1, 2. Mang fan nib t’uf ni ngad nanged e n’en ni bay ko bin 45 e Psalm?

 KE YAN ba pilung u feni falu’ ni fan ko tin riyul’ nge tin nib mat’aw. Ke yan ni nge cham ko pi toogor rok nge gel. Nap’an ni gel ko mahl, me leengiy be’ nib pin nrib pidorang. Pi mfen nra bad nga tomuren e ur weliyed murung’agen e pi n’en ni ke rin’ mu ur pininged e sorok riy ngak. Ireray e n’en ni be weliy e bin 45 e Psalm.

² Machane, gathi kemus ni be weliy e bin 45 e Psalm murung’agen boch ban’en nib fel’ ni ke buch rok be’. Ya thin ni bay ko re tang ney e ku bay fan ngodad e chiney nge boch nga m’on. Ere, chiney e ngad fal’eged i weliy e thin ni bay ko re tang ney.

3, 4. (a) Mang fa “yu bugithin nib manigil” ni weliy faen ni yoloy e psalm murung’agen, ma mang e ra rin’ nga lanin’dad? (b) Uw rogon ni gad be yon’ tangin ba ‘pilung,’ ma uw rogon ni ke par bolowthdad ni ke bod e pen u pa’ be’ nib salap ko yol?

³ Mu beeg e Psalm 45:1. Fa “yu bugithin nib manigil” ni ke “suguy” laniyan’ faen ni ke yoloy e re tang ney e aram e thin nib fel’ ni murung’agen ba pilung. Fare bugithin ni Hebrew ni kan pilyeg ni “suguy” e be yip’ fan “ban’en ni be ligil nga but’.” Faen ni ke yoloy e re tang ney e kari felfelan’ u nap’an ni rung’ag e pi thin ney. Ere, rayog ni nga nog  ni gowa ke sug laniyan’ ko felfelan’ ma bolowthen e ke bod e “pen u pa’ be’ nib salap ko yol.”

⁴ Ma uw rogodad? Fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun fare Messiah e aram ban’en nrib manigil ni ke suguy lanin’dad. Ma kari gel e “fel’” ko re thin ney u nap’an e duw ni 1914. Mang fan? Ya ka aram nap’an i yib nda kun weliy murung’agen ba Am ni bay fini tabab, ya kan weliy murung’agen ba am ni be gagiyeg u tharmiy. Ere, ireray fare ‘thin nib fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok Got’ ni gad ma machibnag u “gubin yang u fayleng ni nge urngin e girdi’ me nang.” (Matt. 24:14) Ke “suguy” fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got lanin’dad, fa? Gad ma machibnag e re thin ney u fithik’ e pasig, fa? Tang ni gad be yon’ e bod fare tang ni yon’ faen ni yoloy e psalm ni tangin ba “pilung” ni aram Jesus Kristus. Gad be machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Jesus ni ir e Pilung u Gil’ilungun fare Messiah. Maku reb e, gad be pining gubin e girdi’ nib muun e pi pilung nu fayleng ngay ni ngar folgad ko re pilung ney nge gagiyeg ni be tay. (Ps. 2:1, 2, 4-12) Bolowthdad e ki bod e “pen u pa’ be’ nib salap ko yol.” Re n’ey e be yip’ fan ni gad ma fanay e thin nu Bible u nap’an ni gad ma machib.

5. (a) Uw rogon nib “pichoay” Jesus? (b) Uw rogon ‘nrib salap fare Pilung ko welthin,’ ma uw rogon ni ngad folwokgad rok?

⁵ Mu beeg e Psalm 45:2. * Gathi ri be weliy e Bible rogon yaan Jesus. Machane, dariy e maruwar riy nrib “pichoay” ni bochan e ir be’ nib flont. Machane, fan nrib pichoay e bochan ni i par nib yul’yul’ ngak Jehovah. Maku reb e, i machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got nib ‘fel’’ rogon. (Luke 4:22; John 7:46) Ere gur, gad ma athamgil ni ngad folwokgad rok u nap’an e machib ma gad ma guy rogon ni nga u dogned e thin nra taw nga gum’irchaen e girdi’?​—Kol. 4:6.

6. Uw rogon ni ke tow’athnag Got Jesus “ndariy n’umngin nap’an”?

⁶ Bochan ni i par Jesus nib yul’yul’ ngak Jehovah, ma aram fan ni kan tow’athnag u nap’an e machib ni i tay u fayleng ngu tomuren ni ke ognag e yafas rok nib maligach. I yoloy apostal Paul ni gaar: “I par [Jesus] nib sobut’an’ ma be fol rok Got nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni yim’ riy . . . Ereray fan me fek Got Jesus nge tay ni ir e th’abi tolang u tharmiy, me pi’ fare ngochol ngak ndariy reb e ngochol ni ba ga’ ngay, ya nge urngin e piin ni yad bay u tharmiy, nge piin ni yad bay u daken e fayleng, nge piin ni yad bay ko bin u ar e tamilang ni ngar ragbuggad, ngar tiyed fan fithingan Jesus, ma yad gubin ni bay rogned u fithik’ e girdi’ ni Jesus Kristus e ir e Somol, mi nog e sorok riy ngak Got ni Chitamangiy.” (Fil. 2:8-11) Ke tow’athnag Jehovah Jesus “ndariy n’umngin nap’an” ni aram e ke faseg nga reb e dowef ni gathi downgin e girdi’.​—Rom. 6:9.

7. Uw rogon ni ke puog Got e felfelan’ nga daken Jesus ndabi taareb rogon ngak “boch e pilung”?

⁷ Mu beeg e Psalm 45:6, 7. Bochan nrib t’uf e tin nib mat’aw rok Jesus ma ma fanenikay e pi n’en nrayog ni nge kirebnag thin Jehovah ni Chitamangin, ma aram fan ni kan dugliy ni nge mang Pilung u Gil’ilungun fare Messiah. Kan “puog e felfelan’” ni yoor nga daken ndabi taareb rogon ngak “boch e pilung,” ni aram e pi pilung nu Judah nra bad ko tabinaw rok David. Uw rogon e re n’ey? Bin som’on e, Jehovah e ir  e ke dugliy Jesus. Maku reb e, ki dugliy ni nge mang Pilung nge Prist nib Tolang. (Ps. 2:2; Heb. 5:5, 6) Maku reb e, kan dugliy ni gathi aram e kan liyef e gapgep nga daken lolugen ya kan dugliy nga gelngin Got nib thothup, ma gathi fayleng e ra par riy nge gagiyeg, ya tharmiy.

8. Mang fan nrayog ni nga nog ni Got e ir e ‘ke pi’’ mat’awun Jesus ni nge mang Pilung, ma mang fan nrayog ni nge pagan’dad nib mat’aw rogon e gagiyeg nra tay?

⁸ Ke dugliy Jehovah Fak ni nge mang Pilung u Gil’ilungun fare Messiah u tharmiy u nap’an e duw ni 1914. ‘Ba mat’aw rogon ni ma gagiyegnag e girdi’ rok,’ ere rayog ni nge pagan’dad nib mat’aw rogon e gagiyeg nra tay. Bay mat’awun ni nge mang Pilung ni bochan e ‘Got e ir e ke pi’ ngak.’ Re n’ey e be yip’ fan ni Jehovah e ir e ke dugliy ni nge mang pilung. Maku reb e, fare lung ni kan pi’ ngak e ra par ni “manechibog ko pi chibog.” Ere, gathi ga be felfelan’ ni ga be pigpig ngak Jehovah u tan pa’ fare Pilung ni Ir e ke dugliy?

9, 10. (a) Wuin e ke m’ag Jesus e sayden rok nga lukngun, ma uw rogon ni ke fanay e re sayden nem? (b) Uw rogon nra fanay e re sayden ney boch nga m’on?

⁹ Mu beeg e Psalm 45:3. Ke yog Jehovah ngak faen ni ke dugliy ni nge mang Pilung ni nge ‘m’ag e sayden rok nga lukngun,’ ni aram e ke pi’ mat’awun ni nge cham ngak e piin ni yad be togopuluw nga mat’awun ni nge gagiyeg miki Pufthinnagrad. (Ps. 110:2) Bochan ni Kristus e ir reb e Pilung nib Falu’ ndabiyog ni nge war ko cham, ma aram fan ni ka nog ni ir faanem nib ‘gilbuguwan.’ I m’ag e sayden rok nga lukngun ko duw ni 1914 ma aram me cham ngak Satan nge pi moonyan’ rok nge gel, me yon’rad nga wuru’ e tharmiy.​—Rev. 12:7-9.

¹⁰ Re n’ey ni rin’ e aram tabolngin e gel ni bay i tay ni ke Pilung, ya ka bay e mahl nthingari yan ngay “nge gel.” (Rev. 6:2) Ku thingari pufthinnag Jehovah urngin ban’en ko re fayleng rok Satan ney, me thang Satan nge pi moonyan’ rok. Som’on e yira thang fare Babylon nib Gilbuguwan, ni aram e pi yurba’ i teliw ni googsur u fayleng. Ra fanay Jehovah e pi pilung ko pi am u fayleng ni ngar thanged e fan ko fare “pin ni ma chuway’ ngak.” (Rev. 17:16, 17) Bin migid e ra chuweg Kristus gubin e pi am ko re fayleng rok Satan ney. Me tomur riy me kalbusnag Satan nge pi moonyan’ rok u lan fare low nib toar ni bochan e ir fare “engel nib mil fan fare low nib toar ngak.” (Rev. 9:1, 11; 20:1-3) Chiney e ngad guyed rogon ni kan yiiynag e pi n’ey ko bin 45 e Psalm.

11. Uw rogon ni ke yan Jesus u feni falu’ ni nge gel ni “fan ko tin riyul’”?

¹¹ Mu beeg e Psalm 45:4. * Re pilung ney e gathi ke yan ko mahl ni fan e nge kol boch e binaw me fek boch e girdi’ ni ngar manged sib rok. Bay fan e mahl ni nge tay. Ke yan ni nge gel ni “fan ko tin riyul’ nge tin nib mat’aw.” Ere, ke yan ni nge cham ni nge micheg nriyul’ ni Jehovah e ir e bay mat’awun ni nge gagiyegnag ga’ngin yang e palpalth’ib. Nap’an ni togopuluw Satan ngak Jehovah, ma aram e ngiyal’ ni ki togopuluw nga mat’awun e gagiyeg rok. Ma ka aram nap’an i yib ni be togopuluw Satan nge girdi’ nga mat’awun Got ko gagiyeg. Ere, chiney e aray e ngiyal’ ni nge yan fare Pilung ni ke dugliy Jehovah u feni falu’ ni nge cham nge micheg ni kemus ni yigoo Jehovah e ir e bay mat’awun ni nge gagiyegnag urngin ban’en.

12. Uw rogon ni ke yan fare Pilung u feni falu’ ni nge gel ni fan ko lem nib “sobut’an’”?

¹² Re Pilung ney e ki yan u feni falu’ ni nge gel ni fan ko lem nib “sobut’an’.” Gubin ngiyal’ ni ma dag Jesus e kanawo’ nib fel’ ni ngan folwok riy ni bochan e ir be’ nib sobut’an’ ma ma fol ko Chitamangin. (Isa. 50:4, 5; John 5:19) Gubin e piin ni yad bay u tan e gagiyeg rok e re Pilung  ney e thingar ra folwokgad rok mi yad fol rok Jehovah ni ir e bay mat’awun ni nge gagiyegnag urngin ban’en. Yigoo piin ni yad ra fol e yad ra un ko bin nib beech e fayleng rok Got.​—Zek. 14:16, 17.

13. Uw rogon nra cham Kristus ni fan ko “tin nib mat’aw”?

¹³ Ku ra cham Kristus ni fan ko “tin nib mat’aw.” Tin nib mat’aw nra guy e re Pilung ney rogon ni nge ayuweg e aram e ‘rogon ni ma mat’awnag Got e girdi’ ngak,’ ara pi motochiyel rok Got u murung’agen e tin nib fel’ nge tin nib kireb. (Rom. 3:21; Deut. 32:4) I yiiynag Isaiah murung’agen Jesus Kristus ni Pilung ni gaar: “Ba’ reb e rran ni bay yib ba pilung nib mat’aw.” (Isa. 32:1) Nap’an nra gagiyeg Jesus ma aram e ra fek i yib e “bin nib beech e lan e lang” nge “bin nib beech e fayleng” ni aram e “tin nib mat’aw e ngongol e bay i par riy.” (2 Pet. 3:13) Gubin e piin ni yad ra par u lan e bin nib beech e fayleng e thingar ra folgad ko pi motochiyel rok Jehovah.​—Isa. 11:1-5.

14. Uw rogon nra rin’ Kristus boch ban’en ni “yira ngat ngay” ko ba’ ni mat’aw i pa’? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)

¹⁴ Nap’an ni be yan e re Pilung ney, ma ke m’ag e sayden rok nga lukngun. (Ps. 45:3) Machane, ra taw nga ba ngiyal’ me fek e re sayden rok nem nge maruwel ngay. I yiiynag e en ni yoloy e psalm ni gaar: “Ba’ ni mat’aw i paam e ra rin’ boch ban’en ni yira ngat ngay.” (Ps. 45:4) Ere, nap’an nra yan Jesus Kristus ni nge pufthinnag e re fayleng rok Satan ney u nap’an e Armageddon, ma ra rin’ boch ban’en ko pi toogor rok ni “yira ngat ngay.” Dariy bagadad ni manang ko uw rogon nra rin’ e re n’ey. Machane, re n’ey e ra k’aring e marus ko girdi’ nu fayleng ndar folgad ko ginang ni i tay Got ngorad maku darur folgad ko gagiyeg ni be tay e re Pilung ney. (Mu beeg e Psalm 2:11, 12.) Nap’an ni be yiiynag Jesus murung’agen e tin tomuren e rran, me yog nra “aw e girdi’ nga but’ ko marus ko ngiyal’ ni baaram ni yad be sonnag e n’en ni be yib i yib nga daken e fayleng ni polo’; ma gelngin e pi n’en ni bay u lan e lang e bay ni pingegrad nga ranod ko gin ni gathi ir e yad be sor ngay.” Miki ulul ngay ni gaar: “Ma aram me yib i m’ug e en ni Fak e Girdi’, ni be yib nga but’ u fithik’ bangi manileng ni ba’ gelngin nib gel ma be galgal ramaen.”​—Luke 21:26, 27.

15, 16. Mini’ e piin ni yad ba muun nga gothon e pi “salthaw” rok Kristus nra ur leked fiti keru’?

¹⁵ Ke weliy fare babyor ni Revelation murung’agen e wub nra tay e re Pilung ney ni “ba’ gelngin ma be galgal ramaen” ni ke yan ni nge pufthinnag e pi toogor rok Got. Be gaar: “Ma aram mu gguy e tharmiy ni ke mab, mu gguy ba os nib wechwech, ni en ni ke af nga daken e Yul’yul’ nge Riyul’ fithingan; nib mat’aw rogon e gechig ni ma pi’, ma mmat’aw rogon e mahl ni ma tay. Ma salthaw nu tharmiy e yad be lek keru’ ni kar afgad nga daken e os nib wechwech ni ka ron’ed e mad nib beech ma ba wechwech. Me yib ba sayden u lan l’ugun nib m’uth, ni ir e nge maruwel ngay nge gel ngak e pi nam. Bay mang ir e i gagiyegnagrad nga ba ley i wasey, ma bayi uduy e grapes u lan fare n’en ni ma uduy e grapes u lan, ni aram e damumuw rok Got ni Gubin ma Rayog Rok.”​—Rev. 19:11, 14, 15.

¹⁶ Mini’ fapi “salthaw nu tharmiy” ni yad ra lek fiti keru’ Kristus ni nga ranod ko mahl? Nap’an ni m’ag Jesus e sayden rok nga lukngun nge cham ngak Satan nge pi moonyan’ rok nge yin’rad nga wuru’ e tharmiy, ma be un e pi “engel” rok ngak. (Rev. 12:7-9) Ere, ba puluw ni nga dogned nra taw nga nap’an fare mahl ni Armageddon maku ra un e pi engel nib thothup ngak Kristus ngar manged gothon e pi salthaw rok. Machane, gur, goo yad e nga ranod ko re cham ney? I micheg Jesus ngak pi gachalpen ni gaar: “Piin ni yad ra gel ndar paged yad ko kireb, ni piin ni yad be ngongliy e tin nib m’agan’ug ngay nge yan i mada’ ko tomur e gu ra pi’ mat’awrad ni taareb rogon nga mat’awug ni yog ngog  rok e Chitamag: Bay gu pi’ mat’awrad ni ngar gagiyegniged e pi nam nga ba ley i wasey ngar t’et’ared girdien e pi nam ngay ni nochiyang ni bod bogi th’ib ni but’.” (Rev. 2:26, 27) Ere, pi walagen Kristus ni kan dugliyrad ni ngar uned ko gagiyeg u tharmiy e ku yad ra mang boch i gothon e salthaw rok u tharmiy. Ma yad ra moy rok u nap’an nra rin’ boch ban’en ko pi nam nu fayleng ni “yira ngat ngay.”

17. (a) Mang e be yip’ fan fare os nib wechwech ni be yan Kristus u daken? (b) Mang e be yip’ fan fare sayden nge fare gat’ing?

¹⁷ Mu beeg e Psalm 45:5. Re Pilung ney e be yan u daken ba os nib wechwech. Re n’ey e be yip’ fan ni cham nra tay e ba mat’aw mab beech u p’eowchen Jehovah. (Rev. 6:2; 19:11) Gathi kemus ni ke m’ag e re Pilung ney e sayden nga lukngun, ya ku bay e gat’ing rok. Be gaar e Bible: “Mu gu sap mu gguy ba os nib wechwech. Ni en ni ba’ u daken e ba’ ba gat’ing u pa’, ma kan teeliyawnag. Me yan nrogon be’ ni ma gel ko mahl ni nge yan ko mahl nge gel.” Fare sayden nge fare gat’ing e be yip’ fan e pi n’en nra fanay Kristus ni nge pufthinnag e pi toogor rok.

18. Uw rogon nib “m’uth” e “pi gan e gat’ing” nra fanay Kristus?

¹⁸ Ke yiiynag faen ni yoloy e psalm ni ‘gan e gat’ing rok fare Pilung e ba m’uth, ma ke kuruf gum’irchaen e pi toogor rok’ ma be n’igin e girdi’ ni ‘ngar parawgad nga charen rifrifen ay.’ Ra gothey e fayleng ni ga’ngin. I yiiynag Jeremiah ni gaar: “Ra yan i rofen nem ma downgin e piin ni ke li’rad Somol e ba wer u daken e fayleng ni tabab u baley nge mus nga baley.” (Jer. 25:33, BT) Ku bay reb e yiiy ni ku be weliy murung’agen e re n’ey ni be gaar: “Ma aram mu gguy ba engel nib sak’iy u mit e yal’. Me tolul ni ba ga’ laman ngak urngin e arche’ ni be changeg u fithik’ e nifeng ni be gaar, ‘Mired ngam muulunggad ni fan ko mur ni baga’ ni mur rok Got! Mired ngam longuyed e ufin u downgin e pi pilung, nge piin nth’abi tolang ko salthaw, nge pi salthaw, nge ufin ko os nge piin nra afgad nga daken, nge ufin rok urngin e girdi’, ni piin ni yad e sib nge piin ni gathi yad e sib, nge piin nib tolang nge piin nib sobut’!’”​—Rev. 19:17, 18.

19. Uw rogon nra “gel” Kristus ko mahl?

¹⁹ Tomuren nra thang Kristus e re fayleng rok Satan ney nib kireb ma ra ‘yan u feni falu’’ ni nge “gel” ko mahl. (Ps. 45:4) Ra gel ko mahl u nap’an nra kalbusnag Satan nge pi moonyan’ rok u lan fare Biyu’ i Duw nra Gagiyeg riy. (Rev. 20:2, 3) Nap’an ni yira chuweg gelngin Moonyan’ nge pi engel rok, ma aram e rayog ni nge par urngin e girdi’ u fayleng ni yad ba felfelan’ u tan e gagiyeg ni be tay fare Pilung ndab ki bannagrad Satan. Machane, u m’on ni yad ra guy e re fayleng ney ni ke paradis ni ga’ngin, ma bay ban’en nra buch ni ku yad ra felfelan’ ngay ni yad fare Pilung nge fachi ulung ni kan dugliyrad. Aram e n’en ni gad ra weliy ko bin migid e article.