1, 2. ¿Imaraykun 45 Salmo qelqata t’aqwiy allinninchispaq kanqa?

HUK atiyniyoq reymi maqanakuypi kashan cheqaq kayta chanin kaytawan takyachinanpaq. Enemigonkunata atipasqan qhepamanmi huk munay noviawan casarakunqa. Chay reytan wiñay-wiñaypaq yuyarinqaku hatunchanqakutaqmi kanpas. Chaykunamantan willan 45 Salmo qelqa.

² Chay Salmo qelqapi willakuyqa manan kusikunapaq willakuyllachu. Chaypi willakuykunaqa kunan tiempopi hinallataq hamuq tiempopi kawsayninchiswanmi tupan. Chaymi kunan chay Salmopi willakuyta pisi-pisimanta t’aqwirisun.

3, 4. a) ¿Ima ‘sumaq simikunatan’ salmista qelqarqan? b) ¿Imatan ‘Reymanta’ willashanchis? c) ¿Imaynapin ‘allin qelqaq hina’ siminchis rimarin?

³ (Leey Salmo 45:1.) Huk reymanta ‘sumaq simikunata’ qelqasqanwanmi salmistaq sonqon ‘hunt’a kasharqan’. Hebreo simipin “hunt’a kashan” nisqa simita t’ikran “phoqchirishan”, “t’impurishan” nispa. Arí, huk reymanta qelqasqanmi salmistaq sonqonta kusikuymanta t’impurichirqan, hinan rimasqankuna ‘misk’ita rimaq allin qelqaq hina’ kapurqan.

 ⁴ Ñoqanchisri, ¿imaynatan qhawarinchis Jesús Rey kapusqanmanta yachasqanchista? Chay yachasqanchisqa sonqonchispin ‘sumaq simikuna’ hina kashan. ¿Imarayku? 1914 watamantapacha kamachikuynin qallarisqanrayku. Chay ‘allin willakuytan kay pachantinpi’ willakushan “llapa suyukunaq yachananpaq” (Mat. 24:14). ¿T’impurishanchu sonqonchis chay allin willakuykunawan? ¿Tukuy sonqowanchu chay willakuykunata willashanchis? Imaynan salmistapas reypaq takirqan, chay hinatan ñoqanchispas willashanchis ‘Rey’ Jesucristo hanaq pachapi kamachikuq kapusqanta. Hinaspapas llapa runakunata kamachikuqkunata iman, kallpachashanchis Reyta kasukunankupaq (Sal. 2:1, 2, 4-12). Diospa Simin Qelqawan runakunaman yachachiqtinchismi ‘allin qelqaq hina’ siminchis rimarin.

5. a) ¿Imakunapin Jesús munay karqan? b) ¿Imaynatan runakunaman yachachiq? c) ¿Imaynatan Jesuspa ruwasqanta hina ruwasunman?

⁵ (Leey Salmo 45:2.) Bibliaqa pisitan willan Jesús imayna cuerpoyoq kasqanmanta. Ichaqa may ‘munay’ rikch’ayniyoqchá karqan ch’uya runa kasqanrayku. Chaywanpas Diospaq hunt’aq kasqanmi aswan munayqa karqan. Hinaspapas Diospa Gobiernonmanta predicaspan runakunaq sonqonman chayaqta ‘sumaq simikunawan rimarqan’ (Luc. 4:22; Juan 7:46). Ñoqanchisri, ¿Jesús hinachu runakunaq sonqonman chayaqta predicanchis? (Col. 4:6.)

6. ¿Imaynapin Jehová Dios Jesusta ‘wiñaypaq samincharqan’?

⁶ Jesusqa hunt’aq sonqon karqan anchatataqmi Taytanta munakurqan. Chaymi Jehová Dios samincharqan kay Hallp’api llank’ay aparisqanta, kawsayninta sacrificiopi qosqan qhepamanpas. Apóstol Pablon qelqarqan: “Runa kaspanmi pay kikin huch’uyyaykukurqan, Diosta kasukuq kaspanmi wañurqan, cruzpi wañuytapas mana p’enqakuspa. Chayraykun Diospas paytaqa anchatapuni hatunchaykurqan, hinaspan payman sutita churarqan lliw sutimantapas qollana kaqtapuni. Chay hinapin Jesuspa sutinpi llapalla qonqorikunqaku, hanaq pachapi kaqkunapas, kay pachapi kaqkunapas, Ukhu-pachapi kaqkunapas, Jesucristopuni Señorqa kasqantan llapalla sut’ita rimarinqaku, Dios Yaya hatunchasqa kananpaq”, nispa (Filip. 2:8-11). Diosqa Jesustan ‘wiñaypaq samincharqan’ wañusqanmanta kawsarichispa, mana hayk’aq wañuq kawsayta qospa ima (Rom. 6:9).

7. ¿Imaynapin Jesús ‘runamasinkunamanta’ aswan hatunchasqa karqan?

⁷ (Leey Salmo 45:6, 7.) Jesusqa chanin kaytan munakun, Taytanpa contranpi kaq tukuy millay ruwaykunatataqmi cheqnikun. Chaymi Jehová Dios payta churarqan Gobiernonpi Rey kananpaq. Paytan ‘runamasinkunamanta’ astawanraq hatunchaspa ‘aceitewan hawirqan’, chay runamasinkunaqa karqan Davidpa mirayninmanta kaq reykunan. ¿Imaynapin aswan hatunchasqa karqan? Jesustaqa kikin Diosmi akllarqan Rey kananpaq, Uma Sacerdote kananpaq ima (Sal. 2:2; Heb. 5:5, 6). Jesusqa manan aceitellawanchu hawisqa  karqan aswanpas santo espirituwanmi. Hinaspapas hanaq pachapin kamachikunan karqan manan kay Hallp’allapichu.

8. a) ¿Imaynapin yachanchis Jesuspa kamachikuyninpi manapuni ima mana chaninpas kananta? b) ¿Imaraykun nisunman “Jesusqa kamachikunanpaq hinapunin” nispa?

⁸ Diosmi 1914 watapi Jesusta churarqan hanaq pachapi Rey kananpaq. Payqa ‘chaninninpin llaqtanta kamachinqa’, chaymi kamachikuyninpiqa manapuni ima mana chaninpas kanqachu. Paytaqa Jehová Dios kikinmi akllarqan Rey kananpaq, chaymi payqa kamachikunanpaq hinapuni. Hinaspapas kamachikuyninqa “wiñay-wiñaypaqmi” kanqa. ¡May kusikunapaqmi Diospa churasqan atiyniyoq Reyta kasukuyqa!

9, 10. a) ¿Hayk’aqmi Jesús enemigonkunata atipananpaq espadanta warkuykukurqan? b) ¿Imatan Jesús qhepaman ruwanqa espadanwan?

⁹ (Leey Salmo 45:3.) Jehová Diosmi Jesusta kamachirqan espadanta teqninman warkuykukunanpaq. Chayta nisqanwanmi kamachisharqan kamachikuynin contrapi churakuqkunata atipananpaq (Sal. 110:2, NM). Jesusqa maqanakuypi mana atipana Reymi, chaymi Biblia sutichan “Kallpasapa runa” nispa. Ñawpaqtaqa 1914 watapin espadanta warkuykukurqan, hinan Saqrata supayninkunatawan atipaspa kay pachaman wikch’uykamurqan (Apo. 12:7-9).

¹⁰ Chay hinatan caballopi sillaykusqa Rey maqanakuyta qallarirqan, ichaqa ‘astawanraqmi atipanqa’ (Apo. 6:2). Jehová Diosmi munan kay millay pacha tukupunanta, Saqrapas supayninkunapas chinkachisqa kananta. Chaymi Jesusqa ñawpaqta, kay pachantinpi llapa pantasqa religionkunata chinkachinqa. Kay pachapi kamachikuqkunawanmi ‘rabona warmiman’ rikch’akuq religionkunata chinkachinqa (Apo. 17:16, 17). Chay qhepamanmi Saqraq kamachisqan pachata lliwta chinkachinqa. Maqanakuypi atipananpaqmi “chinkay-chinkay ukhupi kamachikuq ángel”, Saqrata supayninkunatawan chinkay-chinkay ukhuman wikch’uykunqa (Apo. 9:1, 11; 20:1-3). Chaykunamantan kunan yachasun 45 Salmo qelqapi.

11. ¿Imaynapin Jesús maqanakun ‘cheqaq-kayta’ takyachinanpaq?

¹¹ (Leey Salmo 45:4. *) Diospa churasqan Reyqa manan llaqtakunata otaq hallp’akunata hap’ikapunanpaqchu maqanakun. Payqa maqanakun ‘cheqaq-kayta, huch’uyyaykukuq-kayta, chanin-kaytawan’ takyachinanpaqmi. ¿Imaynapin maqanakun ‘cheqaq-kayta’ takyachinanpaq? Dioslla tukuypi kamachikuq kasqanta sut’iman horqospan. Qallariymantapachan Saqraqa Diospa contranpi sayarispa kamachikuq kasqanta iskayachirqan. Chaymantapachan askha angelkuna runakuna ima Diospa kamachikuynin contra sayarirqanku. Chaymi Jesusqa maqanakusqanpi sut’ita rikuchinqa Dioslla kamachikunanpaq derechoyoq kasqanta.

12. ¿Imaynapin Jesús maqanakun ‘huch’uyyaykukuq-kayta’ takyachinanpaq?

¹² ¿Imaynapin Jesús maqanakun ‘huch’uyyaykukuq-kayta’ takyachinanpaq? Jesusqa tukuy tiempon allin ejemplo karqan huch’uyyaykukuq kaypi, Taytanta kasukuypi ima (Is. 50:4, 5; Juan 5:19). Payta Reyninkuta hina rikuqkunapas yupinta qatikuspan pay hina huch’uyyaykukuq kananku, Diostapas tukuypin kasukunanku. Chay hinata kawsaqkunallan hamuq  mosoq pachapi kawsanqaku (Zac. 14:16, 17).

13. ¿Imaynapin Jesús ‘chanin-kayta’ takyachinanpaq maqanakunqa?

¹³ ¿Imaynapin ‘chanin-kayta’ takyachinanpaq maqanakunqa? Chay chanin-kayqa ‘Diospa chanin-kayninmi’, otaq allin kaqmanta mana allin kaqmanta kamachikusqan (Rom. 3:21; Deut. 32:4). Profeta Isaiasmi Reymanta willaspa nirqan: “Chanintapuni kamachikuq reymi kanqa”, nispa (Is. 32:1). Jesusmi kamachikuspa “mosoq hanaq pachata mosoq hallp’a pachatawan” apamunqa; “chaykunapiqa tukuy imapas chaninkaman kanqa” (2 Ped. 3:13). Kamachikuynin ukhupi kaqkunaqa Jehová Diostan llapallanku kasukunanku kanqa (Is. 11:1-5).

14. ¿Imatan Jesús ruwanqa ‘paña makinwan’? (3 paginapi dibujota qhaway.)

¹⁴ Reyqa maqanakunanpaqmi teqninpi huk espadata warkuykukunqa (Sal. 45:3). Ichaqa qonqayllan espadanta horqospa paña makinpi hap’inqa. Salmistan nirqan: “¡Paña makiykin askha utirayanatapuni [otaq ancha mancharikunatapuni] ruwanqa!”, nispa (Sal. 45:4). Arí, Armagedón chayamuqtinmi enemigonkunata juzgaspa ancha mancharikunatapuni ruwanqa. Manan yachanchischu imakunawan enemigonkunata wañuchinanta. Ichaqa Jesuspa ruwasqanta rikuspan, payta mana kasukuqkuna anchatapuni mancharikunqaku (leey Salmo 2:11, 12). Chay tukukuy p’unchaymantan Jesús nirqan: “Kay teqsimuyuntinman hamunan kaqkunata yuyaspan runakunaqa mancharisqa musphanqaku, cielopi kaq ch’askakunapas chhaphchisqan kanqa. Hinaqtinmi Runaq Churinta rikunqaku, hatun atiywan lliphlli-kaywan phuyupi hamushaqta”, nispa (Luc. 21:26, 27).

15, 16. ¿Pikunan Jesuswan kuska ‘ejercitonpi’ maqanakuyman rinqaku?

¹⁵ Rey “hatun atiywan lliphlli-kaywan” runakunata juzgananpaq hamunanmanta rimaspan, apóstol Juan nirqan: “Hanaq pachata kicharisqata rikurqani, hinan yuraq caballo rikhurimurqan, chaypi sillakuqpa sutinqa ‘Hunt’aqkaq Cheqaqkaq’ nisqan kasqa. Paymi chanin-kayman hina juzganpas maqanakunpas. Hinaqtinmi hanaq pacha ejercitokunaqa yuraq caballokunapi sillaykusqa paypa qhepanta rishasqaku yuraq sumaq ch’uya linomanta p’achayoqkama. Siminmantan iskay ladon filoyoq espada lloqsimushasqa, suyukunata chaywan atipananpaq. Paymi fierro varawan suyukunata kamachinqa. Paymi uvas sarunata saruq hina Tukuy-atiyniyoq Diospa k’arak phiñakuyninwan muchuchinqa”, nispa (Apo. 19:11, 14, 15).

¹⁶ ¿Pikunan Jesuswan kuska ‘ejercitonpi’ maqanakunqaku? Saqrata supayninkunatawan hanaq pachamanta wikch’uykamunanpaq chayllaraq espadanta teqninman warkuykushaqtinqa ‘angelninkunan’ paywan kasharqanku (Apo. 12:7-9). Chay hinatan Armagedón guerrapipas angelninkuna Jesuswan kashanqaku. ¿Paykunallachu ejercitonpi kanqaku? Manan, hanaq pachapaq akllasqa cristianokuna iman kanqaku. Jesusmi kay Hallp’api kashaspa qatikuqninkunata nirqan: “Pipas atipanman, hinaspa ñoqaq munasqay ruwaykunata tukukuykama hunt’anman chayqa, ñoqan payman atiyta qosaq suyukunata kamachinanpaq, imaynan ñoqamanpas Yayay atiyta qowarqan hinata, hinaspan fierro varawan paykunata kamachinqa, t’uru manka hinataq ñut’u p’akisqa kanqaku”, nispa (Apo. 2:26, 27). Arí, akllasqa cristianokunan chay tiempopaq hanaq pachapiña kanqaku, paykunapiwanmi Jesuspa ejercitonpi kanqaku. Paykunawan kuskan Jesusqa fierro varawan  kamachikushaspa “askha utirayanatapuni ruwanqa”.

17. a) ¿Imatan rikuchin Jesús yuraq caballopi kasqan? b) ¿Imamanmi rikch’akun espadapas wach’inapas?

¹⁷ (Leey Salmo 45:5.) Apocalipsis 6:2 texton nin: “Qhawarispa huk yuraq caballota rikurqani, chaypi sillakuqtaq huk wach’inata hap’ishasqa. Paymanmi huk coronata qorqanku, hinaspanmi atipaspa lloqsirqan astawan atipananpaq”, nispa. Akllasqa Rey yuraq caballopi kasqanmi rikuchin Jesuspa maqanakuyninqa chanillanpuni kasqanta, Diospa munasqanman hina (Apo. 19:11). Jesusqa manan espadallatachu hap’ishan, payqa huk wach’inatawanmi apashan. ¿Imamanmi rikch’akun espadapas wach’inapas? Imakunawanchus Jesús enemigonkunata wañuchinqa chaykunamanmi.

18. ¿Iman sucedenqa Jesús ‘wach’inanta’ wach’iqtin?

¹⁸ Reymanta rimaspan salmista nirqan: “Ñawpaqeykimanmi llaqtakunaqa urmaykunku, wach’inaykikunaqa ñawch’illañan, awqaykikunaq sonqonmanmi ch’antikun”, nispa. Chay tiempopiqa Hallp’antinpin wañusqakuna kanqa. Chaymanta rimaspan profeta Jeremías nirqan: “Chay p’unchaypi Señor Diospa wañurachisqanmi teqsimuyuntinpi wikch’u pampa kanqa”, nispa (Jer. 25:33). Chaymanta rimaspan Juanpas qelqallarqantaq: “Huk angelta intipi sayashaqta rikurqani, paymi phalashaq llapan animalkunata kunkayoqta waqyarqan: Hamuychis, huñukuychis Diospa hatun mikhuy wakichisqanman, hinaspan mikhunkichis, reykunaq aychanta, soldado umallikunaq aychanta, allin qhari runakunaq aychanta, caballokunaq aychanta, caballopi sillakuqkunaq aychanta, llapallan runakunaq aychanta, kamachikunaq mana kamachikunaq aychanta, huch’uykunaq, hatunkunaq aychantapas”, nispa (Apo. 19:17, 18).

19. ¿Imaynapin Jesús enemigonkunata ‘llallinanpaq ñawparinqa’?

¹⁹ Saqraq kamachisqan millay pachata chinkachisqan qhepamanmi Jesusqa enemigonkunata ‘llallinanpaq ñawparinqa’ (Sal. 45:4). Llapa enemigonkunata atipananpaqmi Jesusqa Saqrata supayninkunatawan chinkay-chinkay ukhupi wisq’anqa, chaypin wisk’asqa kanqaku Jesuspa waranqa wata kamachikusqan tiempopi (Apo. 20:2, 3). Chay tiempopiqa llapa runakunan kusisqa kawsanqaku, manañan Saqrapas supayninkunapas runakunata waqllichinqakuchu, chay hinapin llapa runakuna Reyta kasukunqaku. Ichaqa kay Hallp’a manaraq paraisoman tukushaqtinmi, hanaq pachapi ancha kusikuy kallanqataq. Chaymantan qatimuq estudiopi yachasun.