Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

TIʼ U YÁAX TÁAN JUʼUNIL | KÍIMILEʼ ¿U XUUL WA TULÁAKAL?

Baʼateʼel tu contra le kíimiloʼ

Baʼateʼel tu contra le kíimiloʼ

EMPERADOR QIN SHI HUANG

EXPLORADOR PONCE DE LEÓN

Le kíimiloʼ juntúul enemigo jach kʼasaʼan yéetel jach yaan u páajtalil. K-baʼateʼel tu contra yéetel tuláakal k-muukʼ. Ken kíimik wa máax k-yaabiltmeʼ maʼ t-jáan creertik. Tsʼoʼoleʼ tu kʼiiniloʼob k-táankelmileʼ jeʼel k-tuklik mix bikʼin ken u chukpachtoʼon le kíimiloʼ, baʼaleʼ ku kʼuchul u kʼiinil k-ilik maʼ beyiʼ.

Jujuntúul máakoʼobeʼ ku chʼíikil u kaxtoʼob baʼax jeʼel u beetkoʼob utiaʼal maʼ u kíimloʼob mix bikʼineʼ. Bey tu beetil le faraonoʼob úuchjeakiloʼ: tu xupaj u kuxtaloʼob, yéetel u kuxtal yaʼab palitsiloʼob, ikil táan u kaxtikoʼob baʼax jeʼel u beetik maʼ u kíimloʼobeʼ. Le piramideʼob pʼaatal tu luʼumil Egiptooʼ ku yeʼesik chéen kunel le nojoch meyaj tu beetoʼoboʼ.

U emperadoriloʼob le úuchben Chinaoʼ tu tsʼáajubaʼob xan u kaxtoʼob baʼax jeʼel u tsʼáaik kuxtal minaʼan u xuul tiʼobeʼ. Le emperador Qin Shi Huangoʼ tu yaʼalaj tiʼ u j-meenoʼob (alquimistas) ka u beetoʼob junpʼéel ukʼul kʼuch kʼaj óoltbil elixir de la vida. Baʼaleʼ yaʼab tiʼ le ukʼuloʼob tu beetoʼoboʼ tu tsʼáajoʼob mercurioiʼ, yéetel ku tuklaʼaleʼ junpʼéel tiʼ le ukʼuloʼob kíims le emperadoroʼ.

Teʼ siglo 16, le explorador Juan Ponce de León tiʼ u luʼumil Españaoʼ máan teʼ Mar Caribe táan u kaxtik «u sayabil le táankelmiloʼ» ka kʼuch teʼ luʼum ku kʼaabaʼtik Florida (Estados Unidos) bejlaʼoʼ. Baʼaleʼ maʼ úuch tiʼ leloʼ kíim le ka baʼatelnaj yéetel le indioʼob americanoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ tu kaxtaj «u sayabil le táankelmiloʼ».

Faraonoʼob, emperadoroʼob, yéetel exploradoroʼobeʼ baʼatelnajoʼob tu contra le kíimiloʼ. Toʼoneʼ, kex maʼ t-beetik jeʼex letiʼobeʼ, k-tsʼíiboltik xan k-ganartik le baʼateloʼ. U jaajileʼ mix juntúul tiʼ toʼon u kʼáat kíimil.

¿JEʼEL WA K-GANARTIK LE KÍIMILOʼ?

¿Baʼaxten k-baʼateʼel tu contra le kíimiloʼ? Tumen jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ, Jéeoba Dios, * le Máax beetmiloʼonoʼ, «jach tu súutukil tu beetaj baʼal[,] tu láaj beetaj kiʼichkelem; tu tsʼáaj xan tiʼ wíinik u tuukulil minaʼan xuʼulul» (Eclesiastés 3:11). K-kʼáat kuxtal ich kiʼimak óolal teʼ jatsʼuts yóokʼol kaabaʼ, maʼ chéen 70 wa 80 jaʼabiʼ, baʼaxeʼ utiaʼal mantatsʼ (Salmo 90:10). Letiʼe tuukul yaantoʼonoʼ.

¿Baʼaxten túun tu tsʼáajtoʼon Dios «u tuukulil minaʼan xuʼulul»? ¿Chéen wa utiaʼal k-tsʼíiboltik? Maʼ. Dioseʼ ku yaʼalikeʼ yaan u kʼuchul u kʼiinil u kuxtal máak utiaʼal mantatsʼ. Le Bibliaoʼ yaʼab u téenel ku yaʼalikeʼ yaan u xuʼulsaʼal tiʼ le kíimiloʼ yéetel yaan u tsʼaʼabaltoʼon kuxtal minaʼan u xuul tumen Dios. (Ilawil le cuadro  «Yaan u xuʼulsaʼal le kíimiloʼ».)

Tak Jesucristoeʼ tu yaʼalaj: «Lelaʼ letiʼe baʼax ku tsʼáaik kuxtal minaʼan u xuuloʼ: ka kʼuchuk u kʼaj óoltechoʼob, teech le u juntúuliliʼ jaajil Diosoʼ, bey xan ka u kʼaj óoltoʼob Jesucristo, le máax ta túuxtoʼ» (Juan 17:3). Jeʼex k-ilkoʼ, jeʼel k-ganartik le baʼateʼel tu contra le kíimiloʼ, baʼaleʼ chéen jaʼaliʼ yéetel u yáantaj Dioseʼ.

^ xóot’ol 9 Jeʼex u chíikpajal teʼ Bibliaoʼ, u kʼaabaʼ Dioseʼ Jéeoba.