Siklo nikanina kwati ta yete, monsotre millón kwati krubäte käkwe ja käi tuanimetre aune nikanintre rübätä. Juta kwetre nämene ütiäte krubäte kräketre yebätä kä jutobiti nikanintre. Kä 1914 yete ni nünanka Estados Unidos nikani rübätä ja töi jeñebiti yekwe tikabare, “kukwe kwin krubäte tä ni kräke ja känenkäre yebätä kätä juto krubäte tibätä”.

Akwa kä nämene jutobätä ye bitikäre gwäune kä ñaka namanina jutobätä. Nitre rükä yekwe rüdi kä kwati krubäte te Bélgica aune Francia ye nitre ñaka nämene nütüre jire. Kä ye näire, rü nakaninkä ye kädekani Rü Kri. Kä nengwane kädekata Rübare Kri Kena.

Erametre rü kri nakaninkä ñobätä ñan aune nitre kwati murie ketani, ñodre, nitre ruäre tä niere, nitre 10 millone murie ketani aune 20 millone tikaninkä, bätä kukwe ñaka ükaninte kwin yebätä namani bare arato. Gobrantre ie kukwe kri nämene jabätä köböite rü nakaninkä kä jökräbiti tibien ye ñaka namani nuäre ketabätäkäre gobrantre Europa yei. Akwa kukwe bäri tare namani bare, ye abokän Rü Kri köböite nüna ñaka namanina käne erere, aune kä nengwane kukwe ye täbe mate nibätä.

Nitre ñaka kukwe metre ükaninte ye köböite Rübare Kri Kena. Kä 1914 kä nämene moren yete, gobrantre Europa yekwe kukwe ükaninte okwä kware, dre rabadre bare ja känenkäre yebätä ñaka töbikabare käne kwetre, “ni kübiani tä dikekä aune nemen dre nuainne ñaka gare ie” ye kwrere, nieta tärä kwatibätä. (The Fall of the Dynasties—The Collapse of the Old Order 1905-1922.)

Bämän nikani braibe ta yete, archiduque (gobran kri) nünanka Austria murie ketani ye köböite nitre ñan tö namani rü tuai nakainkä abokän mikani nemen bare juta keta kabre dite Europa yekwe. Kukwe tare jatani nemen bare ye ngwane, kukwe ne ngwanintari canciller (jefe gobrantre yekwe) nünanka Alemania yei: “¿Akwa dre namani bare?”, töi ulirebiti niebare kwe: “Ñaka gare tie”.

Nitre ji ngwanka ñaka kukwe ükaninte kwin köböite rü namani bare yekwe ñaka töbikabare dre rabadre bare yebätä. Akwa nitre rükä yei namani gare metre nämenentre rüre yekänti: gobrantre kwetre yekwe kukwe niebare ye erere ñaka nuainbare kwetre, nitre ji ngwanka iglesiate yekwe niaratre ngökabare aune nitre nämene niaratre jie ngwen yekwe ngökabare. ¿Nuainbare ño kwetre?

Gobrantre niebare rü nuaindre ye köböire nüna rabadre kwin kä jökräbiti tibien. Canciller nünanka Alemania niebare: “Kukwe ñaka nämene nakainkä ye ngwane sribibare köböire jondron namani nunkwe, ye abokän jondron nun mräkätre känekäne yekwe o jondron ja känenkäre ye dokwäre nunta rüre”. Gobran kädeka nämene Woodrow Wilson, nünanka Estados Unidos, yekwe kukwe nämene gare ni jökrä ie ye mikani gare arato. Niebare kwe, rü nuaindre ye köböire nitre nünanka juta jene jene te rabadre “ja töi jeñebiti nitre denkä ja gobrainkäre”. Aune juta Gran Bretaña yekänti, nitre nämene nütüre rü rakaikä ye köböire rü jökrä mikai krüte. ¡Nitre ye jökrä nämene ja ngököta akwle!

Nitre ji ngwanka iglesiate yekwe kä jutobiti ja mikani rü yete siba. Nitre ji ngwanka iglesiate Ngöbö kukwei driekä ye namani käne nitre töi mike näin rübätä. Rübare ye köböite nitre jökrä brukwä namani ja kräke kwärikwäri, nieta The Columbia History of the World yebätä. Nitre ji ngwanka iglesiate yekwe nitre töi mikani bäri rubun ja kräke kwärikwäri. “Nitre ji ngwanka iglesiate nämene kukwe mike täte ye mikadre käne kwetre jai juta kwetre yebiti ta ye ñaka namani nuäre kräketre, aune ruäre ngwane ñaka tö namani nuaindi, nieta tärä La historia del cristianismo yebätä. Niaratre ye die aune töi ñaka namani nitre jökrä bäsi töi mikakäre kukwe kwin nuainne aune nitre ja bianka kristiano bätä nitre kräke juta kwetre nämene ütiäte krubäte ye namani tuin ja erebe ietre. Nitre rükä nämene kukwe jene jenebätä yekwe ja murie ketadre kwärikwäri ngöbö kwetre ye käbiti niebare ietre.”

Nitre rü jie ngwanka yekwe käbämikani nitre rükä yei niaratre ganandi drekebe rübätä, akwa ñaka namani bare ye erere. Kä nikani braibe ta yete, nitre rükä yekwe ja murie ketani krubäte kwärikwäri, biti nitre rükä ye millón kwati krubäte käkwe ja tare nikabare, ye abokän ni kukwe namani bare kira tikaka käkwe mikani gare krörö, “ye kukwe bäri tare krubäte ben nitre kä tibienbätä käkwe ja tuani”. Kukwe tare namanina bare, akwa yebiti ta nitre ji ngwanka ye nämene nitre rükä kwetre ye juen jankunu rübätä. Ye medenbätä nitre rükä kwati ja mikaninta nitre ji ngwanka ye rüere.

¿Rübare Kri Kena ye matani ño nitrebätä? Kukwe namani bare kirabe abokän tikani tärä kwatibätä yekänti ni iti rükä käkwe kukwe niebare ye tä tikani krörö: “Rübare [...] yekwe nitre jökrä töi juani ngwarbe aune ñaka namani ja ngwen kwin”. Ye erere, gobrantre kwati jökrä nikani tibien aune kukwe tare namani bare yebiti siklo yete ja murie ketai krubäte ye kömikani. Yete ja känenkäre, käre nitre jatani ja mike gobrantre rüere aune kukwe ükate nämene ye rüere.

¿Rübare ye ñobätä matani tare krubäte nitre jökräbätä? ¿Ye kukwe kri krubäte namani bare? ¿Kukwe nieta ye tä dre mike gare kukwe tä ja känenkäre ni kräke yebätä?