Idi kaaldawan ni Juan a Manangbautisar, “siiinanama dagiti tattao ken irasrasonda amin iti puspusoda ti maipapan ken Juan: ‘Isu ngata ti Kristo?’” (Luc. 3:15) Apay a ninamnama dagiti Judio nga agparang ti Mesias iti daydi a tiempo? Adda sumagmamano a rason.

Kalpasan ti pannakayanak ni Jesus, nagparang ti anghel ni Jehova kadagiti pastor nga agay-aywan kadagiti arbanda iti lugar nga asideg ti Betlehem. Impakaammo ti anghel: “Nayanak kadakayo ita nga aldaw ti maysa a Manangisalakan, nga isu ti Kristo nga Apo, iti siudad ni David.” (Luc. 2:8-11) Kalpasanna, naikadua iti anghel ti “umariwekwek [a] nailangitan a buyot, nga agdaydayaw iti Dios ken agkunkuna: * ‘Dayag iti Dios kadagiti kangatuan, ket iti daga talna kadagiti tattao nga addaan naimbag a nakem.’”—Luc. 2:13, 14.

Napabileg la ketdi dagitoy a napakumbaba a papastor iti dayta a pakaammo. Dagdagus a napanda idiay Betlehem, ket idi nasarakanda da Jose ken Maria agraman ti maladaga a ni Jesus, “impakaammoda ti sasao a naisao kadakuada maipapan itoy nga ubing.” Kas resultana, “amin a nakangngeg nagsiddaawda maipapan iti bambanag nga imbaga kadakuada dagiti pastor.” (Luc. 2:17, 18) Ti sasao nga “amin a nakangngeg” ipamatmatna nga imbaga pay dayta dagiti pastor iti sabsabali malaksid kada Jose ken Maria. Kalpasanna, bayat nga agaw-awid dagiti pastor, intultuloyda nga ‘intantan-ok ken indaydayaw ti Dios gapu iti amin a bambanag a nangngeg ken nakitada, a kas iti naibaga kadakuada.’ (Luc. 2:20) Saan la ketdi a binukbukodan dagidiay a pastor ti naimbag a bambanag a nangngegda maipapan iti Kristo!

Idi inyeg ni Maria ti inauna nga anakna idiay Jerusalem tapno idatagna iti sanguanan ni Jehova kas kalikaguman ti Mosaiko a Linteg, ni propeta Ana “rinugianna ti nangipaay ti panagyaman iti Dios ken nagsao maipapan iti ubing kadagidiay amin nga agur-uray iti pannakaispal ti Jerusalem.” (Luc. 2:36-38; Ex. 13:12) Gapuna, nagtultuloy a nagwaras ti damag a nagparangen ti Mesias.

Idi agangay, “dagiti astrologo manipud makindaya a paspaset immayda sadi Jerusalem, a kunkunada: ‘Sadino ti ayan daydiay nayanak nga ari dagiti Judio? Ta nakitami ti bituenna idi addakami idiay daya, ket immaykami agruknoy kenkuana.’” (Mat. 2:1, 2) “Naglagaw ni Ari Herodes” idi nangngegna daytoy,  “ket ti intero a Jerusalem naibuyog kenkuana; ket idi maurnongna a sangsangkamaysa ti amin a panguluen a papadi ken dagiti eskriba dagiti umili rinugianna nga imtuoden kadakuada no sadino ti pakayanakan idi ti Kristo.” (Mat. 2:3, 4) Gapuna, naammuan ti nakaad-adu a tattao: Dimtengen ti masanguanan a Mesias! *

Kas ipamatmat ti Lucas 3:15, a nadakamat itay, impapan ti sumagmamano a Judio a ni Juan a Manangbautisar ket isu ti Kristo. Ngem kastoy ti imbaga ni Juan: “Daydiay um-umay a sumaruno kaniak nabilbileg ngem siak, a kadagiti pallokana saanak a maikari a mangikkat. Bautisarannakayto dayta iti nasantuan nga espiritu ken iti apuy.” (Mat. 3:11) Gapu iti dayta nga imbaga ni Juan, sigurado nga ad-adda a nagagaran dagiti tattao iti iyaay ti Mesias.

Mabalin ngata a kinuenta dagiti Judio idi umuna a siglo ti tiempo nga idadateng ti Mesias kas naipadto iti Daniel 9:24-27 maipapan iti 70 a lawas? Nalabit a kasta, ngem saantayo a masigurado. Adu ngamin ti agsisimparat a kapanunotan idi kaaldawan ni Jesus maipapan iti kaipapanan ti naipadto a 70 a lawas, ket naiduma unay dagita iti agdama a pannakaawattayo. *

Dagiti Essene a maipagarup kas maysa a managputputong a sekta dagiti Judio insuroda nga adda dua a Mesias nga agparang iti panagngudo ti 490 a tawen. Ngem saantayo a sigurado no ti panagkuentada ket imbatayda iti padto ni Daniel. No bilang pudno dayta, kasla imposible a ti kasta a managputputong a sekta maimpluensiaanna ti kaaduan a Judio.

Idi maikadua a siglo C.E., adda dagiti Judio a mamati a ti 70 a lawas ket nangrugi idi nadadael ti umuna a templo idi 607 B.C.E. agingga idi nadadael ti maikadua a templo idi 70 C.E. Adda met dagidiay agkuna a natungpal ti padto idi tiempo dagiti Macabeo idi maikadua a siglo B.C.E. Isu a nagduduma idi ti panangkuentada iti 70 a lawas.

No nalawag koman kadagiti tattao idi umuna a siglo C.E. ti kaipapanan ti 70 a lawas, maikunatayo nga inusar koma dayta dagiti apostol ken ti dadduma pay a Kristiano idi umuna a siglo a mangpaneknek a ti idadateng ti naikari a Mesias ket eksakto a natungpal ken Jesus. Ngem awan ti ebidensia a kasta ti inaramid dagiti immuna a Kristiano.

Adda pay nasayaat a banag nga ikabilangantayo. Masansan a dakamaten dagiti nagsurat iti Ebanghelio dagiti espesipiko a padto a masarakan iti Hebreo a Kasuratan a natungpal ken Jesu-Kristo. (Mat. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16) Ngem awan man la uray maysa kadakuada ti nangdakamat a ti panagparang ni Jesus ditoy daga ket nainaig iti padto maipapan iti 70 a lawas.

Kas sumario: Awan ti pammaneknektayo a naawatan dagiti tattao idi kaaldawan ni Jesus ti kaipapanan ti naipadto a 70 a lawas. Nupay kasta, mangipaay dagiti Ebanghelio iti dadduma pay a rason no apay a ‘ninamnama’ idi dagiti tattao ti panagparang ti Mesias.