1, 2. Naegbọn e jẹ dọ mí ni na ayidonugo Psalm 45tọ?

 AHỌLU gigonọ de kùn osọ́ na nugbo po dodowiwa po wutu, bo zindonukọn nado gbawhàn kẹntọ etọn lẹ tọn. To whenue e ko gbawhàn yetọn pó godo, e wlealọ hẹ asiyọyọ whanpẹnọ de. Ahọlu lọ yin finflin bo yin pipà to whẹndo he wá aimẹ to enẹgodo lẹpo mẹ. Onú tangan he ji Psalm 45tọ dọhodo niyẹn.

² Ṣigba, Psalm 45tọ bẹ nususu hẹn hugan otàn ojlofọndotenamẹ tọn enẹ he wá vivọnu po kọdetọn ayajẹnọ de po. Nujijọ he yin nùdego to e mẹ lẹ gando mí go. Yé gando gbẹzan mítọn go todin, podọ to sọgodo. Enẹwutu, mì gbọ mí ni yí ayidonugo sọwhiwhe tọn do gbadopọnna psalm ehe.

3, 4. (a) “Onú dagbe” tẹwẹ gando mí go, podọ nawẹ e sọgan whàn ahun mítọn gbọn? (b) Nawẹ ‘ohàn mítọn gando ahọlu de go’ gbọn, podọ nawẹ odẹ́ mítọn tin taidi wekantin de gbọn?

³ Hia Psalm 45:1. a “Onú dagbe” he yinuwado ahun Psalm-kantọ lọ tọn ji bọ ewọ do yin “whinwhàn” lọ gando ahọlu de go. To dowhenu, hogbe Heblu tọn he yin lilẹdo “yin whinwhàn”  zẹẹmẹdo “nado hùnagbán” kavi “to fifiẹ.” Whẹho ehe wẹ whàn ahun Psalm-kantọ lọ tọn nado gọ́ na zohunhun bọ odẹ́ etọn do tin taidi “wekantin wekantọ azọ́nyọnẹntọ de tọn.”

⁴ Etẹwẹ dogbọn míwlẹ dali? Wẹndagbe Ahọluduta Mẹsia tọn yin onú dagbe de he nọ yinuwado ahun mítọn ji. Owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn lẹzun “onú dagbe” hugan to 1914. Sọn whenẹnu, owẹ̀n lọ masọ gando Ahọluduta sọgodo tọn de go ba, ṣigba e gando gandudu nujọnu tọn he to nuyiwa todin to olọn mẹ de go. Owẹ̀n lọ wẹ “wẹndagbe ahọluduta lọ tọn” he mí nọ dọyẹwheho etọn “to aigba fininọ lẹpo ji taidi okunnu de na akọta lẹpo.” (Mat. 24:14) Be owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn nọ ‘whàn’ mí ya? Be mí nọ dọyẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn po zohunhun po ya? Taidi Psalm-kantọ lọ, ‘ohàn mítọn gando ahọlu de go,’ yèdọ Ahọlu mítọn Jesu Klisti. Mí nọ lá dọ ewọ wẹ yin zizedo ofìn ji to olọn mẹ taidi Ahọlu Ahọluduta Mẹsia tọn. Humọ, mí nọ basi oylọna mẹlẹpo, yèdọ gandutọ lẹ po mẹjidugando lẹ po nado litaina gandudu etọn. (Ps. 2:1, 2, 4-12) Podọ odẹ́ mítọn tin taidi “wekantin wekantọ azọ́nyọnẹntọ de tọn” to linlẹn lọ mẹ dọ Biblu wẹ mí nọ yizan hugan to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn mẹ.

5. (a) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jesu “yọnwhanpẹ” te? (b) Nawẹ ‘ohó ojọmiọn tọn lẹ tọ́n sọn onù Ahọlu lọ tọn mẹ’ gbọn, podọ nawẹ mí sọgan dovivẹnu nado hodo apajlẹ etọn gbọn?

⁵ Hia Psalm 45:2. Owe-wiwe lẹ ma dọ nususu gando awusọhia gbonu tọn Jesu tọn go. Taidi omẹ pipé de, ayihaawe ma tin dọ ewọ “yọnwhanpẹ.” Ṣigba, ewọ yọnwhanpẹ to aliho vonọtaun devo mẹ, na e yin nugbonọ bosọ hẹn tenọgligo hlan Jehovah wutu. Humọ, Jesu yí ohó “ojọmiọn” tọn lẹ zan to whenue e to owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn lá. (Luku 4:22; Joh. 7:46) Be dopodopo mítọn nọ dovivẹnu nado hodo apajlẹ etọn to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn mẹ bo nọ tẹnpọn nado yí hogbe he na yinuwado ahun gbẹtọ lẹ tọn ji zan ya?—Kọl. 4:6.

6. Nawẹ Jiwheyẹwhe dona Jesu “kakadoi” gbọn?

⁶ Na mẹdezejo mlẹnmlẹn Jesu tọn wutu, Jehovah dona ẹn to lizọnyizọn aigba ji tọn etọn whenu bosọ suahọ ẹ to okú avọ́sinsan tọn etọn godo. Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “To whenuena [Jesu] mọ ede to awusọhia gbẹtọ tọn mẹ, e whiwhẹ ede bo setonu kakajẹ okú, mọwẹ, yèdọ okú to yatin de ji. Na whẹwhinwhẹ́n ehe wutu ga, Jiwheyẹwhe ze e daga do otẹn he yiaga de mẹ bo gbọn homẹdagbe dali na ẹn oyín lọ he yiaga hú oyín devo lẹpo, bọ to oyín Jesu tọn mẹ, kligonu lẹpo dona jẹklo, yèdọ dehe to olọn mẹ lẹ podọ dehe to aigba ji lẹ podọ dehe to aigba glọ lẹ, podọ odẹ́ lẹpo dona yigbe to gbangba dọ Jesu Klisti wẹ Oklunọ hlan gigo Jiwheyẹwhe Otọ́ lọ tọn.” (Flp. 2:8-11) Jehovah dona Jesu “kakadoi” to whenue e fọ́n ẹn sọnku bo na ẹn ogbẹ̀ jọmaku.—Lom. 6:9.

7. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jiwheyẹwhe yiamisisadode Jesu hú “ogbẹ́” etọn lẹ te?

⁷ Hia Psalm 45:6, 7. Na Jesu yiwanna dodowiwa sisosiso bo gbẹwanna nudepope he sọgan kọnmasin do Otọ́ etọn go wutu, Jehovah yiamisisadode e taidi Ahọlu Ahọluduta Mẹsia tọn. Jesu yin amisisadode po “amì homẹhun tọn” po hú “ogbẹ́” etọn lẹ, enẹ wẹ ahọlu Juda tọn lẹ he wá  sọn kúnkan Davidi tọn mẹ. Nawẹ e yinmọ gbọn? Tintan, Jehovah lọsu wẹ yiamisisadode Jesu. Awetọ, Jehovah yiamisisadode e taidi Ahọlu po Yẹwhenọ Daho po. (Ps. 2:2; Heb. 5:5, 6) Humọ, Jesu yin amisisadode po gbigbọ wiwe po e ma yin po amì po, podọ ahọludu etọn tin to olọn mẹ, e ma yin to aigba ji.

8. Naegbọn mí sọgan dọ dọ ‘Jiwheyẹwhe wẹ ofìn Jesu tọn,’ podọ naegbọn mí sọgan kudeji dọ ewọ na duahọlu to dodowiwa mẹ?

⁸ Jehovah de Visunnu etọn taidi Ahọlu Mẹsia lọ to olọn mẹ to 1914. ‘Ogánpò dodo tọn wẹ ogánpò ahọludu etọn tọn,’ enẹwutu e na duahọlu to dodowiwa mẹ. E tindo jlọjẹ nado paṣẹ, na ‘Jiwheyẹwhe wẹ ofìn etọn’ wutu. To hogbe devo mẹ, Jehovah wẹ de e taidi Ahọlu. Humọ, ofìn Jesu tọn na nọ aimẹ “kakadoi.” Be homẹ towe ma hùn nado sẹ̀n Jehovah to Ahọlu huhlọnnọ mọnkọtọn he ewọ de glọ ya?

9, 10. (a) Whetẹnu wẹ Klisti blá ohí etọn, podọ nawẹ e yí i zan to afọdopolọji gbọn? (b) Nawẹ Klisti na gbẹ́ wá yí ohí etọn zan gbọn?

⁹ Hia Psalm 45:3. Jehovah degbena Ahọlu etọn nado ‘blá ohí etọn do alinkàn,’ bo gbọnmọ dali nagbè Jesu nado funawhàn sọta mẹdepope he diọnukunsọ nupojipetọ-yinyin Jiwheyẹwhe tọn bo hẹn whẹdida Etọn lẹ ṣẹ do yé ji. (Ps. 110:2) Na Klisti yin Ahọlu-Awhàngbatọ he ma sọgan ṣíawhàn wutu, e yin alọdlẹndo taidi “asuka.” Ewọ blá ohí etọn to 1914, bo gbawhàn Satani po aovi etọn lẹ po tọn, bosọ yàn yé sọn olọn mẹ wá lẹdo aigba tọn mẹ.—Osọ. 12:7-9.

¹⁰ Bẹjẹeji de poun wẹ enẹ yin na osọ́ kùnkùn Ahọlu-Awhàngbatọ lọ tọn. E na gbẹ́ “dotana awhàngbigba etọn.” (Osọ. 6:2) Whẹdida Jehovah tọn lẹ dona yin hinhẹnṣẹ do adà titonu Satani tọn he tin to aigba ji lẹpo ji, bọ Satani po aovi etọn lẹ po dona yin ginglọn do ninọmẹ nudemayiwà tọn mẹ. Babilọni Daho lọ, yèdọ sinsẹ̀n lalo lẹpo to pọmẹ wẹ na yin didesẹ sọn aimẹ jẹnukọn. Lẹndai Jehovah tọn wẹ nado yí gandutọ aihọn tọn lẹ zan nado và “galọtọ” ylankan enẹ sudo. (Osọ. 17:16, 17) Enẹgodo, Ahọlu-Awhàngbatọ lọ na yinuwa sọta titonu tonudidọ Satani tọn, bo na gbidi i sẹ̀ sọn aimẹ. To godo mẹ, Klisti he sọ nọ yin yiylọdọ “angẹli odò mapote tọn lọ,” na dotana awhàngbigba etọn gbọn Satani po aovi etọn lẹ po dindlan do odò mapote lọ mẹ dali. (Osọ. 9:1, 11; 20:1-3) Mì gbọ mí ni pọ́n lehe Psalm 45tọ dọ dọdai nujijọ ojlofọndotenamẹ tọn enẹlẹ tọn do.

11. Nawẹ Klisti to osọ́ kùn ‘na nugbo wutu’ gbọn?

¹¹ Hia Psalm 45:4. Ahọlu-Awhàngbatọ lọ ma nọ funawhàn nado yí aigba lẹ bo hẹn gbẹtọ lẹ zun kanlinmọ gba. Lẹndai dagbe wutu wẹ e do nọ funawhàn. E to osọ́ kùn “na nugbo, walọmimiọn [kavi whiwhẹ] po dodo po wutu.” Nugbo titengbe hugan he dona yin avùnlọyina wẹ yindọ, Jehovah kẹdẹ wẹ tindo jlọjẹ nado yin nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn. Satani diọnukunsọ jlọjẹ Jehovah tọn nado dugán to whenue e ṣiatẹ sọta Ewọ. Sọn whenẹnu, aovi lẹ po gbẹtọvi lẹ po ko fọ́n ayihaawe dote gando nugbo titengbe enẹ go. Todin, ojlẹ sọ na Ahọlu yiamisisadode Jehovah tọn nado kùn osọ́ bo do nugbo lọ hia gblegede dọ Jehovah wẹ tindo jlọjẹ nado yin nupojipetọ.

12. Aliho tẹ mẹ wẹ Ahọlu lọ to osọ́ kùn ‘na whiwhẹ wutu’ te?

¹² Ahọlu lọ sọ to osọ́ kùn ‘na whiwhẹ wutu.’ Taidi Visunnu dopo akàn Jiwheyẹwhe tọn, ewọ ze apajlẹ ayidego tọn de dai na mí, na e yí whiwhẹ po nugbonọ-yinyin po do litaina nupojipetọ-yinyin Otọ́ etọn tọn. (Isa. 50:4, 5; Joh. 5:19)  Mẹjidugando nugbonọ Ahọlu lọ tọn lẹpo dona hodo apajlẹ etọn bo yí whiwhẹ do litaina nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn to onú lẹpo mẹ. Mẹhe wàmọ lẹ kẹdẹ wẹ na yin dotẹnmẹna nado nọgbẹ̀ to aihọn yọyọ he Jiwheyẹwhe dopagbe etọn mẹ.—Zek. 14:16, 17.

13. Nawẹ Klisti to osọ́ kùn ‘na dodo wutu’ gbọn?

¹³ Klisti sọ yí adọgbigbo do to osọ́ kùn ‘na dodo wutu.’ “Dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn” wẹ Ahọlu lọ to avùnlọyina, enẹ wẹ nujinọtedo Jehovah tọn lẹ gando nuhe yin dagbe po oylan po go. (Lom. 3:21; Deut. 32:4) Isaia dọ dọdai gando Ahọlu Jesu Klisti go dọmọ: “Doayi e go, ahọlu de na [duahọlu] to dodo mẹ.” (Isa. 32:1) Gandudu Jesu tọn na hẹn “olọn yọyọ lẹ” po “aigba yọyọ” de po wá, fie “dodowiwa na nọ nọ̀.” (2 Pita 3:13) E na yin bibiọ to mẹhe na nọ aihọn yọyọ enẹ mẹ lẹpo si nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo Jehovah tọn lẹ.—Isa. 11:1-5.

14. Nawẹ adusilọ Klisti tọn na wà ‘onú dobu lẹ’ dotana gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

¹⁴ Ahọlu lọ blá ohí de do alinkàn dile e to osọ́ kùn. (Ps. 45:3) Ṣigba, ojlẹ sọ̀ na ẹn nado sún ohí lọ bo yí i zan po adusilọ etọn po. Psalm-kantọ lọ dọ dọdai dọmọ: ‘Adusilọ towe nasọ wà onú dobu lẹ.’ (Ps. 45:4) To whenue Jesu Klisti na kùn osọ́ nado hẹn whẹdida Jehovah tọn ṣẹ to Amagẹdọni, ewọ na wà ‘onú dobu lẹ’ dotana sọta kẹntọ etọn lẹ. Na taun tọn, mí ma ko yọ́n nuhe ewọ na yizan nado và titonu Satani tọn sudo. Ṣigba, afọdide enẹ na zọ́n bọ obu daho na jẹ mẹhe nọ nọ̀ aigba ji bo ma setonuna avase Jiwheyẹwhe tọn nado litaina gandudu Ahọlu lọ tọn lẹ ji. (Hia Psalm 2:11, 12.) To dọdai he Jesu dọ gando ojlẹ opodo tọn lọ go mẹ, e dọ dọ gbẹtọ lẹ na “dakú na obu podọ na nukundido nuhe ja aigba ji lẹ tọn wutu; na huhlọn olọn tọn lẹ na yin whinwhàn.” E yidogọ dọmọ: “To whenẹnu, yé nasọ mọ Visunnu gbẹtọ tọn ja to aslọ mẹ to huhlọn po gigo daho po mẹ.”—Luku 21:26, 27.

15, 16. Mẹnu lẹ wẹ “awhànpa” he na hodo Klisti nado funawhàn lọ bẹhẹn?

¹⁵ Wiwá Ahọlu lọ tọn “to huhlọn po gigo daho po mẹ” nado gbawhàn kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn yin lilá to owe Osọhia tọn mẹ. E dọmọ: “Yẹn sọ mọ olọn hùndonuvo, podọ pọ́n! osọ́ wewe de. Mẹhe sọ sinai to e ji nọ yin yiylọdọ Nugbonọ podọ Nugbo, ewọ sọ nọ dawhẹ bosọ nọ funawhàn to dodo mẹ. Humọ, awhànpa he to olọn mẹ lẹ to hihodo e to osọ́ wewe lẹ ji, yé sọ do alavọ dagbedagbe wewe de, he wé-ṣeke. Podọ ohí didá gaa de tọ́n sọn onù etọn mẹ, na e nido yí i do hò akọta lẹ, e nasọ yí opò ogàn tọn do dugán do yé ji. E sọ tùnafọ ovẹn sinsẹ́n lẹ ji to ovẹn-finyọ́ndo adi homẹgble Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ tọn mẹ.”—Osọ. 19:11, 14, 15.

¹⁶ Mẹnu lẹ wẹ “awhànpa” olọn tọn he na hodo Klisti nado funawhàn lọ na bẹhẹn? To whenue Jesu blá ohí etọn to tintan whenu nado yàn Satani po aovi etọn lẹ po sọn olọn mẹ, “angẹli etọn lẹ” wẹ hodo e. (Osọ. 12:7-9) Enẹwutu, e sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado wá tadona lọ kọ̀n dọ to awhàn Amagẹdọni tọn whenu, awhànpa Klisti tọn na bẹ angẹli wiwe lẹ hẹn. Be awhànpa etọn na bẹ mẹdevo lẹ hẹn wẹ ya? Jesu dopagbe ehe na mẹmẹsunnu yiamisisadode etọn lẹ dọmọ: “Ewọ he gbawhàn bo tẹdo aliho ṣie lẹ go kakajẹ opodo wẹ yẹn na na aṣẹ do akọta lẹ ji, ewọ nasọ yí opò ogàn tọn do plan gbẹtọ lẹ taidi lẹngbọhọtọ de sọmọ bọ yé na yin gbigbà hányán taidi núzinzan okò tọn lẹ, kẹdẹdile yẹn ko mọ aṣẹ yí sọn Otọ́ ṣie dè do.” (Osọ. 2:26, 27) Enẹwutu, awhànpa olọn tọn Klisti tọn nasọ bẹ mẹmẹsunnu  yiamisisadode etọn he na ko mọ ahọsumẹ olọn mẹ tọn yetọn yí to whenẹnu lẹ hẹn. Gandutọgbẹ́ yiamisisadode lọ lẹ na tin to apá na Jesu to whenue ewọ na wà “onú jiawu lẹ” dotana nado và akọta lẹ sudo.

17. (a) Etẹwẹ osọ́ wewe he Klisti to kùnkùn lọ nọtena? (b) Etẹwẹ ohí lọ po ogá lọ po nọtena?

¹⁷ Hia Psalm 45:5. Ahọlu lọ sinai do osọ́ wewe de ji, ehe nọtena awhànfunfun he sọgbe bosọ yin dodo tọn to nukun Jehovah tọn mẹ. (Osọ. 6:2; 19:11) Gbọnvona dọ ewọ tindo ohí, e sọ tindo ogá de. Mí hia dọmọ: “Yẹn sọ mọ, podọ pọ́n! osọ́ wewe de; mẹhe sọ sinai to e ji tindo ogá de; jẹgbakun de sọ yin nina ẹn, e sọ tọ́nyi bo to awhàngba podọ nado dotana awhàngbigba etọn.” Ohí lọ po ogá lọ po nọtena nuhe Klisti na yizan nado hẹn whẹdida ṣẹ do kẹntọ etọn lẹ ji.

18. Nawẹ “ogá” Klisti tọn lẹ na yin ogá “didá” gbọn?

¹⁸ Psalm-kantọ lọ yí hogbe milomilo lẹ zan nado dọ dọdai dọ ‘didá wẹ ogá ahọlu tọn lẹ, yé biọ ahun kẹntọ etọn lẹ tọn mẹ’ bo to ‘gbẹtọ lẹ zindai to nukọn etọn.’ Vasudo lọ na wá aimẹ to filẹpo to aigba ji. Dọdai Jelemia tọn dọmọ: “Alántọṣiọ OKLUNỌ tọn lẹ na tin to azán enẹ gbè sọn opodo de aigba lọ tọn yèdọ jẹ opodo awetọ aigba lọ tọn.” (Jel. 25:33) Dọdai devo gando nujijọ dopolọ go dọmọ: “Yẹn sọ mọ angẹli de to ote to hinhọ́n owhè tọn mẹ, e sọ yí ogbè lélé do dawhá bo dọ hlan ohẹ̀ he nọ zlọn to agahomẹ lẹpo dọmọ: ‘Mì wáfi, mì pli dopọ na núdùdù daho whèjai tọn Jiwheyẹwhe tọn, na mì nido dù agbasalan ahọlu lẹ tọn, agbasalan awhàngán daho lẹ tọn, agbasalan omẹ huhlọnnọ lẹ tọn, agbasalan osọ́ lẹ tọn po mẹhe sinai to yé ji lẹ tọn po, podọ agbasalan mẹlẹpo tọn, mẹhe to yedekannu lẹ tọn po afanumẹ lẹ tọn po, yèdọ pẹvi po daho po.’”—Osọ. 19:17, 18.

19. Nawẹ Klisti na ‘zindonukọn jẹ awhàngbigba kọ̀n’ bo dotana awhàngbigba etọn gbọn?

¹⁹ To whenue Klisti na ko và titonu ylankan Satani tọn sudo to aigba ji godo, ewọ na ‘zindonukọn to gigo daho etọn mẹ jẹ awhàngbigba kọ̀n.’ (Ps. 45:4) Ewọ na dotana awhàngbigba etọn to whenue e na ze Satani po aovi etọn lẹ po dlan odò mapote lọ mẹ na ojlẹ Gandudu Owhe Fọtọ́n tọn lọ blebu. (Osọ. 20:2, 3) Na Lẹgba po aovi etọn lẹ po na tin to ninọmẹ nudemayiwà tọn mẹ to whenẹnu wutu, mẹhe nọ nọ̀ aigba ji lẹ na vò sọn nuyiwadomẹji Satani tọn si bo na penugo nado litai mlẹnmlẹn na Ahọlu awhàngbatọ podọ gigonọ yetọn. Ṣigba, whẹpo aigba lọ blebu nido yin hinhẹn zun Paladisi vudevude, yé na tindo whẹwhinwhẹ́n devo nado jaya hẹ Ahọlu lọ po gbẹtọ 144 000 lẹ po. To hosọ he bọdego mẹ mí na gbadopọnna nujijọ ayajẹ tọn enẹ.