1, 2. a) ¿Imanispan Salomón wayna-sipaskunata yuyaycharqan? b) ¿Imaraykun kurak cristianokunatapas yanapanman Salomonpa yuyaychasqan?

DIOSPA yuyaychasqanmi rey Salomón llapa wayna-sipaskunata nirqan: “Wayna-sipasllaraq kashaspa Kamaqniykimanta yuyarikuy, sasa p’unchaykuna manaraq chayamushaqtin”, nispa. ¿Imamantan rimasharqan “sasa p’unchaykuna” nisqanwan? Yuyaqman tukupusqanchis tiempomantan. Rikch’anachiy simikunawanmi rimarqan makipas moqopas khatatatasqanmanta, kiruq urmapusqanmanta, ñawiq laqhayapusqanmanta, ninriq roqt’uyapusqanmanta, chukchaq yuraqyapusqanmanta, wasaq qhopuyapusqanmanta ima. Manan pipas munasunmanchu chhayna sasachakuykunapi tarikuspaña Diosta serviytaqa (leey Eclesiastés 12:1-5).

² Askha iñiqmasikuna 50 watankumanta wichayman kashanku chaypas, allin kallpayoqraqmi kashanku. Yuraq umayoqña kashanku chaypas, yaqapaschá manaraq Salomonpa nisqan sasachakuykunapi tarikunkuraqchu. Ichaqa, ¿yanapanmanchu paykunata wayna-sipaskunaman Salomonpa yuyaychasqan? ¿Imatan  nisharqan “Kamaqniykimanta yuyarikuy” nisqanwan?

3. ¿Imaynatan ‘Kamaqninchismanta yuyarikusunman’?

³ Unayña Diosta servishanchis chaypas, allinpunin kanman Kamaqninchis may sumaqpuni kasqanpi yuyaymanayqa. Diospa tukuy kamasqanpas mana entiendey atiymi ancha musphanapaqtaqmi kanpas. Payqa kusisqa kawsananchispaq hinapunin tukuy imaymana necesitasqanchista qowanchis. Kamasqankunata qhawarispan astawan reparanchis munakuyninta, yachayninta, atiynintapas (Sal. 143:5). Hinaspapas ‘Kamaqninchista yuyarinapaqqa’ ñoqanchismanta imatachus munasqanpin yuyaymanananchis. Chaypi yuyaymanasun chayqa, sonqonchismi tanqariwasun Diosta agradecekuspa tukuy almanchiswan servinapaq (Ecl. 12:13).

4. a) ¿Imatan tapukunkuman unayña Diosta serviq cristianokuna? b) ¿Imaraykun chayta tapukunanku?

⁴ Unayña Diosta servishanki chayqa kaytan tapukuwaq: “Kallpayoqraqtaq kashani chayqa, ¿imakunataraqmi ruwayta atiyman?”, nispa. Tukuy kay tiempo Diosta servispa experienciata hap’isqaykiwanmi hukkunata yanapawaq. Yaqapaschá wayna-sipaskunaman willawaq Jehová Diosmanta yachasqaykita otaq experienciakunata willaspa kallpachawaq. Chayta ruwananpaqmi rey Davidpas Diosmanta mañakurqan, nirqanmi: “Diosníy, wayna kasqaymantapachan yachachiwarqanki [...], machullaña soqo umallaña kashaqtiypas ama saqerpariwaychu, kunan wiñaymanpas, qhepa wiñaymanpas ancha atiyniykitaqa willasaqraqmi”, nispa (Sal. 71:17, 18).

5. ¿Imaynatan experienciayoq cristianokuna hukkunata yanapankuman?

⁵ ¿Imaynatan yachasqaykita hukkunaman yachachiwaq? Yaqapaschá wayna-sipaskunata wasiykiman invitawaq paykunawan parlarinaykipaq otaq paykunawan predicaq lloqsiwaq. Chaypin paykuna rikunkuman kusisqa sonqowan predicasqaykita. Ñawpa tiempopi Eliú waynan nirqan: “Kurak runakunaraq rimachunku, watan-watan yachasqankuta rikuchichunku”, nispa (Job 32:7). Apóstol Pablopas kurak cristianakunatan kallpacharqan rimayninkuwan allin kawsayninkuwan ima sipas cristianakunata kallpachanankupaq, nirqanmi: ‘Kurak warmikunapas [...] allinkaqta yachachiq kachunku’, nispa (Tito 2:3).

6. ¿Imaraykun allin yanapayta qonkuman unayña Diosta serviq cristianokuna?

⁶ Experienciayoq cristiano kashanki chayqa hukkunatan allinta yanapawaq. Tupanachiy 30, 40 watakuna ñawpaqpi yachasqaykita kunan yachasqaykiwan. Kunanqa yachankiñan ima sasachakuykunapi tarikuspapas Bibliawan imayna yanapachikuyta. Chaymantapas allintañan yachanki runakunaq sonqonman chayaqta hinapuni yachachiyta. Umalli kanki chayqa, allintañan yachanki huchapi urmaq iñiqmasikuna yanapayta (Gál. 6:1). Yaqapaschá yacharqanki iñiq t’aqapi llank’aykuna apariyta, hatun huñunakuykunapi otaq Huñunakuna Wasikuna ruway imayna aparikusqantapas. Yaqapaschá yachashanki iñiqmasikunata mana yawarllawan hampinankupaq medicokunawan imayna parlariyta. Chayllaraq bautizakurqanki chaypas experienciayoqmi kashanki. Wawakunayoq kanki chayqa, yacharqankichá wawakunata imayna uywana kasqanta. Arí, llapa kurak cristianokunan Diospa llaqtanpi allinta yanapakunkuman hukkunata yachachispa, pusarispa, kallpachaspa ima (leey Job 12:12).

7. ¿Imakunatan kurak cristianokuna wayna-sipaskunaman yachachinkuman?

⁷ ¿Imaynatan experiencia hap’isqaykiwan hukkunata astawan yanapawaq? Yaqapaschá  wayna-sipaskunata yachachiwaq estudiokunata qallarispa allin yachachiq kayta. Kurak cristianakuna, qankunapas sipas mamakunatan yanapawaqchis Diosta servinankupaq, wawankutapas uywanankupaq tiemponkuta allinta t’aqanankupaq. Kurak cristianokuna, qankunapas waynakunatan yanapawaqchis allin discursokunata qonankupaq allinta predicanankupaqpas. Yachachiwaqchismi yuyaq iñiqmasikunata visitaspa imayna kallpachayta. Pisiyapushanña kallpaykichis chaypas, qankunaqa anchatapunin wayna-sipaskunata imaymanapi yanapawaqchis. Biblian nin: “Waynakunaq sumaq-kayninqa kallpankun, yuyaq runakunaq sumaq-kaynintaqmi yuraq umanku”, nispa (Prov. 20:29).

8. ¿Imatan Pablo ruwarqan kurakña kashaspa?

⁸ Apóstol Pablopas tukuy atisqantan yanapakurqan Diospaq llank’aspa. Payqa unayñan misionero kaspa Diospaq llank’arqan. Thakpi kawsayta munaspaqa, Roma llaqtapin qhepakapunman karqan 61 watapi carcelmanta lloqsipuspa (2 Cor. 11:23-27). Maytachá chay llaqtapi iñiqmasikuna kusikunkuman karqan paykunawan Pablo qhepakunman karqan chayqa. Chaywanpas Pabloqa yacharqanmi huk llaqtakunapi yanapay necesitakusqanta. Chaymi Timoteowan Titowan ima viajarqanku Éfeso, Creta, yaqapaschá Macedonia llaqtaman ima (1 Tim. 1:3; Tito 1:5). Hinaspapas España naciontan riyta munasharqan (Rom. 15:24, 28).

9. ¿Hayk’a watanpin Pedro kashanman karqan huk llaqtaman yanapakuq rishaspa? (22 paginapi dibujota qhaway.)

⁹ Apóstol Pedropas 50 más watayoqmi kashanman karqan huk llaqtaman yanapakuq rishaspa. ¿Imaraykun chayta ninchis? Jesuspa wiñaymasinña otaq as pisi kurakña karqan chaypas, 50 watanpi hinan kashanman karqan Jerusalén llaqtapi 49 watapi apostolkunawan huñukushaqtin (Hech. 15:7). Chay qhepamanmi Pedroqa Babilonia llaqtaman ripurqan, chaypi tiyaq judío runakunaman predicananrayku (Gál. 2:9). Chay llaqtapi tiyashaspan, Diospa yuyaychasqan ñawpaqkaq cartanta qelqarqan 62 watapi hina (1 Ped. 5:13). Karu llaqtapi tiyayqa sasan kanman, Pedron ichaqa kurakña kashaspapas tukuy tiemponwan Diosta servirqan.

10, 11. Willay huk llaqtaman ripuq kurak iñiqmasimanta.

¹⁰ Kunanpas askha iñqmasikunan 50 watayoqmanta wichayman manaña ancha imapas ruwananku kanchu, chaymi kallpachakushanku Diosta astawan servinankupaq. Wakinqa huk llaqtakunamanmi astakunku astawan yanapakunankupaq. Robert iñiqmasin nin: “Ñoqapas esposaypas 55 wataykupi kashaqtiykun punkukuna hina kicharikurqan Diosta astawan servinaykupaq. Sapallan wawaykuqa manañan ñoqaykuwanchu tiyarqan, manañan tayta mamaykutapas uywanaykuchu karqan. Hinaspapas herenciatan chaskirqayku. Hinan esposaywan rimanakurqayku wasiykuta vendespa wakinwan manukusqaykuta paganaykupaq wakinwantaq jubilakunaykama kawsanaykupaq. Chay qhepamanmi yacharqorqayku Bolivia nacionpi askha runakuna Diosmanta yachay munasqankuta, chaypi pisillawan kawsakusqantapas. Chaymi chay nacionman ripurqayku. Bolivia nacionpiqa hukniraymi kawsay Estados Unidos nacionpi kawsaymantaqa, chaymi sasata yachakurqayku. Chaywanpas Jehová Diosqa anchatan saminchawarqanku”, nispa.

¹¹ Robertmi nillantaq: “Kunanqa tukuy tiempoykuwanmi iñiq t’aqaykupi yanapakushayku. Bibliamanta yachachisqayku wakin runakunan bautizakunkuña. Hinallataq karu llaqtapi tiyaq wakcha familia. Paykunaqa karuta viajaspan sapa semana huñunakuyman hamunku. Anchatapunin kusikuyku iñiyninkupi ñawparisqankuta rikuspa, wawakunamanta kurak kaq precursor kapusqanmantapas”, nispa.

12, 13. ¿Imatan Brian iñiqmasi esposanwan ruwarqanku jubilakusqan qhepaman?

¹² Kurak iñiqmasikunaqa anchatan yanapakunkuman huk simita rimaq iñiq t’aqakunapi huch’uy t’aqakunapipas. Huk simikunapi predicaspa yanapakuyqa kusikuytan apamun. Brian iñiqmasin nin: “Ñoqapas esposaypas 65 wataykuman chayaruspan ch’usaq sonqo sientekurqayku. Kay Gran Bretaña nacionpiqa chay watankupin kurak runakuna jubilakunku. Wawaykuqa manañan ñoqaykuwanchu tiyarqanku, pisitataqmi runakuna uyarikuqku predicasqaykuta. Huk kutinmi universidadpi investigaq China nacionmanta waynata huñunakuyman invitarqani. Hinan Bibliamanta yachachiyta qallarirqani, semanakuna qhepamantaq huk llank’aqmasinta pusamurqan. Iskay semana qhepamanmi hukta pusamurqan, qhepamantaq huktawan pusamullarqantaq”, nispa.

¹³ Brian iñiqmasin nillantaq: “Huk llank’aqmasinñataq Bibliamanta estudiota mañakuwaqtinmi yuyaykurqani: ‘65 watayoqña kashani chaypas, manan Dios serviymantaqa jubilakuymanchu’, nispa. Chaymi esposayta rimapayarqani chino simita yachanaykupaq. Hinan chay simita yachanapaq grabasqa cursowan yachayta qallarirqayku, chayqa karqan 10 wata ñawpaqtan. Huk simipi predicaspaykun wayna-sipasmanpas tukupushaykuman hina sientekurqayku. Kunankamaqa 112 chino runakunamanñan Bibliamanta estudiota qoyku. Yaqa llapallankun huñunakuyman rirqanku, huknintaq ñoqaykuwan kuska precursora kashan”, nispa.

14. a) ¿Imatan kurak iñiqmasikuna mana qonqanankuchu? b) ¿Imaynatan Pabloq ruwasqan paykunata yanapanman?

¹⁴ Askha iñiqmasikuna 50 watankupi hinaña kashanku chaypas, imaymana llank’aykunapi yanapakushanku. Huk iñiqmasikunan ichaqa mana atinkuchu,  ¿imarayku? Wakinqa manan qhalichu tarikunku, hukkunataq wawankuta yanapashankuraq otaq kurak tayta-mamankuta uywashanku. Sichus chhaynapi tarikushanki chayqa, kaytan mana qonqanaykichu: Diosqa ancha chaninpaqmi qhawarin tukuy atisqaykiman hina servisqaykita. Apóstol Pablopi yuyaykuy. Payqa askha watakunan wasinpi carcelpi hina wisq’asqa karqan, manataqmi huk llaqtakunata predicaq rinanpaq viajayta atirqanchu. Ichaqa llapa visitaqnin runakunamanmi Bibliamanta yachachiq iñiyninkupipas kallpachaq (Hech. 28:16, 30, 31).

15. ¿Imaraykun ancha chaninpaq qhawarinchis yuyaq iñiqmasikunata?

¹⁵ Jehová Diosqa yuyaq iñiqmasikunaq llank’asqantapas ancha chaninpaqmi qhawarin. Ñawpaqpi yachasqanchis hina yuyaq kapuyqa sasan. Chaywanpas Diosqa chaninpaqmi qhawarin yuyaq iñiqmasikuna payta hatunchanankupaq kallpachakusqankuta (Luc. 21:2-4). Iñiq t’aqapi iñiqmasikunapas chaninpaqmi qhawarinku tukuy sonqowan mana pisipaspa Dios servisqankuta.

16. a) ¿Imakunatan Ana manaña ruwanmanchu karqan? b) ¿Imatan ichaqa atisqanman hina ruwarqan?

¹⁶ Biblian willan Ana sutiyoq yuyaq warmimanta, payqa yuyaq viudaña kashaspapas Diostaqa hatunchashallaqpunin. 84 watanpi kashaqtinmi Jesús nacerqan. Payqa manañachá Jesuspa qatikuqninqa kanmanchu karqan nitaq santo espirituwan akllasqachu karqan, manataqmi Diospa Gobiernonmanta willaypi yanapakunmanchu karqan. Ichaqa anchatan kusikuq Dios yupaychana wasita sapa kutilla rispa, ‘tuta-p’unchay ayunaspa mañakuspa Diosta yupaychaspa’ ima (Luc. 2:36, 37). Yupaychana wasipi sacerdote inciensota ruphachishaqtinqa, patiopichá Anaqa runakuna chawpipi, kuskan horata hina sonqollanpi Diosmanta mañakuq. Huk kutinmi chaypi Jesús wawata rikurqan, hinan ‘rimarirqan llapallan Jerusalén llaqtaq kacharichisqa kayninta suyakushaqkunaman’ (Luc. 2:38).

17. ¿Imaynatan yanapasunman onqosqakunata yuyaq iñiqmasikunatapas?

¹⁷ Ñoqanchispas makillan kashananchis onqosqakunata yuyaq iñiqmasikunatapas yanapanapaq. Wakinqa maytan munanku riyta llapa huñunakuykunaman hatun huñunakuykunamanpas, ichaqa maynillanpin riyta atinku. ¿Imaynatan paykunata yanapasunman? Wakin iñiq t’aqakunapiqa kallpachakunkun huñunakuy aparikusqanta telefonopi uyarichinankupaq. Wakinqa manapaschá chay ruwayta atinkumanchu. Chay iñiqmasikuna manaña llapa huñunakuykunaman riyta atinkumanchu chaypas, huk ruwaykunapin yanapakuyta atinkuman. Hukninmi kanman iñiq t’aqakunarayku Diosmanta mañakusqanku (leey Salmo 92:13, 14).

18, 19. a) ¿Imaynatan yuyaq iñiqmasikuna hukkunata kallpachankuman? b) ¿Pikunan sonqonkupi hap’ikunanku Eclesiastés 12:1 textopi nisqanta?

¹⁸ Yuyaq iñiqmasikuna, qankunaqa anchatapunin hukkunata kallpachashankichis, manaña reparankichischu chaypas. Ana viudamanta yuyariychis. Payqa manachá yuyaykullarqanpaschu watan-watan yupaychana wasita risqanwan anchatapuni kallpachawananchista. Bibliapin qelqasqa kashan Diosta munakusqan. Diosta munakusqaykichispas iñiqmasikunaq sonqonpin qelqasqa kashan. Chaymi Biblia nin: ‘Unayta kawsayqa chanin runakunaq premionmi, soqoyoq kayninmi umanta munaychan’, nispa (Prov. 16:31).

¹⁹ Llapanchispas tukuy atisqanchisman hinan Diosta servinchis. Ichaqa pikunachus kallpayoqraq kashanchis chayqa, Eclesiastés 12:1 textoq nisqantan sonqonchispi hap’ikunanchis, chaypin nin: “Kamaqniykimanta yuyarikuy, sasa p’unchaykuna manaraq chayamushaqtin”, nispa.