1, 2. Mulandu nshi tulingile ukubikila amano ku fyaba mu Amalumbo 45?

IMFUMU ya bukata yanina pali kabalwe pa mulandu wa cishinka no bulungami kabili yaya ilecimfya abalwani ba iko. Pa numa ya kucimfya abalwani, yaupa nabwinga uwayemba. Abantu ba nkulo ne nkulo balebukisha no kucindika iyi mfumu. Ili e lyashi ilyaba mu Amalumbo 45.

² Mu Amalumbo 45 tamwaba fye ilyashi ilisuma, lelo ifyo lyalandapo fyalicindama nga nshi kuli ifwe. Fyalitukuma pali ino nshita e lyo fyalikuma ne nshita yesu iya ku ntanshi. Kanshi, natubikeko amano ilyo tulelanda pa fyaba muli ili lumbo.

3, 4. (a) “Mulandu nshi uusuma” uwatukuma, kabili ulenga umutima ukumfwa shani? (b) Bushe ulwimbo lwesu ‘lwakuma shani imfumu,’ kabili bushe ululimi lwesu lwaba shani nga kalembelo?

³ Belengeni Amalumbo 45:1. “Umulandu usuma” uwalengele umutima wa waimbile amalumbo ‘ukukulunkunta,’ lyashi lyalelanda pa mfumu. Ishiwi lya ciHebere ilyo bapilibula ukuti ‘wakulunkunta’ lipilibula “ukubilauka.” Ili lyashi e lyalengele umutima wa waimbile amalumbo ukubilauka kabili lyalengele  ululimi lwakwe ukuba nga “kalembelo ka wacenjela ukukopolola.”

⁴ Inga ifwe tumfwa shani? Imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Mesia e lyashi ilisuma ilitufika pa mutima. Imbila nsuma iya Bufumu yaishileba ‘iisuma’ sana mu 1914. Ukutula muli ulya mwaka, imbila iyo tubila te ya Bufumu ubukesa ku ntanshi lelo tubila pa Bufumu ubuleteka ku muulu. Iyi e “mbila nsuma iya Bufumu” iyo tubila “ku bantu bonse aba pe sonde ku kuba ubunte ku nko shonse.” (Mat. 24:14) Bushe imitima yesu ‘ilakulunkunta’ pa mulandu wa mbila nsuma iya Bufumu? Bushe twalicincila ukubila imbila nsuma ya Bufumu? Nga filya uwaimbile amalumbo aimbile, ulwimbo lwesu ‘lwakuma imfumu,’ ne yi Mfumu ni Yesu Kristu. Tubila ukuti Yesu ni Mfumu Mesia iyaba ku muulu. Na kabili tweba abantu bonse, ishamfumu, na bantu abo bateka, ukuti balenakila iyi mfumu. (Amalu. 2:1, 2, 4-12) E lyo kabili, ululimi lwesu lwaba nga “kalembelo ka wacenjela ukukopolola” pantu tulabomfya sana Icebo ca kwa Lesa ilyo tuleshimikila.

5. (a) Bushe Yesu ali shani ‘uwayemba’? (b) Bushe ‘amashiwi ayasuma yaitikile shani pa milomo ya Mfumu,’ kabili kuti twamupashanya shani?

⁵ Belengeni Amalumbo 45:2. Amalembo tayalandapo ifingi pa fyo Yesu alemoneka. Apo ali uwapwililika, ukwabula no kutwishika ali ‘uwayemba.’ Lelo icalengele sana ukuti Yesu abe uwayemba mulandu wa kuti ali uwa cishinka kuli Yehova kabili alitwalilile uwa kaele. E lyo kabili, alelanda “amashiwi ayasuma” pa kubila imbila nsuma ya Bufumu. (Luka 4:22; Yoh. 7:46) Bushe tulesha na maka ukupashanya Yesu ilyo tuleshimikila, kabili bushe tulalanda amashiwi ayafika abantu pa mutima?—Kol. 4:6.

6. Bushe Lesa apaalile shani Yesu “umuyayaya”?

⁶ Pa mulandu wa kuti Yesu ali-ipeele no mutima wakwe onse, Yehova alimupaalile ilyo alebomba umulimo wakwe pano calo kabili ilyo apeele umweo wakwe ilambo, alimulambwile. Umutumwa Paulo atile: “Ilyo [Yesu] aisangile mu mibele ya buntu, ali-iceefeshe kabili aishileba uwa cumfwila ukufika na ku mfwa, awe ukufika ku mfwa pa cimuti. E ico Lesa na o alimusansabike kabili mu cikuuku amupeele ishina ilyacila amashina yonse, pa kuti mwi shina lya kwa Yesu ikufi lyonse lifukame ilya ba mu muulu ne lya ba pano isonde ne lya ba pa nshi ya calo, no lulimi lonse lusose apabuuta ukuti Yesu Kristu e Shikulu pa kuti Lesa Shifwe acindikwe.” (Fil. 2:8-11) Yehova apaalile Yesu “umuyayaya” pa kumubuusha no kumupeela umweo uushifwa.—Rom. 6:9.

7. Ni mu nshila nshi Lesa asubile Yesu ukucila ‘abanankwe’?

⁷ Belengeni Amalumbo 45:6, 7. Pa mulandu wa kuti Yesu alitemwa sana ubulungami kabili alipata icili conse icingalenga Wishi ukukanacindikwa, Yehova alimusubile ukuba Imfumu ya Bufumu bwakwe. Yesu bamusubile “amafuta aya kwanga” ayengi ukucila ‘abanankwe,’ e kutila imfumu sha baYuda isha mu lupwa lwa kwa Davidi. Mulandu nshi twalandila ifi? Cimo ca kuti, Yehova umwine e wasubile  Yesu ukuba Imfumu. Na kabili, Yehova amusubile ukuba Imfumu kabili Shimapepo Mukalamba. (Amalu. 2:2; Heb. 5:5, 6) E lyo kabili, Lesa tasubile Yesu na mafuta lelo amusubile no mupashi wa mushilo, kabili ubufumu bwakwe te bwa pano isonde lelo bwa ku muulu.

8. Cinshi twingalandila ukuti ‘Lesa e cipuna ca kwa Yesu,’ kabili mulandu nshi twingashininkishisha ukuti akalateka mu bulungami?

⁸ Yehova abikile Umwana wakwe pa Bufumu bwa buMesia mu muulu mu 1914. ‘Inkonto ya bufumu ni nkonto ya bulungami,’ kanshi akalateka mu bulungami kabili mu mulinganya. Ukuteka kwakwe kwa mwi funde, pantu ‘Lesa e cipuna cakwe.’ Ici cilepilibula ukuti Yehova e mwine wa ubu bufumu. Na kabili, Yesu akateka “umuyayaya, umuyayaya.” Bushe tamumfwa icilumba ukulatungululwa ne yi Mfumu ya maka iyo Lesa asonta ilyo mulebombela Yehova?

9, 10. (a) Ni lilali Kristu akakile ulupanga lwakwe, kabili alubomfeshe shani ilyo fye alukakile? (b) Bushe Kristu ali no kubomfya shani ulupanga lwakwe?

⁹ Belengeni Amalumbo 45:3. Yehova aebele Imfumu ‘ukukakila ulupanga pe tanta,’ ukulangilila ukuti alipeele Yesu amaka ya kulwa na bonse abalwisha ukuteka kwa kwa Lesa no kubonaula. (Amalu. 110:2) Pa mulandu wa kuti Kristu ni Mfumu iyo bashingacimfya, bamwita ukuti “impalume.” Akakile ulupanga mu 1914 ilyo acimfishe Satana ne fibanda fyakwe mu muulu no kubapoosa pano isonde.—Ukus. 12:7-9.

¹⁰ Iyi yali fye ni ntendekelo ya kucimfya kwakwe. Talati ‘apwishishishe ukucimfya kwakwe.’ (Ukus. 6:2) Yehova talapingula icalo ca kwa Satana, kabili Satana ne fibanda fyakwe bafwile ukupooswa mu cilindi cabula impela. Icikabalilapo ukonaulwa ni Babiloni Mukalamba, ukupepa konse ukwa bufi. Yehova akabomfya bakateka ukonaula uyu “cilende” wabipisha. (Ukus. 17:16, 17) Lyena, Imfumu ikonaula amabufumu yonse aya kwa Satana. E lyo, Kristu, uo beta no kuti “malaika wa ku cilindi icabula impela,” akapwishishisha ukucimfya kwakwe ilyo akapoosa Satana ne fibanda fyakwe mu cilindi icabula impela. (Ukus. 9:1, 11; 20:1-3) Natumone ifyo Amalumbo 45 yasobele pali ifi fikacitika.

11. Bushe Kristu anina shani pali kabalwe “pa mulandu wa cishinka”?

¹¹ Belengeni Amalumbo 45:4. Imfumu tailwa inkondo pa kuti fye ipoke ifyalo no kukwata abantu ba kuteka. Inkondo ilwa yalilungama kabili kwaliba ne milandu iyacindama iyo ilwila iyi nkondo. Yanina pali kabalwe “pa mulandu wa cishinka no kuiceefya no bulungami.” Icine icacindama icilingile ukucingililwa ca kuti Yehova e walinga ukuteka ku muulu na pe sonde. Ilyo Satana apondweke, atile Yehova talinga ukuteka. Ukutula ilya nshita, ifibanda e lyo na bantu balakaana ukuti Yehova e walinga ukuteka. Ino e nshita ya kuti Imfumu iyo Yehova asuba inine pali kabalwe pa kuti cishibikwe ukuti ni Yehova fye e walinga ukuteka.

12. Bushe Imfumu yanina shani pali kabalwe ‘pa mulandu no kuiceefya’?

¹² Na kabili, Imfumu yalinina pali kabalwe ‘pa mulandu no kuiceefya.’ Apo Yesu e Mwana wa kwa Lesa uwafyalwa eka, ali-iceefya sana kabili alanakila ukuteka kwa kwa Wishi. (Esa. 50:4, 5; Yoh. 5:19) Bonse aba cishinka abo iyi Mfumu iteka nabo bene bafwile ukulanakila  ukuteka kwa kwa Yehova muli fyonse. Abanakila fye ku kuteka kwa kwa Yehova e bakekala mu calo cipya ica kwa Lesa ico atulaya.—Seka. 14:16, 17.

13. Bushe Kristu anina shani pali kabalwe ‘pa mulandu no bulungami’?

¹³ Imfumu na kabili yalinina pali kabalwe ‘pa mulandu no bulungami.’ Ubulungami ubo iyi Mfumu icingilila ‘bulungami bwa kwa Lesa,’ e kutila ifyo Yehova amona ukuti e fyalungama ne fyalubana. (Rom. 3:21; Amala. 32:4) Esaya aseseme pa Mfumu Yesu Kristu, ukuti: “Imfumu ikatekela ku bulungami.” (Esa. 32:1) Ilyo Yesu akalateka, akaleta “imyulu ipya” ne “sonde lipya umukaba ubulungami.” (2 Pet. 3:13) Bonse abakaba mu calo cipya bakalakabila ukukonka amafunde ya kwa Yehova.—Esa. 11:1-5.

14. Bushe ukuboko kwa ku kulyo ukwa kwa Kristu kukacita shani “ifya kutiinya”? (Moneni icikope cili pa ntendekelo ya cino cipande.)

¹⁴ Imfumu yanina pali kabalwe ninshi naikakila no lupanga pe tanta. (Amalu. 45:3) Lelo inshita ili no kwisa ilyo ili no kubuula ulupanga ku kuboko kwakwe ukwa ku kulyo no kutendeka ukulubomfya. Uwaimbile amalumbo aseseme ukuti: “Ukuboko kobe ukwa ku kulyo kukakulanga ifya kutiinya.” (Amalu. 45:4) Ilyo Yesu Kristu akanina pali kabalwe no konaula icalo ca kwa Satana pa Armagedone, akacita “ifya kutiinya” ku balwani bakwe. Kwena, tatwaishiba ifyo akabomfya pa konaula icalo ca kwa Satana. Lelo ifyo akacita fikatiinya aba pe sonde abashumfwila ukusoka kwa kwa Lesa ukwa kuti balenakila Imfumu. (Belengeni Amalumbo 2:11, 12.) Ilyo Yesu alesesema pa nshiku sha kulekelesha, atile abantu “bakalafwa umutombo pa mulandu wa mwenso na pa mulandu wa kulolela ifikacitikila aba pe sonde, pantu ifya maka ifya mu muulu fikatenkana.” Kabili atile: “E lyo bakamona Umwana wa muntu aleisa mwi kumbi ali na maka no bukata ubukalamba.”—Luka 21:26, 27.

15, 16. Bushe ni bani bakaba “amabumba” ayakakonka Kristu mu bulwi?

¹⁵ Ibuuku lya Ukusokolola lyalanda pa kwisa kwa Mfumu “na maka no bukata ubukalamba” ku kuleta ubupingushi, litila: “Namwene umuulu waisuka, kabili moneni kabalwe uwabuuta. No waikelepo etwa ati Uwa Cishinka kabili Uwa Cine, na mu bulungami e mo apingwila no kulwila. Kabili, amabumba ya mu muulu yalemukonka pali bakabalwe ababuuta, kabili bafwele insalu ishabuuta, isha busaka, ishisuma. Na mu kanwa kakwe mwalefuma ulupanga ulutali ulwatwa, ukuti omineko inko, kabili akashicemena ku nkonto ya cela. Anyantile no mwa kukamina imyangashi umwa cipyu ca bukali bwa kwa Lesa Uwa Maka Yonse.”—Ukus. 19:11, 14, 15.

¹⁶ Bushe ni bani bakaba “amabumba” ya mu muulu ayakakonka Kristu mu bulwi? Umuku wa kubalilapo ilyo Yesu akakile ulupanga, atamfishe Satana ne fibanda fyakwe ku muulu, kabili ali pamo na “bamalaika bakwe.” (Ukus. 12:7-9) Kanshi kuti twatila pa nkondo ya Armagedone, bamalaika ba mushilo bakaba pa mabumba ya kwa Kristu. Bushe kuli na bambi abakaba pa mabumba yakwe? Yesu alaile bamunyina abasubwa ukuti: “Uwacimfya no kucita ifyo mfwaya ukufika na ku mpela nkamupeela amaka aya kuteka inko, kabili akacemena abantu ku nkonto ya cela no kubatobaula nge fipe fye bumba, filya fine na ine napokelela amaka kuli Tata.” (Ukus. 2:26, 27) Kanshi pa mabumba ya ku muulu aya kwa Kristu pakaba na basubwa, abo pali ilya nshita bakaba  ninshi na bapokelela icilambu cabo ica ku muulu. Bakateka banankwe abasubwa bakaba pamo nankwe ilyo akalacita “ifya kutiinya” no kucemena abantu ku nkonto ya cela.

17. (a) Bushe kabalwe uwabuuta uo Kristu aninapo emininako cinshi? (b) Bushe ulupanga no buta fimininako cinshi?

¹⁷ Belengeni Amalumbo 45:5. Imfumu yalinina pali kabalwe uwabuuta, ukulangilila ukuti ubulwi ilwa, bwa mushilo kabili bwalilungama mu menso ya kwa Yehova. (Ukus. 6:2; 19:11) Iyi Mfumu yalikwata ulupanga e lyo no buta. Baibolo itila: “Naliloleshe, kabili, moneni! kwali kabalwe uwabuuta; no waikelepo ali no buta; kabili apeelwe ne cisote ca bufumu, e lyo aile alecimfya mpaka apwishishisha ukucimfya kwakwe.” Ulupanga no buta fimininako ifyo Kristu akabomfya pa konaula abalwani bakwe.

18. Bushe “imifwi” ya kwa Kristu ‘ikatwa’ shani?

¹⁸ Uwaimbile amalumbo aseseme pa Mfumu ukuti, ‘imifwi ya Mfumu yalitwa mu mitima ya balwani ba iko,’ kabili ‘inko shiwila mwi samba lya iko.’ Abakepaiwa bakaba mu calo fye conse. Yeremia asobele ukuti: “Mu bushiku ubo abakepaiwa kuli Yehova, bakakumana pano isonde, ukufuma ku mpela ukufika na ku mpela.” (Yer. 25:33) Ukusesema kumbi ukulanda pali ifi fikacitika, kutila: “Namwene na malaika naiminina mu kasuba, kabili abilikishe ishiwi ilikalamba, no kweba ifyuni fyonse ifipupuka mu muulu, ati: ‘Iseni kuno, longaneni ku mulaalilo uukalamba uwa kwa Lesa, pa kuti mulye imibili ya shamfumu ne mibili ya bakalamba ba bashilika ne mibili ya ba maka ne mibili ya bakabalwe ne ya baikalapo, ne mibili ya bonse, iya bantungwa pamo na basha ne ya bantu yaweyawe ne ya bashimucindikwa.’”—Ukus. 19:17, 18.

19. Bushe Kristu ‘akaya shani alecimfya’ no kupwishishisha ukucimfya kwakwe?

¹⁹ Pa numa ya konaula icalo cabipa ica kwa Satana, Kristu ‘mu bucindami bwakwe’ akaya ‘alecimfya.’ (Amalu. 45:4) Akapwishishisha ukucimfya ilyo akapoosa Satana ne fibanda fyakwe mu cilindi cabula impela pa myaka 1,000. (Ukus. 20:2, 3) Apo Satana ne fibanda fyakwe bakaba fye kwati balifwa, tabakakwate amaka ya kusonga abantu ukucita ifyabipa ne ci cikalenga ukuti abantu bakalenakila Imfumu yabo iya bukata. Lelo ilyo isonde lishilaba paradaise, kukacitika icintu na cimbi icikalenga abantu bakasekelele pamo ne Mfumu yabo na ba 144,000. Ici e co tukalandapo mu cipande cikonkelepo.