LE BIBLIAOʼ ku yaʼalikeʼ le íichamtsiloʼ unaj «u yaabilt[ik] u yatan jeʼex u yaabiltmilubaeʼ». Le atantsil xanoʼ «unaj u yeʼesik nojoch tsiikil tiʼ u yíicham». Tu kaʼatúulaloʼob unaj u múul meyajoʼob bey ‹juntúuliliʼobeʼ› (Efe. 5:33; Gén. 2:23, 24). Ken máanak kʼiineʼ ku maas yaabiltikubaʼob yéetel ku maas biskubaʼob. Jeʼex kaʼakúul cheʼ naatsʼ yaniloʼob ku bin u kʼaxik u mootsoʼobeʼ, bey u yúuchul yéetel le yaabilaj yaan ichil le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ.

Baʼaleʼ ¿baʼax ku yúuchul wa ku kíimil u núup máak? Kex maʼ tu páajtal u jaʼatsaloʼob tumen mix máak kaʼacheʼ, le bix u múul biskubaʼob yéetel le yaabilaj yaan ichiloʼoboʼ ku xuʼulul. U suukileʼ máax ku kíimil u núupeʼ, ku yaatal u yóol, ku yuʼubikuba tu juunal, wa maʼ xaaneʼ ku pʼuʼujul yéetel ku tuklik tiʼ letiʼ yaan u culpail. Ichil le cincuentiocho jaʼaboʼob tsʼokaʼan u beel Danielaoʼ, tu kʼaj óoltaj yaʼab máaxoʼob kimen u núupoʼob. * Baʼaleʼ le ka kíim u yíichameʼ, tu yaʼalaj: «Bejlaʼeʼ kin tsʼáaik cuenta mix juntéen tin naʼataj bix u yuʼubikuba máak. Pʼis u yúuchul tiʼ máakeʼ ku naʼatik bukaʼaj yajil».

Jujuntúul máaxoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼobeʼ, ku yaʼalikoʼobeʼ minaʼan uláakʼ baʼax jach chiʼichnakkúuntik máak jeʼex u kíimil u núupoʼ. Yaʼab máaxoʼob kimen u núupoʼobeʼ bey xan u yaʼalikoʼoboʼ. Milieʼ veinticinco jaʼaboʼob tsʼoʼokok u beel ka kíim u yíicham, baʼaleʼ kex tsʼoʼok u xáantal kíimkeʼ ku yuʼubik bey uchaʼan loob tiʼeʼ.

Susaneʼ ku tuklik kaʼacheʼ jach ku píitmáan le  koʼoleloʼob ku máan yaʼab jaʼaboʼob táan u yoʼtik u yíichamoʼob kimenoʼoboʼ. Baʼaleʼ treintiocho jaʼaboʼob tsʼoʼokok u beeleʼ ka kíim u yíicham, yéetel kex tsʼoʼok u máan veinte jaʼaboʼobeʼ, ku yaʼalik: «Sáamsamal kin kʼaʼajsik». Letiʼ xaneʼ mantatsʼ táan u yoʼtik u yíicham.

Le Bibliaoʼ ku yaʼalik xaneʼ jach jaaj ku muʼyaj máak ken kíimik u núup yéetel ku xáantal. Ka kíim Sara, u yatan Abrahaneʼ, letiʼeʼ «okʼolnaj tu yoʼolal» yéetel «tu búukintaj u nookʼil okʼom búukil tu yoʼolal» (Gén. 23:1, 2). Letiʼeʼ u yojel yaan u kaʼa kuxkíintaʼal, kex beyoʼ jach muʼyajnaj úuchik u kíimil (Heb. 11:17-19). Jacob xaneʼ maʼ tu jáan tuʼubsaj Raqueliʼ. Yéetel yaabilaj ku kʼaʼajsik kaʼach ken tsikbalnak yéetel u paalal (Gén. 44:27; 48:7).

¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuch tiʼ Abrahán yéetel Jacoboʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ ku xáantal táan u muʼyaj máak ken kíimik u núup. Le oʼolaleʼ ken k-il táan u yokʼoloʼob wa lubaʼan u yóoloʼobeʼ maʼ unaj k-tuklik wa chéen neetsoʼobiʼ, baʼaxeʼ ku yuʼubikubaʼob beyoʼ tumen yaj baʼax uchaʼantiʼob. Maʼ xaaneʼ ichil yaʼab jaʼaboʼob unaj k-chʼaʼik en cuentail bix u yuʼubikubaʼob yéetel k-áantkoʼob.

Ken kíimik u núup máakeʼ maʼ tu kaʼa uʼuyikuba jeʼex táanil tiʼ u tsʼoʼokol u beeleʼ. Ken xáanchajak tsʼoʼokok u beel máakeʼ, le íichamtsiloʼ ku kanik u líiʼs u yóol u yatan. Le oʼolal ken kíimik le íichamtsiloʼ, ku pʼáatal minaʼan máax líiʼsik u yóol yéetel eʼesik yaabilaj tiʼ. Ken máanak kʼiineʼ le atantsil xanoʼ ku kanik bix jeʼel u yáantik u yíicham utiaʼal u yuʼubikuba maʼalob yéetel u kiʼimaktal u yóoleʼ. Le oʼolal ken kíimik le atantsiloʼ, maʼ xaaneʼ le íichamtsiloʼ ku kʼaʼajsik bix u maʼachal u kʼab tumen u yatan, baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ utiaʼal maʼ u sen chiʼichnaktal, bix u kaxtaʼal u yutsil yéetel bix u yáantaʼal tiʼ baʼax kʼaʼabéet. Le oʼolal yaan máaxeʼ ken kíimik u núupeʼ ku sajaktal tiʼ baʼax ku taal u kʼiin yéetel maʼ tu kaxtik baʼax u beete. ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia jeʼel u yáantaj utiaʼal u yuʼubikubaʼob maʼalob yéetel u yantaltiʼob jeetsʼeliloʼ?

«Junpuliʼ maʼ a sen chiʼichnaktaleʼex yoʼolal u kʼiinil sáamal, tumen sáamaleʼ yaan xan u yantal baʼaloʼob jeʼel u beetik a chiʼichnaktaleʼexeʼ. Cada kʼiineʼ yaan yéetel le chiʼichnakiloʼob ku taaskoʼ.» (Mat. 6:34.) Le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ maases ku meyaj utiaʼal maʼ u sen chiʼichnaktal máak yoʼolal u balubaʼob le kuxtaloʼ, baʼaleʼ tsʼoʼok xan u yáantik yaʼab máakoʼob u aktáantoʼob le muʼyajil ku taasik u kíimil máax u yaabiltmoʼoboʼ. Charles, juntúul máax kíim u yataneʼ, ka máan wa jaypʼéel mesoʼobeʼ tu tsʼíibtaj: «Láayliʼ jach kin kʼaʼajsik Moniqueʼ, yéetel yaan kʼiineʼ jach maʼ maʼalob in wuʼuyikinbaiʼ. Baʼaleʼ in wojel deporsi bey u yuʼubikuba máakoʼ, yéetel ken máanak kʼiineʼ yaan u bin u xuʼulul».

Charleseʼ máan yaʼab kʼiinoʼob táan u muʼyaj. ¿Baʼax áante? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ kin wilik maʼ in chiʼichnaktal yoʼolal baʼax kun úuchul sáamal». Charleseʼ maʼ tu chaʼaj u sen lúubul u yóoliʼ. Xáanchaj táan u muʼyaj, baʼaleʼ tu yilaj u jóokʼol táanil. Wa tsʼoʼok u kíimil a núupeʼ maʼ a sen chiʼichnaktal yoʼolal baʼax kun úuchul sáamal. Maʼ xaaneʼ yaʼab baʼaloʼob maʼalobtak kun úuchul tuláakʼ kʼiin.

 Jéeobaeʼ maʼ u kʼáat kaʼach ka kíimik máakiʼ. Le kíimiloʼ táakaʼan ichil «u meyaj le Kʼaasilbaʼaloʼ» (1 Juan 3:8; Rom. 6:23). Satanaseʼ ku palitsiltik máak yéetel ku pʼatik x-maʼ esperanzail yoʼolal le saajkil tiʼ le kíimiloʼ (Heb. 2:14, 15). Uts tu tʼaan u yilik maʼ tu kaxtik máak baʼax u beete, u tuklik máak maʼ kun kiʼimaktal u yóol yéetel maʼ ken u yuʼububa maʼalobil; mix teʼ túumben yóokʼol kaab ku yaʼalik Diosoʼ. Jeʼex túun k-ilkoʼ úuchik u beetaʼal u kʼebantal Adán tumen le Kʼaasilbaʼaloʼ techeʼ táan a muʼyaj (Rom. 5:12). Jéeobaeʼ yaan u yutskíintik tuláakal le baʼax u kʼaskúuntmaj Satanasoʼ yéetel yaan u xuʼulsik tiʼ le kíimiloʼ, le baʼax ku meyaj tiʼ Satanás utiaʼal u beetik u sen muʼyaj máakoʼ. Ichil le máaxoʼob tsʼoʼok u xuʼulul u chʼaʼikoʼob saajkil tiʼ le kíimiloʼ, táakaʼan yaʼab máaxoʼob tsʼoʼok u kíimil u núupoʼobiʼ.

Le ken kaʼa kuxkíintaʼak le kimenoʼob utiaʼal u kuxtaloʼob way Luʼumeʼ yaʼab baʼax kun kʼexpajal. Kʼaʼajaktoʼoneʼ yaan u bin u kuxkíintaʼal taatatsiloʼob, abuelotsiloʼob yéetel u maasil u láakʼtsiloʼob máak, tsʼoʼoleʼ jujunpʼíitil kun luʼsbil u kʼebanoʼob paʼteʼ yéetel u paalaloʼob bey xan u yáabiloʼob. Yaan u xuʼulul u muʼyaj máak yoʼolal le chʼíijiloʼ. Maʼ xaaneʼ le táankelmoʼoboʼ yaan u kanik u yiloʼob tubeel yéetel u tratartikoʼob maʼalob le máaxoʼob maas yaan u jaʼabiloʼoboʼ, maʼ jeʼex u beetaʼal bejlaʼeʼ. Lelaʼ junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob kun kʼexpajal táakaʼanoʼob ichil le baʼaloʼob maʼalobtak ken u kʼam máakoʼ.

Yaʼab baʼax taak u yojéeltik máak yoʼolal le máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼoboʼ, jeʼex baʼax kun úuchul yéetel le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimil wa jaytúul u núupoʼoboʼ. Le saduceoʼoboʼ tu kʼáatoʼob baʼax kun  úuchul tiʼ juntúul koʼolel tsʼoʼok u kíimil wa jaytúul u yíichamoʼob (Luc. 20:27-33). ¿Bix ken u bisilubaʼob ken kaʼa kuxkíintaʼakoʼob? Maʼ k-ojliʼ, yéetel mix baʼal u biilal ka joʼopʼok k-tuklik wa k-chiʼichnaktal yoʼolal baʼaloʼob beyaʼ. Baʼax unaj k-beetkeʼ k-kʼubik k-óol tiʼ Dios. Baʼax k-ojleʼ: jeʼel baʼaxak ka u beet Jéeobaeʼ maʼalob yéetel letiʼe baʼax k-tsʼíiboltikoʼ.

Junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ letiʼe k-kaʼa ilik le máaxoʼob k-yaabiltmaj tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ. Le tsikbaliloʼob yaan teʼ Biblia yoʼolal bix kaʼa kuxkíintaʼabik máakoʼob úuchjeakiloʼ, ku yeʼesiktoʼoneʼ «tuláakal le máaxoʼob yanoʼob ichil le muknaloʼoboʼ yaan u yuʼubikoʼob u tʼaan [Jesús] yéetel yaan u jóokʼloʼob» (Juan 5:28, 29). Jach yaan u kiʼimaktal u yóol le máakoʼob ken u kʼamoʼob le máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼoboʼ. Baʼaleʼ le máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼoboʼ bukaʼaj wal kun kiʼimaktal u yóoloʼob xaneʼ.

Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ jach yaan u kiʼimaktal u yóol tuláakal máak. U millonesil máakoʼob kimenoʼobeʼ yaan u kaʼa kuxtaloʼob (Mar. 5:39-42; Apo. 20:13). Wa ku tuukul le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimil juntúul máax u yaabiltmoʼob tiʼ le baʼax kun úuchloʼ jeʼel u líikʼil u yóoloʼobeʼ.

¿Yaan wa baʼax oʼolal u yokʼomtal u yóol máak ken kaʼa kuxkíintaʼak le kimenoʼoboʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ minaʼan baʼax oʼolal. Isaías 25:8, ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ «bíin u xuʼuls junpuliʼ le kíimiloʼ». Leloʼ u kʼáat u yaʼaleʼ yaan u xuʼulul tuláakal le muʼyajil ku taaskoʼ, tumen le tekstooʼ ku seguer u yaʼalik: «Bíin u choʼo u jaʼil u yich tuláakal máak». Wa yaachajaʼan a wóol tumen tsʼoʼok u kíimil a núupeʼ, a wojéeltik yaan u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ yaan u kiʼimakkúuntik a wóol.

Mix máak jeʼel u béeytal u naʼatik le bukaʼaj utsiloʼob ken u beet u yantal Jéeoba teʼ túumben yóokʼol kaaboʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jeʼel bix kaʼan náach yanil tiʼ u yóokʼol luʼumeʼ, bey xan in tuukuloʼob yéetel baʼaxoʼob kin beetkeʼ, [maas] kaʼanaltakoʼob tiʼ le a tiaʼaleʼexoʼ» (Isa. 55:8, 9). Le u kʼuchul u kʼiinil u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼob jeʼex tu yaʼalil Jesusoʼ ku tsʼáaiktoʼon u páajtalil k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba, jeʼex tu beetil Abrahanoʼ. Bejlaʼeʼ baʼax unaj k-beetkeʼ k-uʼuyik u tʼaan Dios; beyoʼ yaan k-antal  ichil le «máaxoʼob ku náajmatkoʼob le túumben yóokʼol kaab» paʼteʼ yéetel le máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼoboʼ (Luc. 20:35).

Maʼ a chiʼichnaktal, baʼaxeʼ páaʼt baʼax ku taal u kʼiin. Máakeʼ ku tuklikeʼ mix baʼal maʼalob ku taal u kʼiin. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ ku yaʼalik yaan baʼax maʼalob ku taal u kʼiin. Kex maʼ tu páajtal k-ojéeltik bix ken u tsʼáatoʼon Jéeoba tuláakal baʼax kʼaʼabéettoʼon yéetel baʼax k-tsʼíiboltikeʼ, k-ojel yaan u beetik. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Le baʼax ku páaʼtaʼal tsʼoʼok u béeychajloʼ leloʼ maʼ esperanzaiʼ, tumen mix máak ku seguer u páaʼtik junpʼéel baʼax tsʼoʼok u yilik. Baʼaleʼ wa toʼon táan k-páaʼtik le baʼax maʼ t-ilkoʼ, yaan u chúukpajal k-óol k-páaʼte» (Rom. 8:24, 25). Wa ka kʼubik a wóol tiʼ le baʼax u yaʼalmaj Diosoʼ yaan u yáantkech utiaʼal ka chúukpajak a wóol. Tsʼoʼoleʼ wa ku chúukpajal a wóoleʼ Jéeobaeʼ «bíin u tsʼáatech u tsʼíibolal a puksiʼikʼal». Letiʼeʼ yaan u tsʼáaik tuláakal baʼax ku tsʼíiboltik «tuláakal le kuxaʼan baʼaloʼoboʼ» (Sal. 37:4; 145:16; Luc. 21:19).

Le taʼaytak u kíimil Jesusoʼ jach chiʼichnakchaj u apostoloʼob. Utiaʼal u líikʼil u yóoloʼobeʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Maʼ u péek u yóol a puksiʼikʼaleʼex. Tsʼáa a fejeʼex tiʼ Dios yéetel tsʼáa a fejeʼex xan tiʼ teen». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj: «Teneʼ maʼ ken in pʼateʼex ta juunaleʼex. Yaan in suut ta wiknaleʼex» (Juan 14:1-4, 18, 27). Ichil yaʼab jaʼaboʼobeʼ le baʼax tu yaʼaloʼ tu tsʼáaj esperanza tiʼ le máaxoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ yéetel tu yáantoʼob utiaʼal u chúukpajal u yóoloʼob. Le máaxoʼob xan ku tsʼíiboltkoʼob u yilkoʼob le máaxoʼob u yaabiltmoʼob tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ, minaʼan baʼax oʼolal u chiʼichnaktaloʼob tumen maʼ béeyakiʼ. K-ojel maʼ kun pʼatbiloʼob tumen Jéeoba yéetel u Paal.