1, 2. Apokapoka ango ma tye ma lubbe ki paco ma waa ki iye ki dong kit ma wapwonyo lok me ada?

 JEHOVAH aye ocako te yub me ot. (Ep. 3:14, 15) Ento, kadi bed ni waa ki paco acel, kitwa kacel ki kit me kwowa pe rom. Oromo bedo ni i kwo icing lunyodoni nicakke ma kinywali nio ka idoko dit. Jo mukene lunyodogi oto woko, gwok nyo pi two, awano me gudo, nyo peko mo mapat aye onekogi. Ki tungcel bene, jo mukene pe gingeyo lunyodogi.

² I kin jo me ot pa Jehovah, ma gimiye woro, wan weng wapwonyo lok me ada i yo mapat pat. Kit ma jo mukene giwaco kwede, oromo bedo ni ‘idongo i ada,’ pien lunyodoni gupwonyi ki cik me Baibul. (Nwo. 6:6, 7) Gwok nyo itye i kin dano alip ki alip ma gupwonyo lok ada pien lutic mukene pa Jehovah aye gutito kwena boti.​—Rom. 10:13-15; 1 Tem. 2:3, 4.

3. Jami macalo mene ma wan ducu watye kwede?

³ Kadi bed ni kit me kwowa kacel ki kit ma wapwonyo kwede lok ada pe rom, tye jami mogo ma wan ducu watye kwedgi. Pien Adam pe obedo lawiny, wan ducu walako roc, bal ki dong to. (Rom. 5:12) Kadi bed kit meno, wan  macalo luwor Jehovah, watwero lwongo Jehovah ni “Wonwa.” Ma lubbe ki jo ma Lubanga oyerogi i kare ca, Icaya 64:8 waco ni: “Ai Rwot [Jehovah], in pud i Wonwa.” Medo i kom meno, Yecu ocako legane ma tye macalo lanenni ni: “Wonwa ma tye i polo, giwor nyingi maleng.”​—Mat. 6:9.

4, 5. Me dongo marwa matut pi Wonwa me polo Jehovah, jami mene ma wabinyamogi?

⁴ Wonwa me polo paro piwa dok miniwa gwok ma wamito pien walwongo nyinge pi niye ma watye kwede. Jehovah owaco ni: “Kit macalo en [ngat ma tye i woro me ada] onyuto marre i koma, abilare; abigwoke, pien en ngeya.” (Jab. 91:14) Ada, Lubanga Jehovah gwokowa ki bot lumonewa macalo jone, wek pe kityekwa woko.

⁵ Me dongo marwa matut i kom Wonwa me polo, kong dong wanenu jami adek ma pigi tego ma gitwero konyowa: (1) Wonwa aye Lami Jami Ducu. (2) Jehovah aye Gwokowa. (3) Ki dong Lubanga aye Laremwa maber loyo ducu. Ka wawoto ki nyamo lok adek magi, bibedo ber ka walwodo lok i kom watwa ki Lubanga ki dok waniang kit ma watwero woro en kwede macalo Wonwa. Wabinongo bene adwogi maber ka walwodo lok i kom mot ma Jehovah miyo bot jo ma ginyiko cok bote.​—Yak. 4:8.

6. I yo acel mene ma Jehovah nyuto ni etye Lami “gin mo ducu maber”?

⁶ Lapwonye Yakobo ocoyo ni, “Kit gin mo ducu maber, ki mot ducu mabeco twatwal ma gimiyowa, a ki malo, a ki bot Lubanga Won bino piny, ma en aye won gin ducu ma ryeny i polo.” (Yak. 1:17) Kwo obedo mic me aura mua ki bot Jehovah. (Jab. 36:9) Ka watiyo ki kwowa me timo miti pa Lubanga, wabilimo mot mapol i kareni ki dok wabibedo ki gen me nongo kwo ma pe tum i lobo manyen. (Car. 10:22; 2 Pet. 3:13) Ento man twere nining kit macalo Adam obalo pienni pe owinyo dog Lubanga-ni?

7. Lubanga oyabo yo botwa me bedo ki wat macok kwede nining?

⁷ Ki lok ada, Jehovah aye Lami Jami Ducu ma pe watwero kwano welgi. Me labolle, kica ma en tye kwede omiyo en oketo yub wek elarwa. Ada, wan ducu lubalo dok walako roc ki bot Adam. (Rom. 3:23) Kadi bed kumeno, pi mar ma Jehovah tye kwede, en oyabo yo botwa me bedo ki wat macok kwede. Lakwena Jon ocoyo ni, “Gin ma yam onyuto marre botwa en ene, Lubanga ocwalo Wode acel keken i lobo wek omi wabed kwo pire. Man en aye mar, pe ni wan wamaro Lubanga, ento en aye omarowa, ci ocwalo Wode me bedo gin me kwanyo bal woko ki i komwa.”​—1 Jon 4:9, 10.

8, 9. Jehovah onyuto nining ni ebedo Lami Jami Ducu i kare pa Abraim ki Icaka? (Nen cal ma tye i pot karatac 18.)

⁸ I kine ka mwaka 1893 K.M.P., gin mo mutimme i kwo pa Abraim onyuto kit ma Jehovah bimiyo kwede kwo ma pe tum bot jo ma luwiny pi mar ma en tye kwede. Jo Ibru 11:17-19 waco ni, “Pi niye Abraim, ka yam giteme, [manok kono] otyero Icaka macalo gitum bot Lubanga; ngat ma Lubanga ocikke bote oyubbe me tyero wode acel keken macalo gitum bot Lubanga, ma yam giloko pire ni, ‘Lutino pa Icaka aye gibilwongogi ni likwayu.’ En onongo otamo ni, Lubanga tye ki twero me cero dano ki i kin jo muto; dok bene gitwero waco ni Icaka odwogo i cing Abraim calo oa ki i kin jo muto.” Kit macalo Abraim onongo tye atera me tyero wode Icaka-ni, Jehovah bene otyero Wode, Yecu Kricito, labongo dic mo keken wek olar dano.​—Kwan Jon 3:16, 36.

 ⁹ Icaka nen calo obedo ki twon yomcwiny madit ya i kare ma kilare ki i to! Labongo akalakala, en obedo ki pwoc madit ni Lubanga omiyo nyok romo ma omoko i kin agaba me bedo macalo gityer. (Acak. 22:10-13) Man aye gin mumiyo kicako nying kabedo meno ni, “Rwot [Jehovah] aye bimiyo.”​—Acak. 22:14.

10, 11. Angagi ma gitye ka timo ‘tic me dwoko dano bot Lubanga,’ dok gutimo man nining?

¹⁰ Ka walwodo lok i kom kit ma Jehovah onyuto kwede ni en aye Lami Jami Ducu, ci wabiniang dok wabibedo ki pwoc pi gin ma Yecu Kricito otimo piwa. Lakwena Paulo ocoyo ni: “Dong wangolo kop kit man ni, ngat acel oto pi jo ducu, meno mumiyo jo ducu dong guto. En yam oto pi dano ducu, wek jo makwo pe gumedde ki bedo kwo pigi kengi, ento gubed ki kwo pi ngat ma yam oto ka ocer pigi ca.”​—2 Kor. 5:14, 15.

¹¹ Pi margi i kom Lubanga kacel ki pwoc ma onongo gitye kwede pi mot madit me tic pire, Lukricitayo me kare macon gujolo ki yomcwiny “tic me dwoko dano bote.” Ticgi me tito kwena ki dok loko dano me doko lupwonnye pa Yecu oyabo yo bot jo ma cwinygi tye atir me bedo ki kuc i kingi ki Lubanga, bedo lareme, ki dong bedo lutinone i yo me cwiny. I kareni, jo ma kiwirogi ma gin lutic pa Jehovah bene gitiyo tic acel-li. Gin ma gitimo macalo luwang Lubanga kacel ki Kricito weko twere bot jo ma cwinygi tye atir me nyikke cok bot Jehovah kun gidoko luye.​—Kwan 2 Jo Korint 5:18-20; Jon 6:44; Tic 13:48.

12, 13. Watwero nyutone nining ni watye ki pwoc pi mic mapol ma a ki bot Jehovah?

¹² Pi pwoc madit ma gitye kwede i kom Jehovah macalo Lami Jami Ducu, Lukricitayo ducu ma gengi tye me kwo i lobo ginywako kacel ki Lukricitayo ma kiwirogi i tic me tito kwena me Ker-ri. I tic man, watiyo ki Baibul, ma bene obedo mic maber adada ma Lubanga omiyo. (2 Tem. 3:16, 17) Ka watiyo ki Lok pa Lubanga ki diro i ticwa me pwony, ci nongo watye ka miyo bot jo mukene kare me nongo kwo ma pe tum. Me konyowa cobo tic man, wan wajenge i kom mic mukene ma a ki bot Jehovah​—cwiny mere maleng. (Jek. 4:6; Luka 11:13) Kit ma kinyuto kwede i Yearbook pa Lucaden pa Jehovah mwaka ki mwaka, ticwa me tito kwena-ni tye ka nyako nyige. Pud dong obedo twon mot madit ya me nywako i tic man me pako Wonwa ma obedo Lami Jami Ducu-ni!

¹³ Kit macalo Lubanga ominiwa jami mapol-li, omyero wapenye kekenwa ni, ‘Tika atute ki kerona ducu i ticwa me pwony-nyi, me nyuto pwocca pi jami ma en omiya? I yo macalo mene ma aromo dongo kwede dirona wek adok latit kwena mucwiny?’ Watwero nyuto pwocwa pi jami mabeco ma Lubanga miniwa ka waketo pi Ker-ri bedo mukwongo i kwowa. Ka watimo kumeno, Jehovah binenone ni wanongo jami ma mitte me kom. (Mat. 6:25-33) Pien Lubanga marowa, wamito ni watute ki kerowa ducu me yomo cwinye.​—Car. 27:11.

14. Jehovah obedo ka Laro jone nining?

¹⁴ Daudi owaco ni, “An gira lacan, dok piny obwoya woko; ento Rwot [Jehovah] tamo pira. In aye lakony ki lalarra.” (Jab. 40:17) Jehovah obedo ka Laro jone teretere macalo gurup, tutwalle ka lumonegi gitye ka unogi malit adada. Pud dong watye ki pwoc madit atika ni Lubanga larowa ka kiunowa dok miniwa cam me cwiny muromo kare ki kare!

15. Mi lapor ma nyuto kit ma wego ma lamar gwoko kwede latinne.

¹⁵ Wego ma lamar pe miyo jami ma mitte keken bot lutinone ento bene gwokogi. Omego mo acel wiye po i kom gin mo mutimme i kare ma en onongo pud tidi. En kacel ki wonne onongo gitye ka dwogo paco ki i ticwa me pwony, kun gitiyo ki yo ma ngolo kulu. Ento i odiko me nino meno, kot ocwer adada ma oweko kulu opong wa i wi tura. Gin ma onongo giromo timone aye me kalo ki i wi godi madongo dongo ma gitye i dye pii. Awobi-ni otelo nyim wonne, ento i kare ma en onyono wi got mo acel, ocer ci opoto i pii, kun lwiny ite pii tyen aryo kulu. Ento cwinye obedo yom ni wonne omake ki pal gwokke oyotoyot liking ci olare woko! I yo acel-lu, Wonwa me polo larowa ki i pekki mapat pat ma lobo man kacel ki lalocce Catan gikelo i komwa. Ada, Jehovah aye pud dong Gwokowa makato ngat mo keken.​—Mat. 6:13; 1 Jon 5:19.

16, 17. Jehovah okonyo ki dok ogwoko jo Icrael nining i kare ma gulwenyo ki jo Amalek?

¹⁶ Gwok me mar ma Jehovah onyuto onen i gin mutimme i nge laro Luicrael ki i opii i lobo Ejipt ki dok kit ma en ogwokogi kwede i yo me tango i kare ma gitye ka ngolo Nam Makwar i mwaka 1513 K.M.P. Jo Icrael guo i Repidim, i kare ma gitye ka wot me cito tung Got Cinai.

¹⁷ Ma lubbe ki Acakki 3:15, Catan nen calo oyelle adada me yenyo yo me lweny i kom jo Icrael ma onongo ginen calo iwacci ngat mo pe ma gwokogi. En otimo man kun tiyo ki jo Amalek, ma onongo gitye lumone pa jo pa Lubanga. (Wel 24:20) Nen kong jami ma Jehovah ocobo kun tiyo ki co ma lugen calo Yocwa, Moses, Aron, ki Kur. I kare ma Yocwa onongo tye ka lweny ki jo Amalek, Moses  ki Aron ki Kur gucito malo i wi got. Jo Icrael onongo giloyo lweny ka Moses otingo cinge malo. Ento ka cing Moses ojony woko, ci Aron ki Kur gitingo cinge malo. Pi meno, kikony kacel ki gwok pa Jehovah, “Yocwa ojwero Amalek ki jone.” (Nia 17:8-13) Moses oyubo keno tyer kunnu ci olwongo ni “Jehovah-nissi,” ma te lokke ni “Jehovah aye ka Larrena.”​—Nia 17:14, 15, NW.

18, 19. Lubanga ogwoko luticce i karewa-ni nining?

¹⁸ Jehovah gwoko jo ma gimarre dok giwinyo doge. Wajenge i kom Lubanga ka lumonewa gubino i komwa kit ma Luicrael gutimo kwede i kare ma gitye i Repidim. Jehovah kare ducu gwokowa macalo gurup, dok en larowa ki i lwet Larac-ci. Tam kong kit ma Jehovah, pi tyen mapol, ogwoko kwede omegiwa pienni gucung matek i niyegi i kare me aunauna. Me lapore, man aye gin mutimme i kare me loc pa Nazi i lobo Germany kacel ki lobbe mukene i 1930 ki wiye ki dong acakki me 1940. Kwano ki dok lwodo lok i kom kwo pa jo mogo ki dong jami ma kicoyogi i Yearbook ma ginyuto kit ma Lubanga ogwoko kwede jone i kare me aunauna bijingo genwa i kom Jehovah macalo ka Larrewa.​—Jab. 91:2.

¹⁹ Dul pa Jehovah poyo wiwa kun tiyo ki bukkewa kacel ki jami mukene wek wanong gwok muromo. Tam kong kit ma man okelo kwede adwogi maber i kareni. Lobo i kareni tye ka medde ameda ki balle pien dano gimaro tim me buto, mato kongo, ki dong jami ma tugo miti me buto. Ento, Jehovah poyo wiwa dok miniwa kony ma mitte wek pe watim jami ma twero balo wat ma tye i kinwa ki en. Me lapore, wanongo tira ma a ki bot Wonwa me polo ma konyowa me gwokke ki lurem maraco ki i kabedo me Intanet. *​—1 Kor. 15:33.

20. Gwok kacel ki tira ango ma wanongo ki i kacokke?

²⁰ Wan watwero nyutone nining ni ‘Jehovah aye pwonyowa’? Watimo man ka walubo cikke ki cwinywa ducu. (Ic. 54:13) Wanongo tira kacel ki gwok muromo i kacokke pien luelda ma lugen giminiwa kony ma a ki i Ginacoya. (Gal. 6:1) Jehovah tiyo ki “mot ma obedo dano” me nyuto mar madit ma etye kwede i komwa. (Ep. 4:7, 8, NW) Omyero watim gin ango ka luelda guminiwa tira? Wek wanong mot ma a ki bot Lubanga, omyero wabed luwiny dok wamine i te telagi.​—Ibru 13:17.

21. (a) Gin ango ma myero wamoku tamwa me timone? (b) Gin ango ma wabinyamo i pwony ma lubo man?

²¹ Pi meno, wajenge wunu i kom kony ma cwiny maleng miniwa dok bene wajolu tira ma a ki bot Wonwa me polo. Mitte bene ni omyero walwod lok i kom kit ma Wode, Yecu Kricito okwo kwede, dok watemme me lubo lanenne mamwonya tutwal-li. Pien en obedo lawiny nio wa i to, Yecu onongo mot ma pud dong ber loyo. (Pil. 2:5-11) Calo Yecu, wan bene wabinongo mot ka ce wageno Jehovah ki cwinywa ducu. (Car. 3:5, 6) Pi meno, omyero wajenge i kom Jehovah kare ducu pien en aye Lami Jami Ducu dok Gwokowa makato ngat mo keken. Tic pi Jehovah keliwa yomcwiny dok tye twon mot madit adada! I yo ango ma Jehovah aye Laremwa maber loyo ducu? Marwa pire bimedde ki dongo ka wagamo lapeny man i pwony ma lubo.