Kẹntọ he dobu wẹ okú yin. Mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado glo e. To whenue mẹvivẹ mítọn de kú, e sọgan vẹawuna mí nado kẹalọyi. Kavi to whenue huhlọn jọja whenu tọn gbẹ́ pò to mí go, mí sọgan nọ lẹndọ okú dẹn do mí taun bo nọ tẹdo linlẹn agọ̀ enẹ go.

Mẹṣinṣinyan taun wẹ hòkàn klinkán-klinkán sọ Falo hohowhenu tọn lẹ nado glo okú. Diblayin gbẹzan yetọn lẹpo—gọna gbẹzan azọ́nwatọ fọtọ́n susu lẹ tọn—wẹ ahọlu enẹlẹ yizan to vivẹnudido yetọn mẹ nado gbawhàn okú tọn. Yọwhé he yin gbigbá na ahọlu Egiptinu lẹ tọn lẹ dohia dọ yé dovivẹnu taun nado jẹ yanwle yetọn kọ̀n, ṣigba gboawupo.

Ahọluigbagán Chine tọn lẹ lọsu doafọna yanwle enẹ to aliho devo mẹ; yé lẹndọ amasin de tin he nọ zọ́n bọ yè sọgan nọgbẹ̀ kakadoi. Ahọluigbagán Qin Shi Huang biọ to dodinnanutọ etọn lẹ si nado dín amasin afinyọn tọn de he sọgan zọ́n bọ yè na glo okú. Ṣigba, susu to amasin he yé basi lẹ mẹ wẹ bẹ osin adínọ de hẹn, podọ dopo to amasin enẹlẹ mẹ wẹ na ko hù i.

To owhe 1513 J.W.M, Espagne-nu lọ Juan Ponce de León, he nọ yì sọn otò de mẹ jẹ devo mẹ, basi gbejizọnlin po bato po yì Caraïbe. Linlin lẹ dohia dọ yanwle etọn wẹ nado yì dín tọ̀sisa vonọtaun de he yè na nù bo ma na poyọnho. To gbejizọnlin lọ whenu, e yì jẹ aigba Floride tọn ji to États-Unis; e hoavùn hẹ tòmẹnu Amelika tọn lẹ, podọ e wá kú to owhe delẹ godo. Tọ̀sisa vonọtaun he dín e te lọ ma yin mimọ gbede.

Falo lẹ, ahọluigbagán lẹ po dodinnanutọ lẹ po dovivẹnu lẹpo nado sọgan gbawhàn okú tọn. Dile etlẹ yindọ mí sọgan jẹagọdo aliho he mẹ yé tẹnpọn nado jẹ yanwle yetọn kọ̀n te, mẹnu to mí mẹ wẹ na dọ dọ yanwle yetọn ma sọgbe? Na nugbo tọn, to ahun mítọn mẹ dọ́n, diblayin mímẹpo wẹ nọ jlo na nọgbẹ̀ kakadoi.

Naegbọn mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado glo okú? Biblu do whẹwhinwhẹ́n lọ hia. E dọ gando Mẹdatọ  mítọn, Jehovah Jiwheyẹwhe * go dọmọ: ‘E ko basi onú popo dagbedagbe to whenu etọn; e yí mavọmavọ do ayiha gbẹtọvi lẹ tọn mẹ ga.’ (Yẹwhehodọtọ 3:11) Mímẹpo wẹ na jlo nado duvivi aigba whanpẹnọ de tọn kakadoi, e ma yin na owhe 80 kavi humọ poun gba. (Psalm 90:10) Ojlo vẹkuvẹku mítọn niyẹn.

Naegbọn Jiwheyẹwhe do dó “mavọmavọ” do ahun mítọn mẹ? Be e wàmọ nado hẹn mí jẹflumẹ poun wẹ ya? Gbede pọ́n! Kakatimọ, Jiwheyẹwhe dopagbe na mí dọ okú na yin didesẹ. Whlasusu wẹ Biblu dohia dọ okú na yin didesẹ bosọ dlẹnalọdo opagbe Jiwheyẹwhe tọn gando ogbẹ̀ madopodo go.—Pọ́n apotin lọ,  “Awhàngbigba Do Okú Ji.”

Jesu Klisti lọsu dọ madoadúdẹji dọmọ: “Ehe wẹ ogbẹ̀ madopodo, dọ yé ni to vivẹnudo zọnmii nado yọ́n hiẹ Jiwheyẹwhe nugbo dopo kẹdẹ lọ, podọ mẹhe hiẹ dohlan, yèdọ Jesu Klisti.” (Johanu 17:3) Enẹwutu, awhàngbigba do okú ji ma yin odlọ de poun gba. Amọ́ Jesu zinnudeji dọ, Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ sọgan gbawhàn enẹ.