1, 2. Nchifukwa wuli tipambana mo tikukuliya ndipuso mo tikusambiriya uneneska?

 YEHOVA ndiyu wakwambisa banja. (Ŵaef. 3:14, 15) Chinanga kuti tingaŵa banja limoza, tipambana nkharu kweniso vo vititichitikiya pa umoyu. Vingachitika kuti mukuleleka ndi apapi ŵinu kutuliya pa unamana mpaka pa ura winu. Mwanyaki apapi ŵinu akufwa panyaki chifukwa cha kutama, ngozi pamwenga masuzgu nganyaki. Po mwanyaki mutiŵaziŵa cha apapi ŵinu.

² Ateŵeti aku Yehova nawu, apambana mo akusambiriya uneneska. Vingachitika kuti ‘mukuleleke mu uneneska’ nge mo anyaki akambiya ndipu apapi ŵinu akukusambizani fundu za M’malemba. (Mar. 6:6, 7) Panyaki mungaŵa yumoza wa ŵanthu masauzandi wo akusambira uneneska kuziya mu nchitu yakupharazga yo ateŵeti aku Yehova agwira.​—Ŵar. 10:13-15; 1 Tim. 2:3, 4.

3. Kumbi tosi tiyanana pa vinthu wuli?

³ Chinanga kuti tipambana pa vinthu vo tazumbuwa kali kweni tosi tiyanana pa vinthu vinyaki. Tosi tisuzgika chifukwa chakuleka kuvwiya kwaku Adamu. Mwaviyo, te ambula kufikapu, tibuda kweniso titufwa. (Ŵar. 5:12) Chinanga wuli ve viyo, nge ateŵeti ŵaki auneneska, tingadana nadi Yehova kuti “awuskefwi.” Pakukamba za ŵanthu wo Chiuta wangusankha mu nyengu  yakali, lemba la Yesaya 64:8 lititi: ‘Ambuya mwe, ndimwi awuskefwi.’ Kusazgiyapu pa fundu yeniyi, mu rombu lo wangusambiza akusambira ŵaki, Yesu wangwamba ndi mazu ngakuti: “Awuskefwi mwakuchanya, lipaturiki zina linu.”​—Mat. 6:9.

4, 5. Kumbi tikhumbika kuŵanaŵaniyanji po tikambiskana fundu zo zingatiwovya kumuyanja ukongwa Yehova?

⁴ Awuskefwi akuchanya atitiphwere ndipuso atitivikiriya chifukwa chakuti titiŵagomezga. Wakulemba sumu wanguko mazu ngo Yehova wangukamba ngakuti: “Nditaskengi wo atindanja, ndi kuŵavikiriya wo atindiziŵa.” (Sumu 91:14) Kukamba uneneska, Yehova Chiuta watitiyanja, iyu watitivikiriya kwa arwani ŵidu nge gulu kuti tileki kumala tosi.

⁵ Tiyeni tikambiskani fundu zitatu zakukhumbika zo zingatiwovya kuti tiŵayanjengi ukongwa awuskefwi akuchanya: (1) Yehova ngwakupaska. (2) Yehova wavikiriya. (3) Ndipuso Chiuta ndi Mubwezi widu wa pa mtima. Kukambiskana fundu zenizi, kutiwovyengi kuŵanaŵaniya ubwezi widu ndi Chiuta ndipuso kuziŵa mo tingamutumbikiya nge Wuskefwi. Tingachita so umampha kuŵanaŵaniya vitumbiku vo Yehova wasungiya ŵanthu wo ŵenayu pa ubwezi.​—Yak. 4:8.

6. Kumbi ndi nthowa niyi yo yilongo kuti Yehova wapaska “mpasku wosi wamampha”?

⁶ Wakutumika Yakobe wangulemba kuti: ‘Mpasku wosi wamampha ndi chawezi chosi chizirima nchakutuwa kuchanya chakusika kutuwa kwa Ada a maukweru.’ (Yak. 1:17) Umoyu, nchawanangwa chakutuliya kwaku Yehova. (Sumu 36:9) Asani tichita khumbu laku Chiuta, tisaniya vitumbiku ndipuso tazamuja ndi umoyu wa muyaya m’charu chifya. (Nthanthi 10:22; 2 Pet. 3:13) Kumbi venivi vingachitika wuli pakuti te akubuda chifukwa chakuleka kuvwiya kwaku Adamu?

7. Kumbi Chiuta wanguchitanji kuti tije nayu pa ubwezi wakukho?

⁷ Yehova Ngwakupaska mu nthowa zinandi. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wakutiwombo chifukwa cha lisungu laki. Mbuneneska kuti te akubuda ndipuso ambula kufikapu chifukwa cha awuskefwi akwamba. (Ŵar. 3:23) Chifukwa cha chanju chaku Yehova, iyu wangwamba kuchitapu kanthu kutijuliya nthowa yakuti tije so nayu pa ubwezi wakukho. “Mwaku chenichi chingurongoleke kuchiri kwaku ifwi chanju cho chaku Chiuta, mwakuti Chiuta wangutumiya Mwana waki wakuwa yija m’charu, alinga kuti tiŵengi ndi umoyu mwaku iyu. Mwaku chenichi mwe chanju, mwakuti ifwi tingumwanja Chiuta cha, kweni mwakuti iyu wangwanja ifwi, ndi wangutitumiya Mwana waki kuŵa mphepeska yapa vilakwa vidu.”​—1 Yoh. 4:9, 10.

8, 9. Kumbi Yehova wangulongo wuli kuti Ngwakupaska Mura, m’nyengu yaku Abrahamu ndi Yisaki? (Wonani chithuzi papeji 16.)

⁸ Vo vinguchitika cha m’ma 1893 B.C.E. vinguvumbuwa vo Yehova watingi wazichitiyengi ŵanthu akuvwiya kuti azilonde umoyu wambula kumala. Lemba la Ŵahebere 11:17-19 likonkhoska kuti: “Ndi chivwanu Abrahamu, wacheseka wangupereka Yisaki nge ndi mpasku: ndipu mweniyo wangurondapu mapanganu wangupereka mwana waki wakuwa yija; paku mweniyo kunguneneka, ‘mwaku Yisaki yikudanikiyengi mbewu.’ Pakuti wangupima kuti Chiuta wenga wanthazi kumuyuska, chingana nkhu ŵakufwa; kutuwa kweniko naku wangumronde muntharika.” Venivi viyanana ŵaka ndi vo Yehova wanguchita. Iyu wangupereka Mwana waki Yesu Khristu kuti wawombo ŵanthu pacharu chapasi.​—Ŵerengani Yohane 3:16, 36.

⁹ Kumbi muŵanaŵana kuti Yisaki wanguvwa wuli wati waziŵa kuti wabayikengi cha? Iyu watenere kuti wangukondwa ukongwa  chifukwa chakuti Chiuta wangupereka mbereri m’malu mwaki, yo yinguwila m’thundu lo lenga pafupi nawu. (Chiy. 22:10-13) Ndichu chifukwa chaki malu ngo angungadana zina (“Jehovah-jireh”) lo m’chihebere ling’anamuwa kuti “Ambuya akapaskanga.”​—Chiy. 22:14.

10, 11. Kumbi mbayani wo alongozga pa “uteŵeti . . . wa chanjanisku,” nanga achita wuli nchitu yeniyi?

¹⁰ Asani tiŵanaŵaniya vo Yehova wakutipaska, tiziŵa kuti Yesu Khristu wakugwira nchitu yikulu ukongwa. Paulo wakusimikizgiya fundu yeniyi po wangulemba kuti: “Taŵakweruzga chenichi, chakuti Yumoza wangufwiya wosi, viyo wosi angufwa; ndipu chifukwa chaku wosi wangufwiya, alinga kuti wo mbakuŵa ndi umoyu angajijariya ŵija so cha, kweni mweniyo pa chifukwa chawu wangufwa ndi kuyuka so.”​—2 Ŵakor. 5:14, 15.

¹¹ Akhristu a mu nyengu ya akutumika anguzomera ndi mtima wosi “uteŵeti . . . wa chanjanisku,” chifukwa chakwanja Chiuta kweniso kuwonga mwaŵi ukulu wo ŵenga nawu wakumuteŵete. Nchitu yakupharazga ndi kusambiza ŵanthu, yinguwovya ŵanthu a mtima wamampha kuja pa chimangu ndi Chiuta, kuja nayu pa ubwezi ndipuso kuja ŵana ŵaki. Mazuŵa nganu, Akhristu akusankhika aku Yehova achita so uteŵeti wenuwu. Vo yiwu achita nge akumiya Chiuta ndi Khristu, vitovya ŵanthu a mtima wamampha kuti aje pa ubwezi ndi Yehova ndipuso aje ateŵeti ŵaki.​—Ŵerengani 2 Ŵakorinte 5:18-20; Yoh. 6:44; Mac. 13:48.

12, 13. Kumbi tingalongo wuli kuti tiwonga vinthu vinandi vo Yehova watitipaska?

¹² Chifukwa chakwanja Yehova yo Ngwakupaska Mura, Akhristu wosi wo azamulonde umoyu wambula kumala pacharu chapasi atovya Akhristu akusankhika pa nchitu yakupharazga Ufumu. Pa nchitu yeniyi, tigwiriskiya nchitu Bayibolo, cho nchawanangwa chamampha ukongwa chakutuliya kwaku Chiuta. (2 Tim. 3:16, 17) Asani tigwiriskiya nchitu umampha Mazu ngaku Chiuta mu uteŵeti widu, titovya ŵanthu kuti azilonde umoyu wamuyaya. Kuti tifiski nchitu yeniyi, tithemba so mzimu wakupaturika wo Yehova wakutipaska. (Zek. 4:6; Luka 11:13) Buku Lapachaka la Mboni za Yehova, likonkhoska mo vinthu venivi vawovye kuti nchitu yakupharazga yiluti panthazi. Ndi mwaŵi ukulu ukongwa kugwira nawu nchitu yakuthamika awuskefwi wo mbakupaska.

¹³ Pakuti Chiuta watipaska vinthu vinandi, tingachita umampha kujifumba kuti: ‘Kumbi ndipharazga ndi mtima wosi kulongo kuwonga vo Yehova watindipaska? Kumbi ndi vinthu wuli vo ndingasintha kuti ndije mupharazgi walusu wa uthenga wamampha?’ Tingalongo kuti tiwonga vinthu vamampha vo Chiuta watitipaska mwakudanjizga vinthu va Ufumu pa umoyu widu. Asani tichita viyo, Yehova wawonesesengi kuti tasaniya vo tikhumbika. (Mat. 6:25-33) Chifukwa chakuti Chiuta watitiyanja, titenere kuyesesa kuchita vinthu vo vingakondwesa mtima waki.​—Nthanthi 27:11.

14. Kumbi Yehova waja wachivikiriya wuli ŵanthu ŵaki?

¹⁴ Wakulemba sumu Davidi wangumba kuti: “Nde mukavu ndi musauchi; kweni ndipu uli Ambuya atindikumbuka. Imwi ndimwi chovyu changu ndi mtaski wangu.” (Sumu 40:17) Yehova waja wachivikiriya ŵanthu ŵaki nge gulu pa nyengu yosi yo arwani ŵawu atiŵachitiya nkhaza. Titimuwonga ukongwa Chiuta chifukwa chakutiwovya pa nyengu zenizi. Tiwonga so vinthu vinandi vo watitipaska nyengu zosi, vo vititiwovya kuja nayu pa ubwezi!

15. Konkhoskani chakuwoniyapu cho chilongo mo da wachanju wangupozomoske mwana waki.

¹⁵ Da yo watanja ŵana ŵaki watiŵapaska ŵaka vinthu cha kweni watiŵavikiriya so. Iyu watiŵavikiriya asani umoyu wawu we pa ngozi. Mubali munyaki wakumbuka vo vinguchitika pa nyengu yo wenga munamana. Iyu ndi awiski atuwanga kuchipharazga ndipu angusaniya kuti msinji watola chifukwa cha vuwa yikulu yo yingunya ndi mulenji. Kuti ayambuki, akhumbikanga kundwika kutuwa pa mwa ukulu kuchifika pa mwa unyaki. Iyu wanguŵajumpha awiski ndipu wangutelemuka ndikuwiya m’maji. Venivi vinguchitika kaŵi. M’nyamata mwenuyu wanguŵawonga ukongwa awiski ŵati amuko mwanthazi paphewa ndi kumupozomoska. Mwakuyanana ŵaka, awuskefwi akuchanya atitipozomoska kwaku Satana kweniso ku vinthu va m’charu chiheni ichi, vo vingawoneka nge msinji wakutola. Palivi so munthu munyaki yo waziŵa kuvikiriya kuruska Yehova.​—Mat. 6:13; 1 Yoh. 5:19.

16, 17. Kumbi Yehova wanguŵawovya ndi kuŵavikiriya wuli Ayisraele po achitanga nkhondu ndi Amaleke?

¹⁶ Yehova wanguvikiriya Ayisraele ŵati atuwa ku Egipiti ku uŵanda ndipuso pa nyengu yo anguyambuka mwakuziziswa Nyanja Yiyera mu 1513 B.C.E. Yiwu ŵati ayenda ulendu utali mubozwa kulazga ku Phiri la Sinai, angufika ku Refidimu.

¹⁷ Mwakukoliya ndi uchimi wo we pa Chiyambo 3:15, Satana watenere kuti wanguyesesa kusaniya mpata kuti wayukiyi Ayisraele wo awonekanga nge kuti alivi wakuŵavikiriya. Iyu wangugwiriskiya nchitu Amaleke wo ŵenga arwani ŵa Ayisraele. (Maŵ. 24:20) Ŵanaŵaniyani vo Yehova wangufiska kuporote mwa anthurumi anayi akugomezgeka wo ndi Yoswa, Mosese, Aroni ndi Huru. Po Yoswa wachitanga nkhondu ndi Amaleke, Mosese,  Aroni ndi Huru ŵenga pafupi ndi phiri. Asani Mosese wasoska manja Ayisraele apundanga kweni asani ngazilirika, Aroni ndi Huru amuwovyanga kuti waleki kungasiska. Mwaviyo, chifukwa chakuti Yehova wangumuwovya ndi kumuvikiriya, “Yoswa wangupupiya pasi Amaleke ndi ŵanthu ŵaki.” (Chit. 17:8-13) Mosese wanguzenga jocheru lo wangulidana zina (“Jehovah-nissi”) lo m’chihebere ling’anamuwa kuti “Ambuya ndi mbendera yangu.”​—Ŵerengani Chituwa 17:14, 15.

18, 19. umbi Chiuta watiŵavikiriya wuli ateŵeti ŵaki mazuŵa nganu?

¹⁸ Yehova wavikiriya ŵanthu wo atimuyanja ndi kumuvwiya. Nge mo anguchitiya Ayisraele ku Refidimu, nasi tithemba Chiuta kuti wativikiriyengi asani arwani atiyukiya. Yehova kanandi watitivikiriya nge gulu ndipuso watitipozomoska kwaku Diabolo. Ŵanaŵaniyani nyengu zo Chiuta waja wachivikiriya abali ŵidu wo akananga kuchita ndali. Mwakuyeruzgiyapu, venivi ndivu vinguchitika pa nyengu yo chipani cha Nazi chawusanga ku Germany ndipuso muvyaru vinyaki mu vyaka va m’ma 1930 ndi kukwambiriya kwa vyaka va m’ma 1940. Asani tiŵerenga ndi kuŵanaŵaniya nkhani za mbiri ya umoyu wangu ndipuso nkhani za m’Buku Lapachaka la Mboni za Yehova, zo zikonkhoska mo Chiuta wavikiriya ateŵeti ŵaki asani atombozgeka zingatiwovya kuti tithembengi ukongwa Yehova nge Chakubisamamu.​—Sumu 91:2.

¹⁹ Tilonde ulongozgi kuziya m’gulu laku Yehova ndipuso m’mabuku ngidu kuti tivikiliriki. Ŵanaŵaniyani mo ulongozgi wenuwu watiwovye mazuŵa nganu. Po charu chiluta panthazi kuchitiska ŵanthu kuti amwengi moŵa mwauloŵevu ndi kuwonere vinthu vakusikuwa, Yehova watitikumbuska mwaliŵi kweniso kutiwovya kuti tiziŵengi mijalidu yiheni. Mwakuyeruzgiyapu, tilonde ulongozgi wakuti tileki kwanjana ndi ŵanthu aheni kuziya pa Intaneti. a​—1 Ŵakor. 15:33.

20. Kumbi tivikilirika wuli, nanga ndi ulongozgi wuli wo ŵara atitipaska m’mpingu wachikhristu?

²⁰ Kumbi tingalongo wuli kuti ‘tisambizika’ ndi Yehova? Tingachita viyo asani tivwiya marangu ngaki ngosi. (Yes. 54:13) Mipingu yidu ndi malu ngamampha ngo tilondiyaku ulongozgi wo utitiwovya kweniso kutivikiliya. Mu mpingu ndimu ŵara akugomezgeka atitiwovye ndi kutipaska ulongozgi wakutuliya m’Malemba. (Ŵag. 6:1) Yehova watitiphwere umampha kuziya mwa ŵara wo ndi “mipasku ku ŵanthu.” (Ŵaef. 4:7, 8) Kumbi titenere kuchitanji asani atitipaska ulongozgi? Asani titijithereska ndi kuvwiya, Chiuta watitumbikengi.—Ŵah. 13:17.

21. (a) Kumbi tikhumbika kuchitanji? (b) Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani yakulondopu?

²¹ Tiyeni tilongozgekengi ndi mzimu wakupaturika, kung’anamuwa kuvwiya ulongozgi wa awuskefwi akuchanya. Titenere so kulunguruka vo Mwana waki Yesu Khristu, wanguchita pa umoyu waki yo titesesa kulondo vakuchita vaki. Yesu wangutumbikika ukongwa chifukwa wanguvwiya mpaka kubayika. (Ŵaf. 2:5-11) Nge mo Yesu wanguchitiya, asani tithemba Yehova ndi mtima wosi watitumbikengi. (Nthanthi 3:5, 6) Mwaviyo, tiyeni nyengu zosi tithembengi Yehova yo Ngwakupaska ndipuso Wavikiriya kuruska munthu weyosi. Ndi mwaŵi ukulu ukongwa ndipuso nchinthu chakukondwesa kuteŵete Yehova! Po tikambiskana fundu yachitatu yo yilongo kuti awuskefwi ndi mubwezi widu, yitiwovyengi kuti tiŵayanjengi ukongwa. Nkhani yakulondopu yikonkhoska mo Yehova wajaliya Mubwezi widu wa pa mtima.