1, 2. Kasi ŵanthu ŵakupambana wuli mu mbumba kweniso pa umo ŵali kumanyira unenesko?

MBUMBA zili kuŵako cifukwa ca Yehova. (Efe. 3:14, 15) Ndipouli, nanga tingaŵa ŵa mu mbumba yimoza, nkharo zithu na kakuliro kithu vikupambana. Mwaŵanyake mungaŵa kuti muli kukura na ŵapapi ŵinu kufuma pa ubonda mpaka ku ulara. Ŵanji ŵapapi ŵawo ŵali kufwa cifukwa ca matenda, ngozi, panji vinyake vyantheura. Ndipo pali ŵanji awo ŵakuŵamanya yayi ŵapapi ŵawo.

² Mu mbumba ya ŵasopi ŵa Yehova namo tikupambana pa umo tili kumanyira unenesko. Mwaŵanyake muli kusambira unenesko ku ŵapapi ŵinu. (Dute. 6:6, 7) Apo mwaŵanyake muli mu gulu la ŵanthu masauzandi ghanandi awo ŵali kusambira unenesko cifukwa cakuti ŵateŵeti ŵa Yehova ŵanyake ŵakaŵapharazgira.—Rom. 10:13-15; 1 Tim. 2:3, 4.

3. Kasi tose tikuyana pa vinthu wuli?

³ Nangauli tikupambana nthena, kweni pali vinthu vinyake ivyo tose tikuyana. Tose tikusuzgika cifukwa ca kuleka kupulikira kwa Adamu, ndipo tose tili kuhara kuwura kufikapo, kwananga na nyifwa. (Rom. 5:12) Ndipouli, pakuŵa ŵateŵeti ŵa Yehova, tingamucema kuti “Ŵadada.” Pakuyowoya za ŵanthu ŵa Ciuta ŵa mu nyengo yakale, lemba la Yesaya 64:8 likuti: “A Yehova, ndimwe  Ŵadada.” Kweniso Yesu wakamba lurombo lwake lwakuwonerapo na mazgu ghakuti: “Ŵadada ŵithu imwe muli kucanya, zina linu lituŵiskike.”—Mat. 6:9.

4, 5. Apo tikudumbiskana ivyo vingatovwira kuti titemwenge comene Dada withu, Yehova, kasi tikwenera kughanaghanirapo vici?

⁴ Ŵadada ŵithu ŵa kucanya ŵakutipwelelera na kutivikilira pakuti tili ŵanthu awo ŵakucema pa zina lawo na cipulikano. Kuyana na ivyo wamasalimo wakalemba, Yehova wakati: ‘Pakuti [muteŵeti wakugomezgeka] wakunditemwa, leka tindimuthaske; tindimukwezge [‘nimuvikilirenge,’ NW] cifukwa wamanya zina lane.’ (Sal. 91:14) Nadi, pakuŵa ŵanthu ŵake, Yehova Ciuta wakutithaska ku ŵalwani ŵithu na kutivikilira kuti tileke kumara.

⁵ Kuti tiŵatemwenge comene Adada ŵithu ŵa kucanya, tiyeni tisande fundo zakuzirwa zitatu izi: (1) Adada ŵithu ni Mupi. (2) Yehova ni Muvikiliri withu. (3) Ciuta ni Mubwezi withu wapamtima. Apo tikudumbiskana fundo izi, nchiwemi kuti tighanaghanirepo pa umo ubwezi withu na Ciuta uliri, na kuwona umo tingamucindikira pakuŵa Dada withu. Kweniso nchakuzirwa kuti tighanaghanirepo pa vitumbiko ivyo Yehova wazamupa awo ŵakusendelera kwa iyo.—Yak. 4:8.

6. Kasi nthowa yimoza iyo Yehova walongolera kuti ni Mupi wa “cawanangwa cilicose ciwemi” njakuti wuli?

⁶ Msambiri Yakobe wakalemba kuti: “Cawanangwa cilicose ciwemi na cawanangwa cilicose cakufikapo cikufuma kucanya, pakuti cikukhira kufuma ku Ŵawiske ŵa ungweru wakucanya.” (Yak. 1:17) Umoyo nawo nchawanangwa capadera cakufuma kwa Yehova. (Sal. 36:9) Para tikucita khumbo la Ciuta, tikutumbikika comene sono ndiposo tikuŵa na cilindizga ca kuzakasanga umoyo wamuyirayira mu caru ciphya. (Zinth. 10:22; 2 Pet. 3:13) Kweni kasi tingacita wuli khumbo la Ciuta uku tikukumana na masuzgo agho ghali kwiza cifukwa ca kwananga kwa Adamu?

7. Kasi Ciuta wakajura wuli nthowa yakuti tiŵeso nayo paubwezi?

⁷ Yehova ni Mupi mu nthowa zinandi comene. Mwaciyelezgero, cifukwa ca lusungu lwake lukuru wakutithaska. Nadi, tose ndise ŵakwananga ndipo tili kuhara kuwura kufikapo kufuma kwa Adamu. (Rom. 3:23) Ndipouli, Yehova wakalongora citemwa cake kwa ise apo wakajura nthowa yakuti tiŵeso paubwezi na iyo. Mpositole Yohane wakalemba kuti: “Na ici citemwa ca Ciuta cikawoneka kwa ise, cifukwa Ciuta wakatuma Mwana wake wapadera mu caru, mwakuti tisange umoyo kwizira mwa iyo. Citemwa cili ntheura, kuti ise tikamutemwa Ciuta cara, kweni iyo ndiyo wakatitemwa na kutuma Mwana wake kuŵa sembe yakuphepiskira zakwananga zithu.”—1 Yoh. 4:9, 10.

8, 9. Kasi Yehova wakalongora wuli kuti ni Mupi mu nyengo ya Abrahamu na Yisake? (Wonani cithuzithuzi cakwamba.)

⁸ Cadera mu 1893 B.C.E., pakacitika vinthu ivyo vikaŵa ucimi wa ivyo Yehova wali kucita cifukwa ca citemwa kuti wawovwire ŵanthu ŵakupulikira kusanga umoyo wamuyirayira. Lemba la Ŵahebere 11:17-19 likuti: “Na cipulikano, apo Abrahamu wakayezgeka, wakaŵa nga wapeleka kale Yisake, ndipo munthu uyo wakapokera mwakukondwa malayizgo wakaŵa wakunozgeka kupeleka mwana wake yekha na yekha, nangauli vikayowoyeka kwa iyo kuti: ‘Iyo yizamucemeka “mphapu yako” yizamufuma mwa Yisake.’ Kweni wakawona kuti Ciuta wakaŵa na nkhongono kumuwuska nanga nkhu ŵakufwa; ndipo kufuma ku ŵakufwa wakamupokeleraso mu ntharika.” Nga umo Abrahamu wakate wapelekerenge sembe mwana wake na mtima wose, Yehova nayo wali kupeleka sembe Mwana wake, Yesu Khristu, na mtima wose kuti wawombore ŵanthu.—Ŵazgani Yohane 3:16, 36.

⁹ Yisake wakwenera kuti wakakondwa wakati wamanya kuti wapelekekenge sembe yayi.  Wakwenera kuti wakamuwonga comene Ciuta cifukwa ca kupeleka mwanamberere uyo wakakoreka mu civwati kuti ndiyo wapelekeke sembe. (Gen. 22:10-13) Ndico cifukwa malo ghara ghakacemeka kuti “Yehova ndiyo wawoneske,” panji kuti Yehova Wapelekenge.—Gen. 22:14.

10, 11. Kasi mbanjani awo ŵakulongozga pa “uteŵeti wa ciphemanisko,” ndipo ŵakucita wuli nthena?

¹⁰ Para tikughanaghanirapo pa umo Yehova wakulongolera kuti ni Mupi, tikuwonga comene mulimo wa Yesu Khristu, nga umo Paulosi wakacitira apo wakalemba kuti: “Ici ndico tadumura, cakuti munthu yumoza wakafwira wose; ipo ntheura wose ŵakafwa; ndipo wakaŵafwira wose kuti awo mbamoyo ŵaleke kujikhalira iwoŵene, kweni uyo wakaŵafwira ndipo wakawuskika.”—2 Kor. 5:14, 15.

¹¹ Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakapokera “uteŵeti wa ciphemanisko” mwakukondwa cifukwa ca kutemwa Ciuta, kweniso kuti ŵamuwonge cifukwa cakuti wakaŵapa uteŵeti wapadera uwu. Mulimo wawo wa kupharazga na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri, ukajura nthowa yakuti ŵanthu ŵa mitima yiwemi ŵaphemane na Ciuta, ŵaŵe nayo paubwezi, na kuŵa ŵana ŵake ŵauzimu. Mazuŵa ghano napo, ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakuphakazgika ŵakucita uteŵeti uwu. Ivyo ŵakucita pakuŵa ŵimiliri ŵa Ciuta na Khristu, vikovwira kuti ŵanthu awo ŵali na maghanoghano ghakwenelera, ŵaguzike na Yehova na kuŵa ŵakugomezga.—Ŵazgani 2 Ŵakorinte 5:18-20; Yoh. 6:44; Mil. 13:48.

12, 13. Kasi tingalongora wuli kuti tikuwonga Yehova pa vyawanangwa vyose ivyo watipa?

¹² Cifukwa cakuti ŵakuwonga Yehova pakuŵa Mupi, Ŵakhristu wose awo ŵali na cigomezgo ca kuzakakhala pa caru capasi ŵakupharazga Ufumu lumoza na ŵakuphakazgika. Pakucita mulimo uwu, tikugwiliskira nchito Baibolo, ilo nalo nchawanangwa cakufuma kwa Ciuta. (2 Tim. 3:16, 17) Para tikugwiliskira nchito Mazgu gha Ciuta mwaluso mu uteŵeti, tikupeleka mwaŵi ku ŵanji wakuti ŵazakasange umoyo wamuyirayira. Kuti ticite makora mulimo uwu, tose tikuthemba mzimu utuŵa, uwo nchawanangwa cinyake cakufuma kwa Yehova. (Zek. 4:6; Luka 11:13) Mulimo withu ukwenda makora comene. Ukaboni wa fundo iyi ni ivyo vikuŵa mu buku la pa caka la Ŵakaboni ŵa Yehova. Ni mwaŵi ukuru comene kucitako mulimo uwu, weneuwo ukulumba Adada ŵithu awoso ni Mupi.

¹³ Pakuwona vinthu vyose ivyo Ciuta watipa, nchiwemi kujifumba kuti: ‘Kasi nkhucita vyose ivyo ningafiska mu uteŵeti kuti nilongore kuti nkhuwonga Yehova pa ivyo wanipa? Kasi ni vinthu wuli ivyo nkhwenera kusintha kuti nipharazgenge makani ghawemi mwakucontha mtima?’ Para tipenjenge dankha Ufumu, tilongorenge kuti tikuwonga Ciuta pa vyawanangwa vyose ivyo watipa. Para ticitenge nthena, Yehova wawoneseskenge kuti watipa vyose ivyo tikukhumbikwira. (Mat. 6:25-33) Cifukwa cakuti Ciuta wakutitemwa, nase tikwenera kucita vyose ivyo tingakwaniska kuti tikondweske mtima wake.—Zinth. 27:11.

14. Kasi Yehova wakuŵathaska wuli ŵanthu ŵake?

¹⁴ Wamasalimo Davide wakimba kuti: “Ine ndili wa waka, ndili musauci; ndipouli Yehova wakundikumbuka. Ndimwe movwiri wane na muthaski wane.” (Sal. 40:17) Kanandi waka, Yehova wakuthaska ŵanthu ŵake nga ni gulu, comenecomene para ŵakutambuzgika na kutukika na ŵalwani ŵawo. Tikumuwonga comene Ciuta cifukwa ca kutovwira pa nyengo izi kweniso cifukwa ca vyawanangwa vyauzimu ivyo wakutipa nyengo zose.

15. Yowoyani cakucitika ico cikulongora umo dada wacitemwa wakucitira kuti wavikilire mwana wake.

¹⁵ Dada wacitemwa wakupa ŵana ŵake ivyo  ŵakukhumbikwira kweniso wakuŵavikilira. Wakuŵathaska para ŵali mu suzgo. Mubali munyake wakukumbuka ivyo vikacitika apo wakaŵa mwana mucoko. Iyo na awiske ŵakaweranga mu uteŵeti ndipo ŵakakhumbikwiranga kwambuka mlonga kuti ŵafike ku nyumba kwawo. Mulenji wa zuŵa ili, kukawa civula cikuru ico cikazuzga mlonga. Kuti ŵambuke, ŵakeneranga kuzuntha kufuma pa libwe linyake likuru kuya pa linyake. Mwana uyu ndiyo wakaŵa panthazi, ndipo pa libwe linyake wakatelemuka na kuwa mu mlonga. Mwaluŵiro awiske ŵakamukora na kumuzuwura mu maji. Mwana uyu wakuŵawonga comene awiske cifukwa ca kumuthaska. Adada ŵithu ŵa kucanya nawo ŵakutithaska ku masuzgo gha mu caru ciheni ici, agho ghangayana waka na milonga yakuzura, kweniso ŵakutithaska kwa Satana. Nadi, Yehova ni Muvikiliri muwemi comene kuluska waliyose.—Mat. 6:13; 1 Yoh. 5:19.

16, 17. Kasi Yehova wakaŵawovwira na kuŵavikilira wuli Ŵaisrayeli apo ŵakarwanga na Ŵaamaleki?

¹⁶ Yehova wakavikilira ŵanthu ŵake mu 1513 B.C.E. apo wakaŵathaska ku wuzga ku Eguputo na kuŵavikilira mwamunthondwe pa nyengo iyo ŵakambukanga Nyanja Yiswesi. Ŵaisrayeli ŵakati ŵajumpha mu mapopa kulazga ku Lupiri lwa Sinayi, ŵakafika ku Refidimu.

¹⁷ Mwakuyana na ucimi wa Ciuta uwo uli pa Genesis 3:15, Satana wakwenera kuti wakapenjanga mpata wakuti wawukire Ŵaisrayeli awo ŵakaŵa nga mbambura kuvikilirika. Wakaŵawukira kwizira mu Ŵaamaleki awo ŵakaŵa ŵalwani ŵa ŵanthu ŵa Ciuta. (Maŵa. 24:20) Wonani ivyo Yehova wakacita kwizira mu ŵanalume ŵakugomezgeka ŵanayi aŵa: Joshua, Mozesi, Aroni, na Hur. Apo Joshua wakarwanga na Ŵaamaleki, Mozesi, Aroni, na Hur ŵakimilira pa lupiri lwapafupi.  Ŵaisrayeli ŵakaluskanga para Mozesi wakwezga mawoko ghake mucanya. Para Mozesi wavuka kukwezga mawoko, Aroni na Hur ŵakaghakoleleranga mucanya. Ntheura, “Joshua wakatonda Amaleki na ŵanthu ŵake” cifukwa ca wovwiri na civikiliro ca Yehova. (Ex. 17:8-13) Mozesi wakazengapo jochero pa lupiri ulu, ndipo wakalithya zina lakuti: “Yehova ndi Ndembera Yane.”—Ŵazgani Exodus 17:14, 15.

18, 19. Kasi Ciuta ŵakuvikilira wuli ŵateŵeti ŵake mazuŵa ghano?

¹⁸ Yehova wakuvikilira ŵanthu awo ŵakumutemwa na kumupulikira. Nga Mbaisrayeli ku Refidimu, tikuthemba Ciuta kuti ndiyo wativikilirenge para ŵalwani ŵithu ŵatiwukira. Kanandi waka, Yehova wakutivikilira nga ni gulu, ndipo wakutithaska ku vipingo vya Dyabulosi. Ghanaghanirani umo Ciuta wakawovwilira ŵabali ŵithu awo ŵakatambuzgikanga cifukwa ca kuleka kunjilirapo pa vya caru. Mwaciyelezgero, wakawovwira ŵabali na ŵadumbu ŵithu mu nyengo ya Nazi ku Germany na mu vyaru vinyake, mu vyaka vya m’ma 1930 na vya m’ma 1940 kuuyambiro. Usange tikuŵazga na kughanaghanirapo pa nkhani zakulongosora umoyo wa munthu na za mu buku la pa caka za ŵabali na ŵadumbu awo Ciuta wakaŵavikilira pa nyengo ya nthambuzgo, tithembenge comene Yehova pakuŵa Ciphokwero cithu.—Sal. 91:2.

¹⁹ Mu gulu la Yehova na mu mabuku agho likuthandazga, tikupokera vikumbusko vyakuti vitivikilire. Ghanaghanirani umo tawovwilikira sonosono apa. Apo caru ici cazura na nkharo ziheni na vinthu vyamuziro, Yehova watipa vikumbusko pa nyengo yakwenelera vyakuti viticenjezge na kutovwira kugega nkharo ziheni izi. Mwaciyelezgero, tikupokera ulongozgi wacitemwa pa nkhani ya kucezga na ŵanthu ŵaheni pa Intaneti. *—1 Kor. 15:33.

20. Kasi tikulongozgeka na kuvikilirika wuli mu mpingo waunenesko?

²⁰ Kasi tingalongora wuli kuti ‘tikusambizgika na Yehova’? Tilondezgenge comene malango ghake. (Yes. 54:13) Mu mpingo ndimo tikusanga ulongozgi na civikiliro, cifukwa cakuti ndimo ŵalara awo mbanalume ŵakugomezgeka, ŵakutipira wovwiri wa mu Malemba. (Gal. 6:1) Kanandi, Yehova wakutipwelelera kwizira mu ŵalara, awo ni “vyawanangwa” mu ŵanthu. (Efe. 4:7, 8) Kasi tikwenera kucita wuli para ŵakutovwira? Tikwenera kujilambika na kupulikira cifukwa ndipo Ciuta watitumbikenge.—Heb. 13:17.

21. (a) Kasi tikwenera kuŵikapo mtima kucita vici? (b) Kasi nkhani yakulondezgapo yilongosorenge vici?

²¹ Tiyeni tiŵikepo mtima kuti tilongozgekenge na mzimu utuŵa. Para ticitenge nthena, ndikuti tikupulikira ulongozgi wa Adada ŵithu ŵa kucanya. Kweniso tikwenera kughanaghanirapo comene pa ivyo wakacita Yesu Khristu, mweneuyo tikutolerako ciyelezgero cake ciwemi. Cifukwa cakuti wakapulikira mpaka nyifwa, Yesu wali kupokera njombe yikuru. (Fil. 2:5-11) Nga ndiyo, nase titumbikikenge usange tithembenge Yehova na mtima withu wose. (Zinth. 3:5, 6) Ntheura, tiyeni nyengo zose tithembenge Yehova pakuŵa Mupi na Muvikiliri withu wakuluska wose. Ni mwaŵi ukuru comene kumuteŵetera. Timutemwenge comene Yehova para tighanaghanirengepo pa fundo yacitatu iyo yikulongora kuti iyo wakutipwelelera. Fundo iyi njakuti, Yehova ni Mubwezi withu. Nkhani yakulondezgapo yilongosorenge umo Yehova waliri Mubwezi withu wapamtima.