OMBIBELI oya popya sha yela eshi ya ti kutya omulumenhu oku na okukala “e hole omukainhu waye mwene ngaashi e lihole ye mwene.” Ndele omukainhu oku na okukala a ‘fimaneka omulumenhu waye.’ Nonande ove li “onhumba imwe,” keshe umwe oku na okutula moilonga omayele oo pauhandimwe. (Ef. 5:33; Gen. 2:23, 24) Ekwatafano lovalihomboli nosho yo ohole yavo yokuholafana ohai kulu momukokomoko wefimbo olo va kala va hombola. Ngaashi ashike omiti mbali odo da mena di li pamwe nodi na omidi de liinda, ekwatafano lovalihomboli ohali kolo mokweendela ko kwefimbo.

Ndele ongahelipi ngeenge kaume umwe kopahombo okwa fi? Ekwatafano olo la li la kola neenghono ohali xulile opo. Kaume kopahombo oo a fiwa po oha kala nouyahame wokomwenyo, owike notashi dulika a kale a handuka ile e udite etimba. Daniella oo a kala a hombolwa oule womido 58 okwa li e shii ovanhu vahapu ovo va filwa ookaume kavo kopahombo. * Ndele konima eshi omushamane waye a fya okwa popya a ti: “Kanda li ndi shii kutya omunhu oha kala e udite ngahelipi ngeenge e li monghalo oyo. Ito dulu okuuda ko onghalo oyo fimbo inai ku hanga.”

Ovakonakoni vamwe voinima ova ti kutya kape na onghalo idjuu i dule oyo hai etifwa kokufilwa kaume kopahombo. Vahapu ovo va filwa ookaume kavo kopahombo ova dimina oushili wa tya ngaho. Millie okwa filwa omushamane waye pa pita omido dihapu paife, ndele okwa hokolola onghalo yaye e li omufiyekadi a ti kutya “oha kala e udite a fa oshingudu.” Osho okwe shi popya a yelife nghee e udite konima  eshi a filwa omushamane waye oo va kala va hombola oule womido 25.

Susan okwa kala ha diladila kutya ovafiyekadi ohava lili ovashamane vavo efimbo lile unene. Opo nee okwa ka filwa omushamane waye oo va kala va hombola oule womido 38. Nonande opa pita paife omido di dulife 20, okwa ti: “Ohandi mu diladila keshe efiku.” Luhapu oha kala ta pononoka omahodi molwaashi okwa djuulukwa omushamane waye neenghono.

Ombibeli oya koleka kutya ouyahame oo hau etifwa kokufilwa kaume kopahombo ou nyikifa oluhodi nohau kwata efimbo lile. Eshi Sara a fya, omushamane waye Abraham okwa li ‘e mu lila.’ (Gen. 23:1, 2) Nonande Abraham okwa li e na eteelelo lenyumuko, okwa li a nyika oluhodi linene eshi omuholike waye a fya. (Heb. 11:17-19) Eshi Jakob a filwa omukulukadi waye omuholike Rakel, ka li e mu xupula diva. Okwa li he mu popile mouwa povanamati vaye.—Gen. 44:27; 48:7.

Oshike hatu lihongo moihopaenenwa oyo yopamishangwa? Ovo va filwa ookaume kavo kopahombo ohava kala va nyika oluhodi oule womido. Katu na okutala ko okulila nenyeme lavo li li ounghundi, ponhele yaasho otu na oku ku tala ko ku li oshidjemo shi shii okuudiwa ko shokufilwa. Otashi dulika twa pumbwa okukala hatu va hekeleke noku va yambidida oule wefimbo.

Ngeenge umwe a filwa kaume kaye kopahombo, onghalamwenyo yaye ihai shuna ashike konghalo oyo a li eshi ina hombola ile ina hombolwa. Momukokomoko wefimbo olo va kala va hombola, omushamane oha kala e lihonga nghee e na okuhekeleka omukulukadi waye ngeenge a wililwa po. Ndele ngeenge omushamane okwa fi, ehekeleko nohole oyo omukulukadi a li ha mono nayo oya xula po. Sha faafana, omukulukadi naye oha kala e lihonga momukokomoko wefimbo olo nghee ta dulu okukwafela omushamane waye a kale e udite a amenwa nokwa hafa. Oku mu kuma kwopahole oko a li he mu kumu, eendjovo tadi talaleke nelitulemo olo a li ha yandje kwaasho e hole nokeemhumbwe daye itai yelekwa nasha. Ndele ngeenge omukulukadi okwa fi, omushamane ota kala e udite onghalamwenyo yaye ya fa ihe na vali eityo. Osho ohashi ningifa ovo va filwa ookaume kavo kopahombo va kale va tila ile ve na oshisho sha pitilila shi na sha nonakwiiwa. Efinamhango lOmbibeli lilipi tali dulu oku va kwafela va kale ve na ombili nove udite va amenwa?

Ombibeli oya ti: “Inamu kala noshisho shefiku lomongula. Osheshi lo otali uya li na shalo vene. Okeshe tuu efiku la wana oudjuu walo.” (Mat. 6:34) Eendjovo daJesus odo oda yukifwa unene kokukala noshisho shoinima yopamaliko monghalamwenyo, ndele oda kwafela vahapu ve lididimikile ouyahame munene oo hau etifwa kokufilwa kaume kopahombo. Charles okwa shanga konima yeemwedi donhumba eshi omukulukadi waye a fya, a ti: “Fiyo opaife onda djuulukwa Monique neenghono nomafimbo amwe odjuulufi ohai kala ya kwata moiti. Ndele nande ongaho, onda didilika kutya osho inashi puka nomokweendela ko kwefimbo ouyahame otau ka lotela.”

Charles okwe ke lididimikila ashike oluhodi ‘mokweendela ko kwefimbo.’ Mbela okwa li e shi enda ngahelipi? Okwa ti: “Jehova oye a li a kwafela nge  ndiha kale noshisho shomongula.” Charles ka li a wililwa po koluhodi noka li e li lididimikila momutenya umwe auke. Onghee hano, ngeenge owa filwa kaume kopahombo, ino kala to lipula unene nonakwiiwa. Ku shii kutya efiku lomongula otali ke ku etela etwomukumo ile ouwa ulipi.

Efyo kala li nande elalakano laJehova lopehovelo. Ndele ponhele yaasho, oli li “oilonga yaSatana.” (1 Joh. 3:8; Rom. 6:23) Satana ota longifa efyo nosho yo oumbada wokutila efyo opo a kaleke ovanhu vahapu moupika novehe na eteelelo. (Heb. 2:14, 15) Oha kala a hafa ngeenge umwe a kanifa eteelelo loku ka mona ehafo lashili newaneno nokuli nomounyuni mupe oo Kalunga a udaneka. Onghee hano, ouyahame wokukanifa kaume kopahombo mefyo ou li oshidjemo shoulunde waAdam nounashibofa waSatana. (Rom. 5:12) Jehova ota ka xulifa po filufilu enyonauko alishe olo la etifwa kuSatana nota ka finda oshilwifo shihanauni, efyo. Ovo tava ka mangululwa moumbada oo Satana ta longifa otava ka kwatela mo vahapu ovo va kanifa ookaume kavo kopahombo mefyo, naave wa kwatelwa mo.

Shi na sha naavo tava ka nyumuninwa omwenyo kombada yedu, nopehe na omalimbililo otapa ka kala omalunduluko mahapu momakwatafano ovanhu. Diladila kovadali, oomeekulu nootatekulu nosho yo oomeekulululwa nootatekulululwa ovo tava ka nyumunwa notava ka enda tava i mewaneneno nounona vavo novatekulu vavo. Oukulupe nosho yo oilanduliko youkulupe itai ka kala po vali. Epupi lopaife otashi dulika li na oku ke lihonga okukala la tala ko ooxekulululwa monghedi i lili inai fa oyo le va  tala ko paife. Omalunduluko oo otaa ka kwafela okuxwepopaleka onghalo yomaukwaneumbo.

Otashi dulika tu na omapulo mahapu e na sha naavo tava ka nyumunwa, ngaashi kombinga yaavo va filwa ookaume kopahombo vavali ile ve dulife po. Ovasadukai ova li va pula epulo li na sha nomukainhu oo a filwa omulumenhu waye wotete nomutivali nofiyo a filwa vatano. (Luk. 20:27-33) Mbela ovanhu va tya ngaho otava ka kala ve na ekwatafano la tya ngahelipi ngeenge ova nyumunwa? Osho katu shi shii nokashi na eshi tashi kwafa okukala hatu tengeneke ile hatu lipula unene nomapulo a tya ngaho. Osho tu na okuninga paife okulineekela ashike muKalunga. Osho otashi ka kala oshinima osho twa teelela nodjuulufi ndele hashinima osho tu na okukala twa tila.

Ehongo limwe lomEendjovo daKalunga olo la yela nawa ololo kutya oonakufya vetu ovaholike otava ka alukila momwenyo. Omahokololo e na sha nenyumuko oo a li a ningwa mefimbo la pita otae tu shilipaleke kutya “aveshe ava va kala meembila otava udu ondaka yaye [Jesus]. Ndee tava [holoka] mo.” (Joh. 5:28, 29) Ovo tava hangika ve na omwenyo pefimbo opo otava ka kala va hafa okuhambelela ovo va mangululwa moupika wefyo. Shikwao vali, diladila kehafo olo ovo tava ka nyumunwa tava ka kala ve na!

Eshi ovafi omabiliyona tava ka nyumuka, ovanhu kombada yedu alishe otava ka kala va hafa shi dulife nale. (Mark. 5:39-42; Eh. 20:13) Okudilonga koshikumwifilonga osho tashi ka ningwa monakwiiwa otaku hekeleke aveshe ovo va filwa ovaholike vavo.

Mbela ope na ngoo oo ta ka kala e na etomheno la femba lokukala a nyemata ngeenge enyumuko olo ola ningwa? Ombibeli oya ulika kutya hasho. Jesaja 25:8 okwa ti kutya Jehova “ota ka hanauna po efyo fiyo alushe.” Osho osha kwatela mo okukufwa po filufilu kwoluhodi olo hali etifwa kefyo molwaashi exunganeko olo ola weda ko tali ti: “Omwene, Kalunga ta ka feta po omahodi momesho aaveshe.” Ngeenge paife owa nyemata monghalamwenyo yoye molwaashi wa filwa kaume koye kopahombo, enyumuko otali ke ku pa omatomheno okukala wa hafa.

Kape na omunhu ta dulu okuuda ko keshe shimwe osho Kalunga ta ka wanifa po mounyuni mupe. Jehova okwa ti: “Ngaashi eulu li li pombada li dule edu, osho yo eendjila dange di dule deni, nomadiladilo  ange e dule omadiladilo eni.” (Jes. 55:9) Eudaneko laJesus li na sha nenyumuko otali tu pe omhito yokulineekela muJehova, ngaashi Abraham a li a ninga. Ndele osho sha fimana paife kOvakriste aveshe osho okudulika kwaasho Kalunga a hala tu ninge opo tu kale twa ‘wapala okuya mefimbo lounyuni winya’ pamwe naavo tava ka nyumunwa.—Luk. 20:35.

Ponhele yokukala twa wililwa po otwa pumbwa okukala neteelelo. Ovanhu vahapu kave na eteelelo lela lonakwiiwa. Ashike Jehova okwe tu timaumbwilifa oinima iwa. Itatu dulu okushiiva lela kutya Jehova ota ka wanifa po ngahelipi eemhumbwe nomahalo etu, ashike katu na okulimbililwa kutya ote ke shi ninga. Omuyapostoli Paulus okwa shanga ta ti: “Eteelelo olo tali monika la wanifwa, kali fi eteelelo, osheshi eshi shi wetike, otashi teelelwa ngahelipi? Ndele ngenge hatu teelele eshi tu he shi wete, ohatu shi teelelele nokulididimika.” (Rom. 8:24, 25) Okukala u na eteelelo momaudaneko aKalunga otaku ke ku kwafela u lididimike. Ngeenge owe lididimike, oto ka hafela omafimbo mawa omonakwiiwa eshi Jehova te ke ku pa “eshi sha wapalela omutima woye.” Ota ka “palula [omahalo oinima aishe i na omwenyo, NW].”—Eps. 37:4; 145:16; Luk. 21:19.

Eshi Jesus a li e li pokufya, ovayapostoli vaye ova li va nyemata neenghono, va tila nova lyalyakana. Jesus okwa li e va hekeleka neendjovo edi kutya: “Omitima deni inadi nyika oluhodi. Itaveleni Kalunga nye mu itavele nge yo.” Okwa li yo e va lombwela a ti: ‘Ihandi mu fiye po eefiye, ohandi uya vali kunye.’ (Joh. 14:1-4, 18, 27) Eendjovo daye otashi dulika da kwafela ovashikuli vaye ovavaekwa va kale ve na ekanghameno leteelelo nove lididimike oule womafelemido aeshe oo. Ovo va djuulukwa oku ka mona ovaholike vavo eshi tava ka nyumunwa navo kave na etomheno lokukanifa eteelelo. Jehova nOmona itave ke ku efa ongaho. Kala wa shilipalekwa kutya oonakufya otava ka nyumunwa shili.