1, 2. Andũ makoragwo marĩ ngũrani atĩa thĩinĩ wa famĩlĩ na harĩ ũrĩa meerutire ũhoro wa ma?

JEHOVA nĩwe waambĩrĩirie mũbango wa famĩlĩ. (Ef. 3:14, 15) Ĩndĩ o na angĩkorũo tuumĩte thĩinĩ wa famĩlĩ ĩmwe, tũkoragwo na ngumo na mĩtugo ĩtiganĩte. No kũhoteke warerirũo nĩ aciari aku kuuma wĩ kaana kanini nginya ũgĩtuĩka mũndũ mũgima. Angĩ nao nĩ makuĩrĩirũo nĩ aciari ao nĩ ũndũ wa ndwari, aksidenti, kana ũndũ ũngĩ mũũru. O na kũrĩ angĩ matoĩ nginya aciari ao nĩa.

² O na gũtuĩka ithuothe tũrĩ athathaiya thĩinĩ wa famĩlĩ ya Jehova, twamenyire ũhoro wa ma na njĩra itiganĩte. No kũhoteke warerirũo nĩ aciari Akristiano na nĩ maakũrutire mawatho ma Jehova. (Gũcok. 6:6, 7) Kana ũrĩ ũmwe wa andũ aingĩ arĩa merutĩte ũhoro wa ma kũgerera kũhunjĩrio nĩ ndungata ingĩ cia Jehova. —Rom. 10:13-15; 1 Tim. 2:3, 4.

3. Nĩ maũndũ marĩkũ maitũ mahanaine?

³ Ona gũtuĩka ithuothe tũrĩ ngũrani-rĩ, nĩ kũrĩ maũndũ maitũ mahanaine. Nĩ ũndũ wa ũremi wa Adamu, ithuothe nĩ tũgaĩte kwaga gũkinyanĩra, mehia, na gĩkuũ. (Rom. 5:12) O na kũrĩ ũguo, tũrĩ ndungata cia Jehova no tũmwĩte ‘Ithe witũ.’ Rĩkĩaria  ũhoro wa andũ a Jehova a tene, rĩandĩko rĩa Isaia 64:8 riugaga ũũ: “Wee Jehova, nĩwe ithe witũ.” Nake Jesu aambĩrĩirie ihoya rĩa Mwathani na ciugo ici: “Ithe witũ wĩ Igũrũ, Rĩĩtwa rĩaku nĩrĩamũrũo.”—Mat. 6:9.

4, 5. Nĩguo twĩkĩre hinya wĩtĩkio witũ harĩ Jehova-rĩ, nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria?

⁴ Ithe witũ wa igũrũ nĩ atũrũmbũyagia na agatũhe ũgitĩri ũrĩa tũbataraga tondũ nĩ tũkayagĩra rĩĩtwa rĩake tũrĩ na wĩtĩkio. Thĩinĩ wa Thaburi Jehova oigire ũũ: ‘Kuona nĩ anyitĩtie wendo harĩ niĩ, nĩ ndĩĩmũhatũraga hatĩ-inĩ; ndĩĩmũigaga handũ haraya na igũrũ, nĩ ũndũ nĩ amenyete rĩĩtwa rĩakwa.’ (Thab. 91:14) Ma nĩ atĩ, nĩ ũndũ wa wendo, Jehova nĩ atũhonokagia kuuma kũrĩ thũ ciitũ, na agatũgitĩra nĩguo tũtikaninwo.

⁵ Nĩguo twĩkĩre hinya wĩtĩkio witũ harĩ Ithe witũ wa igũrũ, rekei twarĩrĩrie maũndũ matatũ ma bata mũno: (1) Ithe witũ nĩwe Mũtũhei mabataro maitũ. (2) Jehova nĩwe Mũgitĩri witũ. (3) Na Ngai nĩwe Mũrata witũ ũrĩa mũnene mũno. Tũkĩarĩrĩria maũndũ macio, nĩ wega twĩcũranie ũrĩa ũkuruhanu witũ na Ngai ũtariĩ na tuone ũrĩa tũngĩmũtĩa arĩ Ithe witũ. Ningĩ nĩ wega gwĩcũrania ũhoro wa irathimo iria Jehova aigĩire arĩa mamũkuhagĩrĩria.—Jak. 4:8.

6. Njĩra ĩmwe ĩrĩa Jehova onanagia nayo atĩ nĩ Mũheani wa ‘maũndũ mothe mega’ nĩ ĩrĩkũ?

⁶ Jakubu aandĩkire ũũ: “Ũheani o wothe wa maũndũ mega, o na kĩheo o gĩothe kĩrĩa kĩagĩrĩire kũna, nĩciumaga Igũrũ, igaikũrũka ciumĩte kũrĩ Ithe witũ, mwene motheri ma Igũrũ, ũrĩa ũtagariũkaga, na ndarĩ na kĩĩruru gĩa kũgarũrũka.” (Jak. 1:17) Muoyo nĩ kĩheo kĩa goro mũno kuuma kũrĩ Jehova. (Thab. 36:9) Rĩrĩa tũrahũthĩra ũtũũro witũ gwĩka wendi wa Jehova, nĩ tũgĩaga na irathimo nyingĩ mahinda-inĩ maya na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa muoyo wa tene na tene thĩinĩ wa thĩ njerũ. (Thim. 10:22; 2 Pet. 3:13) Ĩndĩ-rĩ, ũndũ ũcio ũngĩhoteka atĩa, na nĩ twagaire mehia, kwaga gũkinyanĩra na gĩkuũ kuuma kũrĩ Adamu?

7. Jehova oire ikinya rĩrĩkũ nĩguo tũgĩe na ũkuruhanu wa hakuhĩ hamwe nake?

⁷ Hatarĩ nganja, Jehova nĩ Mũheani Mũnene na njĩra nyingĩ. Kwa ngerekano, tha ciake nyingĩ nĩ itũreheire ũhonokio. Ithuothe tũrĩ ehia na nĩ twagaire kwaga gũkinyanĩra kuuma kũrĩ Adamu. (Rom. 3:23) O na kũrĩ ũguo, nĩ ũndũ wa wendo wake, Jehova nĩ oire ikinya nĩguo atũteithie kũgĩa na ũkuruhanu wa hakuhĩ hamwe nake. Mũtũmwo Johana aandĩkire ũũ: “Ũhoro ũrĩa wendani wa Ngai wonanirio naguo harĩ ithuĩ nĩ ũyũ, atĩ Ngai nĩaarekirie Mũriũ wake wa mũmwe oke gũkũ thĩ, nĩ getha tũgĩe muoyo nĩ ũndũ wake. Wendani nĩ ũũ; ti atĩ nĩ ithuĩ twendaga Ngai; ĩndĩ nĩwe watwendaga ithuĩ, agĩkĩrekia Mũriũ oke atuĩke ihaki rĩa mehia maitũ.”—1 Joh. 4:9, 10.

8, 9. Jehova onanirie atĩa atĩ nĩ Mũheani Mũnene hĩndĩ ya Iburahimu na Isaaka? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

⁸ Hĩndĩ ya karine ya 19 mbere ya Kristo gũciarũo, nĩ harĩ ũndũ Iburahimu eekire ũrĩa wonanirie ũrĩa Jehova angĩkaahe andũ muoyo wa tene na tene nĩ ũndũ wa wendo wake. Ibuku rĩa Ahibirania 11:17-19 riugaga ũũ: “Nĩ ũndũ wa gwĩtĩkia-rĩ, Iburahimu, aagerio, nĩaarutire Isaaka atuĩke wa igongona; ũcio waamũkĩrĩte ciĩranĩro icio-rĩ, agĩgĩkorũo akĩruta o mwana wake wa mũmwe atuĩke wa igongona; o we werĩtwo ũhoro wake atĩ, Thĩinĩ wa Isaaka nĩho mbeũ ĩrĩ ĩrĩa ĩrĩĩtanagio nawe. Nake nĩ gũtua aatuĩte na ngoro atĩ Ngai aahota kũriũkia mũndũ, o na arĩ mũkuũ; naguo ũhoro ũcio ũkĩgerekanio, nĩ gũcokerio aacokeirio mũriũ ta oimĩte kũrĩ arĩa akuũ.” O ta ũrĩa Iburahimu aarĩ na wendi wa kũruta mũriũ wake Isaaka igongona, no taguo Jehova aarutire Mũriũ wake Jesu Kristo na kwĩyendera nĩguo ahonokie andũ.—Thoma Johana 3:16, 36.

 ⁹ Ta wĩcirie ũrĩa Isaaka aaiguire rĩrĩa aagire kũrutwo igongona! Hatarĩ nganja, nĩ aakenire mũno rĩrĩa Ngai aaheanire ndũrũme ĩrĩa yahatĩte gĩthaka-inĩ nĩguo ĩrutwo igongona ithenya rĩake. (Kĩam. 22:10-13) Nĩkĩo handũ hau heetirũo “Jehova-jire,” ũguo nĩ kuga na Kĩhibirania, “Jehova nĩ Arĩheanaga.”—Kĩam. 22:14.

10, 11. Nĩa matongoragia ‘ũtungata-inĩ wa ũhoro wa kũiguithania,’ na mekaga ũguo na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁰ O tũgĩĩcũranagia ũrĩa Jehova akoretwo arĩ Mũheani Mũnene, nĩ tũrabatara kũririkana itemi inene rĩa Jesu Kristo o ta ũrĩa Paulo eekire. Aandĩkire ũũ: “Nĩ ũndũ tuonaga atĩrĩ, atĩ mũndũ ũmwe nĩaakuire ithenya rĩa andũ othe, na tondũ ũcio gũkua nĩmaagĩkuire othe. Ningĩ atĩrĩ, aakuire ithenya rĩa andũ othe, nĩ getha arĩa matũũraga muoyo matigacoke gũtũũra nĩ ũndũ wa bata wao ene, no matũũre nĩ ũndũ wa bata wa ũcio wakuire ithenya rĩao, agĩcoka akĩriũka.”—2 Kor. 5:14, 15.

¹¹ Nĩ ũndũ wa wendo wao harĩ Ngai, na ngatho ciao nĩ ũndũ wa mweke wa bata ũrĩa maahetwo wa kũmũtungatĩra, Akristiano a tene nĩ meetĩkĩrire ‘gũtuo ndungata cia ũhoro wa kũiguithania.’ Wĩra wao wa kũhunjia na gũtua andũ arutwo nĩ wahingũrĩire andũ arĩa maarĩ na ngoro njega njĩra ya kũiguana na Ngai, gũtuĩka arata ake, na gũtuĩka ciana ciake cia kĩĩroho. Mahinda-inĩ maya, ndungata cia Jehova iria njitĩrĩrie maguta nĩ ikoragwo na ũtungata o ta ũcio. Wĩra ũrĩa marutaga marĩ arekio a Ngai na Kristo nĩ ũtũmaga andũ a ngoro njega magucĩrĩrio nĩ Jehova na matuĩke Akristiano.—Thoma 2 Akorintho 5:18-20; Joh. 6:44; Atũm. 13:48.

12, 13. Tũngĩonania ngatho ciitũ atĩa nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa Jehova atũheaga?

¹² Nĩ ũndũ wa ngatho ciao harĩ Jehova arĩ Mũheani Mũnene-rĩ, Akristiano othe arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũtũũra thĩ, nĩ manyitanagĩra na arĩa aitĩrĩrie maguta wĩra-inĩ wa kũhunjia ũhoro wa Ũthamaki. Rĩrĩa tũrahunjia tũhũthagĩra Bibilia, kĩheo kĩngĩ kĩa goro mũno kuuma kũrĩ Ngai. (2 Tim. 3:16, 17) Rĩrĩa twahũthĩra Kiugo kĩa Ngai wega ũtungata-inĩ witũ, nĩ tũteithagia andũ magĩe na mweke wa gũkaheo muoyo wa tene na tene. Nĩguo tũhote kũruta wĩra ũcio, ithuothe twĩhokaga ũteithio wa roho mũtheru, kĩheo kĩngĩ kĩa Jehova. (Zek. 4:6; Luk. 11:13) Moimĩrĩro makoragwo marĩ mega mũno, ta ũrĩa tũthomaga o mwaka thĩinĩ wa Kitabu cha Mwaka cha Mashahidi wa Yehova. Na githĩ ti gĩtĩo kĩnene gũkorũo na itemi wĩra-inĩ ũcio wa kũgoocithia Ithe witũ Mũheani!

¹³ Twarora maũndũ marĩa mothe Jehova atũheete, nĩ wega kwĩyũria ũũ: ‘Hihi nĩ ndĩreka o ũrĩa wothe ingĩhota ũtungata-inĩ nĩguo Jehova one atĩ ndĩ na ngatho nyingĩ nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa atũheaga? Ingĩka atĩa nĩguo nduĩke mũhunjia ũrĩ na moimĩrĩro mega makĩria?’ Twagĩrĩirũo kuonania ngatho ciitũ nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa Jehova atũheaga na njĩra ya kũiga maũndũ ma Ũthamaki mbere ũtũũro-inĩ witũ. Tweka ũguo, Jehova nĩ arĩtigagĩrĩra atĩ nĩ atũhingĩria mabataro maitũ. (Mat. 6:25-33) Tondũ Jehova nĩ atwendete-rĩ, hatarĩ nganja tũngĩenda gwĩka o ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũkenagie ngoro yake.—Thim. 27:11.

14. Jehova akoretwo arĩ Mũhonokia wa andũ ake atĩa?

¹⁴ Mwandĩki wa Thaburi aainire ũũ: “Niĩ ndĩ mũndũ mũthĩnĩki, mũndũ mwagi; no Mwathani nĩandirikanaga; wee nĩwe ũteithio wakwa o na nowe mũ’hatũri.” (Thab. 40:17) Maita maingĩ Jehova akoretwo arĩ Mũhonokia wa andũ ake marĩ gĩkundi, makĩria rĩrĩa maranyarirũo na magokĩrĩrũo mũno nĩ thũ ciao. Na githĩ tũticokagia ngatho mũno harĩ Ngai nĩ ũndũ wa ũteithio ũrĩa atũheaga mahinda-inĩ ta macio, na ningĩ nĩ ũndũ wa maũndũ maingĩ ma kĩĩroho marĩa athiaga na mbere gũtũhe!

15. Taarĩria ũrĩa mũthuri wendete mwana wake amũgitagĩra.

¹⁵ Mũthuri wendete ciana ciake to kũhe aciheaga indo, ĩndĩ nĩ erutanagĩria gũcigitĩra. Rĩrĩa irĩ ũgwati-inĩ nĩ ageragia gũcihonokia. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe nĩ aririkanaga ũndũ wekĩkire arĩ kamwana kanini. Mũthenya ũmwe marĩ na ithe makiuma ũtungata-inĩ, nĩ maagereire njĩra yamoimĩrĩirie handũ rũĩ-inĩ. Tondũ rũcinĩ rũu nĩ kwoirĩte mbura nene, rũĩ rũu rwarĩ rũiyũru mũno. Nĩguo maringe, maabataraga gũthiĩ makĩrũgaga kuuma ihiga-inĩ rĩmwe nginya rĩrĩa rĩngĩ. Karĩ mbere ya ithe, kamwana kau nĩ kaaremirũo nĩ gũkinyĩra ihiga rĩmwe gakĩgũa maĩ-inĩ, na gakĩrikĩra maita merĩ. Nĩ gaakenire mũno tondũ ithe aaguthũkire agĩkanyita kĩande, agĩkahonokia gatigatwarũo nĩ rũĩ rũu! Ithe witũ wa igũrũ nĩ atũhonokagia kuuma kũrĩ maũndũ ma thĩ ĩno njũru, marĩa monekaga matariĩ ta mũiyũro na ningĩ kuuma kũrĩ mũnene wayo Shaitani. Hatarĩ nganja, Jehova nĩwe Mũgitĩri ũrĩa mwega biũ tũngĩkorũo nake.—Mat. 6:13; 1 Joh. 5:19.

16, 17. Jehova aateithirie na akĩgitĩra Aisiraeli atĩa rĩrĩa maarũaga na Aamaleki?

¹⁶ Ũgitĩri wa wendo ũrĩa Jehova aheaga ndungata ciake nĩ wonanagio wega nĩ ũrĩa kwahanĩkire thutha wake kũhonokia Aisiraeli kuuma ũkombo-inĩ Misiri, na akĩmagitĩra na njĩra ya kĩama rĩrĩa maaringaga Iria Itune mwaka wa 1513 mbere ya Kristo. Thutha wa gũtuĩkanĩria werũ-inĩ merekeire Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai, rũrĩrĩ rũu nĩ rwakinyire Refidimu.

¹⁷ Nĩ ũndũ wa ũrathi ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15, Shaitani nĩ aacaragia mũno mweke wa gũtharĩkĩra Aisiraeli tondũ moonekaga ta mataarĩ na ũgitĩri. Nĩ aahũthĩrire Aamaleki, arĩa maarĩ thũ cia andũ a Ngai. (Ndar. 24:20) Ta wĩcirie maũndũ marĩa  Jehova aahingirie akĩhũthĩra athuri ana ehokeku nĩo Joshua, Musa, Haruni, na Huri. Joshua arĩ mbaara-inĩ akĩhũũra Aamaleki, Musa, Haruni, na Huri maaikarĩte kĩrĩma-inĩ igũrũ. Aisiraeli nĩ maagĩaga na ũhootani Musa ambararia moko make na igũrũ. Rĩrĩa moko ma Musa maanogire, Haruni na Huri nĩ maamanyitĩrĩire nĩguo maikare mambararĩte. Nĩ ũndũ ũcio, kũgerera ũteithio na ũgitĩri wa Jehova, “Joshua akĩagia Aamaleki hinya hamwe na andũ ao.” (Tham. 17:8-13) Musa agĩaka kĩgongona hau na agĩgĩta “Jehova-nisi,” ũguo nĩ kuga “Jehova Nĩwe mwĩgitio wakwa.”—Thoma Thama 17:14, 15.

18, 19. Nĩ ũgitĩri ũrĩkũ Ngai akoretwo akĩhe andũ ake mahinda-inĩ maya?

¹⁸ Jehova nĩ agitagĩra arĩa mamwendete na makamwathĩkĩra. O ta Aisiraeli marĩ Refidimu, twĩhokaga Ngai atũgitĩre rĩrĩa twatharĩkĩrũo nĩ thũ ciitũ. Nĩ maita maingĩ Jehova anatũgitĩra tũrĩ gĩkundi, na agatũhonokia kuuma kũrĩ tharĩkĩro cia Mũcukani. Ta wĩcirie ũhoro wa maita maingĩ marĩa Jehova anagitĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ maregete kwĩingĩria maũndũ-inĩ ma gĩũteti. Ũguo nĩguo eekire hĩndĩ ya Nazi thĩinĩ wa Njĩrĩmani na mabũrũri-inĩ mangĩ mĩaka-inĩ ya 1930 na kĩambĩrĩria-inĩ kĩa 1940. Gũthoma na gwĩcũrania ng’ano cia ũtũũro na maũndũ marĩa makoragwo thĩinĩ wa Kitabu cha Mwaka megiĩ ũrĩa Ngai agitagĩra andũ ake rĩrĩa maranyarirũo, nĩ kũrĩkagĩra hinya wĩtĩkio witũ harĩ Jehova arĩ we Mwĩgitio witũ.—Thab. 91:2.

¹⁹ Ningĩ Jehova nĩ atũgitagĩra na njĩra ya gũtũririkania maũndũ kũgerera ithondeka rĩake na mabuku marĩa rĩtũheaga. Ta wĩcirie ũrĩa iririkania icio itũgunĩte mĩaka-inĩ ya ica ikuhĩ. Hĩndĩ ĩrĩa andũ thĩinĩ wa thĩ maingĩrĩte mũno maũndũ-inĩ ma waganu na ponografĩ, Jehova akoretwo agĩtũhe mĩkaana na ũteithio wa gũtũgitĩra tũtikaingĩre maũndũ-inĩ ma waganu. Kwa ngerekano, nĩ tũheagwo ũtaaro wa wendo atĩ twĩthemage thiritũ njũru iria cingiumana na kũhũthĩra ũũru njĩra cia kwaranĩria thĩinĩ wa intaneti. *—1 Kor. 15:33.

20. Kĩũngano gĩa Gĩkristiano gĩtũheaga ũgitĩri na ũtongoria ũrĩkũ?

²⁰ Tũngĩonania atĩa atĩ kũna nĩ ‘tũrutagwo nĩ Jehova’? Nĩ na njĩra ya gwathĩkĩra maathani make. (Isa. 54:13) Thĩinĩ wa ciũngano ciitũ nĩ gũkoragwo na ũgitĩri tondũ nĩ tũheagwo ũtongoria na ũgitĩri ũrĩa tũbataraga. Athuri a ciũngano nĩ matũheaga ũtaaro na ũteithio wa Kĩĩmandĩko. (Gal. 6:1) Jehova nĩ atũrũmbũyagia kũgerera athuri acio arĩa atũheete marĩ “iheo.” (Ef. 4:7, 8) Twagĩrĩirũo kuona ũtaaro wao atĩa? Twagĩrĩirũo kũũrũmĩrĩra, na tweka ũguo, Jehova nĩ arĩtũrathimaga.—Ahib. 13:17.

21. (a) Twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gwĩka atĩa? (b) Nĩ kĩĩ tũkaarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

²¹ Rekei tũthiĩ na mbere kwĩhoka ũteithio wa roho mũtheru, na gũtongorio nĩ Ithe witũ wa igũrũ. Ningĩ nĩ tũkũbatara gwĩcũranagia ũhoro wa ũtũũro wa Mũrũ wake Jesu Kristo, ũrĩa twĩrutanagĩria kũrũmagĩrĩra kĩonereria gĩake kĩega. Tondũ aatũrire arĩ mwathĩki nginya rĩrĩa aakuire-rĩ, nĩ aaheirũo ngerenwa nene. (Afil. 2:5-11) O ta Jesu, nĩ tũrĩrathimagwo twehoka Jehova na ngoro itũ yothe. (Thim. 3:5, 6) Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, rekei hingo ciothe twĩhokage Jehova arĩ we Mũheani na Mũgitĩri witũ ũrĩa mũnene mũno. Na githĩ ti gĩkeno na gĩtĩo kĩnene kũmũtungatĩra! Wendo witũ harĩ we nĩ ũkuongerereka twecũrania ũndũ wa gatatũ ũrĩa wonanagia atĩ Ithe witũ nĩ atũrũmbũyagia—ũrata witũ nake. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, kĩarĩrĩirie ũrĩa Jehova akoragwo arĩ Mũrata witũ ũrĩa mũnene mũno.