Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

 ASAWO WƆTƆNƐ L’ƆTƐ A DUI WA LO LOHOSO | ONDE NYƆI MBELE EKOMELO A SHIMU?

Anto wekɔ lo ndɔshana la nyɔi

Anto wekɔ lo ndɔshana la nyɔi

NKUMEKANGA QIN SHI HUANG

ONYANGIYANGI PONCE DE LEÓN

Nyɔi ekɔ otunyi wa wɔma. Sho ndɔshanaka la tɔ la wolo aso tshɛ. Etena kavɔ lakiso ɔmɔtshi sho tɛnaka oko kashi. Etena kekeso la wolo wa demba lo nshi y’ɔlɔngɔlɔngɔ, sho mbeyaka mfɔnya ɔnɛ nyɔi hakoke tokomɛ, koko ɔsɔ ekɔ ndjakesa.

Anto yema tshitshɛ tsho mbakanyiya dikambo dia lɔsɛnɔ lahavu oleki waa Farawɔ ya lo nshi y’edjedja. Vɔ ndo nunu di’ase olimu awɔ waketsha nshi efula ya lo nsɛnɔ yawɔ dia nyanga woho wa mbidja nyɔi otshumba. Dimɛta diakawake mɛnyaka kɛnɛ kakawasale ndo woho wakawakite tatala.

Nkumi ya dikanga y’ase Chine yaki la kanyi yakɔ yaamɛ lo kɛnɛ kendana la lɔsɛnɔ lahavu, kaanga mbakawayosala akambo lo yoho yotshikitanyi, mbuta ate nyanga ekanga waha mvɔ. Nkumekanga Qin Shi Huang akalɔmbɛ ambewi wa shimi dia vɔ mbosalɛ okanga wa maji wa mbewɔ nyɔi. Koko, diangɔ efula diakawadje lɔkɔ diaki la lɔlɛngɔ ndo ondo ɛngɔ kɛmɔtshi l’atei adiɔ mbakayodiakaka.

Lo ntambe ka 16 T.D., onyangiyangi w’ose Espagne, Juan Ponce de León akande lɔkɛndɔ la l’ashi otsha la Caraïbes dia toyanga ashi watawɔ ɔnɛ naka onto mbaanɔ, kete nde ayotshikalaka dikɛnda to. Oma laasɔ, nde akakome la Floride l’États-Unis l’oyango akɔ, koko akavu l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi engana eto etena kakandalɔshana l’ase Amɛrikɛ. Nde kotana ndo ashi akɔ watawɔ ɔnɛ naka onto nnɔ, kete nde ayotshikalaka dikɛnda to.

Waa Farawɔ, nkumi ya dikanga ndo anyangiyangi, vɔ tshɛ wakasale la wolo dia mbidja nyɔi otshumba. Akɔna l’atei aso akoka mɔnyɔla oyango waki la wɔ ɔsɔ, oyadi hatɔngɛnangɛna toho takakambe la wɔ? Lo mɛtɛ, sho tshɛ kombolaka sɛnaka pondjo pondjo.

ONDE NYƆI KOKA MBIDJAMA OTSHUMBA?

Lande na kahatangɛnangɛna nyɔi? Bible nembetshiyaka dui sɔ. Tɔ mbutaka lo kɛnɛ kendana la Jehowa Nzambi, * Otungi aso ɔnɛ: ‘Nde akatonge  ɛngɔ tshɛ lo etena katɔ, nde akadje ndo kanyi ya nsɛna pondjo l’etema w’anto.’ (Undaki 3:11) Sho kombolaka ngɛnangɛna la diangɔ di’amɛna dia la nkɛtɛ pondjo pondjo, koko aha l’edja k’ɛnɔnyi 80 eto kana ndekana. (Osambu 90:10) Kɛsɔ mbakombolaso.

Lande na kakadje Nzambi ‘kanyi ya nsɛna pondjo’ l’etema aso? Onde l’oyango wa tosha paa l’asolo? Atonga naa. Nzambi tolakaka dia nyɔi ayodjama otshumba. Bible mbutaka mbala la mbala dia Nzambi ayonya nyɔi ko tosha lɔsɛnɔ la pondjo.—Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ:  “Nyɔi ayodjama otshumba.”

Yeso Kristo akate l’ɛtɛkɛta wokɛma hwe ate: “Dia vɔ nkondja lɔsɛnɔ la pondjo, vɔ pombaka keya wɛ Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ, la Yeso Kristo lakayatome.” (Joani 17:3) Ɔnkɔnɛ, elongamelo kekɔ lo welo wadjama dia ndɔshana la nyɔi. Yeso akashikikɛ dia paka Nzambi oto mbakoka todjɛ otshumba lo ta dialɔshanaso la nyɔi.

^ od. 9 Jehowa ekɔ lokombo la Nzambi latanema lo Bible.