1, 2. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal chkaʼitik li kʼusi chal Salmo 45?

JUN yan sba yutsil li Ajvalil kajal ta skaʼ sventa tspakbe skʼoplal li kʼusi melel xchiʼuk li tukʼilale. Kʼalal mi laj xaʼox spas kanal ta stojolal li yajkontratake, chnupun xchiʼuk jun kʼupil sba tseb, vaʼun chichʼ-o ichʼel ta mukʼ xchiʼuk muʼyuk chichʼ-o chʼayel ta jolil ta sbatel osil. Jaʼ jech chichʼ alel ta jaypʼeluk noʼox kʼop li kʼusi chal ta Salmo 45.

² Akʼo mi jech, li Salmo 45 maʼuk noʼox jun loʼil ti chal ti toj lek li kʼusi chkʼot ta pasel ta slajebale. Li kʼusi chal tee toj tsots skʼoplal, yuʼun te smakojbe skʼoplal li jkuxlejaltik avie xchiʼuk li jkuxlejaltik ta tsʼakale. Jaʼ yuʼun chaʼa, jkʼelbetik lek smelolal li kʼusi ta jchantik li ta salmo liʼe.

3, 4. 1) Kʼalal chichʼ alel «ep cʼusitic lequic ta alel» xie, ¿kʼu yuʼun tsots skʼoplal chkaʼitik, xchiʼuk kʼusi chkaʼi ta koʼontontik? 2) ¿Kʼusi aʼyejal chkaltik ta sventa jun ajvalil? 3) ¿Bakʼin «jaʼ jech ch-abtej [ketik] jech chac cʼu chaʼal slapiz li bochʼo toj lec anil snaʼ stsʼibaje»?

³ Kʼelo Salmo 45:1. Oy «ep cʼusitic lequic ta alel» ti jaʼ chnoj-o ta yoʼonton li jtsʼibajom yuʼun salmoe. Taje jaʼ chkalbetik skʼoplal jun achʼ ajvalil. Li jpʼel kʼop «chnoj ta coʼnton» xie, li ta hebreo kʼope jaʼ skʼan xal «xbururet» o «xvokvun». Jaʼ yuʼun xvokvun ta yoʼonton  laj yaʼi li jtsʼibajom yuʼun salmoe, jech xtok li yee «jaʼ jech ch-abtej jech chac cʼu chaʼal slapiz li bochʼo toj lec anil snaʼ stsʼibaje».

⁴ ¿Kʼusi van skʼan xal ta sventa li voʼotike? Li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Mesiase jaʼ li «ep cʼusitic lequic ta alel» ti chkʼot ta koʼontontike. Li aʼyej ta sventa li Ajvalile mas to lek laj yichʼ aʼyel li ta 1914, yuʼun maʼuk chalbe skʼoplal jun Ajvalil ti ta tsʼakal to chtale, moʼoj, yuʼun jaʼ chalbe skʼoplal li Ajvalil ti melel onoʼox oy ti yichʼoj xa vaʼanel te ta vinajele. Li aʼyej taje jaʼ li «Lequil Aʼyej» ta sventa li Ajvalilal yuʼun Dios ti ta xkaltik batel «ta sbejel banamil[e]» (Mat. 24:14). ¿Mi chnoj ta koʼontontik li aʼyej eke? ¿Mi ta sjunul koʼontontik ta jcholbetik skʼoplal li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose? Jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li jtsʼibajom yuʼun salmoe, li voʼotik eke jaʼ chkalbetik skʼoplal jun ajvalil. Chkaltik batel xtok ti jaʼ xa Ajvalil ta sventa Ajvalilal yuʼun Mesías li Jesucristoe. Jech xtok, ta jtaktik ta ikʼel skotol —li ajvaliletike xchiʼuk li buchʼutik tsventainike— sventa xakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li Ajvalilal yuʼune (Sal. 2:1, 2, 4-12). Li ketik eke «jaʼ jech ch-abtej jech chac cʼu chaʼal slapiz li bochʼo toj lec anil snaʼ stsʼibaje», taje jaʼo kʼalal ta jtunestik ta cholmantal li Vivliae.

5. 1) ¿Ta kʼusitik ti «toj cʼupil [sba-o]» xvinaj li Jesuse? 2) ¿Kʼuxi ti toj lekik kʼusitik laj yal li Ajvalile, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jchanbetik?

⁵ Kʼelo Salmo 45:2. Li ta Vivliae toj jutuk chalbutik ta sventa ti kʼu yelan xvinaj spat xokon o yelov li Jesuse. Ta skoj ti jaʼ jun tukʼil vinik echʼ li Jesuse, mu ta naʼeteluk ti «toj cʼupil [sba]» xvinaje. Pe li kʼusi mas kʼupil-o sbae jaʼ ti tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal li Jeovae. Jech xtok, laj yalbe skʼoplal Ajvalilal yuʼun Dios «ti toj lec cʼusi laj yale» (Luc. 4:22; Juan 7:46). ¿Mi ta van xkakʼtik persa ta jchanbetik Jesús kʼalal ta jcholtik mantale xchiʼuk ti jtunestik kʼopetik sventa xkʼot ta yoʼonton li krixchanoetike? (Col. 4:6.)

6. ¿Kʼuxi ti j-echʼel yakʼojbe-o bendision Jesús ta sbatel osil li Jeovae?

⁶ Ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sba Jesús xchiʼuk ti la skʼan li Stote, li Jeovae laj yakʼbe bendision li ta yabtel ta cholmantale xchiʼuk laj yakʼbe smoton ta skoj ti laj yakʼ xkuxlejale. Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «Cʼalal laj yichʼ sbecʼtal jech chac cʼu chaʼal cristianoe, [Jesús] echʼem to la sbicʼtajes sba. La xchʼun mantal, la xchʼun milel noxtoc. La xchʼun li milel ta cruz ti toj qʼuexlal sbae. Jaʼ yuʼun li Diose la stoy muyel cʼalal to ta toyol. Laj yacʼbe jun sbi ti echʼem smucʼul ta scotol yan biiletique. Yuʼun jech ta sventa sbi Jesús chlic squejan sbaic scotol li bochʼotic te oyic ta vinajele, xchiʼuc li bochʼotic liʼ oyic ta banamile, xchiʼuc li bochʼotic oyic ta yolon banamile. Scotol cristiano ta jujuchop cʼop chlic yalic ta jamal ti jaʼ Ajvalil stuc li Jesucristoe; jech ichʼbil ta mucʼ chcʼot li Dios Totile» (Filip. 2:8-11). Jaʼ yuʼun li Jeovae j-echʼel yakʼojbe-o bendision ta sbatel osil, taje jaʼo kʼalal la xchaʼkuxese xchiʼuk kʼalal laj yakʼbe xkuxlejal ti mu snaʼ xlaj skʼoplale (Rom. 6:9).

7. ¿Kʼuxi ti jelel laj yichʼ tʼujel li Jesús kʼuchaʼal li yantik xchiʼiltake?

⁷ Kʼelo Salmo 45:6, 7. Ta skoj ti skʼanoj tajek tukʼilal li Jesuse xchiʼuk ti spʼajoj tajek skotol li kʼusitik chikʼubtasbe sbi li Stote, li Jeovae la stʼuj kʼuchaʼal Ajvalil li ta Ajvalilal yuʼun Mesiase. Laj yakʼbe ep «xcuxetel» yoʼonton ta aseite kʼalal la stʼuj li Jeovae, ti jaʼ mu sta jech kʼuchaʼal li yantik xchiʼiltake, jaʼ  xkaltik, li ajvaliletik ta Judá ti jaʼ snitilultak Davide. ¿Kʼuxi ti jelel laj yichʼ tʼujel li Jesuse? Ta slikebale, jaʼ Jeova li buchʼu la stʼuje; maʼuk noʼox la stʼuj sventa chkʼot ta Ajvalil, moʼoj, yuʼun jaʼ sventa chkʼot ta Mero Bankilal Pale xtok (Sal. 2:2; Heb. 5:5, 6). Ta yan xtoke, li Jesuse muʼyuk laj yichʼ malbel aseite ta sjol kʼalal laj yichʼ tʼujele, yuʼun laj yichʼ tʼujel ta chʼul espiritu xchiʼuk maʼuk liʼ ta Balumil ch-ajvalilaje, moʼoj, yuʼun jaʼ te ch-ajvalilaj ta vinajel.

8. 1) ¿Kʼu yuʼun jnaʼojtik ta melel ti tukʼ ch-ajvalilaj li Jesuse? 2) ¿Kʼusi skʼan xal ti jaʼ «Mucʼul ajvalil» li Jesuse?

⁸ Li ta 1914, li Jeovae la svaʼan ta Ajvalilal yuʼun Mesías li Xnichʼone. «Li [xvaxton] [yi]chʼoje jaʼ sventa tuqʼuil chapanel», jaʼ yuʼun melel onoʼox ti tukʼ chchapanvane xchiʼuk ti muʼyuk tstʼuj krixchanoetik li ta Ajvalilal tspase. Tukʼ ti kʼu yelan ch-ajvalilaje, yuʼun jaʼ «Mucʼul ajvalil», jaʼ xkaltik, ti jaʼ la stʼuj stuk Jeova sventa xkʼot ta Ajvalile. Jech xtok, li Ajvalilal tspas Jesuse «jaʼ sventa sbatel osil». ¿Mi mu tspatuk avoʼonton ti chatun ta stojolal Jeova ti jaʼ chventainvan li Ajvalil ti tsots sjuʼel ti jaʼ yakʼoj stuke?

9, 10. 1) ¿Bakʼin la xchukin yespada li Cristoe, xchiʼuk kʼu yuʼun? 2) ¿Kʼuxi tstunes yespada ta tsʼakal li Jesuse?

⁹ Kʼelo Salmo 45:3. Li Jeovae chalbe ti akʼo xchukin lek yespada li Ajvalil svaʼanoje. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel kʼalal laj yakʼbe ta skʼob Jesús yoʼ tspas kʼop xchiʼuk li buchʼutik tskontrainik li mukʼul pasmantal yuʼun sventa tstoj smulike (Sal. 110:2). Ta skoj ti jaʼ jun Ajvalil Soltaro ti muʼyuk buchʼu tstsalate, chichʼ biiltasel «lec tsots» yoʼonton. Jaʼo la xchukin lek yespada ta 1914, taje jaʼo la stsal li Satanase xchiʼuk li spukujtake, vaʼun la sjip yalel tal ta Balumil (Apoc. 12:7-9).

¹⁰ Taje slikebal to ti kuch yuʼun ti kajal ta kaʼ li Ajvalile, yuʼun skʼan to xbat «stsal scotol» li yajkontratake (Apoc. 6:2). Li Jeovae jaʼ svaʼanoj Jesús sventa chakʼbe slajeb li sbalumil Satanase, li kʼusitik tspase xchiʼuk li spukujtake. Jaʼ baʼyel chichʼ lajesel li Mukʼta Babiloniae, ti jaʼ sventainoj skotol jecheʼ relijionetik ta spʼejel Balumile. Li Jeovae jaʼ tstunes ajvaliletik ta balumil sventa chakʼbeik slajeb li chopol «jmulavil antse» (Apoc. 17:16, 17). Ta tsʼakal jutuke, li Ajvalil Soltaroe ta xakʼbe slajeb li spolitikatak Satanase xchiʼuk tslajes ta j-echʼel. Li Cristoe ojtikinbil xtok kʼuchaʼal «ti ánjel sventainoj ti natil xaʼabe», jaʼ yuʼun tstikʼ ta xab li Satanás xchiʼuk li spukujtake (Apoc. 9:1; 9:11, Ch; 20:1-3). Jkʼelbetik batel skʼoplal kʼuxi chalbe smelolal li Salmo 45 ta sventa li yan sba yutsil kʼusitik chkʼot ta pasele.

11. ¿Kʼuxi ti chkuch yuʼun «ta sventa ti puru melel cʼusi oy ta [yoʼonton]» li Cristoe?

¹¹ Kʼelo Salmo 45:4. Li Ajvalil Soltaroe muʼyuk bu tstsalvan ta skoj noʼox ti yuʼun tskʼan ch-epaj yosile o ti yuʼun noʼox tskʼan tstsal lumetike. Yuʼun tspas kʼop ta skoj kʼusitik mas tsotsik skʼoplal. Ta xkuch yuʼun «ta sventa ti puru melel cʼusi» oy ta yoʼontone, «ta sventa ti biqʼuit» yakʼoj sbae «xchiʼuc ti tucʼ cʼusi» tspase. ¿Kʼuxi ti chkuch yuʼun «ta sventa ti puru melel cʼusi oy ta [yoʼontone]»? Li kʼusi mas tsots skʼoplal tspakbe skʼoplale jaʼ ti stuk noʼox Jeova oy sderecho tspas mantal ta vinajelbalumile. Kʼalal la stoy sba ta stojolal Jeova li Satanase, jaʼo la xchibal kʼopta ti jaʼ noʼox stuk oy sderecho ch-ajvalilaj li Jeovae. Te onoʼox lik talel ti xchibal kʼoptaojik ek li pukujetike xchiʼuk li krixchanoetike. Kʼot xa yorail ti Ajvalil tʼujbil yuʼun Diose chbat ta paskʼop sventa chakʼ ta ilel ti jaʼ noʼox stuk oy sderecho ch-ajvalilaj li Jeovae.

12. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti «biqʼuit [yakʼoj] [sba]» li Ajvalile?

¹² Li Ajvalil xtoke «biqʼuit [yakʼoj] [sba]». Li Jesuse toj lek laj yakʼ ta ilel ti bikʼit chakʼ sbae xchiʼuk ti chchʼunbe smantal li Stote  (Is. 50:4, 5; Juan 5:19). Skotol li buchʼutik tukʼ chakʼ sbaik ti chventainatik yuʼun li Ajvalil taje, skʼan xchanbeik stalelal xchiʼuk ti bikʼit xakʼ sbaik ta stojolal li mukʼul jpasmantal Jeovae. Jaʼ noʼox li buchʼutik jech tspasike xuʼ chnakiik li ta albil achʼ balumil yuʼun Diose (Zac. 14:16, 17).

13. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti «tucʼ cʼusi [tspas]» li Cristoe?

¹³ Li Cristo xtoke yakal «tucʼ cʼusi [tspas]». Li kʼusi tspakbe skʼoplal li Ajvalile jaʼ ti «tucʼ coʼntontic chijyilutic li Diose», jaʼ li mantaletik chakʼ Dios ta sventa li kʼusi leke o li kʼusi chopole (Rom. 3:21; Deut. 32:4). Li Isaiase kak xa onoʼox yaloj ta sventa li Ajvalil Jesucristoe: «Jun ajvalil lec tucʼ tspas mantal» (Is. 32:1). Li ta Ajvalilal yuʼun Jesuse ta xichʼ talel «achʼ vinajel xchiʼuc achʼ banamil» ti albil onoʼox skʼoplal chtale, vaʼun «puru tucʼ xa cʼusitic te [oy]» (2 Ped. 3:13). Skotol li buchʼutik te chnakiik li ta achʼ balumile skʼan me xchʼunbeik li smantaltak Jeovae (Is. 11:1-5).

14. ¿«Cʼusi toj xiʼbalic sba» tspas ta sbatsʼikʼob li Cristoe? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

¹⁴ Kʼalal jaʼo kajal ta kaʼ li Ajvalile xchukinoj lek yespada (Sal. 45:3). Pe chkʼot yorail ti tslokʼese xchiʼuk ti tsyeʼ ta sbatsʼikʼobe. Li jtsʼibajom yuʼun salmoe yaloj xa onoʼox ti Jesuse tspas «cʼusi toj xiʼbalic sba» (Sal. 45:4). Kʼalaluk mi kajal tal ta kaʼ sventa chtal yakʼ li tukʼil chapanel Dios ta Armagedone tspas «cʼusi toj xiʼbalic sba» ta stojolal li yajkontratake. Mu jnaʼtik lek kʼusitik tstunes Ajvalil sventa tslajes li sbalumil Satanase. Pe voʼotike jnaʼojtik ti ta xiʼik li buchʼutik mu xchʼunik li pʼijubtasel chakʼ Diose xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk ta xchʼamik li Ajvalilal taje (kʼelo Salmo 2:11, 12). Li ta albilkʼop laj yal ta sventa li slajebal kʼakʼale, li Jesuse xi laj yale: «Li cristianoetique ch-alubic ta scoj xiʼel, xchiʼuc ta scoj scʼop oʼntonal li cʼusitic chtal liʼ ta banamile. Yuʼun scotol li cʼusitic oy ta vinajele ta xnic scotol». Xchiʼuk xi toj laj yal xtoke: «Jaʼo ta xilic chiyal tal ta toc, vuʼun ti Xnichʼon cristiano licʼote. Ep jtsatsal xchiʼuc tsots jxojobal chital» (Luc. 21:26, 27).

15, 16. ¿Buchʼutik van jaʼik li «yajsoldadotac» Cristo ti koʼol chbat spasik kʼope?

¹⁵ Kʼalal laj yal ti «ep [s]tsatsal xchiʼuc tsots [xojobal] [chtal]» li Ajvalil sventa chakʼbe slajeb li kʼusitik chopole, li jtakbol Juane xi laj yale: «Laj quil ijam li vinajele; te laj quil jcot saquil caʼ. Li bochʼo scajlebinoje Xcʼot chcʼopoj, Melel cʼusi chal, xi sbi. Tucʼ chchapanvan, tuqʼuil pleito tspas. Li yajsoldadotac te ta vinajele jaʼ la xchiʼin batel; cajajtic ta saquil caʼ ibat scotolic. Puru lequil cʼuʼil slapojic, pasbilic ta lino no. Batsʼi saquic ta jyalel, me jutuc muʼyuc yicʼubal. Li Cʼope chlocʼ espada ta ye. Li espadae lec juxbil ye. Jaʼ sventa tsmil o li cristianoetic ta jujun banamile. Jaʼ tslilin o ta svaston ti pasbil ta tsatsal taqʼuine. Jaʼ tstecʼ noxtoc li yavil spitsʼubil yaʼlel tsʼusub ti nojem ta tsots scʼacʼal yoʼnton li Dios ti echʼem svuʼele» (Apoc. 19:11, 14, 15).

¹⁶ ¿Buchʼutik van jaʼik li «yajsoldadotac» Cristo ta vinajel ti koʼol chbat spasik kʼope? Kʼalal la xchukin ta sba velta yespada li Cristoe jaʼ sventa la sjip yalel ta Balumil Satanás xchiʼuk li spukujtake, taje te xchiʼukan li «jʼalmantaletic yuʼune» (Apoc. 12:7-9). Jaʼ yuʼun jamal chakʼ ta ilel ti kʼalal mi la spas kʼop ta Armagedón li Jesuse te kapal skʼoplalik anjeletik ek li ta yajsoltarotak Jesuse. ¿Mi oy van buchʼutik yan te kapal skʼoplalik taje? Li Jesuse xi laj yalbe li yermanotak ti tʼujbil chbatik ta vinajele: «Li bochʼotic tstsal yuʼun scotole, ti jun yoʼnton tspasic o cʼusi ta jcʼan cʼalal to ta slajebe, jaʼ chcacʼbe tsots yabtelic ta sventa scotol cristianoetic ta jujun banamil jech chac cʼu chaʼal yacʼojbun cabtel li Jtote. Biqʼuitic tslilinic ta vaston ti pasbil ta taqʼuine, jech jʼechʼel chvoqʼuic o jech chac cʼu chaʼal bin» (Apoc. 2:26, 27). Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal mi te xaʼox oyik ta vinajel li yermanotak Jesús ti tʼujbilike, te me kapal skʼoplalik ek li ta yajsoltarotak Cristo kʼalal mi  bat ta paskʼope. Te xchiʼukik Jesús kʼalal mi la spas «cʼusi toj xiʼbalic sba» kʼalaluk mi la slilin ta xvaxton ti pasbil ta takʼin li lumetike.

17. 1) ¿Kʼusi skʼan xal ti kajal batel ta sakil kaʼ li Cristoe? 2) ¿Kʼusi skʼan xal li espada xchiʼuk li stʼilesobil flechae?

¹⁷ Kʼelo Salmo 45:5. Ta Apocalipsis 6:2 xi chale: «La jqʼuel, jaʼ to laj quil te oy jcot saquil caʼ. Li bochʼo scajlebinoje yichʼoj jun [«stʼilesobil», TNM] sflecha. Iʼacʼbat scorona, ilocʼ batel jech chac cʼu chaʼal li bochʼo lec xuʼ yuʼun tstsalvane, yuʼun bat stsal scotol». Li ta sakil kaʼ ti jaʼ te kajal li Ajvalile jaʼ skʼan xal li paskʼop ti tukʼe xchiʼuk ti lek chil li Diose (Apoc. 19:11). Li yespada xchiʼuk li stʼilesobil flechae jaʼ li kʼusitik tstunes Cristo kʼalaluk mi laj yakʼbe slajeb li yajkontratake.

18. ¿Kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal mi la stunes sflecha ti lek tsʼubul sniʼ li Cristoe?

 ¹⁸ Ta nichimalkʼop, li jtsʼibajom yuʼun salmoe laj yal ti sflecha li Ajvalile toj lek tsʼubul sniʼ yuʼun jelavel chjelav ta yoʼonton li yajkontratake xchiʼuk chakʼ ti akʼo xlomik ta stojolal li krixchanoetike. Ta xlik milbail ta spʼejel Balumil, yuʼun jamal lek chal li albilkʼop laj yal Jeremiase: «Toj ep bochʼo ta xcham yuʼun Mucʼul Dios cʼalal me la sta scʼacʼalile; buyuc noʼox quilajtic chcomic cʼalal ta jujujot stiʼil banamil» (Jer. 25:33). Yan albilkʼop ti jaʼ onoʼox chalbe skʼoplal xtoke, jaʼ li kʼusi chal Juane: «Tsʼacal laj quil jun jʼalmantal te vaʼal ta cʼacʼal. Tsots laj yapta scotol li xulemetique: “Laʼic, tsobo abaic tal acotolic, yuʼun chayacʼboxuc ep aveʼelic li Diose. Jaʼ chatiʼbeic sbecʼtal li ajvaliletique, li banquilal soldadoetique, li bochʼo tsots yoʼntonic ta paspleitoe, xchiʼuc chatiʼbeic sbecʼtal caʼetic xchiʼuc li bochʼotic scajlebinojique, xchiʼuc chatiʼbeic sbecʼtal bochʼouc noʼox, me ochemic ta mozoil, me muc ochemicuc ta mozoil, xchiʼuc cʼalal ta mucʼ ta biqʼuit”» (Apoc. 19:17, 18).

19. ¿Kʼuxi tspas kanal li Cristoe?

¹⁹ Mi laj xaʼox slajes li kʼusitik chkʼotanuk ta pasel ta Balumil ti jaʼ ta skoj li Satanase, li yan sba yutsil Ajvalil Jesucristoe laj xaʼox spas kanal (Sal. 45:4). Te tstsʼaki yuʼun paskʼop kʼalal mi la stikʼ ta xab li Satanás xchiʼuk spukujtake, vaʼun te chkomik Jmil Jabil ta xab. Pe li Jesús xchiʼuk li 144,000 te ch-ajvalilajik ta vinajel (Apoc. 20:2, 3). Ta skoj ti xkoʼolaj chamemik li Satanás xchiʼuk li spukujtake mu kʼusi xuʼ spasik. Jaʼ yuʼun, li buchʼutik nakalik ta Balumile kolem chkomik ta stojolal li Satanase xchiʼuk xuʼ xchʼunbeik smantal Ajvalil ti kuchem xa yuʼun li paskʼope. Akʼo mi jech, kʼalal skʼan toʼox xkʼataj ta paraiso spʼejel li Balumile, oy me yan srasonal xtok sventa xmuyubajik li Ajvalil xchiʼuk li yermanotak ti tʼujbilike. Li ta yan xchanobil chtale, jaʼ te ta jchantik ti kʼu yuʼun chmuyubajike.