Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Yehowa—Wɔ-Durolɔ kɛ Wɔ-Hebulɔ

Yehowa—Wɔ-Durolɔ kɛ Wɔ-Hebulɔ

“Eesumɔ mi, hewɔ lɛ majie lɛ, mawó enɔ gojoo [loo mabu ehe], ejaakɛ ele migbɛ́i lɛ.”LALA 91:14.

1, 2. Mɛɛ gbɛ nɔ esoro weku fɛɛ weku, ni mɛɛ gbɛi srɔtoi anɔ wɔtsɔ wɔbale anɔkwale lɛ?

YEHOWA ji mɔ ni to weku lɛ shishi. (Efe. 3:14, 15) Kɛ́ wɔjɛ weku kome mli po lɛ, esoro wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ shihilɛ kɛ esui. Mɛi komɛi kɛ amɛfɔlɔi hi shi kɛjɛ amɛgbekɛbiiashi kɛyashi amɛda. Mɛi komɛi hu lɛ, hela, oshara, loo nɔ kroko eha amɛfɔlɔi egboi. Yɛ mɛi krokomɛi hu agbɛfaŋ lɛ, amɛleee amɛfɔlɔi po.

2 Eyɛ mli akɛ wɔ fɛɛ wɔmiijá Yehowa akɛ weku kome moŋ, shi wɔtsɔ gbɛi srɔtoi anɔ wɔbale anɔkwale lɛ. Ekolɛ taakɛ mɛi komɛi kɛɔ lɛ, ‘atsɔse bo yɛ anɔkwale lɛ mli,’ ni ofɔlɔi tsɔɔ bo bɔ ni ahiɔ shi yɛ Biblia mli shishitoo mlai anaa. (5 Mose 6:6, 7) Aloo ekolɛ ofata mɛi akpei abɔ ni bale anɔkwale lɛ kɛtsɔ Yehowa tsuji lɛ ashiɛmɔ nitsumɔ lɛ nɔ lɛ ahe.Rom. 10:13-15; 1 Tim. 2:3, 4.

3. Mɛɛ shihilɛ mli wɔ fɛɛ wɔyɔɔ?

3 Yɛ nibii ni atsĩ tã kɛtsɔ hiɛ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, wɔ fɛɛ wɔyɛ shihilɛ ko mli. Akɛni Adam gbo Nyɔŋmɔ nɔ toi hewɔ lɛ, wɔ fɛɛ wɔyeee emuu, wɔfeɔ esha, ni wɔgboiɔ. (Rom. 5:12) Fɛɛ sɛɛ po lɛ, akɛ anɔkwa jálɔi lɛ, wɔbaanyɛ wɔtsɛ Yehowa akɛ “wɔtsɛ.” Nyɔŋmɔ webii ni hi shi yɛ blema lɛ wie nɔ ni aŋma yɛ Yesaia 64:7 lɛ akɛ: “Yehowa, bo ji wɔtsɛ.” Kɛfata he lɛ,  Yesu je esɔlemɔ he nɔkwɛmɔnɔ lɛ shishi kɛ wiemɔi ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ akɛ: “Wɔtsɛ ni yɔɔ ŋwɛi, ogbɛ́i lɛ he atse.”Mat. 6:9.

4, 5. Bɔni afee ni suɔmɔ ni wɔyɔɔ kɛha Yehowa, wɔ-Tsɛ lɛ mli awa lɛ, mɛni he wɔbaasusu?

4 Wɔŋwɛi Tsɛ lɛ haa enɔkwa jálɔi ni sɔmɔɔ lɛ akɛ weku lɛ nibii ni amɛtaoɔ, ni ebuɔ amɛhe. Taakɛ lalatsɛ lɛ tsɔɔ lɛ, Yehowa wie akɛ: “Ejaakɛ [anɔkwa jálɔ sumɔɔ] mi, hewɔ lɛ majie lɛ, mawó enɔ gojoo [loo mabu ehe], ejaakɛ ele migbɛ́i lɛ.” (Lala 91:14) Hɛɛ, Yehowa Nyɔŋmɔ jɛɔ esuɔmɔ mli ejieɔ ewebii lɛ kɛjɛɔ amɛhenyɛlɔi adɛŋ, ni ebuɔ amɛhe koni akakpata amɛhiɛ.

5 Bɔni afee ni suɔmɔ ni wɔyɔɔ kɛha wɔŋwɛi Tsɛ lɛ mli awa lɛ, nyɛhaa wɔsusua bɔ ni Yehowa ji (1) wɔ-Durolɔ, (2) wɔ-Hebulɔ, kɛ (3) wɔ-Shieŋtsɛ lɛ he. Beni wɔsusuɔ otii etɛ nɛɛ ahe lɛ, ebaahi jogbaŋŋ akɛ wɔɔsusu wekukpaa ni kã wɔ kɛ Nyɔŋmɔ teŋ lɛ he, ni wɔkwɛ bɔ ni wɔɔfee wɔwo ehiɛ nyam akɛ wɔ-Tsɛ. Ebaafee nɔ ni hi jogbaŋŋ hu akɛ wɔɔjwɛŋ jɔɔmɔi ni Yehowa esaa eto mɛi ni tsiɔ amɛbɛŋkɛɔ lɛ lɛ ahe.Yak. 4:8.

YEHOWA, DUROLƆ KPETEŊKPELE LƐ

6. Mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔkɛɛ akɛ, “duromɔ nii kpakpai fɛɛ” jɛɔ Yehowa ŋɔɔ lɛ?

6 Kaselɔ Yakobo ŋma akɛ: “Duromɔ nii kpakpai fɛɛ kɛ nikee nii ni hi kɛwula shi fɛɛ lɛ, ŋwɛi ejɛɔ ekpelekeɔ shi, kɛjɛɔ lai atsɛ lɛ ŋɔɔ.” (Yak. 1:17) Wala ni Yehowa eha wɔ lɛ po ji nikee nii ni nɔ bɛ. (Lala 36:10) Kɛ́ wɔfee nɔ ni Yehowa sumɔɔ lɛ, wɔbaaná jɔɔmɔi babaoo ŋmɛnɛ kɛ naanɔ wala hu yɛ jeŋ hee lɛ mli. (Abɛi 10:22; 2 Pet. 3:13) Shi te aaafee tɛŋŋ enɛ aba lɛ nakai akɛni wɔ fɛɛ wɔyeee emuu, wɔfeɔ esha, ni wɔgboiɔ yɛ Adam toigbele lɛ hewɔ lɛ?

7. Mɛni Nyɔŋmɔ efee koni wɔnyɛ wɔtsi wɔbɛŋkɛ lɛ kpaakpa?

7 Anɔkwa, Yehowa ji Durolɔ Kpeteŋkpele yɛ gbɛi babaoo nɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, emɔbɔnalɛ lɛ tsirɛɔ lɛ ni eyeɔ ebuaa wɔ. Wɔ fɛɛ wɔfee esha, ni wɔyeee emuu yɛ wɔ-klɛŋklɛŋ tsɛ, Adam hewɔ. (Rom. 3:23) Fɛɛ sɛɛ lɛ, Yehowa suɔmɔ lɛ hewɔ lɛ, lɛ tsutsu eto gbɛjianɔ koni wɔnyɛ wɔtsi wɔbɛŋkɛ lɛ kpaakpa. Bɔfo Yohane ŋma akɛ: “Enɛ mli Nyɔŋmɔ suɔmɔ ni ekɛsumɔɔ wɔ lɛ je kpo yɛ, akɛ Nyɔŋmɔ tsu lɛ diɛŋtsɛ ebi koome lɛ kɛba je lɛŋ, koni wɔtsɔ enɔ wɔná wala. Enɛ mli suɔmɔ lɛ yɔɔ: jeee akɛ wɔ ni wɔsumɔ Nyɔŋmɔ, shi moŋ akɛ lɛ ni esumɔ wɔ, ni etsu ebi lɛ akɛ ebafee wɔhe eshai lɛ ahe kpatamɔ nɔ̃.”1 Yoh. 4:9, 10.

8, 9. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa tsɔɔ akɛ eji Durolɔ Kpeteŋkpele yɛ Abraham kɛ Isak beaŋ? (Kwɛmɔ mfoniri ni yɔɔ nikasemɔ lɛ shishijee lɛ.)

8 Aaafee afi 1893 D.Ŋ.B. lɛ, nɔ ko ni tee nɔ yɛ Abraham shihilɛ mli lɛ ha ana bɔ ni Yehowa baajɛ esuɔmɔ mli eŋɔ naanɔ wala eha adesai ni boɔ lɛ toi lɛ. Hebribii 11:17-19 lɛ kɛɔ akɛ: “Hemɔkɛyeli naa Abraham ŋɔ Isak eyashã afɔle, beni aka lɛ lɛ, ni ekɛ ebi kome lɛ ba ebaha, beni enine eshɛ shiwoi lɛ anɔ momo lɛ, lɛ mɔ ni akɛɛ lɛ akɛ: ‘Isak mli aaatsɛ́ oseshi yɛ’ lɛ; ejaakɛ ebu akɛ Nyɔŋmɔ yɛ hewalɛ ni ekɛaatee lɛ shi kɛaajɛ gbohii ateŋ tete, ni lɛɛlɛŋ, enine shɛ enɔ nakai ekoŋŋ.” Taakɛ Abraham jɛ esuɔmɔ mli ni kulɛ ekɛ ebi Isak yaashã afɔle lɛ, nakai nɔŋŋ Yehowa hu jɛ esuɔmɔ mli ni eŋɔ e-Bi Yesu Kristo eha koni ekɛhere adesai ayiwala.Nyɛkanea Yohane 3:16, 36.

9 Kɛ́ okwɛ lɛ, te Isak nu he eha tɛŋŋ beni ena akɛ agbeee lɛ kɛshãaa afɔle lɛ dɔŋŋ lɛ? Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, eda Nyɔŋmɔ shi akɛ eto gbɛjianɔ ni akɛ too ni eklontoi elalaa koo lɛ shã afɔle lɛ. (1 Mose 22:10-13) Enɛ hewɔ lɛ, Abraham  wo jɛmɛ gbɛ́i akɛ, Yehowa-Yireh, ni eshishi ji, “Yehowa aaakwɛ.”1 Mose 22:14.

GBƐJIANƆ NI NYƆŊMƆ ETO KONI EKƐKPATA WƆ KƐ LƐ TEŊ

10, 11. Namɛi nyiɛɔ hiɛ yɛ “kpatamɔ sɔɔmɔ” lɛ mli, ni mɛɛ gbɛ nɔ amɛtsɔɔ amɛfeɔ nakai?

10 Kɛ́ wɔjwɛŋ nibii fɛɛ ni Yehowa kɛduro wɔ lɛ he lɛ, ehaa wɔnaa akɛ, jeee Yesu Kristo kpɔmɔ afɔleshaa lɛ kulɛ, wɔnyɛŋ wɔbatsɔmɔ Nyɔŋmɔ nanemɛi. Paulo ŋma akɛ: “Wɔkojoɔ nɛkɛ, akɛ, kɛ́ mɔ kome gbo mɛi fɛɛ yigbele lɛ, belɛ mɛi lɛ fɛɛ egboi. Ni egbo mɛi fɛɛ yigbele, koni mɛi ni hiɛ kãmɔ lɛ ahiɛ akakãmɔ miiha amɛ diɛŋtsɛ amɛhe dɔŋŋ, shi moŋ amɛhiɛ akãmɔ aha mɔ ni gbo ni atee lɛ shi ekoŋŋ aha amɛ lɛ.”2 Kor. 5:14, 15.

11 Suɔmɔ ni mra be mli Kristofoi lɛ yɔɔ kɛha Nyɔŋmɔ, kɛ bɔ ni amɛhiɛ sɔ hegbɛ ni amɛná akɛ amɛsɔmɔ lɛ lɛ hewɔ lɛ, amɛkɛ miishɛɛ mɔ “kpatamɔ sɔɔmɔ” lɛ mli. Amɛshiɛmɔ kɛ kaselɔfeemɔ nitsumɔ lɛ ha akpata mɛi ni hiɛ tsui kpakpa lɛ kɛ Nyɔŋmɔ teŋ, ni amɛbatsɔmɔ Nyɔŋmɔ nanemɛi, ni naagbee kwraa lɛ, amɛbatsɔmɔ Nyɔŋmɔ mumɔŋ bii. Ŋmɛnɛ lɛ, Yehowa tsuji ni afɔ amɛ mu lɛ hu tsuɔ nitsumɔ kome too nɛɛ nɔŋŋ. Akɛ Nyɔŋmɔ kɛ Kristo bɔfoi loo najiaŋdamɔlɔi lɛ, nɔ ni amɛtsuɔ lɛ yeɔ ebuaa mɛi ni hiɛ tsui kpakpa lɛ ni amɛnyɛɔ amɛbɛŋkɛɔ Yehowa, ni amɛbatsɔmɔɔ etsuji.Nyɛkanea 2 Korintobii 5:18-20; Yoh. 6:44; Bɔf. 13:48.

12, 13. Mɛni wɔbaanyɛ wɔfee kɛtsɔɔ akɛ wɔhiɛ sɔɔ nibii babaoo ni Yehowa kɛduro wɔ lɛ?

12 Akɛni Kristofoi ni hiɛ kã nɔ akɛ amɛbaahi shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ ahiɛ sɔɔ nibii ni Yehowa, ni ji Durolɔ Kpeteŋkpele lɛ kɛduroɔ amɛ lɛ hewɔ lɛ, amɛfataa mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ ahe kɛshiɛɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sane kpakpa lɛ. Wɔkɛ Biblia lɛ, ni ji nikee nii kroko ni nɔ bɛ ni jɛ Nyɔŋmɔ ŋɔɔ lɛ, tsuɔ nii yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. (2 Tim. 3:16, 17) Kɛ́ wɔkɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ tsu nii jogbaŋŋ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ, wɔhaa mɛi krokomɛi náa hegbɛ akɛ amɛhi shi kɛya naanɔ. Bɔni afee ni wɔnyɛ wɔtsu nitsumɔ nɛɛ jogbaŋŋ lɛ, wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ kɛ ehe fɔ̃ɔ nɔ kroko ni Yehowa kɛhaa lɛ nɔ, no ji mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ. (Zak. 4:6; Luka 11:13) Taakɛ Yearbook of Jehovah’s Witnesses srɔtoi lɛ fɛɛ haa wɔnaa lɛ, shiɛmɔ nitsumɔ lɛ miiwo yibii babaoo. Eji hegbɛ kpele ni wɔná akɛ wɔkɛ wɔhe baawo nitsumɔ nɛɛ mli kɛwo wɔ-Tsɛ kɛ Durolɔ lɛ hiɛ nyam!

13 Akɛni Nyɔŋmɔ eduro wɔ nibii babaoo hewɔ lɛ, esa akɛ wɔbi wɔhe akɛ: ‘Ani mikɛ minyɛmɔ fɛɛ miitsu sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ kɛmiitsɔɔ Yehowa akɛ mihiɛ sɔɔ nibii fɛɛ ni ekɛduro mi lɛ? Te mafee tɛŋŋ maya mihiɛ ni mashiɛ sane kpakpa lɛ jogbaŋŋ fe bɔ ni mifeɔ amrɔ nɛɛ?’ Kɛ́ wɔhiɛ sɔɔ nibii fɛɛ ni Nyɔŋmɔ kɛduroɔ wɔ lɛ, wɔkɛ e-Maŋtsɛyeli lɛ baaye klɛŋklɛŋ gbɛhe. Kɛ́ wɔfee nakai lɛ, Yehowa baakwɛ koni wɔnine ashɛ nɔ fɛɛ nɔ ni he hiaa wɔ lɛ nɔ. (Mat. 6:25-33) Akɛni Yehowa sumɔɔ wɔ hewɔ lɛ, esa akɛ wɔbɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni wɔɔnyɛ kɛfee nibii ni baaha etsui anya.Abɛi 27:11.

14. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa etee nɔ etsɔɔ akɛ eji Jielɔ kɛha ewebii lɛ?

14 Lalatsɛ David lá akɛ: “Mi lɛ, minii yɛ mɔbɔ ni efi mi moŋ, shi kɛlɛ Nuŋtsɔ [Yehowa] jwɛŋɔ minɔ. Bo ji mibualɔ kɛ mijielɔ.” (Lala 40:18) Yehowa etee nɔ etsɔɔ akɛ eji Jielɔ kɛha ewebii lɛ akɛ kuu, titri lɛ beni awaa amɛ yi waa, ni amɛhenyɛlɔi lɛ miisu amɛtsui lɛ. Eŋɔɔ wɔnaa waa akɛ Nyɔŋmɔ yeɔ ebuaa wɔ yɛ shihilɛi ni tamɔ nakai amli, ni eyaa nɔ ekɛ mumɔŋ nibii kpakpai duroɔ wɔ be fɛɛ be!

 YEHOWA BUƆ WƆHE

15. Tsɔɔmɔ nɔ ko ni tsɛ ko ni yɔɔ suɔmɔ lɛ fee kɛbu ebi he.

15 Tsɛ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ, jeee nibii ni he hiaa ebii lɛ pɛ ehaa amɛ, shi ebuɔ amɛhe hu. Eka shi faŋŋ akɛ, kɛ́ amɛyaje oshara mli lɛ, ebaabɔ mɔdɛŋ ejie amɛ. Nyɛmi nuu ko tsɔɔ nɔ ko ni etsɛ fee kɛbu ehe beni eji gbekɛ bibioo lɛ, ni ehiɛ kpako nɔ. Be ko lɛ, ekɛ etsɛ jɛ shiɛmɔ ni amɛmiiba shĩa, ni amɛyatsɔ he ko ni faa yɔɔ. Nugbɔ ko ni nɛ waa nakai gbi lɛ leebi lɛ eha faa lɛ eyi kɛteke nɔ. Gbɛ pɛ ni abaanyɛ atsɔ nɔ kɛfo faa lɛ ji, ni atu kɛjɛ tɛ kome nɔ kɛya ekroko nɔ. Gbekɛ lɛ nyiɛ hiɛ, shi eshane yɛ tɛi lɛ ekome nɔ ni egbee nu lɛ mli, ni emii nu shii enyɔ. Gbekɛ lɛ ná miishɛɛ waa beni etsɛ lɛ he fee oya kɛgbala lɛ kɛjɛ nu lɛ mli lɛ. Yɛ gbɛ ni tamɔ nakai nɔŋŋ nɔ lɛ, wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ jieɔ wɔ kɛjɛɔ naagbai ni wɔkɛkpeɔ yɛ jeŋ fɔŋ nɛɛ mli kɛ Satan, ni ji je lɛ nɔyelɔ lɛ dɛŋ. Yehowa ji Hebulɔ ni fe fɛɛ lɛɛlɛŋ.Mat. 6:13; 1 Yoh. 5:19.

16, 17. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa ye ebua Israelbii lɛ ni ebu amɛhe beni amɛkɛ Amalekbii lɛ wuɔ lɛ?

16 Beni Yehowa kpɔ̃ Israelbii lɛ kɛjɛ Mizraim nyɔŋyeli shishi, ni etsɔ naakpɛɛ gbɛ nɔ ebu amɛhe kɛfo Ŋshɔ Tsuru lɛ yɛ afi 1513 D.Ŋ.B. lɛ sɛɛ lɛ, nɔ ko ni ba lɛ ha ana faŋŋ akɛ ejɛɔ esuɔmɔ mli ebuɔ ewebii ahe. Beni Israelbii lɛ nyiɛ ŋa lɛ nɔ kɛyaa Sinai Gɔŋ lɛ he lɛ, amɛyashɛ Refidim.

17 Yɛ gbalɛ ni yɔɔ 1 Mose 3:15 lɛ hewɔ lɛ, eeenyɛ efee akɛ Satan bɔ mɔdɛŋ koni etutua Israelbii ni etamɔ nɔ ni amɛbɛ hebuu ko lɛ. Efee nakai kɛtsɔ ha ni eha Amalekbii, ni ji Nyɔŋmɔ webii lɛ ahenyɛlɔi lɛ yatutua amɛ lɛ nɔ. (4 Mose 24:20) Susumɔ bɔ ni Yehowa tsɔ Yoshua, Mose, Aaron, kɛ Hur, ni ji hii anɔkwafoi lɛ anɔ ebu ewebii lɛ ahe lɛ he okwɛ. Beni Yoshua kɛ Amalekbii lɛ wuɔ lɛ, no mli lɛ Mose, Aaron, kɛ Hur yɛ gɔŋkpɔ ko ni bɛŋkɛ  jɛmɛ lɛ nɔ. Kɛ́ Mose wó enine nɔ lɛ, Israelbii lɛ yeɔ amɛhenyɛlɔi lɛ anɔ. Beni eniji tsii lɛ, Aaron kɛ Hur hiɛ eniji lɛ amli. Yɛ Yehowa yelikɛbuamɔ kɛ ehebuu naa lɛ, “Yoshua shwie Amalek kɛ emaŋ lɛ.” (2 Mose 17:8-13) Mose ma afɔleshaa latɛ yɛ jɛmɛ, ni ewo lɛ gbɛ́i akɛ, “Yehowa-Nisi,” eshishi ji, “Yehowa ji miflaŋaa.”Nyɛkanea 2 Mose 17:14, 15.

YEHOWA BUƆ WƆHE KƐJƐƆ SATAN TUTUAMƆI AHE

18, 19. Mɛni Nyɔŋmɔ efee yɛ wɔbei nɛɛ amli kɛtsɔɔ akɛ ebuɔ etsuji ahe?

18 Yehowa buɔ mɛi ni sumɔɔ lɛ ni amɛboɔ lɛ toi lɛ ahe. Taakɛ Israelbii lɛ fee yɛ Refidim lɛ, wɔ hu wɔkɛ wɔhiɛ fɔ̃ɔ Nyɔŋmɔ nɔ koni ebu wɔhe kɛjɛ wɔhenyɛlɔi lɛ ahe. Yehowa etee nɔ ebu wɔhe akɛ kuu, ni ekã he ebuɔ wɔhe kɛjɛɔ Abonsam tutuamɔi ahe. Nyɔŋmɔ etee nɔ ebu ewebii ni awaa amɛyi yɛ amɛhe ni amɛkɛwooo maŋkwramɔŋ saji amli hewɔ lɛ ahe shii abɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Nyɔŋmɔ bu ewebii lɛ ahe yɛ Germany kɛ maji krokomɛi anɔ beni Nazibii lɛ yeɔ nɔ yɛ afi 1930 afii lɛ amli kɛyashi afi 1940 afii lɛ shishijee gbɛ lɛ. Kɛ́ wɔkane mɛi awala shihilɛ he saji kɛ niiashikpamɔi ni yɔɔ Yearbook lɛ mli ni tsɔɔ bɔ ni Nyɔŋmɔ bu ewebii lɛ ahe beni awaa amɛyi, ni wɔjwɛŋ nɔ lɛ, ebaawaje hiɛkɛnɔfɔɔ ni wɔyɔɔ yɛ Yehowa mli akɛ wɔbobaahe lɛ.Lala 91:2.

Yehowa baanyɛ etsɔ wɔnyɛmimɛi lɛ anɔ eye ebua wɔ ni wɔya nɔ wɔsɔmɔ lɛ yɛ shihilɛi ni jaraa po amli (Kwɛmɔ kuku 18-20)

19 Yehowa buɔ wɔhe hu kɛtsɔ kaimɔi ni etsɔɔ esafo lɛ kɛ woji ni akalaa lɛ anɔ ekɛhaa wɔ lɛ nɔ. Susumɔ bɔ ni kaimɔi nɛɛ ebu wɔhe yɛ nyɛsɛɛ afii nɛɛ amli lɛ he okwɛ. Bɔlɛnamɔ jeŋba sha, dãatɔɔ, kɛ mfonirii kɛ nibii ni teɔ bɔlɛnamɔ akɔnɔ shi lɛ mli miiwo wu yɛ je lɛŋ moŋ, shi Yehowa yaa nɔ ekɛ kaimɔi ni he hiaa haa wɔ koni wɔkafee nɔ ko ni baafite wɔ kɛ lɛ teŋ wekukpaa lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, nyɛsɛɛ nɛɛ, wɔ-Tsɛ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ wo wɔ ŋaa koni wɔtsi wɔhe kɛjɛ nanemɛi fɔji ni wɔkɛaabɔ kɛtsɔ Intanɛt lɛ nɔ lɛ ahe. *1 Kor. 15:33.

20. Mɛɛ gbɛ nɔ wɔnine shɛɔ gbɛtsɔɔmɔ kɛ hebuu nɔ kɛtsɔ Kristofoi asafo lɛ nɔ?

20 Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔtsɔɔ akɛ wɔji mɛi ni ‘Yehowa diɛŋtsɛ tsɔɔ amɛ nii’ lɛ? Wɔfeɔ nakai kɛtsɔ efamɔi lɛ atoi ni wɔboɔ jogbaŋŋ lɛ nɔ. (Yes. 54:13, Ga Biblia hee) Wɔnine shɛɔ gbɛtsɔɔmɔ kɛ hebuu nɔ yɛ wɔsafoi ni ji tsuiwoohe lɛ amli, ejaakɛ hii anɔkwafoi ni sɔmɔɔ akɛ asafoŋ onukpai lɛ jɛɔ Ŋmalɛ lɛ mli amɛyeɔ amɛbuaa wɔ ni amɛwoɔ wɔ ŋaa. (Gal. 6:1) Yehowa miitsɔ hii ni ji “nikee nii” nɛɛ anɔ eekwɛ wɔ jogbaŋŋ. (Efe. 4:7, 8) Kɛ́ amɛwo wɔ ŋaa lɛ, te esa akɛ wɔfee wɔnii wɔha tɛŋŋ? Kɛ́ wɔjɛ wɔsuɔmɔ mli wɔba wɔhe shi, ni wɔbo amɛ toi lɛ, Nyɔŋmɔ baajɔɔ wɔ.Heb. 13:17.

21. (a) Mɛni esa akɛ wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔbaafee? (b) Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli?

21 Nyɛhaa wɔtswaa wɔfai shi akɛ wɔbaaha mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ atsɔɔ wɔ gbɛ ni wɔmɔ gbɛtsɔɔmɔ ni wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ kɛhaa wɔ lɛ mli. Esa akɛ wɔjwɛŋ bɔ ni e-Bi Yesu Kristo hi shi eha lɛ hu he, ni wɔbɔ mɔdɛŋ wɔkase enɔkwɛmɔnɔ ni nɔ bɛ lɛ. Akɛni Yesu bo Nyɔŋmɔ toi kɛtee gbele mli hewɔ lɛ, akɛ nɔ ko ni nɔ bɛ juro lɛ. (Fil. 2:5-11) Kɛ́ wɔ hu wɔjɛ wɔtsui muu fɛɛ mli wɔkɛ wɔhe fɔ̃ Yehowa nɔ lɛ, ebaajɔɔ wɔ. (Abɛi 3:5, 6) No hewɔ lɛ, nyɛhaa wɔkɛ wɔhe afɔ̃a Yehowa nɔ be fɛɛ be akɛ wɔ-Durolɔ kɛ wɔ-Hebulɔ ni fe fɛɛ. Eji hegbɛ kpele ni wɔná akɛ wɔmiisɔmɔ lɛ, ni enɛ haa wɔnáa miishɛɛ waa! Shi mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa ji wɔ-Shieŋtsɛ? Suɔmɔ ni wɔyɔɔ kɛha lɛ lɛ mli baawa beni wɔhaa sanebimɔ nɛɛ hetoo yɛ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli lɛ.

^ kk. 19 Kaimɔi nɛɛ ekomɛi yɛ sane ni yitso ji “Intanɛt Lɛ—Okɛtsu Nii yɛ Nilee Mli” ni je kpo yɛ August 15, 2011 Buu-Mɔɔ, baafa 3-5, kɛ “Kwɛmɔ Ohe Nɔ Jogbaŋŋ yɛ Abonsam Tsɔnei lɛ Ahe!” kɛ “Daamɔ Shi Shiŋŋ Koni Ojo Satan Tsɔnei lɛ Anaa Foi!” ni je kpo yɛ August 15, 2012 Buu-Mɔɔ, baafa 20-29 lɛ amli.