapostola a va fanele va lwisana ni mboyamelo wo lava ku “tikisela” vamakwavo kumbe wo ‘lerisa vanhu van’wana.’

10. Yesu u lava leswaku vakulu va wu khoma njhani ntlhambi, naswona hi xihi xikombiso lexi Pawulo a xi vekeke emhakeni leyi?

¹⁰ Yesu u langutele leswaku vakulu lava nga Vakreste va khoma ntlhambi hi ndlela leyi a wu khomeke ha yona. Va fanele va tiyimisela ku tirhela vamakwavo ku nga ri ku tiendla onge i vini va vona. Muapostola Pawulo a a ri ni langutelo ro tano ro titsongahata hikuva u byele vakulukumba va vandlha ra le Efesa a ku: “Mi yi tiva kahle ndlela leyi ku sukela esikwini ro sungula leri ndzi ngheneke ha rona emugangeni wa Asiya ndzi veke na n’wina ha yona nkarhi hinkwawo, ndzi ri hlonga ra Hosi hi mianakanyo yo titsongahata swinene.” Muapostola loyi a a lava leswaku vakulu volavo va tiyimisela ku pfuna van’wana hi moya wo titsongahata. U te: “Ndzi mi kombile eka swilo hinkwaswo leswaku loko mi tirhisa xisweswo mi fanele ku pfuna lava tsaneke.” (Mint. 20:18, 19, 35) Pawulo u byele Vakorinto leswaku a a nga ri mulawuri wa ripfumelo ra vona. Ematshan’weni ya sweswo, a a ri mutirhi-kulobye la titsongahataka entsakweni wa vona. (2 Kor. 1:24) Pawulo u vekele vakulu va namuntlha xikombiso lexinene xo titsongahata ni xo tirha hi matimba.

11, 12. Nkulu a nga n’wi pfuna njhani mupfumeri-kulobye ku endla xiboho?

¹¹ Nkulu wa vandlha u fanele a “khomelela swinene eritweni ro tshembeka malunghana ni vutshila byakwe byo dyondzisa.” (Tito 1:9) Kambe u endla tano “hi moya wo rhula.” (Gal. 6:1) Ematshan’weni yo sindzisa vamakwavo evandlheni leswaku va endla swilo hi ndlela yo karhi, murisi lonene wa vandlha u va pfuna ku endla swiboho leswi sekeriweke eka ndlela leyi va rhandzaka Yehovha ha yona. Nkulu a nga ha komba makwerhu milawu ya le Matsalweni leyi a faneleke a yi kambisisa loko a lava ku endla xiboho xa nkoka. A nga ha kambisisa na yena minkandziyiso leyi vulavulaka hi mhaka yoleyo. A nga ha tlhela a khutaza makwerhu yoloye ku kambisisa ndlela leyi swi nga ta byi khumba ha yona vuxaka bya yena na Yehovha loko o endla leswi hambaneke. Nkulu a nga ha kandziyisa leswaku i swa nkoka ku khongela a lava nkongomiso wa Xikwembu a nga si endla xiboho. (Swiv. 3:5, 6) Endzhaku ko bula ni mupfumeri-kulobye hi mhaka yoleyo, nkulu u ta n’wi tshika a tiendlela xiboho hi yexe.—Rhom. 14:1-4.

¹² Vulawuri byin’we ntsena lebyi valanguteri lava nga Vakreste va nga na byona byi huma eMatsalweni. Hikwalaho, i swa nkoka leswaku va tirhisa Bibele hi vutshila naswona va namarhela leswi yi swi vulaka. Ku endla tano swi pfuna vakulu leswaku va papalata ku tirhisa vulawuri  bya vona hi ndlela yo biha. Phela, tinyimpfu a hi ta vona naswona xirho xin’wana ni xin’wana xa vandlha xi ta tihlamulela eka Yehovha na Yesu hikwalaho ka swiboho leswi xi swi endlaka.—Gal. 6:5, 7, 8.

13, 14. Hi le ka swiyimo swihi laha nkulu a faneleke a va xikombiso entlhambini?

¹³ Endzhaku ka loko muapostola Petro a tsundzuxe vakulukumba va vandlha leswaku va nga ‘tikiseli’ vamakwerhu, u va khutaze leswaku va “va swikombiso entlhambini.” (1 Pet. 5:3) Nkulu a nga va xikombiso entlhambini hi ndlela yihi? Anakanya hi timfanelo timbirhi leti wanuna loyi a “[lwelaka] ku fikelela ntirho wa ku va mulanguteri” a faneleke a va na tona. U fanele a va a “hlutekile emianakanyweni” naswona u fanele a “[ungamela] ndyangu wakwe hi mukhuva lowunene.” Loko nkulu a ri ni ndyangu, u fanele a wu ungamela hi ndlela leyinene, hikuva “loko kunene munhu a nga swi tivi ku ungamela ndyangu wakwe, xana u ta ri khathalela njhani vandlha ra Xikwembu?” (1 Tim. 3:1, 2, 4, 5) Leswaku wanuna a fanelekela ntirho wa ku va mulanguteri, u fanele a hluteka emianakanyweni lerova a yi twisisa kahle milawu ya Xikwembu a tlhela a tiva ndlela yo yi tirhisa evuton’wini bya yena n’wini. U ni ku rhula ka mianakanyo naswona a nga hatliseli ku avanyisa. Loko vakulu va ri ni timfanelo leti, swi endla leswaku swirho swa vandlha swi va tshemba.

¹⁴ Ndlela yin’wana leyi valanguteri va vekelaka Vakreste-kulobye xikombiso lexinene ha yona i ku rhangela entirhweni wo chumayela. Yesu u vekele vakulu xikombiso emhakeni leyi. Ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo a ku ri xiphemu xa nkoka xa ntirho wa Yesu loko a ha ri laha misaveni. U kombe vadyondzisiwa vakwe ndlela leyi ntirho lowu a wu fanele wu endliwa ha yona. (Mar. 1:38; Luka 8:1) Namuntlha swa khutaza swinene loko vahuweleri va chumayela swin’we ni vakulu, va vona ndlela leyi vakulu va wu hisekelaka ha yona ntirho lowu wo ponisa vutomi ni ku dyondza eka tindlela leti va dyondzisaka ha tona! Ku va valanguteri va tiyimisele ku heta nkarhi wo tala va chumayela mahungu lamanene hi ku hiseka ni ku va va endla matshalatshala yo chumayela ku nga khathariseki xiyimiso xa vona xo tshama va khomekile, swi khutaza vandlha leswaku na rona ri hiseka. Nakambe vakulu va nga va vekela xikombiso lexinene vamakwavo hi ku yi lunghiselela kahle minhlangano ya vandlha va tlhela va hlamula eka yona ni hi ku endla mintirho yin’wana yo tanihi ku basisa ni ku lunghisa Holo ya Mfumo.—Efe. 5:15, 16; hlaya Vaheveru 13:7.

15. Hi swihi swivangelo swin’wana leswi endlaka leswaku vakulu va endla maendzo ya vurisi?

¹⁵ Murisi lonene u hatlisa a teka goza leswaku a pfuna nyimpfu loko yi vavisekile kumbe loko yi vabya. Hilaha ku fanaka, vakulu va fanele va tshama va xalamukile evandlheni leswaku va kota ku pfuna lava xanisekaka kumbe lava lavaka mpfuno hi tlhelo ra moya. Lava kuleke ni lava vabyaka va nga ha lava ku pfuniwa hi  swilo leswi va swi lavaka siku ni siku, kambe ngopfu-ngopfu va lava mpfuno hi tlhelo ra moya naswona va lava ku khutaziwa. (1 Tes. 5:14) Vantshwa lava nga kona evandlheni va nga ha va va langutane ni mintlhontlho yo tanihi ku hlula “ku navela loku fambisanaka ni vuntshwa.” (2 Tim. 2:22) Xisweswo, ku risa swi katsa ku va vakulu va endzela swirho swa vandlha nkarhi na nkarhi leswaku va twisisa swiyimo leswi swi langutaneke na swona ni ku swi khutaza hi ndzayo ya le Matsalweni leyi faneleke. Loko vakulu va hatlisela ku pfuna swirho swa vandlha loko swi lava mpfuno, swiphiqo swo tala leswikulu swi nga papalatiwa.

16. Loko xirho xa vandlha xi lava mpfuno hi tlhelo ra moya, hi wihi mpfuno lowu vakulu va nga xi nyikaka wona?

¹⁶ Ku vuriwa yini loko makwerhu evandlheni a ri ni xiphiqo lexikulu lexi endlaka leswaku vuxaka bya yena na Yehovha byi va ekhombyeni? Yakobo mutsari wa Bibele u vutisile a ku: “Xana u kona loyi a vabyaka exikarhi ka n’wina? A a vitane vakulukumba va vandlha, kutani a va n’wi khongelele, va n’wi tota mafurha hi vito ra Yehovha. Kutani xikhongelo xa ripfumelo xi ta hanyisa la nga pfukiki swinene, naswona Yehovha u ta n’wi pfuxa. Nakambe, loko a lo endla swidyoho, u ta rivaleriwa swona.” (Yak. 5:14, 15) Hambiloko munhu la vabyaka hi tlhelo ra moya a nga vitani “vakulukumba va vandlha,” va fanele va hatla va n’wi pfuna loko va xiya leswaku u ni xiphiqo. Loko vakulu va khongela na yena va tlhela va khongelela vamakwavo naswona va va seketela hi minkarhi ya maxangu, va ta va va kombisa leswaku i varisi lavanene lava khutazaka vamakwerhu leswaku va hambeta va tirhela Xikwembu va tsakile.—Hlaya Esaya 32:1, 2.

17. Ku nga va ni vuyelo byihi loko vakulu va tekelela “murisi lonkulu”?

¹⁷ Varisi lava nga Vakreste va tikarhatela ku tekelela “murisi lonkulu,” Yesu Kreste eka hinkwaswo leswi va swi endlaka enhlengeletanweni ya Yehovha. Vavanuna lava lava nga ni vutihlamuleri va pfuna ntlhambi leswaku wu tshama wu tiyile wu tlhela wu tirhela Xikwembu hi ku tshembeka. Ha tsaka swinene hikwalaho ka swilo leswi va swi endlaka naswona hi susumeteleka ku dzunisa Yehovha, Murisi wa hina lonkulu.