Mwa linako za Joani Mukolobezi, “batu ne ba libelezi Kreste, kaufela ba kala ku ipuza mwa lipilu za bona ka za Joani, ba li, ‘Kuli hasi yena Kreste yo?’” (Luka 3:15) Ki kabakalañi Majuda ha ne ba libelela kuli Mesia naa ka bonahala ka nako yeo? Ku na ni mabaka a mañata a naa tahisa cwalo.

Jesu ha saa pepilwe, lingeloi la Jehova la iponahaza kwa balisana ba ne ba tonela mitapi ya bona mwa masimu bukaufi ni Betelehema. Lingeloi ne li shaezi kuli: “Kacenu, mwa muleneñi wa Davida, mu pepezwi mupilisi, yena Kreste Mulena.” (Luka 2:8-11) Hamulaho wa fo, “mpi ya kwa lihalimu ya to bonahala hamoho ni lingeloi leo, ya lumbeka Mulimu, ya li: ‘Kanya i be mwa mahalimu ku Mulimu, mi kozo i be fa lifasi kwa batu ba ba shemubilwe.’” *—Luka 2:13, 14.

Balisana ba ba ikokobeza ne ba tabile hahulu ha ne ba zibisizwe kuli Jesu u pepilwe. Honafo ba ya kwa Betelehema, mi ha ba yo fumana Josefa ni Maria ni mbututu, yena Jesu, “ba punya taba ye ne ba taluselizwe ka za mwana yo munyinyani yo.” Mi “kaufela ba ne ba utwile ba komoka hahulu litaba ze ne ba bulelelwa ki balisana.” (Luka 2:17, 18) Manzwi a kuli “kaufela ba ne ba utwile” a bonisa kuli balisana ne ba si ka bulelela feela bo Josefa ni Maria taba yeo kono ne ba bulelezi ni batu ba bañwi. Balisana ha ne ba nze ba kutela kwa mandu a bona, ne ba zamaya “ba nze ba kanyisa ni ku lumbeka Mulimu kabakala ze ne ba utwile kaufela ni ze ne ba boni, ku likana ni mo ne ba bulelezwi litaba zeo.” (Luka 2:20) Kaniti luli balisana bao ne ba si ka ipulukela taba ye nde ye ne ba utwile ka za Kreste!

Maria ha naa tisize mwanaa hae wa mweli mwa Jerusalema kuli a mu tahise ku Jehova, sina mo ne ku tokwahalela ka ku ya ka Mulao wa Mushe, mupolofita wa musali Anna “a kala ku itumela ku Mulimu ni ku bulela za mwana kwa batu kaufela ba ne ba libelela ku puluswa kwa Jerusalema.” (Luka 2:36-38; Ex. 13:12) Kacwalo taba ya ku bonahala kwa Mesia ne i zwezipili ku utwiwa ki batu ba bañata.

Ku zwa fo, “baana ba kwa Upa ba ba nuha ka linaleli ba taha mwa Jerusalema, ba li: ‘U kai ya pepilwe, mulena wa Majuda? Kakuli ne lu boni naleli ya hae ha ne lu li kwa Upa, mi lu tilo mu kubamela.’” (Mat. 2:1, 2) “Mulena Heroda ha utwa cwalo a filikana, ni ba mwa Jerusalema kaufela ba filikana ni yena. Ha saa putile baprisita ba bahulu kaufela ni bañoli ba Mulao ba sicaba, a kala ku ba buziseza kwa naa ka pepelwa  Kreste.” (Mat. 2:3, 4) Kacwalo batu ba bañata ne ba zibisizwe kuli: Mesia ya naa sepisizwe u tile! *

Liñolo la Luka 3:15, le li bonisizwe kwa makalelo a taba ye, li bonisa kuli Majuda ba bañwi ne ba nahana kuli Joani Mukolobezi mwendi ne li yena Kreste. Nihakulicwalo, Joani naa hakuluzi mubonelo wa bona ka ku ba bulelela kuli: “Ya ni taha mwamulaho yena u maata ku ni fita, mi ha ni na tukelo ya ku tubula makatulo a hae. Yena u ka mi kolobeza ka moya o kenile ni ka mulilo.” (Mat. 3:11) Za naa bulezi Joani ka buikokobezo mwendi ne li tahisize kuli Majuda ba tabele hahulu za ku taha kwa Mesia.

Kana Majuda ba mwa linako za baapositola ne ba balile nako ya naa ka taha Mesia ka ku itusisa bupolofita bwa lisunda ze 70 bo bu bulezwi kwa Daniele 9:24-27? Nihaike kuli mwendi ne ku li cwalo, ha lu zibi hande nji kona mo ne ku bezi. Niti kikuli, batu ba mwa linako za Jesu ne ba na ni kutwisiso ye shutana ka za taluso ya lisunda ze 70, kono ha ku na ba ne ba utwisisa taba yeo hande inge mo lu i utwisiseza luna kacenu. *

Sikwata sa bulapeli se ne si bizwa ma-Essene, ili se ba lumela ba bañata kuli ne li sikwata sa bulapeli bwa Sijuda se ne si pila mwa lihalaupa, ne si luta kuli ne ku ka ba ni bo Mesia ba babeli ibato ba kwa mafelelezo a lilimo ze 490. Nihakulicwalo, ha lu koni ku ziba hande luli kuli ne ba itusisize bupolofita bwa Daniele ha ne ba ezize katulo yeo. Nihaike kuli ne ba ezize cwalo, ku taata ku ziba kuli Majuda ba bañwi ne ba ka bala nako sina mo ne ba balezi batu bao.

Mwa lilimo za ma 100 C.E., Majuda ba bañwi ne ba lumela kuli lisunda ze 70 ne li kalile ka silimo sa 607 B.C.E., ili fo ne i sinyelizwe tempele ya pili, ni kuli lisunda zeo ne li felile ka silimo sa 70 C.E., ili fo ne i sinyelizwe tempele ya bubeli. Ba bañwi bona ne ba lumela kuli bupolofita bo, ne bu talelelizwe ka nako ye ne ba pila ku yona Makabaeusi ili mwa lilimo za ma 100. Kacwalo, ne ku si na hande tumelelano ya mo ne li swanela ku balelwa lisunda ze 70 zeo.

Kambe kuli baapositola ni Bakreste ba kwa makalelo ne ba utwisisize hande bupolofita bwa lisunda ze 70, ne lu ka libelela kuli ne ba ka bulela za bupolofita bo sina bupaki bwa kuli Jesu Kreste naa li Mesia ni kuli naa bonahezi ka nako ye swanela. Kono ha ku na bupaki bo bu bonisa kuli Bakreste ba kwa makalelo ne ba ezize cwalo.

Ku na ni nto ye ñwi hape ye lu swanela ku hupula. Bañoli ba libuka za Evangeli hañata ne ba bulelanga kuli bupolofita bwa mwa Mañolo a Siheberu bo, ne bu talelelizwe ki Jesu Kreste. (Mat. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16) Kono ha ku na ni yo mukana kwa bañoli bao ya naa ñozi kuli ku na ni swalisano ye mwahalaa bupolofita bwa lisunda ze 70 ni taba ya ku bonahala kwa Jesu.

Ka bukuswani: Ha lu zibi hande nji batu ba mwa linako za Jesu ne ba utwisisize hande bupolofita bwa lisunda ze 70. Nihakulicwalo, mwa Libuka za Evangeli ku na ni litaba ze nde ze lu bonisa libaka Majuda mwendi ha ne ba libelela kuli Mesia naa ka bonahala.